Kennisbasis Statistiek

Categorie: Statistieken, documentatie en informatie > Statistiek
Datum & Land: 08/10/2007, NL
Woorden: 885

Relatief risico
Synoniem: RR, relative risk (Eng) , risk ratio (Eng)
Verhouding van twee populatieproporties. In de geneeskunde: de verhouding van de risico's op ziekte of andere toestand in twee verschillende populaties of bij twee verschillende behandelingen.

Relatief risico en odds ratio
Wanneer gebruiken we het relatief risico en wanneer de odds ratio?

Relatief risico toetsen
Toets van de nulhypothese H₀: RR = 1 of log(RR) = 0 en berekening van het betrouwbaarheidsinterval van de gevonden waarde van RR.

Relatieve frequentie
Synoniem: proportie
De proportie of relatieve frequentie van een uitkomst is de frequentie van die uitkomst gedeeld door het totaal aantal waarnemingen (n).

Relatieve frequenties
Synoniem: proporties
De proportie of relatieve frequentie van een uitkomst is de frequentie van die uitkomst gedeeld door het totaal aantal waarnemingen (n).

Relative risk
(Eng) Synoniem: relatief risico, RR, risk ratio (Eng)
Verhouding van twee populatieproporties. In de geneeskunde: de verhouding van de risico's op ziekte of andere toestand in twee verschillende populaties of bij twee verschillende behandelingen.

Representatief
Vertegenwoordigend. De elementen in een representatieve steekproef zijn een afspiegeling van die in de populatie.

Reproduceerbaar
Synoniem: betrouwbaar, precies, precise (Eng) , reproducible (Eng)
Betrouwbaar (precies, reproduceerbaar) zijn waarnemingen, die onder dezelfde omstandigheden herhaald, dezelfde uitkomst geven. Betrouwbare waarnemingen hebben geringe toevallige fouten.

Reproduceerbaarheid
Synoniem: betrouwbaarheid, precisie, precision (Eng) , reproducibility (Eng)
Betrouwbaar (precies, reproduceerbaar) zijn waarnemingen, die onder dezelfde omstandigheden herhaald, dezelfde uitkomst geven. Betrouwbare waarnemingen hebben geringe toevallige fouten.

Reproduceerbare
Synoniem: betrouwbare, precieze
Betrouwbaar zijn waarnemingen, die onder dezelfde omstandigheden herhaald, dezelfde uitkomst geven. Betrouwbare waarnemingen hebben geringe toevallige fouten.

Reproducibility
(Eng) Synoniem: betrouwbaarheid, precisie, reproduceerbaarheid, precision (Eng)
Betrouwbaar (precies, reproduceerbaar) zijn waarnemingen, die onder dezelfde omstandigheden herhaald, dezelfde uitkomst geven. Betrouwbare waarnemingen hebben geringe toevallige fouten.

Reproducible
(Eng) Synoniem: betrouwbaar, precies, reproduceerbaar, precise (Eng)
Betrouwbaar (precies, reproduceerbaar) zijn waarnemingen, die onder dezelfde omstandigheden herhaald, dezelfde uitkomst geven. Betrouwbare waarnemingen hebben geringe toevallige fouten.

Residual analysis
(Eng) Synoniem: analyse van de residuen, residuele analyse
Dient om te controleren of aan de voorwaarden van homoscedasticiteit, onafhankelijkheid en normale verdeling van de modelafwijkingen, e, bij regressieanalyse is voldaan.

Residual standard deviation
(Eng) Synoniem: residuele standaardafwijking
De standaardafwijking van de residuen bij lineaire regressie meestal als se genoteerd.

Residual variance
(Eng) Synoniem: residuele variantie
De variantie van de residuen, bij lineaire regressie meestal als genoteerd.

Residuals
(Eng) Synoniem: residuen
Verschillen tussen de waargenomen en de door regressie-analyse verkregen voorspelde waarden van een kansvariabele.

Residuele analyse
Synoniem: analyse van de residuen, residual analysis (Eng)
Dient om te controleren of aan de voorwaarden van homoscedasticiteit, onafhankelijkheid en normale verdeling van de modelafwijkingen, e, bij regressieanalyse is voldaan.

Residuele standaardafwijking
Synoniem: residual standard deviation (Eng)
De standaardafwijking van de residuen bij lineaire regressie meestal als se genoteerd.

Residuele variantie
Synoniem: residual variance (Eng)
De variantie van de residuen, bij lineaire regressie meestal als genoteerd.

Residuen
Synoniem: residuals (Eng)
Verschillen tussen de waargenomen en de door regressie-analyse verkregen voorspelde waarden van een kansvariabele.

Respons
Het verschijnsel, dat bij steekproefonderzoek (slechts) een deel van de betrokken proefpersonen, ondervraagden of patiënten ook werkelijk aan het onderzoek kan of wil deelnemen.

Retrospectief onderzoek
Synoniem: retrospective research (Eng)
Bij prospectief onderzoek wordt eerst een steekproef van onderzoeksobjecten getrokken en worden daarop de metingen of waarnemingen gedaan. Bij retrospectief onderzoek zijn de metingen of waarnemingen al verricht en zijn de onderzoeksobjecten gegeven.

Retrospective research
(Eng) Synoniem: retrospectief onderzoek
Bij prospectief onderzoek wordt eerst een steekproef van onderzoeksobjecten getrokken en worden daarop de metingen of waarnemingen gedaan. Bij retrospectief onderzoek zijn de metingen of waarnemingen al verricht en zijn de onderzoeksobjecten gegeven.

Richtlijnen bij classificeren
Richtlijnen bij het classificeren van data in een frequentietabel: aantal klassen, klassenbreedte, wel of niet frequentiedichtheid, klassengrenzen etc.

Right one-sided alternative
(Eng) Synoniem: rechtseenzijdig alternatief
Toetsen met eenzijdig alternatief: de alternatieve hypothese is gedefinieerd als H₁: populatiewaarde > waarde van de nulhypothese.

Rijtotalen
Synoniem: row totals (Eng)
De som van de celfrequenties in een rij van een kruistabel

Risk ratio
(Eng) Synoniem: relatief risico, RR, relative risk (Eng)
Verhouding van twee populatieproporties. In de geneeskunde: de verhouding van de risico's op ziekte of andere toestand in twee verschillende populaties of bij twee verschillende behandelingen.

Robuust
Statistische methode die bij benadering blijft gelden, als van de voorwaarden wordt afgeweken, waaronder hij mag worden toegepast, of statistische grootheid, die ongevoelig is voor extreme waarden.

Robuuste
Statistische methode die bij benadering blijft gelden, als van de voorwaarden wordt afgeweken, waaronder hij mag worden toegepast, of statistische grootheid, die ongevoelig is voor extreme waarden.

Robuuste schatter
Schatter die onder uiteenlopende omstandigheden (kansverdeling van de waarnemingen, outliers) een goede (zonder bias, consistent) schatting geeft van de te schatten populatieparameter.

Robuuste schatting
Schatting die onder uiteenlopende omstandigheden (kansverdeling van de waarnemingen, outliers) een goede (zonder bias, efficiënt, consistent) schatting geeft van de te schatten populatieparameter.

Rounding
(Eng) Synoniem: afronden
Bepaal eerst het gewenste aantal decimalen en rond dan stapsgewijs naar boven of beneden af. Dus 1.8347 wordt op drie decimalen afgerond naar 1.835 en op twee decimalen naar 1.83 (en niet via 1.835 naar 1.84!).

Row totals
(Eng) Synoniem: rijtotalen
De som van de celfrequenties in een rij van een kruistabel

RR
Synoniem: relatief risico, relative risk (Eng) , risk ratio (Eng)
Verhouding van twee populatieproporties. In de geneeskunde: de verhouding van de risico's op ziekte of andere toestand in twee verschillende populaties of bij twee verschillende behandelingen.

Runstoets
Synoniem: runstoets van Wald-Wolfowitz
Gebruikt het aantal runs in een steekproef van waarnemingen om de nulhypothese te toetsen, dat afhankelijkheid (seriële correlatie) in de populatie van waarnemingen afwezig is.

Runstoets van Wald-Wolfowitz
Synoniem: Runstoets
Gebruikt het aantal runs in een steekproef van waarnemingen om de nulhypothese te toetsen, dat afhankelijkheid (seriële correlatie) in de populatie van waarnemingen afwezig is.

Samengestelde hypothese
Synoniem: compound hypothesis (Eng)
In tegenstelling tot een enkelvoudige hypothese: een hypothese, waarin een parameter meerdere waarden of een interval van waarden heeft.

Samengevoegde variantieschatting
Synoniem: gepoolde variantieschatting, pooled estimate of variance (Eng)
Het gewogen gemiddelde van twee of meer steekproefvarianties, waarbij de aantallen vrijheidsgraden wegingsfactor zijn. De gepoolde variantie is een zuivere schatter van de populatievariantie, bepaald met de som van de aantallen vrijheidsgraden van de gepoolde steekproefvarianties.

Samenhang
Synoniem: association (Eng)
Afhankelijkheid tussen de uitkomsten op twee variabelen. Meestal gebruiken we associatie als de variabelen van nominaal of ordinaal meetniveau zijn en correlatie als ze van interval of ratio niveau zijn.

Samenhang tussen variabelen
Eerste scherm van het hoofdstuk over associatie, correlatie en regressie.

Sample
(Eng) Synoniem: steekproef
Deelverzameling uit een onderzoekspopulatie.

Sample mean
(Eng) Synoniem: steekproefgemiddelde
Het gemiddelde, , van een steekproef als schatting van het gemiddelde, m, van een populatie.

Sample proportion
(Eng) Synoniem: steekproefproportie
Het aantal successen in een steekproef gedeeld door het totaal aantal elementen in de steekproef. De steekproefproportie, p, is een zuivere schatter van de populatieproportie, p.

Sample proportions
(Eng) Synoniem: steekproefproporties
Het aantal successen in een steekproef gedeeld door het totaal aantal elementen in de steekproef. De steekproefproportie, p, is een zuivere schatter van de populatieproportie, p.

Sample size
(Eng) Synoniem: steekproefomvang
Het aantal onderzoeksobjecten in de steekproef. Van belang voor de betrouwbaarheid van de waarnemingen in de steekproef.

Sample space
(Eng) Synoniem: uitkomstenruimte
Verzameling van alle mogelijke uitkomsten van een kansexperiment. Notatie: W.

Sample standard deviation
(Eng) Synoniem: steekproefstandaardafwijking
Schatting, s, van de populatie-standaardafwijking, s, uit de steekproefgegevens.

waarin d = x - en n is de steekproefomvang. Het aantal vrijheidsgraden is n - 1, notatie n

Sample variance
(Eng) Synoniem: steekproefvariantie
Schatting van de populatievariantie op basis van de gegevens van een steekproef. De steekproefvariantie is:

waarin d = x - en n is de steekproefomvang. Het aantal vrijheidsgraden n = n - 1.

Sampling
(Eng) Synoniem: steekproeftrekking
De procedure van het kiezen van een steekproef uit een populatie.

Sampling distribution
(Eng) Synoniem: steekproefverdeling
Kansverdeling van steekproefgrootheden, niet de verdeling van de uitkomsten in een steekproef.

Sampling variation
(Eng) Synoniem: steekproefvariabiliteit
Het verschijnsel, dat de steekproefresultaten van meerdere steekproeven van elkaar verschillen, doordat iedere steekproef uit andere elementen van de populatie bestaat.

Scale
(Eng) Synoniem: schaal
Alle mogelijke meetwaarden van een variabele vormen samen een schaal. Schaal wordt (minder juist) ook wel gebruikt in de betekenis van meetniveau.

Scattering
(Eng) Synoniem: spreiding, strooiing, variabiliteit, dispersion (Eng)
Fluctuaties in de uitkomsten van experimenten of waarnemingen, die we niet nader kunnen of willen verklaren en die we daarom toeschrijven aan het toeval.

Scatterplot
(Eng) Synoniem: spreidingsdiagram, strooidiagram
Een grafiek met op de horizontale en de verticale assen de uitkomsten op twee continue (kans)variabelen, Y₁ en Y₂, uitgezet.

Schaal
Synoniem: scale (Eng)
Alle mogelijke meetwaarden van een variabele vormen samen een schaal. Schaal wordt (minder juist) ook wel gebruikt in de betekenis van meetniveau.

Schatten en toetsen
Eerste scherm van het hoofdstuk over schatten en toetsen.

Schatter
Synoniem: estimator (Eng)
Steekproefgrootheid, die een populatieparameter schat uit de gegevens van een steekproef.

Schatting
Synoniem: estimate (Eng)
Een schatting is een concrete uitkomst (realisatie) van een schatter. Een schatter is een steekproefgrootheid, die een populatieparameter schat uit de gegevens van een steekproef.

Schatting van de populatieproportie
De populatieproportie, p, wordt meestal geschat met de steekproefproportie, p.

Schatting van de populatievariantie
De variantie van de populatie, s2 schatten we met de steekproefvariantie:

waarin d = x - en n is de steekproefomvang. Het aantal vrijheidsgraden n = n - 1.

Schatting van kwantielen
Schatting van de kwantielen van een populatie uit een steekproef door interpolatie met behulp van de cumulatieve frequentie of het cumulatief histogram.

Schatting van kwantielen
In voorbereiding

Scheefheid
Synoniem: skewness (Eng)
De mate waarin een frequentie- of kansverdeling asymmetrisch is.

Scheve verdeling
Asymmetrische frequentie- of kansverdeling kan zowel rechtsscheef (staart naar rechts) als linksscheef (staart naar links) zijn.

Schietoefening: een metafoor
Illustratie van het verschil tussen validiteit en betrouwbaarheid.

Schijncorrelaties
Synoniem: spurious correlations (Eng) , nonsense correlations (Eng)
Toevallige of schijnbare correlaties, die verdwijnen bij herhaling van de waarnemingen of bij controle voor een derde variabele.

Scores
Antwoorden op een enquêtevraag worden vaak scores genoemd.

SE
(Eng) Synoniem: standaardfout, standard error (Eng)
Standaardafwijking van een steekproefgrootheid of schatter. Kleiner naarmate de steekproef groter is.

Sectordiagram
Synoniem: cirkeldiagram
In een cirkeldiagram worden de uitkomsten van een variabele weergegeven door de sectoren van een cirkel ('taartpunten'). De oppervlakte van een sector is evenredig met de frequentie van de betreffende uitkomst.

Selectie
Treedt op als niet alle elementen in een populatie een gelijke kans hebben gehad in de steekproef te worden opgenomen.

Selectie bij de randomisatie
Onbedoelde selectie als gevolg van een incorrecte randomisatie-procedure.

Selectie door nonrespons
Treedt op als nonrespondenten (weigeraars, afwezigen) bij een enquête of onderzoek andere (voor het onderzoek relevante) kenmerken hebben dan de deelnemers.

Selectie door uitval van patiënten
Treedt op als bepaalde kenmerken sommige proefpersonen een grotere kans geven om het onderzoek waaraan zij deelnemen vroegtijdig te verlaten.

Selectiebias
Systematische fout als gevolg van selectie bij de steekproeftrekking.

Selectief
Steekproeftrekking, die geen aselecte steekproef oplevert, omdat niet alle elementen in de onderzoekspopulatie een gelijke kans hebben om in de (deel)steekproef te worden opgenomen.

Selectiemechanisme
Procedurefout bij de steekproeftrekking, die tot selectie en dus tot niet-representatieve steekproeven kan leiden.

Selectiemechanismen
Procedurefouten bij de steekproeftrekking, die tot selectie en dus tot niet-representatieve steekproeven kunnen leiden.

Sensitiviteit
Synoniem: gevoeligheid, sensitivity (Eng)
In de medische diagnostiek: de kans, dat een diagnostische test positief is, als de onderzochte patiënt de betreffende ziekte heeft.

Sensitivity
(Eng) Synoniem: sensitiviteit, gevoeligheid
In de medische diagnostiek: de kans, dat een diagnostische test positief is, als de onderzochte patiënt de betreffende ziekte heeft.

Seriële correlatie
Synoniem: autocorrelatie, autocorrelation (Eng)
In een reeks waarnemingen is er een correlatiepatroon tussen de opeenvolgende uitkomsten. Bijvoorbeeld bij de residuen van een regressie-analyse of ANOVA of bij een reeks waarnemingen in de tijd.

Set theory
(Eng) Synoniem: verzamelingenleer
Behandelt de numerieke eigenschappen van groepen objecten en hun onderlinge verhoudingen.

Sign test
(Eng) Synoniem: tekentoets
Verdelingsvrije toets, waarbij de uitkomsten binair (plus of min) zijn.

Significance level
(Eng) Synoniem: significantieniveau, onbetrouwbaarheid
Grenswaarde, a, van de overschrijdingskans, waaronder de nulhypothese wordt verworpen. Het significantieniveau is de kans, dat de nulhypothese ten onrechte wordt verworpen.

Significant
Synoniem: statistisch significant
Als de nulhypothese wordt verworpen, is het resultaat van het experiment statistisch siginificant.

Significantie versus relevantie
Een waargenomen effect of verschil kan (statistisch) significant zijn, maar toch zo klein, dat het inhoudelijk (bijvoorbeeld klinisch) niet relevant is. Omgekeerd is een relevant effect soms statistisch niet significant aan te tonen, bijvoorbeeld omdat de steekproefomvang te klein was.

Significantieniveau
Synoniem: onbetrouwbaarheid, significance level (Eng)
Grenswaarde, a, van de overschrijdingskans, waaronder de nulhypothese wordt verworpen. Het significantieniveau is de kans, dat de nulhypothese ten onrechte wordt verworpen.

Simple hypothesis
(Eng) Synoniem: enkelvoudige hypothese
In tegenstelling tot een samengestelde hypothese: een hypothese, waarin een parameter een enkele waarde heeft (en niet meerder waarden of een interval van waarden).

Simulaties van de kansverdelingen
Van de belangrijkste kansverdelingen zijn simulaties beschikbaar, waarmee je overschrijdingskansen en kritische waarden kunt opzoeken, zie rechtsonder in de kennisbasis.

Simultane en voorwaardelijke kansen
Illustratie van het verschil tussen de simultane en de voorwaardelijke kans. (Voorbeeld en animatie.)

Simultane kans
Synoniem: simultaneous probability (Eng)
De kans op de doorsnede van de gebeurtenissen A en B, notatie P(A B).

Simultane nulhypothese
Synoniem: simultaneous null hypothesis (Eng)
Nulhypothese, waarin meerdere parameters tegelijk een waarde krijgen. Bijvoorbeeld: H₀: p₁ = p₂ = ... = pc.

Simultaneous null hypothesis
(Eng) Synoniem: simultane nulhypothese
Nulhypothese, waarin meerdere parameters tegelijk een waarde krijgen. Bijvoorbeeld: H₀: p₁ = p₂ = ... = pc.

Simultaneous probability
(Eng) Synoniem: simultane kans
De kans op de doorsnede van de gebeurtenissen A en B, notatie P(A B).

Skewness
(Eng) Synoniem: scheefheid
De mate waarin een frequentie- of kansverdeling asymmetrisch is.

Slope
(Eng) Synoniem: helling
b in het lineaire regressiemodel y = b₀ + bx + e. De helling is de toename van y als x met één eenheid toeneemt.

Somregel
De kans op de vereniging van twee elkaar uitsluitende (disjuncte) gebeurtenissen is gelijk aan de som van de kansen op ieder van de gebeurtenissen. Notatie P(A B) = P(A) + P(B).

Specificiteit
In de medische diagnostiek: de kans, dat een diagnostische test negatief is, als de onderzochte patiënt de betreffende ziekte niet heeft.

Spreiding
Synoniem: strooiing, variabiliteit, dispersion (Eng) , scattering (Eng)
Fluctuaties in de uitkomsten van experimenten of waarnemingen, die we niet nader kunnen of willen verklaren en die we daarom toeschrijven aan het toeval.

Spreidingsbreedte
Synoniem: variatiebreedte, range (Eng)
De spreidingsbreedte is het verschil tussen de hoogste en de laagste uitkomst of tussen de hoogst en de laagst mogelijke waarden van een kwantitatieve variabele.

Spreidingsbronnen
Synoniem: variantiebronnen
Oorzaken van spreiding in de waarnemingen, bijvoorbeeld meet- en waarnemingsfouten, natuurlijke variabiliteit of steekproefvariabiliteit.