Wijn Encyclopedie On-Line

Categorie: Landbouw, voedsel en voedselverwerking > Wijn
Datum & Land: 15/02/2007, NL offline
Woorden: 1886

Dvoynice
rijkelijk bewerkte, Servische dubbelfluit, gemaakt uit een stuk hout

Dvojachka
Slowaakse dubbelfluit bestaande uit twee aparte pijpen, die met touw aan elkaar zijn gebonden

Dzat
ongeveer 30 cm. lange schalmei met een bekervormig uiteinde van de Yao uit Thailand. De dzat  lijkt veel op een korte Indiase shanai en heeft ook een gelijksoortig dubbelriet en mondstuk

Dzjil
Ghanese balafoon

Dzirana pog
dubbelrietfluit uit Armenië, in het westen beter bekend onder de naam duduk

D.O.C.G.
Afkorting van: Denominazione di Origine Controllata e Garantita (certificaat van gegarandeerde en gecontroleerde herkomst). Dit is het hoogste kwaliteitskeurmerk in Italië. D.O.C.G. hebben een buitengewone karakteristieken gerelateerd aan een bepaald klimaat, een natuurlijke omgeving en cultuur. Bovendien geeft het aan de wijn volgens strikte regels is geproduceerd. Alle D.O.C.G. wijnen zijn voor minimaal 5 jaar D.O.C. wijnen geweest en hebben bewezen enerzijds betere kwaliteit te leveren en cultureel en historische waarde te hebben. Anderzijds moeten de wijnen nationaal en internationaal bekend zijn. Het is niet mogelijk D.O.C.G. wijnen te verkopen in flessen of containers met meer dan 5 liter. Tot slot worden deze wijnen voorzien van een overheidszegel. Slechts 13 wijnen hebben op dit moment in Italië een D.O.C.G. classificatie. Zie ook: D.O.C., I.G.T. en Vina da Tavola

D.O.C.
Afkorting van: Donominazione di Origine Controllata (certificaat van gecontroleerde herkomst). Dit is het op één na hoogste kwaliteitskeurmerk in Italië. Evenals voor de D.O.C.G. wijnen geldt ook hier dat het keurmerk een sterk relatie van de wijn aangeeft met het klimaat, de natuurlijke omgeving, lokale cultuur en (uiteraard) een uitstekende kwaliteit. Elke D.O.C. wordt geproduceerd volgens strikte procedures. 257 Italiaanse wijnen voeren het predikaat D.O.C. Zie ook: D.O.C.G., I.G.T. en Vina da Tavola

Ebinyegi
ratel van de Nyoro uit Oeganda

Edelzwicker
Wijn uit de Elzas die is samengesteld uit meerdere in de Elzas gecultiveerde, edele druiverassen.

Edakka
`talking drum` in de vorm van een zandloper uit Kerala en Karnataka in het zuiden van India. De edakka wordt over de linkerschouder gedragen en wordt met een stok in de rechterhand bespeeld. Met de linkerhand wordt een band, die om het midden van de trom loopt, ingedrukt of juist niet, wat de toonhoogte verandert

Eiswein
Zeer zeldzame Duitse wijn geperst van druiven die aangetast zijn met een schimmel (botrytis cinerea) in bevroren toestand worden geplukt en geperst. Omdat de oogst van deze druiven om uiteenlopende redenen vaak mislukt, is een Eiswein zeldzaam en derhalve kostbaar. Zie ook dessertwijnen.

Ekogogo
1-snarige vedel van de Kuriya uit Kenia

Ekole
spleettrom van de Twa-pygmeeën uit Congo-Zaïre

Ekkalam
rechte, koperen trompet uit Zuid-India, welke bestaat uit vier aparte, in elkaar geschoven delen. Dit instrument wordt nog regelmatig bij tempelprocessies ingezet

Ekerumbi
fluit van de Kuriya uit Kenia

Ekavada Veena
Zuid-Indiase veena die uit één stuk hout is vervaardigd, met daardoor een rijkere klankkleur en een groter volume dan de gewone veena

Ekubulengge
muziekboog van de Nande uit Congo-Zaire

Ektara
simpel, 1-snarig instrument uit noord-India en Bangladesh. De ektara  bestaat uit een stuk bamboe van zo`n meter lang en 4 à 5 cm. dik dat als de hals dienst doet, en een kalebas bedekt met perkament dat als klankkast fungeert. De ene snaar wordt met de wijsvinger geplukt en de ektara zorgt voor een drone of voor ritmische begeleiding van rondtrekkende zangers

Elegou
pansfluit bestaande uit 2 toonpijpen, populair bij de Wayapi uit Frans Guyana

Elba
Italië - Toscane - Elba Het klimaat op dit eiland voor de westkust van Italië wordt bepaald door de warme winden. In jaren van weinig neerslag leidt dit tot duidelijke schade aan de druiven. Sinds de tijd van de Etrusken wordt hier wijn verbouwd. Tegenwoordig echter bieden slechts enkele producenten goede of slechts matige wijnen aan. Voorbeeld hiervan is de zoete, rode, Aleatico, de zoete rode specialiteit van het eiland.

Elzas
Frankrijk - Elzas De Elzasser wijnen worden hoofdzakelijk gemaakt van Duitse druivenrassen, die bovendien met name worden genoemd op het etiket. Dat zijn invloeden van het naburige Duitsland. Niettemin zijn de wijnen qua karakter zeer Frans: droog en alcoholrijk. Dat is geen toeval. Men maakt ze bewust in deze stijl omdat Fransen (dit in tegenstelling tot Duitsers) zelden wijn buiten de maaltijd om drinken. Ofschoon er ook enige wijnen worden gemaakt die heel geschikt zijn om als aperitief te drinken, kunnen veel Elzasser wijnen heel goed de maaltijd begeleiden. De Elzas kent drie appellations: Alsace, Alsace Grand Cru en Crémant d`Alsace. De appellation `Alsace Grand Cru` is voorbehouden aan wijnen afkomstig van bepaalde, betere en meer karakteristieke wijngaarden. De appellation Crémant d`Alsace geldt voor mousserende wijnen. Deze moeten worden gemaakt volgens de `méthode traditionnelle`. Witte wijnen voeren in de Elzas de boventoon. Slechts een procent of drie is rood. Voor rode wijnen wordt het druivenras pinot noir gebruikt. De belangrijkste druivenrassen voor de witte wijnen zijn:

Empordá - Costa Brava
Spanje - Catalonië - Empordá - Costa Brava Oorsprong van de Spaanse wijnbouw. Omvang gebied 2500 ha. Goed voorbeeld van mogelijkheden: Castillo Peralade

Empeelta
lange fluit uit Ethiopië

Emilia Romagna
Italië - Emilia Romagna Regio in Noord Italië die diverse wijnen produceert. De streek ligt ten noorden van Toscane en ten zuiden van Lombardije en Venetië. De hoofdstad is Bologna. Emilia-Romagna staat met name culinair bekend. Parma ham en kaas komen hier vandaan. Er zijn diverse wijnbouwgebieden verspreid over de vlaktes en de heuvels van zowel Emilia als Romagna. De grote platte vlakte van het Emilia gebied rond Modena produceert grote volumes rode wijn van de Lambrusco druif en de daarbij horende subvariëteiten. In de heuvelgebieden rond Colli Bolognesi en Colli Piacentini wordt voornamelijk Barbera en Bonarda verbouwd. In Romagna, albana en trebbiano zijn de primaire witte druiven en sangiovese de primaire rode. Emilia-Romagna heeft één DOCG, Albana di Romagna. Er is echter nogal wat consternatie over de achtergrond van de toekenning. Het algemene gevoelg zegt dat de DOCG status meer op politieke gronden is gegeven dan vanwege de kwaliteit van de wijn. Emilia-Romagna heeft viertien DOC gebieden waaronder: Colli Bolognesi, Colli Piacentini, Lambrusco di sorbara, Lambrusco Grasparossa di Castelvetro, Lambrusco Salamino di Santa Croces, Sangiovese di Romagna, and Trebbiano di Romagna.

Emborogo
fluit van de Kuriya uit Kenia

Entono
muziekboog van de Guzii uit Kenia

Entongoli
Oegandese schaallier, zie ook endongo

Ensérune
Frankrijk - Midi - Languedoc - Coteaux de Languedoc - Vignerons d`Ensérune

Ennangga
8-snarige schaalciter uit Oeganda en Ruanda, zie ook inangga en nangga

Enguara
hoorn van de Nyoro uit Oeganda

Engung
soort Balinese kazoo, gemaakt uit een klein stukje bamboe waar een gleufje in is gesneden

Engeregesse
slagstok van de Nande uit Congo-Zaire

Enetkutsjene
snorrebot van de Tsjoek uit Kamchatka in Siberië

Endongo
Oegandese, ruitvormige schaallier met 8 snaren en een klankkast gemaakt van schildpad. De endongo wordt ook wel entongoli genoemd en is van een type dat al 4000 jaar geleden in Egypte werd bespeeld

Endingidi
1-snarige vedel uit Oeganda, zie ook n’dingidi

Endekou
fluit met slechts één vingergat van de Nande en Twa-pygmeeën uit het Kongo-gebied

Enzenze
1-snarige stokciter met frets en een kalebas als resonator uit de Kongo en Oeganda

Epinette
smalle plankciter met 5 snaren uit de Franse Vogezen

Erke
klarinettype uit Bolivia

Er-hu
1#) 2-snarige Chinese vedel, waarbij de strijkstok tussen de beide snaren ‘gevangen’ zit. De toonhoogte komt ongeveer overeen met de westerse altviool
2#) Tibetaanse 2-snarige vedel, bijna identiek aan de Chinese er-hu, maar met een klankkast van yak-been, die met reptielenhuid is afgedekt. De ouderwetse snaren van paardenhaar zijn tegenwoordig vervangen door metalen snaren

Esraj
Bengaals strijkinstrument met 4 melodiesnaren en 15 resonantiesnaren, een eigenaardige kruising tussen een banjo en een sitar, en enigszins te vergelijken met de dilruba

Ese
eenvellige trommels die door het Igbo-volk uit Nigeria bij begrafenisrituelen worden gebruikt

Fangu-fangu
neusfluit uit Tonga

Fandur
3-snarige vedel uit de Kaukasus met een zeer ongebruikelijke, flesvormige romp

Fefegele
klein blaasinstrument met 3 vingergaten, gemaakt van de schil van de Na’ali-vruchten en ongeveer ter grootte van een ei. Dit vreemde blaasinstrument is populair bij de Fodonon in Ivoorkust. De bespeler heeft altijd een tweede, identieke fefegele achter de hand voor als het instrument vol speeksel is gelopen

Fiq
Koerdische duduk van zo’n 32 cm. lang. De fiq heeft 8 vingergaten en is gemaakt van abrikozenhout

Filé
rechte houten fluit uit Mali. De filé wordt in groepen bespeeld en dankt zijn naam aan de vorm van het mondstuk dat sterk doet denken aan het mannelijk geslachtsdeel

Fife
bamboe fluit uit Jamaica

Fidla
4-snarige IJslandse plankciter met een verplaatsbare kam. De snaren worden met een strijkstok aangestreken

Fitou
Frankrijk - Midi - Languedoc - Fitou De `Appellation Fitou` is de oudste appellation van (uitsluitend) rode wijnen uit de Languedoc. Oudste en meest zuidelijk wijnregio in de Languedoc. Het gebied is in tweeën gedeeld door een gebergte met toppen van meer dan 600 m. hoog. De oppervlakte bedraagt 2565 ha. Bodemsoorten: leisteen, kiezelterrassen maar ook zwaardere grond met kalkhoudende klei. Hij ligt in de mediterrane zone, en bestaat uit 9 dorpen (Fitou, Cascatel, Caves-de-Treilles, La Palme, Leucate, Paziols, Treilles, Tuchan en Villeneuve-des-Corbières). De wijn wordt minstens 9 maanden opgevoed in eiken fusten. De Fitou is zonder twijfel één van de beste wijnen uit de Languedoc. De AOC Fitou levert alleen rode wijnen. Centraal staan de druivensoorten Carignan, Grenache, Mourvèdre, Syrah, Cinsaut, Terret, Maccabéo (de laatste drie in totaal niet meer dan 10%). De productie bedraagt maximaal 54 hl-ha. Gaat goed samen met rood vlees en wild met saus. Wijnen van deze AOC: Reserve du Sud

Fithele
Europese middeleeuwse vedel met gewoonlijk 3 tot 5 snaren, waaronder een bassnaar

Fiskorn
Catalaanse tenortuba, gebruikt in zgn. Cobla-orkestjes

Floeyer
kleine herdersfluit uit Roemenië. Ook populair bij de Wlassi uit Oost-Servië

Flexatoon
modern schudinstrument waarbij 2 harde houten bolletjes tegen een metalen plaatje slaan

Flaviol
Catalaanse fluit met een hoog register, gebruikt in coblaorkestjes. Elke sardana begint met een korte flaviol solo

Fondillon
Een relikwie uit de wijngeschiedenis van Alicante (Spanje - Levante). Vergelijkbaar met de pedro ximenez wijnen uit Montilla-Moriles. Het is een natuurlijk zoete wijn die wordt gemaakt uit de laat geoogste monastrell druiven (gedeeltelijk ook uit de garnacha druiven). Alcoholpercentage betreft 16-18 procent. De wijn rijpt gedurende tenminste 8 jaar op vat en ontwikkelt daardoor een enorme complexiteit wat het tot een perfecte dessertwijn maakt.

Fomboh
kleine cilindrische trom van de Yopathola uit Oeganda

Fronsac
Frankrijk - Bordeaux - Fronsac Inleiding Ten westen van Pomerol en St. Emilion, even ten noordwesten van de havenstad Libourne, liggen de wijngaarden van Fronsac. Dit wijngebied ligt in de hoek die de brede rivier de Dordogne maakt met een van zijn zijriviertjes, de Isle. Het gebied dankt zijn naam aan de twee heuvels (canons) die het landschap markeren; Canon en Tertre de Fronsac. De appellation Fronsac telt 830 hectare. De appelation Twintig jaren geleden was dit gebied een van de vergeten uithoeken van Bordeaux. Tegenwoordig komen uit Fronsac wijnen welke door de grote handelaren nauwlettend worden gevolgd. De wijnen van de Fronsadais mogen zich rekenen tot de meest gewilde wijnen ter wereld. De wijnen De Merlot druif is de voornaamste druif in het gebied. De meeste producenten voegen een beperkte hoeveelheid Cabernet-Franc of Cabernet-Sauvignon toe. Sommige wijnen bevatten een zeer hoog percentage Cabernet-Sauvignon, waardoor de wijn een hoog tannine gehalte en structuur krijgt. Omdat de wijnen qua kwaliteit nogal aan veranderingen onderhevig zijn, hoeft de kwaliteit van een oude jaargang geen garantie te zijn voor een jongere wijn van een chateau.

From
grote Ghanese trommel

Frizzante
Italiaanse wijnmakersterm. Half-mousserende wijnen waarin de koolzuur wordt gevormd tijdens een gedeeltelijke tweede gisting in de tank.

Friscalettu
Siciliaanse rechte fluit

Frigideira
kleine koekenpan waarop ritmische patronen kunnen worden geslagen. Wordt soms gebruikt in de Braziliaanse muziek

Frankrijk
Frankrijk produceert niet alleen een enorme hoeveelheid wijn (samen met Italië voert dit land de lijst van wijnproducerende landen in de wereld aan), maar ook een grote verscheidenheid van typen en dit op een gemiddeld zeer hoog peil. We onderscheiden voor Frankrijk de volgende wijngebieden: Bordeaux Bourgogne Champagne Cognac Corsica Côtes du Rhône Elzas (l`Alsace) Jura & Savoie Loirevallei Midi Provence Sud-Ouest Frankrijk is opgedeeld in regio`s en departementen. De wijngebieden komen niet 1:1 overeen met departementen of regio`s. Onderstaand zijn de regio`s en departementen van Frankrijk aangegeven. Daaronder volgt een tabel met wijngebieden in relatie tot departementen.

Franche
witte druiven variëteit. Synoniem voor chenin blanc, in gebruik in de Loire (Frankrijk).

Franc-Blanc
witte druiven variëteit. Synoniem voor chenin blanc, in gebruik in de Loire (Frankrijk).

Frulo
Servische fluit

Fruitwijn
Vin de Fruit, ofwel fruitwijn, is een wijn gemaakt van andere vruchtensoorten dan de bekende witte en blauwe druiven. Vroeger werden fruitwijnen vaak gemaakt van de vruchten die na de oogst overbleven. Op deze manier kon men de vruchten langer bewaren. Omdat de meeste vruchten niet de eigenschappen bezitten van de witte en blauwe druiven die voor de `commericiële` wijnen worden gebruikt, is het goed omzetten tot most en wijn vaak een kwestie van veel proberen. Fruitwijnen worden in veel gevallen gemaakt door amateur verenigingen. Zij hanteren oude ambachtelijke methoden in combinatie met moderne wetenschap om zo natuurlijk en gezond mogelijke produkten te maken. Fruitwijnen kunnen gemaakt worden van bijna alle vruchten. Tomaat is wat minder geschikt. Zie hiervoor ook de link hieronder.

Fumé Blanc
Deze witte druif wordt ook wel sauvignon blanc genoemd.

Ful
Albanese herdersfluit.

Fujara
uitzonderlijk grote houten bekfluit uit Slowakije, met een uitstekend mondstuk op enige afstand van de bovenkant van de buis, wat de speler in staat stelt om alle vingergaten te bereiken

Fuder
Groot lang vat dat gebruikt wordt in de Moezel streek (Duitsland). De theoretische inhoud bedraagt 960 liter. Later is een standaardmaat vastgesteld op 1000 liter ofwel 1370 flessen.

Fuye
Japanse bamboe dwarsfluit met 7 vingergaten

Fusto
Term uit de Italiaanse wijnkelder. Eikehouten fust.

Fyé
Frankrijk - Bourgogne - Chablis - Fyé Één van de dorpen in de Chablis streek waar Chablis Grand Cru wordt geproduceerd.

Gasj
sjamaanse lijsttrommel van de Nifg op Sakhalin Eiland in Oost-Siberië

Garmon
Russische chromatische accordeon

Garantung
xylofoon van de Toba-Batak uit Sumatra

Garaon
mahogany houten, kegelvormige trommel uit Belize

Garaya
2-snarige luit van de Haussa uit Noord-Nigeria. De garaya is ongeveer 50 cm. lang en heeft een ovalen klankkast van zo’n 20 cm., bespannen met antilopenhuid. De snaren worden met een plectrum, vervaardigd van geharde koeienhuid getokkeld

Garamut
spleettrommel uit Papua Nieuw-Guinea

Gara
1#) schellen van de Luo uit Kenia en de Asholi uit Oeganda
2#) aardewerken pot uit Baluchistan, gebruikt als percussie-instrument en gelijkend op de Indiase ghatam

Ganzá
metalen schudbus uit Brazilië, gevuld met rijst of bonen

Gansa gambang
Balinese metallofoon met 7 klankstaven, rustend op een wiegvormige resonantiedoos en bespeeld met hamervormige houten stokken. Het instrument verzorgt de melodie bij Balinese gamelanorkesten

Gansa jongkok
Balinese metallofoon met 5 klankstaven, rustend op een wiegvormige klankkast en bespeeld met hamervormige houten stokken. Ook dit instrument verzorgt de melodie bij Balinese gamelanorkesten

Gansa
Balinese metallofoon, gelijkend op de Javaanse gender, maar met een harder geluid en en extra oktaaf. In tegenstelling tot de gender  worden de toetsen van de gansa  niet gedempt tijdens het spelen

Gankoqui
dubbele metalen bellen uit West-Afrika

Gangsa
platte bronzen of koperen gong van de Ifugao, de Kankana-ey, de Bontoc en de Apayao uit de Filippijnen. Een gangsa-orkest bestaat vrijwel altijd uit 7 gongen. Deze gong is het meest belangrijke instrument van de bergvolkeren in de Cordilleras op het eiland Luzon in de Filippijnen

Ganga
in onbruik geraakte tamboerijn van de Toeareg uit Mauritanië

Gandang
een aan beide zijden met hertenhuid bespannen trommel van de Meratus-Dayak uit Borneo, die zowel met beide handen als met stokken kan worden bespeeld

Gandingan
gong van de Cotabatinho uit het zuiden van de Filippijnen

Gandal
West-Afrikaanse luit

Gamelan selonding
ijzeren gamelan set uit Indonesië

Gambus
1#) 7-snarige luit uit Kalimantan en Sumatra. De gambus heeft een met ossenhuid bedekte klankkast en 3 paar melodiesnaren, alsmede een bassnaar, die met een plectrum worden bespeeld. Deze luit kwam samen met de Islam naar Indonesië en lijkt enigszins op de Jemenitische kaambus
2#) 12-snarige fretloze korthalsluit uit Malaysia. De snaren zijn in 6 paren verdeeld en lopen over een klankkast, die het midden houdt tussen een gitaar en een luit. Tevens zitten er drie klankgaten in de klankkast die het geluid een mooie galm geven

Gambu
1 tot 2 mtr. lange bamboe fluit uit Bali, met de vingergaten ver uit elkaar. Deze fluit wordt zittend bespeeld

Gambang
Indonesische houten xylofoon, die bespeeld wordt met 2 stokken gemaakt van soepel buffelhoorn met vilten uiteinden, waardoor het instrument een zachte klank heeft

Gambang kayu
Javaanse xylofoon met 17 klankstaven en een resonator in de vorm van een pauw. De gambang kayu wordt vaak in groepen bespeeld

Gamay
Blauwe druiven variëteit. Wordt onder andere verbouwd in: De Beaujolais Garnacha Synoniem voor Grenache

Gajdy
Slowaakse doedelzak met een korte melodiepijp met een omhoog lopende beker, en een bourdonpijp die onder een rechte hoek aan de plug is bevestigd

Gajda
zie: gaida

Gaita
1#) Colombiaanse fluit
2#) Spaanse doedelzak met een bourdon en een korte melodiepijp. Veel gebruikt op bruiloften en feesten