B uitspraak: A óf B) bevat alle uitkomsten, die tot één van beide gebeurtenissen of tot beide behoren.
x), wordt (rechter)overschrijdingskans genoemd. De kans P(X 
x), worden cumulatieve kans of linkeroverschrijdingskans genoemd.
x), wordt (rechter)overschrijdingskans genoemd. De kans P(X x), worden cumulatieve kans of linkeroverschrijdingskans genoemd.
De variantie is het kwadraat van de standaardafwijking, s.
Variantie
Synoniem: variance (Eng)
Gemiddelde van de kwadraten van de deviaties, d, van de uitkomsten:
De variantie is het kwadraat van de standaardafwijking, s.
Variantie van de kansverdeling
Verwachting van het kwadraat van de deviaties van een kansvariabele. Voor discrete kansverdelingen s2 = S(x - m)2P(x) en voor continue kansverdelingen s2 = ò(x - m)2f(x)dx.
Variantie-analyse
Synoniem: ANOVA, analysis of variance (Eng)
Methode om gecompliceerde proefopzetten te analyseren, toegepast bij meer dan twee steekproeven, regressie-analyse en combinaties daarvan. Kenmerkend is de opsplitsing van de kwadratensom van de verschillen van de waarnemingen met hun gemiddelde in twee of meer deelkwadratensommen.
Variantiebronnen
Synoniem: spreidingsbronnen
Oorzaken van spreiding in de waarnemingen, bijvoorbeeld meet- en waarnemingsfouten, natuurlijke variabiliteit of steekproefvariabiliteit.
Variatiebreedte
Synoniem: spreidingsbreedte, range (Eng)
De spreidingsbreedte is het verschil tussen de hoogste en de laagste uitkomst of tussen de hoogst en de laagst mogelijke waarden van een kwantitatieve variabele.
Variatiecoëfficiënt
Synoniem: coefficient of variation (Eng)
De variatiecoëfficiënt is de standaardafwijking gedeeld door de absolute waarde van het gemiddelde, s - ¦ m ¦.
Verdelingsvrije toetsen
Synoniem: niet-parametrische toetsen, nonparametric tests (Eng)
Toetsen, waarbij over de kansverdeling van de uitkomsvariabele geen aannames worden gedaan, of waarbij de uitkomstvariabele nominaal of ordinaal is.
Vereniging
Synoniem: union (Eng)
De vereniging van twee gebeurtenissen A en B (notatie A B uitspraak: A óf B) bevat alle uitkomsten, die tot één van beide gebeurtenissen of tot beide behoren.
Vergelijkend onderzoek
Synoniem: controlled study (Eng)
Om te controleren voor de invloed van storende factoren wordt bij een vergelijkend onderzoek een groep met de te onderzoeken factor vergeleken met een overeenkomstige controlegroep zonder die factor.
Verwachting
Synoniem: verwachtingswaarde, expected value (Eng) , expectation (Eng)
Theoretisch gemiddelde. De som van alle realisaties, x, van de kansvariabele X, ieder vermenigvuldigd met de kans dat hij vóórkomt. Voor discrete kansverdelingen is de notatie: E(X) = SxP(x), voor continue kansverdelingen geldt overeenkomstig: E(X) = òxf(x)dx.
Verwachting
Synoniem: verwachtingswaarden, expected values (Eng) , expectation (Eng)
Theoretisch gemiddelde. De som van alle realisaties, x, van de kansvariabele X, ieder vermenigvuldigd met de kans dat hij vóórkomt. Voor discrete kansverdelingen is de notatie: E(X) = SxP(x), voor continue kansverdelingen geldt overeenkomstig: E(X) = òxf(x)dx.
Verwachtingswaarde
Synoniem: verwachting, expected value (Eng) , expectation (Eng)
Theoretisch gemiddelde. De som van alle realisaties, x, van de kansvariabele X, ieder vermenigvuldigd met de kans dat hij vóórkomt. Voor discrete kansverdelingen is de notatie: E(X) = SxP(x), voor continue kansverdelingen geldt overeenkomstig: E(X) = òxf(x)dx.
Verwachtingswaarden
Synoniem: verwachting, expected values (Eng) , expectation (Eng)
Theoretisch gemiddelde. De som van alle realisaties, x, van de kansvariabele X, ieder vermenigvuldigd met de kans dat hij vóórkomt. Voor discrete kansverdelingen is de notatie: E(X) = SxP(x), voor continue kansverdelingen geldt overeenkomstig: E(X) = òxf(x)dx.
Verwerpen van de nulhypothese
Synoniem: rejecting the null hypothesis (Eng)
Als in een statistische toets de nulhypothese wordt verworpen, is de alternatieve hypothese waar. De kans dat de nulhypothese ten onrechte wordt verworpen (en dus waar is) is het type I risico (a).
Verzamelingenleer
Synoniem: set theory (Eng)
Behandelt de numerieke eigenschappen van groepen objecten en hun onderlinge verhoudingen.
Voorbeeld van de Poisson-verdeling
De Poisson-verdeling toegelicht met een voorbeeld over de controle van zwemwater op de aanwezigheid van Coli-bacteriën.
Voorbeeld van een onderzoek
Het hypothetisch-deductieve model toegelicht met een reëel voorbeeld van een wetenschappelijk onderzoek. (animatie)
Voorspellen
Met de regressiecoëfficiënten van de regressielijn waarden van de afhankelijk variabele, Y, berekenen gegeven nieuwe waarden van de onafhankelijk variabele, x.
Voorspellende waarde
Synoniem: predictieve waarde, predictive value (Eng)
In de medische diagnostiek: de kans, dat een patiënt de betreffende ziekte heeft als de diagnostische test positief is.
Voorwaardelijke kans
Synoniem: conditionele kans, conditional probability (Eng)
Kans op een bepaalde uitkomst op een variabele, als de uitkomst op een andere variabele is gegeven. Formeel: de kans op de gebeurtenis A, onder de voorwaarde dat de gebeurtenis B is opgetreden. Notatie: P(A¦B), achter de verticale streep staat de voorwaarde.
Voorwaardelijke kansen
Synoniem: conditionele kansen, conditional probabilities (Eng)
Een conditionele kans is de kans op een bepaalde uitkomst op een variabele, als de uitkomst op een andere variabele is gegeven. Formeel: de kans op de gebeurtenis A, onder de voorwaarde dat de gebeurtenis B is opgetreden. Notatie: P(A¦B), achter de verticale streep staat de voorwaarde.
Vrijheidsgraden
Synoniem: degrees of freedom (Eng)
Aantal onafhankelijke waarnemingen waarmee een steekproefgrootheid is bepaald. Notatie: n, spreek uit 'nu', dit is de Griekse letter 'n'.
Waarde
Synoniem: value (Eng)
Een variabele kan diverse waarden aannemen. De verzameling van mogelijke waarden is het definitiegebied van de variabele. Mogelijke uitkomst, de aktueel gemeten of vastgestelde waarde is de uitkomst.
Waarnemen
Synoniem: observing (Eng)
Een kenmerk of eigenschap van een object vaststellen of meten bijvoorbeeld door meten, tellen of vragen (enquêteren).
Waarschijnlijkheid en statistiek
Synoniem: probability and statistics (Eng)
Eerste scherm van de behandeling van de inferentiële statistiek: alles over kansen, kansverdelingen, steekproeven, schatten, toetsen en modelleren.
Wedverhouding
Synoniem: odds (Eng)
Verhouding van de kansen, dat iets wel en dat iets niet gebeurt. In het Verenigd Koninkrijk gebruikt bij het wedden. Bijvoorbeeld een odds van 8 tegen 3 of 8-3 betekent de verhouding van de kansen 8-11 tegen 3-11.
Weighted mean
(Eng) Synoniem: gewogen gemiddelde
Het gewogen gemiddelde is de som van alle uitkomsten vermenigvuldigd met een voor iedere uitkomst specifiek gewicht, w, gedeeld door de som van de gewichten:
Weighted regression
(Eng) Synoniem: gewogen regressie
Regressie, waarbij heroscedasiciteit in de modelafwijkingen wordt gecompenseerd door in plaats van de kwadratensom, Sei2 , de gewogen kwadratensom, Swiei2 te minimaliseren.
Werkhypothese
Synoniem: onderzoeksvraag
Een werkhypothese of onderzoeksvraag wordt afgeleid uit een wetenschappelijke theorie. Een hypothese wordt zodanig verwoord, dat ze in een geschikte onderzoeksopzet falsifieerbaar is, dat wil zeggen verworpen kan worden.
Wetenschappelijk onderzoek
Onderzoek dat is uitgevoerd met in achtneming van de regels van de gangbare methodologie van het wetenschappelijk onderzoek.
Wilcoxon signed ranks test
(Eng) Synoniem: wilcoxon toets
Verdelingsvrije equivalent van de gepaarde t-toets voor afhankelijke steekproeven.
Wilcoxon toets
Synoniem: Wilcoxon signed ranks test (Eng)
Verdelingsvrije equivalent van de gepaarde t-toets voor afhankelijke steekproeven.
Zuivere schatter
Synoniem: unbiased estimator (Eng)
Van een zuivere schatter is de verwachtingswaarde gelijk is aan de waarde van de te schatten populatieparameter. In formule: E(T) = q, als T de schatter is van de populatieparameter q.
Zuivere schatters
Synoniem: unbiased estimators (Eng)
Van een zuivere schatter is de verwachtingswaarde gelijk is aan de waarde van de te schatten populatieparameter. In formule: E(T) = q, als T de schatter is van de populatieparameter q.
Zuivere schatting
Synoniem: unbiased estimate (Eng)
Van een zuivere schatter is de verwachtingswaarde gelijk aan de waarde van de te schatten populatieparameter. In formule: E(T) = q, als T de schatter is van de populatieparameter q.
Zuiverheid
Synoniem: unbiasedness (Eng)
Eigenschap van een (punt)schatter. Van een zuivere schatter is de verwachtingswaarde gelijk aan de waarde van de te schatten populatieparameter. In formule: E(T) = q, als T de schatter is van de populatieparameter q.
A posteriori kans
Synoniem: posterior probability (Eng)
In de regel van Bayes: de voorwaardelijke kans P(A¦B) voordat bekend is of de gebeurtenis B al of niet heeft plaatsgevonden.
A priori kans
Synoniem: prior probability (Eng)
In de regel van Bayes: de onvoorwaardelijke kans P(A) voordat bekend is of de gebeurtenis B al of niet heeft plaatsgevonden.
F-toets
Toetst de nulhypothese, dat twee steekproeven uit populaties met gelijke populatievarianties afkomstig zijn. De toetsingsgrootheid is de verhouding van de steekproefvarianties, T = s12 - s22.
F-verdeling
De kansverdeling van de verhouding van twee steekproefvarianties, als de steekproeven uit dezelfde populatie of uit populaties met dezelfde populatievariantie afkomstig zijn.
p-Waarde
Synoniem voor overschrijdingskans bij toetsen met de overschrijdingskans. De nulhypothese wordt verworpen, als de p-waarde kleiner is dan het vooraf vastgestelde significantieniveau, a
T-toets
Synoniem: student's t-toets, t-toets voor onafhankelijke steekproeven, Student's t-toets voor onafhankelijke steekproeven
Toetst de nulhypothese, dat twee onafhankelijke steekproeven getrokken zijn uit twee populaties met gelijke gemiddelden, terwijl de populatievarianties onbekend zijn en uit de steekproefuitkomsten worden geschat.
t-toets
Er zijn diverse t-toetsen. De meest algemene is Student's t-toets voor onafhankelijke steekproeven. Deze toetst de nulhypothese, dat twee onafhankelijke steekproeven getrokken zijn uit twee populaties met gelijke gemiddelden, terwijl de populatievarianties onbekend zijn en uit de steekproefuitkomsten worden geschat.
T-verdeling
Synoniem: student's t-verdeling
Verdeling van de kansvariabele T = (X - m) - s, waarin X normaal verdeeld is met verwachting m en variantie s2. De populatievariantie, s2, wordt geschat door de steekproefvariantie, s2, met n vrijheidsgraden.
Z-toets
Toets waarbij de toetsingsgrootheid de standaard normale verdeling (Z-verdeling) heeft. Voorbeelden zijn de toetsen voor één of twee steekproeven van continue variabelen met bekende standaardfout.
Z-transformatie
Lineaire transformatie, waardoor het gemiddelde van de data gelijk aan 0 en de standaardafwijking gelijk aan 1 wordt.
Z-verdeling
Synoniem: standaard normale verdeling
Normale verdeling met m = 0 en s = 1, Z ~ N(0, 1).