Wijn Encyclopedie On-Line

Categorie: Landbouw, voedsel en voedselverwerking > Wijn
Datum & Land: 15/02/2007, NL offline
Woorden: 1886

Bassanello
soort schalmei uit de Renaissance met een lichtelijk conische boring, uitlopend in een valse beker. De bassanello, die in drie maten voorkwam, werd door een koperen roerpijp aangeblazen

Barrique
Internationaal gebruikt klein vat van eikenhout met een inhoud van 225 liter. De barrique dient voor de rijping van rode wijn en de gisting en rijping van witte wijn. Geeft de wijn een typische smaak van eik en vanille.

Barri
heel grote trommel uit Mali

Barolo
Italië - Piëmonte Misschien wel het meest beroemde wijndorp van Italië. De echte DOCG Barolo kan en moet in sommige gevallen 15 tot 30 jaar opgelegd worden. Dit heeft alles te maken met de straffe Nebbiolo druif die de basis vormt van de Barolo wijnen. Het Barologebied bestaat uit 11 gemeenten met in totaal 1300 ha wijngaardoppervlak (ter vergelijk: Bordeaux is 100.000 ha). Slechts 5 gemeenten beschikken over echte topgrond:

Barimbaw
bamboe mondharp van de Tagalog op het Filippijnse eiland Luzon

Bari
trommel uit Bonaire

Barbera
blauwe druif Oorspronkelijk stamt de Barbera uit Alexandrië; inmiddels is hij wereldwijd met open armen ontvangen. Hij kan erg goed tegen warmte en is naast Italië, waar hij voornamelijk in Piëmonte wordt verbouwd ook erg populair in Californië. In Californië is hij met duizenden hectares aangeplant, terwijl in Piëmonte de helft van het wijnbouwareaal met Barbera beplant is. De Barbera komt voor in wijnen van zeer divers kaliber. Zowel in simpele Vino da Tavola-vorm of andere, nog goedkopere mengwijnen, als in verfijnde wijnen.

Barbarosso
blauwe druif Deze druif wordt onder andere gebruikt voor de rosé afkomstig uit Ligurië

Barapa
grote, met de hand bespeelde trommel van de Malingké uit Mali en Guinée

Baradèn
kleine trommel met vastgenageld vel die door de Malingké uit Mali en Guinée met de handen wordt bespeeld

Bara
1#) trom met één spanbaar vel en meetrillende metalen plaatjes, populair bij de Malingké uit Guinée en Mali
2#) kalebas uit Burkina Faso

Banyuls
Frankrijk - Midi - Roussillon - Banyuls Klein wijngebied in de buurt van het plaatsje Banyuls, vlakbij de Spaanse grens. Er wordt een zoete, met alcohol versterkte wijn geproduceerd, die veel weg heeft van Port en in Frankrijk vin de liqueur wordt genoemd. Hij is van weinig belang in landen waar men ook Sherry en Port kan krijgen. De Banyuls is een van nature zoete wijn, die men gewoonlijk als aperatief drinkt. Er zijn echter ook mensen die hem als dessertwijn drinken.

Bansuri
Indiase bamboe dwarsfluit met 6 vingergaten

Banshi
bamboe fluit uit Bangladesh

Bansik
lange bamboe fluit van de Negrito’s in Zambales op de Filippijnen.

Bans
bamboe trompet uit Madhya Pradesh (India)

Banjolele
kleine banjo met snaren als die van de ukelele

Bangwé
7-snarige hardhouten schaalciter uit Malawi, veelal gebruikt voor de begeleiding van verhalenvertellers

Bango
plankciter uit Malawi

Bangsi
bamboe fluit uit Aceh (Noord-Sumatra)

Banggu
dubbelvellige trommel uit Mali

Bandurria
kleine, Spaanse volksluit met een korte hals en een peervormige romp. Het instrument bezit 6 paar dubbele snaren

Bandolim
mandoline uit Portugal en Brazilië

Bandoneon
nationaal instrument in Argentinië, uitermate geschikt voor het uitvoeren van de tango. Deze vierkante trekzak met knopjes werd omstreeks 1835 door de Duitser Heinrich Band ontwikkeld uit de kleine, zeskantige concertina. Veel kleiner en lichter in gewicht dan zijn grote broer, de accordeon

Bandoura
grote, Oekraïense korthalsluit met tientallen afgestopte snaren die zijn verbonden aan pennen op de hals, en bassnaren die naar pennen op de romp leiden

Banam
1-snarige vedel van de Santal uit Orissa (India)

Ban-di
houten dwarsfluit uit China

Balum
snorrebot uit Papua Nieuw-Guinea en Irian Jaya

Balthazar
Fles van 12 liter. Dit is gelijk aan 16 reguliere flessen. Ook Balthazar is een bijbelse naam. zie ook:
Jeroboam 3 liter = 4 flessen (bijbelsche naam)
Magnum 1,5 liter = 2 flessen (bijbelsche naam)
Rehoboam 4,5 liter = 6 flessen (bijbelsche naam)
Methuselab 6 liter = 8 flessen (bijbelsche naam)
Salmanazar 9 liter = 12 flessen (bijbelsche naam)
Nebuchadnezzar 15 liter = 20 flessen (bijbelsche naam)

Balalaika
3-snarige, platte langhalsluit met driehoekige klankkast uit Rusland

Balafoon
westerse naam voor de bala, een West-Afrikaanse xylofoon

Balaban
dubbelriet blaasinstrument uit Azerbeidzjan en Kurdistan. Dit hoboachtige instrument lijkt enigszins op de Armeense duduk

Bala
xylofoon, met voor iedere toets een aparte kalebas als resonator. Dit instrument heeft een betoverende klank en komt voor in heel West-Afrika. Tegenwoordig ook bekend onder de westerse naam balafoon

Bailama
grote Bulgaarse langhalsluit, gelijkend op de Turkse baglama

Bai
rechte Nepaleze bamboe fluit met een lengte van 25 cm.

Baglama
grote Turkse langhalsluit

Bagana
grote, 10-snarige Ethiopische lier met een doosvormige klankkast van hout of leer. De snaren van de bagana worden met een leren of hoornen plectrum getokkeld. De bagana was in de Oudheid al bekend onder de naam ‘King David’s harp’ en tegenwoordig is het de lier van de Ethiopische aristocratie en de Koptische priesters. Dat de bagana 10 snaren kent heeft te maken met de Tien Geboden

Baden
Duitsland - Baden Subdistricten (bereich): Bodensee Markgräflerland Kaiserstuhl-Tuniberg Breisgau Ortenau Bergstrasse-Kaichgau Badisches Frankenland

Bacchus
Naam voor de Griekse wijngod Dionysos, die de Romijnen vereenzelvigden met hun eigen wijngod Liber. Witte wijn druif. Een Amerikaanse hybride met kleine zwarte druiven. Produceert in het gunstigste geval een volle en kwalitatief heel redelijke wijn.

Babarak
neusfluit van de Tagbanua uit Palawan (Filippijnen)

Babandil
1#) bamboe xylofoon van de Maguindanao uit de Filippijnen
2#) 30 cm. brede messing gong in gebruik bij de Pala`wan en de Tagbanua op het Filippijnse eiland Palawan

Ba-wu
fluit met een vrij riet in het mondstuk, populair in Yunnan (Zuidwest-China)

Ba’ala
set van 5 verschillend gestemde tom-tom`s uit Guinée

Bayan
1#) Russische diatonische accordeon
2#) de grotere linkertrommel van de Indiase tabla, veelal van klei of metaal gemaakt en altijd met de linkerhand bespeeld. Samen met de smallere, houten, maar veel zwaardere, dayan, die altijd met de rechterhand wordt bespeeld, vormt de bayan  de beroemde Indiase tabla, welk instrument dus eigenlijk uit twee verschillende handtrommels bestaat. Voor meer informatie zie tabla

Bau
kleine, vertikaal geblazen bamboe fluit van de Ingkesana uit Soedan

Batumtum
naam voor allerlei soorten keukengerei welke door de Gumusj uit Soedan als percussie worden gebruikt

Batar
Somali trommel

Bata
conische Cubaanse trom met 2 geregen vellen. Deze bata worden gewoonlijk in sets van verschillende grootte bespeeld, bestaande uit een kleine - de oconcolo -, een middelgrote - de itolele of omele - en een grote bata - de iya.   De bata kent zijn oorsprong in West-Afrika

Berimbáu
Braziliaanse muziekboog, bestaande uit een lange gebogen tak met daaraan verbonden een kalebas klankresonator. De enkele snaar wordt met een stokje aangeslagen. Door het instrument tegen de buik te drukken kan men een soort wow-wow effect bereiken Het instrument is in Brazilië uitgegroeid tot hét karakteristieke instrument van de Capoeira, hoewel het zijn oorsprong vindt in Angola en Zaïre

Bergerac
Frankrijk - Sud Ouest - Bergerac Bergerac ligt aan de oostgrens van Bordeaux. Men verbouwt er dezelfde druivenrassen als bij de buurman. De rode wijnen doen qua karakter sterk denken aan eenvoudige, lichtere bordeaux. Voor de droge witte wijnen wordt in toenemende mate de sauvignondruif toegepast. Meestal wordt dit dan op het etiket vermeld.

Benju
een van origine Japans kinderinstrument, bekend onder de naam taishokoto, dat gedurende de Tweede Wereldoorlog in Baluchistan werd ingevoerd en sindsdien zo werd aangepast dat het volume werd verdubbeld. Het instrument bestaat uit een langwerpige, houten klankkast waarover een aantal in akkoord gestemde, metalen snaren loopt. Door typemachinetoetsen in te drukken duwt men een metalen staaf op de snaren waardoor de stemming van het akkoord kan worden veranderd. Deze in Baluchistan razend populaire citer wordt met een plectrum bespeeld en gebruikt om melodieën te begeleiden. Ook in India is het instrument inmiddels populair geworden onder de naam bulbul tarang

Bengri
kleine luit, populair in de Sahara, welke enigszins lijkt op de Marokkaanse guimbri

Bendir
enkelvellige raamtrommel met twee meetrillende snaren uit het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Het instrument wordt met de linkerhand vastgehouden en met de rechterhand bespeeld

Bena
rieten klarinet uit Sardinië

Bembe
Nigeriaanse trommel

Beerenauslese
Duitse benaming voor de methode waarbij de druiven één voor één van de tros worden geplukt en tevens voor de van die druiven gemaakte wijn. zie ook: auslese en trockenbeerenauslese.

Bedug
zeer grote Javaanse kendang, die met een stok wordt bespeeld

Beaumes-de-Venise
Deze natuurlijke zoete wijn wordt gemaakt van de Muskaat druif in Beaumes (Vaucluse). Voor de duidelijkheid, deze wijn is een natuurlijk zoet wijn en wordt niet versterkt met (wijn)alcohol. De term vin-doux-naturel wordt soms wel toegepast, maar is enigszins misleidend. zie ook: dessertwijn

Beaujolais
Frankrijk - Bourgogne - Beaujolais Een van de zes Bourgogne districten. De Beaujolais, is het meest productieve van alle Bourgogne districten. Hier wordt meer wijn verbouwd dan in alle andere Bourgogne-districten tezamen! Beaujolais is de streek van de jonge, fruitige wijnen. Dé druif van de Beaujolais is de gamay noir-à-jus-blanc. Verreweg het grootste deel van de productie is rood. Voor de (zeldzame) witte Beaujolais wordt de chardonnay gebruikt. Men kent in dit district weer vele appellations. Men onderscheidt algemene (Beaujolais, Beaujolais Supérieur, Beaujolais-Villages, Beaujolais Nouveau en Beaujolais-Villages Nouveau) en gemeentelijke appellations. Deze laatste, het zijn de topwijnen, noemt men de `Crus du Beaujolais`. Voorbeelden zijn Moulin-à-Vent (krachtig, vol) en Fleurie (lichtvoetig, sappig).

Bezanga
xylofoon met 9 toetsen van de M’Baka en de Manza uit Centraal-Afrika, waarop de melodie wordt gespeeld

Bezanchi
4-snarige, Tuvaanse spikevedel met een gevangen strijkstok

Bheri
conische keteltrom uit het oude India en één van de voorlopers van de tegenwoordige nagara (of naqara)

Bhuri
gebogen koperen hoorn uit India, gebruikt in Hindoetempels en tijdens religieuze aangelegenheden

Bintkoro
4-snarige harpluit van de San uit Namibië

Biniou
Bretonse doedelzak

Bin
1#) doedelzak uit Uttar Pradesh (Noord-India)
2#) de bin is een Noord-Indiaas snaarinstrument dat ook wel vina  wordt genoemd, doch niet verward moet worden met de Zuid-Indiase vina. De hals van de bin is ongeveer 55 cm. lang en 7½ cm. breed en heeft 24 hoge, metalen frets. De bin  telt 4 melodiesnaren alsmede 3 snaren voor ritmische patronen en de drone, en rust op twee grote kalebassen die als klankkast dienen. De speler houdt de bin  in een schuine positie vast, waarbij de ene kalebas op de linkerschouder rust en de andere kalebas op de rechterknie. De snaren worden met de vingers van de rechterhand getokkeld

Bilma
hardhouten slagstokken van de Aboriginals uit Australië

Bilbil
bamboe trilstokken van de Igorot uit de Filippijnen

Bila
primitief blaasinstrument van de Oegandese Acholi, gemaakt van de hoorn van een kleine antilope. De bila kan slechts enkele tonen produceren

Bicitrabin
Noord-Indiase vina, die bestaat uit een holle buis en twee kalebasresonatoren. De buis vormt de toets (hals) en heeft geen frets. De snaren worden afgestopt met een kristallen plectrum

Bichensohl
Duitsland - Baden - Kaiserstuhl-Tuniberg - Bichensohl Dorp in Baden subdistrict Kaiserstuhl-Tuniberg dat de betere wijnen van het subdistrict voortbrengt.

Bianco Vergine Valdichiana
Italië - Toscane - Bianco Vergine Valdichiana

Bianco di Pitigliano
Italië - Toscane - Bianco di Pitigliano

Bianco
Italiaans: Wit

Biwa
4-snarige, peervormige Japanse luit, waarvan de snaren met een wel zéér groot, driehoekig en gekarteld plectrum worden getokkeld. Biwa’s komen ook met 5 snaren voor

Blur
40 tot 60 cm. lange Koerdische herdersfluit, gemaakt van walnoothout

Bouroumouba
6-snarige harpluit van de Malingke uit Mali en Guinee

Bourgogne
Frankrijk - Bourgogne Het wijngebied Bourgogne strekt zich in zuidelijke richting uit van Dijon tot even ten noorden van Lyon. De afstand tussen deze beide steden is ongeveer 160 kilometer, maar het gebied is wel bijzonder smal. Daardoor beslaat de wijngaardoppervlakte slechts ongeveer 30.000 ha. Tot Bourgogne behoort ook Chablis, een wijndistrictje dat hemelsbreed ongeveer 100 kilometer ten noordwesten van Dijon ligt. Het aantal druivenrassen in de Bourgogne is beperkt. Er zijn slechts vijf hoofdrassen: de blauwe pinot noir en gamay-noir-à-jus-blanc en de witte chardonnay, aligoté en pinot blanc. De pinot noir wordt gebruikt voor alle grote rode wijnen. De gamay noir-à-jus-blanc wordt voornamelijk verbouwd in het district Beaujolais. De chardonnay is de belangrijkste (kwalitatief) witte druif, die de hellingen van de Bourgogne stoffeert. Alle witte wijnen van grote kwaliteit worden ervan gemaakt. Het tweede witte druivenras van belang is de aligoté. De pinot blanc wordt alleen verbouwd in het district Mâconnais. De Bourgogne kent zo`n 120 verschillende appellations, verdeeld over zes districten. Dat maakt `t er allemaal niet veel inzichtelijker op. De indeling van de appellations in de Bourgogne ziet er in grote trekken zo uit: algemene appellations, geldend voor de hele streek (bijvoorbeeld Bourgogne) appellations naar district (bijvoorbeeld Beaujolais) appellations naar gemeente (bijvoorbeeld Fleurie).

Boumkan
een dwars geblazen pijp met een enkel riet dat gebruikt wordt door de Djelgobe-herders uit Burkina Faso. Het instrument produceert geluid zowel bij het inademen als bij het uitademen

Bougarabou
set van 4 verschillend gestemde trommels uit Senegal

Bouchet
Blauwe druif. Synoniem voor Cabernet Franc

Botte
Term uit Italiaanse wijnkelder. Grote eikehouten vaten voor het rijpen van wijnen.

Botrytis cinerea
Nobele rotting (Nederlands) Edelfaüle (Duits) Pourriture noble (Frans) Sporeplant of schimmel die de druiven aantast waardoor deze grijs worden, gaan rimpelen en verschrompelen. In sommige gevallen is er sprake van `grijze rotting`, waardoor de druiven zoveel te lijden hebben dat de oogst mislukt. Maar als dit fenomeen nauwlettend in de gaten wordt gehouden, kan het de vorm aannemen van de zogenaamde `edele rotting`. Hierdoor ontstaan heel zoete dessertwijnen. In Frankrijk zijn dat bijvoorbeeld Barsac, Sauternes, Monbazillac en sommige crus uit de Anjou en Touraine. In Duitsland zijn het de Auslese, Beerenauslese en Trockenbeerenauslese en in Hongarije de Tokay. Verder is men er nergens in geslaagd om wijn te bereiden uit overrijpe, laat geplukte druiven. Er moet aan bepaalde klimatologische voorwaarden worden voldaan. (het Finger-Lake District in de staat New York en Californië zouden het ideale klimaat bieden, maar de wijnproductie is daar zeer gering). De microscopisch kleine schimmel dringt in de vrucht, maar zonder de schil aan te tasten of deze te laten barsten. Het sap wordt dus niet aan de lucht blootgesteld. Als alles goed gaat, verschrompelt de druif en verliest een deel van zijn vocht door een soort natuurlijke uitdroging. Doordat de schimmel maar weinig suiker aan de vrucht onttrekt stijgt verhoudingsgewijs het suikergehalte, maar daalt de zuurgraad. De hoeveelheid oplosbare bestanddelen (suiker en glycerine) neemt naar verhouding sneller toe dan het zuurgehalte.

Bosco
Witte druiven variëteit Wordt onder andere verbouwd in: Ligurië

Bordeaux
Frankrijk - Bordeaux Met zijn circa 100.000 hectare wijngaard is Bordeaux het op één na (La Mancha in Spanje) grootste kwaliteitswijngebied ter wereld. De streek, gelegen in Zuidwest-Frankrijk, produceert een grote verscheidenheid aan wijnsoorten van betrekkelijk eenvoudige tot topkwaliteit. De belangrijkste blauwe druivenrassen zijn cabernet-sauvignon, cabernet-franc, merlot en malbec. De belangrijkste witte: sauvignon-blanc, sémillon en muscadelle. Bordeaux kent vele appellations, die kunnen worden getypeerd als: `algemene appellations`, geldend voor de gehele streek (zoals Bordeaux en Bordeaux-Supérieur), `districts-appellations` (zoals Médoc, Saint-Emilion`, enzovoort) of `gemeente-appellations` (zoals Pauillac). Het wijngebied is onderverdeeld in een kleine vijftig districten met hun eigen kenmerken en eigen appellations. Een aantal ervan passeert hier de revue.

Boomerang
Australische houten V-vormige werpstok, die behalve als wapen door de Aborigines ook als percussie-instrument wordt gebruikt

Bongosero
Cubaanse koebel met een warmere en lagere klank dan de chacha bell

Bongyi
grote Birmaanse trom die veel gebruikt wordt bij het werken in de rijstvelden, vandaar de bijnaam `Lord of the paddy fields`

Bongo
twee kleine, aan elkaar verbonden, verschillend gestemde trommels uit Latijns-Amerika, die met de blote handen worden gespeeld

Bonarda
Blauwe druif variëteit. Deze druif is eeuwen geleden uit Alexandrië overgewaaid naar Kroatië. Hij is bekend om zijn nobele Slavische trekken en zijn degelijkheid. De Croatina is een druif van goede kwaliteit. De Bonarda komt ook voor in Piëmonte waar hij wordt toegevoegd aan uit Nebbiolo geperste wijnen om de wijn te verzachten. Synoniemen: : Croatina (Kroatië) Balsamina (Italië) Uva rara (Ghemme - Piëmonte - Italië )

Bonang panerus
kleinere uitvoering van de bonang barum

Bonang barum
Indonesische metallofoon met 8 bronzen, liggende, gongketels die op koorden rusten in een houten raam. Ze zijn gestemd in een diatonische toonladder en worden bespeeld met een hamer met rood touw aan de uiteinden. De bonang is een vast onderdeel van een gamelanorkest. Op Java worden de 8 gongketels tegenwoordig in twee rijen van 4 opgesteld, vroeger echter bestond de bonang slechts uit een enkele rij van 8 ketels, zoals nu nog op Bali het geval is

Bombos
grote Braziliaanse trommel met een lage toon en een diepe klank

Bombo
1#) grote houten kist met een lage klank, geslagen met een grote en een kleine stok. Veel gebruikt bij de Coco-dans in Brazilië
2#) Peruaanse trommel van een halve meter lengte, gemaakt van een holle boomstam en bespannen met llamahuid. Deze trommel wordt met stokken bespeeld
3#) bastrommel van de Maya uit Mexico en Guatemala

Bombarde
Bretonse volksschalmei die wordt gebruikt voor het begeleiden van doedelzakken

Bolon
basharp, bespannen met 3 à 4 dikke snaren van buffelpees. Populair bij de Konate uit Mali en Guinée

Bolgheri
Italië - Toscane - Bolgheri Klein wijngebied in het Westen van Toscane aan de kust van de Middellandse Zee. Bolgheri is een klein stadje in de provincie Livorno. In het deltagebied van de rivier de Arno wordt de grond voor ander doeleinden gebruikt. De bodem is vooral zandhoudend. Druiven die hier groeien brengen lichte fruitige wijnen voort. In Bolgheri is die situatie anders. Verweerde, kalkhoudende formaties (Sassicaia genoemd) bieden gunstigere voorwaarden voor druiventeelt. Na de tweede wereldoorlog onstond hier de beroemdste wijn van Italië: de Sassicaia van de Marchesi Incisa della Rocchetta. Gemaakt van Cabernet Sauvignon en een klein deel Cabernet Franc en opgeslagen in Franse Barriques. In de jaren `80 werd deze wijn een toonbeeld voor de Italiaanse kwaliteitswijnbouw.

Bokwasa
ratel van de Nogoendo uit Congo-Zaïre

Bohn-shay
lange Birmaanse trommel en één van de belangrijkste begeleidingsinstrumenten van vele soorten herdersdansen

Bogonggo
harpciter van de M’Bati en de Aka uit de Centraal Afrikaanse Republiek