Stichting Kerkelijk Kunstbezit in Nederland - Objecten ABC

Categorie: Religie en filosofie > Religieuze objecten
Datum & Land: 07/10/2007, NL
Woorden: 1326

wierookscheepje
Bootvormige houder met deksel voor het bewaren van wierookkorrels. Met de bijbehorende wierooklepel worden de korrels in het wierookvat geschept.

wierooknagel
Behoort tot een set van vijf gewijde wierookkorrels in de vorm van een kruisnagel. Zij worden kruisgewijs in de paaskaars gestoken. Wordt ook paasnagel genoemd.

wierooklepel
Lepel(tje) waarmee de wierookkorrels uit het wierookscheepje in het wierookvat worden geschept.

wierookkorrels
Korrels van (Arabische) gomhars die worden gebrand als reukoffer. De rook staat symbool voor het ten hemel opstijgend gebed en is een teken van Godsverering.

wierookhanger
Een haak waaraan het wierookvat kan worden opgehangen.

wierookbus
Bus(je) waarin de wierookkorrels worden bewaard.

wierookbrander
Metalen of keramische schaal, veelal op een standaard, om wierook op te branden. Zie ook: wierookvat

zandloperhouder
Houder - meestal van koper maar ook van hout - op of aan de kuiprand van de preekstoel, waarin de zandloper kan worden geplaatst.

zandloper
Instrument voor tijdsbepaling. In protestantse kerken kan men ze in een houder aantreffen aan de preekstoel. Ze werden gebruikt om de lengte van de preek te bepalen. In de kloosters waar horloges niet waren toegestaan werden wel zandlopers gebruikt, bijvoorbeeld in de spreekkamer.

zerkenlichter
Houten constructie waarmee de zware zerken in de kerk werden opgetild.

zendingsbus
Collectebus voor het inzamelen van geld ten behoeve van de zending.

zendingsbusje
Collectebusje voor het inzamelen van geld ten behoeve van de zending.

zegenformulier
Algemene term voor een op papier gedrukte of (deels) geschreven vaste zegenformule, die streeft naar een stoffelijk of geestelijk goed en naar het afweren of voorkomen van enig kwaad. De huiszegen is zo'n zegenformulier.

zegelstempel
Zie onder: stempel

zegelstempelrek
Rek met uitsparingen waarin (zegel)stempels gehangen kunnen worden.

zegelring
Ring met een zegelstempel die in was of lak kan worden gedrukt. De afdruk van de zegelring kan aldus dienen als naamteken of als erkenning of bekrachtiging van een belangrijke akte of oorkonde.

zegel
Een met zegelstempel in was of lak gedrukt reliëf met tekst en-of voorstelling. De zegel dient als naamteken of als erkenning of bekrachtiging van een belangrijke akte of oorkonde.

zevenstel
Een stel van liturgische kleding bestaande uit twee koorkappen, een kazuifel, drie dalmatieken en een tuniek. Het werd gebruikt tijdens pontificale plechtigheden en werd dan gedragen door de (aarts)bisschop (het kazuifel of de koorkap), de assistent ofwel de presbyter assistens (de koorkap), de diakens (de dalmatieken), de subdiaken (de tuniek).

ziekenlantaarn
Gebruik de term: bedieningslantaarn

ziekenbusje
Pyxis ter bewaring van een geconsacreerde hostie in de vorm van een kleine kelk, ciborie of monstrans, meestal opgeborgen in een foedraal. Het wordt bewaard in het tabernakel. Kan worden gebruikt als ziekendoosje. Zie ook: custode, ciborie, eucharistische duif, pyxis, ziekendoosje

ziekendoosje
Doosje met vergulde binnenzijde en getopt door een kruisje dat dient om de Heilige Communie (geconsacreerde hostie) naar een zieke of stervende te brengen. Het ziekendoosje - ook wel gemonteerd op een pateen - wordt vervoerd in een foedraal. Soms ook gemonteerd op een horlogeband. Zie ook: custode, ciborie, eucharistische duif, pyxis, ziekenbusje

ziekenbeurs
Beurs of foedraal waarin de priester het ziekendoosje (de pyxis) en een oliedoosje, of alleen het ziekendoosje meeneemt naar de zieken.

zitblok
Gebruik de term: misericorde

zonnewijzer
Tijdmeter. Een op een vlak geplaatste verticale stang (een gnomon) werpt een schaduwstreep op de eveneens op het vlak aangebrachte schaalverdeling.

zondagsschoolmateriaal
Materiaal dat dienst doet-deed op zondagsscholen. Zo behoort daartoe een flanelbord waarop plaatjes met bijbelse taferelen en figuren werden gekleefd ter ondersteuning van een bijbelverhaal. Bijbelse themata waren ondermeer: de schepping van de wereld, Mozes in het biezen mandje, de geboorte van het Kindje Jezus, de Goede Herder etc. Zie ook: schoolplaat

zoutvat
Houder voor gewijd zout. Dit zout wordt bij de wijding van het water en bij de doop gebruikt.