Kennisbasis Statistiek

Deze woordenlijst kan afkomstig zijn van een online bron die niet meer beschikbaar is, of kan zijn samengesteld door externe bronnen. De informatie kan sinds de oorspronkelijke publicatie zijn veranderd. We raden aan om kritisch te zijn bij het beoordelen van de waarde en actualiteit ervan.
Categorie: Statistieken, documentatie en informatie > Statistiek
Datum & Land: 08/10/2007, NL
Woorden: 885


Inductief
Methode van onderzoek, waarbij, uitgaande van de feiten en verschijnselen, een verklarende theorie wordt ontwikkeld. Deze theorie moet vervolgens nog wel worden getoetst in inferentieel onderzoek.

Inferential statistics
(Eng) Synoniem: inferentiële statistiek
De tak van de statistiek, die zich bezig houdt met het toetsen van hypothesen en het schatten van steekproefgrootheden en hun betrouwbaarheid. Inferentiële staat tegenover beschrijvende statistiek.

Inferentieel onderzoek
Inferentieel onderzoek toetst of de werkelijkheid al of niet in overeenstemming is met wetenschappelijke hypothesen en theorieën. Inferentieel onderzoek staat tegenover exploratief onderzoek.

Inferentiële statistiek
Synoniem: inferential statistics (Eng)
De tak van de statistiek, die zich bezig houdt met het toetsen van hypothesen en het schatten van steekproefgrootheden en hun betrouwbaarheid. Inferentiële staat tegenover beschrijvende statistiek.

Inflection points
(Eng) Synoniem: buigpunten
Punten waarin een curve de grootste helling heeft. In een buigpunt is de eerste afgeleide extreem (maximaal of minimaal) en de tweede afgeleide gelijk aan nul. De buigpunten van de kansdichtheidscurve van de normale verdeling liggen bij x = m + s en x = m - s.

Intention tot treat analyse
Synoniem: Intention tot treat analysis (Eng)
Gerandomiseerd vergelijkend onderzoek waarbij de eindanalyse plaatsvindt door vergelijking van de groepen, zoals ze bij de randomisatie zijn gevormd ongeacht eventuele wijzigingen nadien.

Intention tot treat analysis
(Eng) Synoniem: intention tot treat analyse
Gerandomiseerd vergelijkend onderzoek waarbij de eindanalyse plaatsvindt door vergelijking van de groepen, zoals ze bij de randomisatie zijn gevormd ongeacht eventuele wijzigingen nadien.

Intercept
(Eng) Synoniem: asafsnede
De constante b0 in het lineaire regressiemodel y = b0 + bx + e. De asafsnede is de waarde van y bij x = 0.

Interkwartielafstand
Synoniem: interquartile range (Eng)
De interkwartielafstand is het verschil tussen het derde en het eerste kwartiel.

Internet-enquêtes
Bij internet-enquêtes is de steekproef van spontane reacties meestal niet random getrokken, zodat de respons sterk selectief kan zijn. Geldt ook voor opinie-onderzoeken via radio en tv, waarbij men kan responderen door te bellen of te sms'en.

Interquartile range
(Eng) Synoniem: interkwartielafstand
De interkwartielafstand is het verschil tussen het derde en het eerste kwartiel.

Intersection
(Eng) Synoniem: doorsnede
De doorsnede van twee gebeurtenissen (notatie A B, uitspraak A én B) bevat die uitkomsten, die tot beide gebeurtenissen A en B behoren.

Interval
Continue of discrete variabelen, waarvan de schaal van waarden geen natuurlijk nulpunt heeft, zijn op intervalniveau gemeten. Voorbeelden zijn de temperatuurschaal in graden Celsius.

Interval estimator
(Eng) Synoniem: intervalschatter
Interval van waarden berekend uit de uitkomsten van een steekproef. Belangrijkste voorbeeld is het betrouwbaarheidsinterval.

Interval level
(Eng) Synoniem: intervalniveau
Continue of discrete variabelen, waarvan de schaal van waarden geen natuurlijk nulpunt heeft, zijn op intervalniveau gemeten. Voorbeelden zijn de temperatuurschaal in graden Celsius.

Intervalniveau
Synoniem: interval level (Eng)
Continue of discrete variabelen, waarvan de schaal van waarden geen natuurlijk nulpunt heeft, zijn op intervalniveau gemeten. Voorbeelden zijn de temperatuurschaal in graden Celsius.

Intervalschatter
Synoniem: interval estimator (Eng)
Interval van waarden berekend uit de uitkomsten van een steekproef. Belangrijkste voorbeeld is het betrouwbaarheidsinterval.

Interview
Synoniem: enquête, survey-onderzoek, opinie-onderzoek, survey (Eng)
Niet-vergelijkend steekproef-onderzoek, waarbij door middel van een schriftelijke vragenlijst of een mondeling interview informatie wordt verzameld.

Introductie tot de kennisbasis
Een korte rondleiding van ongeveer tien schermen om de kennisbasis te leren gebruiken.

Intuitieve kansmodel
Wiskundig kansmodel gebaseerd op een intuitieve voorstelling van het concept kans.

Juist
Synoniem: valide, valid (Eng)
Valide waarnemingen geven (gemiddeld) uitkomsten die overeenkomen met de werkelijke waarde van de waargenomen eigenschap. Valide waarnemingen vertonen weinig systematische fouten of meten geen andere eigenschap dan die welke was bedoeld.

Juistheid
Synoniem: validiteit, validity (Eng)
Valide (juiste) waarnemingen geven (gemiddeld) uitkomsten die overeenkomen met de werkelijke waarde van de waargenomen eigenschap. Valide waarnemingen vertonen weinig systematische fouten of meten geen andere eigenschap dan die welke was bedoeld.

Kans
Synoniem: probability (Eng) , chance (Eng)
De kans op een gebeurtenis, P(X = x), wordt uitgedrukt in een getal tussen 0 en 1. Een waarde dicht bij 0 betekent dat de gebeurtenis onwaarschijnlijk is; een waarde dicht bij 1 betekent een hoge waarschijnlijkheid.

Kans en kansexperiment
In een kansexperiment zijn de uitkomsten niet voorspelbaar, maar hebben ze een bepaalde kans om op te treden. De kans op een gebeurtenis wordt uitgedrukt in een getal tussen 0 en 1.

Kansdefinitie
De kans op een bepaalde gebeurtenis is een getal tussen 0 en 1, inclusief 0 en 1. De notatie voor de kans op de gebeurtenis x is P(X = x), waarbij 0 P(X = x) 1.

Kansdichtheid
Synoniem: probability density (Eng) , density (Eng)
dichtheid

Functie f(x) die de kansverdeling van een kansvariabele beschrijft. De integraal

is gelijk aan de kans op een waarde tussen x = t en x = u.

Kansdichtheidskromme
Synoniem: probability density curve (Eng)
Grafiek van de kansdichtheid, f(x), van een continue kansvariabele uitgezet tegen de waarden, x, van die kansvariabele.

Kansexperiment
Synoniem: chance experiment (Eng)
Experiment, waarvan de uitkomst niet voorspelbaar is, maar waarvan de verschillende mogelijke uitkomsten met een bepaalde waarschijnlijkheid of kans optreden.

Kansexperimenten
Synoniem: chance experiments (Eng)
Experimenten, waarvan de uitkomsten niet voorspelbaar zijn, maar waarvan de verschillende mogelijke uitkomsten met een bepaalde waarschijnlijkheid of kans optreden.

Kansregels
Regels voor het rekenen met kansen, zoals de somregel, de algemene somregel en de productregel.

Kansrekening
Synoniem: probability calculus (Eng)
Definieert begrippen als 'kans' en 'kansvariabele' en leidt regels af om met kansen te rekenen.

Kansvariabele
Synoniem: stochast, stochastic variable (Eng) , chance variable (Eng)
Mathematische voorstelling van een kansexperiment. De kans op (het optreden van) de realisatie x van (de kansvariabele) X wordt genoteerd als P(X = x).

Kansvariabelen
Synoniem: stochasten, stochastic variable (Eng) , chance variable (Eng)
Een kansvariabele (stochast) is een mathematische voorstelling van een kansexperiment. De kans op (het optreden van) de realisatie x van (de kansvariabele) X wordt genoteerd als P(X = x).

Kansverdeling
Synoniem: probability distribution (Eng)
De verzameling van alle mogelijke waarden, die een kansvariabele kan aannemen, ieder geassocieerd met de kans, dat die waarde worden gerealiseerd.

Kansverdeling als model
Door een empirische frequentieverdeling te benaderen met een theoretische kansverdeling kunnen we in ons onderzoek vaak met een kleinere steekproef volstaan.

Kansverdelingen
Synoniem: probability distributions (Eng)
Eerste scherm van het hoofdstuk 'kansverdelingen': theorie, begrippen, definities en de belangrijkste discrete en continue kanverdelingen.

Kappa
Synoniem: cohens kappa
Maat voor de overeenstemming tussen beoordelaars of methoden. Kappa, k, is de Griekse letter k. Bij volledige overeenstemming van de resultaten is k = 1, bij willekeurige classificatie is k = 0 en bij volledige tegenspraak nadert k de waarde -1.

Karl Popper
Sir Karl Popper (1902-1994), belangrijk wetenschapsfilosoof. Zijn meest bekende filosofische werken zijn "The Logic of Scientific Discovery" (1934) en "Conjectures and Refutations" (1963).

Kendall's tau
Een getal tussen -1 en +1, dat de richting en de sterkte van de correlatie tussen twee ordinale kansvariabelen aangeeft.

Kengetallen
Een kengetal drukt een karakteristiek van een verdeling uit in een getal. Voorbeelden van kengetallen zijn centrum- en spreidingsmaten.

Kennisbasis Startpagina
Kennisbasis is het eerste hoofdvenster. Van hieruit kun je kiezen voor een van de hoofstukken: introductie tot de kennisbasis, wetenschappelijk onderzoek, beschrijvende statistiek of waarschijnlijkheid en statistiek.

Klasse-variabele
Synoniem: categorische variabele, kwalitatieve variabele, categorical variable (Eng)
Categorische (kwalitatieve, klasse-) variabelen nemen als waarden geen getallen aan, maar kenmerken, categorieën of klassewaarden.

Klasse-variabelen
Synoniem: categorische variabelen, kwalitatieve variabelen, categorical variables
Categorische (kwalitatieve, klasse-) variabelen nemen als waarden geen getallen aan, maar kenmerken, categorieën of klassewaarden.

Klassen
Synoniem: categorieën
Waarden van een kwalitatieve variabele. Ook: interval van waarden van een kwantitatieve variabele.

Klassenbreedte
Synoniem: class width (Eng)
Het verschil tussen de hoogste en de laagste waarde, waarvoor een klasse of categorie is gedefinieerd.

Klassengrenzen
Synoniem: class limits (Eng)
De hoogste en de laagste waarde, waarvoor een klasse of categorie is gedefinieerd, worden de klassengrenzen genoemd.

Klassenmidden
Synoniem: class midpoint (Eng)
Bij classificatie van continue gegevens is het klassenmidden gelijk aan (ondergrens + bovengrens) - 2.

Klassenmiddens
Synoniem: class midpoints (Eng)
Bij classificatie van continue gegevens is het klassenmidden gelijk aan (ondergrens + bovengrens) - 2.

Kleinste kwadraten-methode
Synoniem: least squares method (Eng)
Berekent het best passende model (bijvoorbeeld een lijn) bij een serie waarnemingen door de som van de kwadraten van de afwijkingen tot het model zo klein mogelijk te maken.

Klinisch vergelijkend onderzoek
Synoniem: gerandomiseerd vergelijkend onderzoek, clinical trial (Eng) , randomised controlled trial (Eng) , RCT (Eng)
Klinisch onderzoek waarbij de patienten of proefpersonen willekeurig ('random') over twee of meer groepen verdeeld worden, waarna de groepen worden blootgesteld aan verschillende proefomstandigheden of behandelingen.

Knoop
Synoniem: Tie (Eng)
Van een knoop (het Engelse tie betekent binding) is sprake, als over de rangorde van twee of meer uitkomsten niet kan worden beslist. In dat geval krijgen die uitkomsten het gemiddelde van de ranggetallen, die ze zouden hebben gekregen, als een beslissing wel mogelijk was geweest.

Knopen
Synoniem: Ties (Eng)
Van een knoop (het Engelse tie betekent binding) is sprake, als over de rangorde van twee of meer uitkomsten niet kan worden beslist. In dat geval krijgen die uitkomsten het gemiddelde van de ranggetallen, die ze zouden hebben gekregen, als een beslissing wel mogelijk was geweest.

Kolomtotalen
De som van de celfrequenties in een kolom van een kruistabel.

Kritieke gebied
Synoniem: critical region (Eng)
Alle waarden van de toetsingsgrootheid, T, waarvoor geldt:

Deze waarden van T, dus inclusief de (rechter) kritieke waarde, en-of de (linker) kritieke waarde, , leiden alle tot verwerping van de nulhypothese.

Kritieke waarde
Synoniem: critical value (Eng)
De grenswaarde, of , waarvoor geldt:

De (rechter) kritieke waarde, , en de (linker) kritieke waarde, , worden bepaald door de kansverdeling van de toetsingsgrootheid, T.

Kritieke waarden
Synoniem: critical values (Eng)
De grenswaarden, of , waarvoor geldt:

De (rechter) kritieke waarde, , en de (linker) kritieke waarde, , worden bepaald door de kansverdeling van de toetsingsgrootheid, T.

Kruistabel
Synoniem: contingentietabel, crosstable (Eng)
Bivariate frequentietabel met de aantallen voor alle combinaties van de uitkomsten van twee (kans)variabelen.

Kruistabellen
Synoniem: contingentietabellen, crosstables (Eng)
Een kruistabel is een bivariate frequentietabel met de aantallen voor alle combinaties van de uitkomsten van twee (kans)variabelen.

Kwadratensom
Synoniem: sum of squares (Eng)
Som van de kwadraten van de verschillen van de waarnemingen met hun gemiddelde, , of een andere steekproefgrootheid.

Kwalitatief
Synoniem: categorisch
Categorische (kwalitatieve) variabelen nemen als waarden geen getallen aan, maar kenmerken, categorieën of klassewaarden.

Kwalitatief onderzoek
Kwalitatief onderzoek is verbaal, beoordelend, opiniërend. De uitkomsten van kwantitatief onderzoek zijn getallen.

Kwalitatieve variabele
Synoniem: categorische variabele, klasse-variabele, categorical variable (Eng)
Categorische (kwalitatieve, klasse-) variabelen nemen als waarden geen getallen aan, maar kenmerken, categorieën of klassewaarden.

Kwalitatieve variabelen
Synoniem: categorische variabelen, klasse-variabelen, categorical variables
Categorische (kwalitatieve, klasse-) variabelen nemen als waarden geen getallen aan, maar kenmerken, categorieën of klassewaarden.

Kwantielen
Synoniem: quantiles (Eng)
Een kwantiel van orde p (0 p 1) verdeelt een verzameling van n naar grootte gerangschikte uitkomsten in np waarden kleiner dan het kwantiel en n(1 - p) waarden groter dan het kwantiel.

Kwantitatief onderzoek
De uitkomsten van kwantitatief onderzoek zijn getallen. Kwalitatief onderzoek is verbaal, beoordelend, opiniërend.

Kwantitatieve variabelen
De waarden die kwantitatieve variabelen kunnen aannemen zijn getallen.

Kwartiel
Synoniem: quartile (Eng)
Kwartielen zijn de (3) waarden die een geordende reeks uitkomsten in 4 gelijke stukken verdelen, die ieder een kwart van de uitkomsten bevatten.

Kwartielen
Synoniem: quartiles (Eng)
Kwartielen zijn de (3) waarden die een geordende reeks uitkomsten in 4 gelijke stukken verdelen, die ieder een kwart van de uitkomsten bevatten.

Least squares method
(Eng) Synoniem: kleinste kwadraten-methode
Berekent het best passende model (bijvoorbeeld een lijn) bij een serie waarnemingen door de som van de kwadraten van de afwijkingen tot het model zo klein mogelijk te maken.

Left one-sided alternative
(Eng) Synoniem: linkseenzijdig alternatief
Toetsen met linkseenzijdig alternatief: de alternatieve hypothese is gedefinieerd als H1: populatiewaarde < waarde van de nulhypothese.

Level of measurement
(Eng) Synoniem: meetniveau
Indeling van de variabelen gericht op de bewerkingen die met de uitkomsten van de variabelen mogen worden uitgevoerd. Er zijn 4 meetniveaus: nominaal, ordinaal, interval- en rationiveau.

Levels of measurement
(Eng) Synoniem: meetniveaus
Indeling van de variabelen gericht op de bewerkingen die met de uitkomsten van de variabelen mogen worden uitgevoerd. Er zijn 4 meetniveaus: nominaal, ordinaal, interval- en rationiveau.

Lijndiagram
Synoniem: lijngrafiek, linechart (Eng)
Geeft de ontwikkeling van een variabele in de tijd weer. Op de horizontale as staat de tijd, op de verticale as de waarden van de gemeten variabele.

Lijngrafiek
Synoniem: lijndiagram, linechart (Eng)
Geeft de ontwikkeling van een variabele in de tijd weer. Op de horizontale as staat de tijd, op de verticale as de waarden van de gemeten variabele.

Likelihood ratio
De verhouding van de sensitiviteit en 1 minus de selectiviteit van een diagnostische test.

Lineaire regressiemodel
Het lineaire regressiemodel y = b0 + bx + e geeft aan, dat de afhankelijk variabele, y, lineair toeneemt (of afneemt) met een toename van de onafhankelijk variabele, x. b0 en b zijn de regressiecoëfficiënten en e zijn de toevallige afwijkingen van het lineaire model.

Lineaire transformatie
Transformatie, waarbij de uitkomsten met een constante (a) vermenigvuldigd worden en-of met een constante (b) worden vermeerderd. De transformatie heeft dus de vorm Xt = aX0 + b.

Lineaire transformaties
Transformaties, waarbij de uitkomsten met een constante (a) vermenigvuldigd worden en-of met een constante (b) worden vermeerderd. Een lineaire transformatie heeft dus de vorm Xt = aX0 + b.

Linechart
(Eng) Synoniem: lijndiagram, lijngrafiek
Geeft de ontwikkeling van een variabele in de tijd weer. Op de horizontale as staat de tijd, op de verticale as de waarden van de gemeten variabele.

Linkeroverschrijdingskans
Synoniem: cumulatieve kans, cumulative probability (Eng)
Kans op het optreden van een uitkomst gelijk aan of kleiner dan een waarde x, P(X x).

Linkeroverschrijdingskansen
Synoniem: cumulatieve kansen, cumulative probabilities (Eng)
De cumulatieve kans is de kans op het optreden van een uitkomst gelijk aan of kleiner dan een waarde x, P(X x).

Linkseenzijdig alternatief
Synoniem: left one-sided alternative (Eng)
Toetsen met linkseenzijdig alternatief: de alternatieve hypothese is gedefinieerd als H1: populatiewaarde < waarde van de nulhypothese.

Linksscheve verdeling
Synoniem: negatively skewed distribution (Eng)
Een frequentie- of kansverdeling waarin de lagere waarden oververtegenwoordigd zijn t.o.v. een symmetrische verdeling. De 'staart' in een linksscheve verdeling ligt dus 'naar links'.

Locatie
Geeft aan rond welke waarde (een deel van) de uitkomsten van een verdeling liggen.

Logarithmic transformation
(Eng) Synoniem: logarithmische transformatie, logtransformatie
Niet-lineaire transformatie, waarbij van alle uitkomsten de logarithme wordt genomen.

Logarithmische transformatie
Synoniem: logtransformatie, logarithmic transformation (Eng)
Niet-lineaire transformatie, waarbij van alle uitkomsten de logarithme wordt genomen.

Logtransformatie
Synoniem: logarithmische transformatie, logarithmic transformation (Eng)
Niet-lineaire transformatie, waarbij van alle uitkomsten de logarithme wordt genomen.

Longitudinaal onderzoek
Synoniem: follow-up study (Eng) , longitudinal research (Eng)
Bij longitudinaal onderzoek worden de waarnemingen of metingen bij ieder individu op een aantal achtereenvolgende tijdstippen herhaald. Bij transversaal (cross-sectioneel) onderzoek wordt ieder individu in een groep eenmaal en op hetzelfde tijdstip geobserveerd of gemeten.

Longitudinal research
(Eng) Synoniem: longitudinaal onderzoek, follow-up study (Eng)
Bij longitudinaal onderzoek worden de waarnemingen of metingen bij ieder individu op een aantal achtereenvolgende tijdstippen herhaald. Bij transversaal (cross-sectioneel) onderzoek wordt ieder individu in een groep eenmaal en op hetzelfde tijdstip geobserveerd of gemeten.

Mann-Whitney toets
Verdelingsvrije equivalent van Student's t-toets voor onafhankelijke steekproeven.

Marginal distribution
(Eng) Synoniem: marginale verdeling
Frequentieverdeling van de rij- en kolomvariabelen in een kruistabel. Of: kansverdeling van de afzonderlijke (univariate) variabelen in een bivariate verdeling.

Marginale verdeling
Synoniem: marginal distribution (Eng)
Frequentieverdeling van de rij- en kolomvariabelen in een kruistabel. Of: kansverdeling van de afzonderlijke (univariate) variabelen in een bivariate verdeling.

Matched pairs
(Eng) Synoniem: gepaarde individuen
Selectie van paren proefpersonen op factoren als leeftijd, geslacht of sociaal-economische status, waarvan mag worden aangenomen dat zij het onderzoeksresultaat beïnvloeden. De leden van de paren (matched pairs) krijgen een verschillende behandeling.

Mean
(Eng) Synoniem: gemiddelde, rekenkundig gemiddelde, arithmetic mean (Eng) , average (Eng)
Het gemiddelde, m, is de som van alle uitkomsten, x, gedeeld door het totale aantal, n.



Mean of classificated data
(Eng) Synoniem: gemiddelde, geclassificeerde uitkomsten
Het gemiddelde van geclassificeerde uitkomsten, bijvoorbeeld in een frequentietabel, is:

waarin f de frequentie van het klassenmidden x is.

Mean of grouped data
(Eng) Synoniem: gemiddelde, gegroepeerde uitkomsten
Het gemiddelde van gegroepeerde uitkomsten, bijvoorbeeld in een frequentietabel, is:

waarin f de frequentie van een uitkomst x is.

Mean square
(Eng) Synoniem: gemiddelde kwadratensom, mean sum of squares (Eng)
Kwadratensom gedeeld door het aantal vrijheidsgraden, waarmee die is bepaald. Een gemiddelde kwadratensom heeft in de meeste gevallen de betekenis van een (steekproef)variantie.

Mean squared error
(Eng) Synoniem: gemiddelde kwadratische fout, MSE (Eng)
Van een schatter, T, is de gemiddelde kwadratische fout of MSE gelijk aan MSE = E(T - q)2, waarin q de te schatten parameter is. Meet zowel de bias als de variantie van de schatter. Een efficiënte schatter heeft een kleine MSE.

Mean sum of squares
(Eng) Synoniem: gemiddelde kwadratensom, mean square (Eng)
Kwadratensom gedeeld door het aantal vrijheidsgraden, waarmee die is bepaald. Een gemiddelde kwadratensom heeft in de meeste gevallen de betekenis van een (steekproef)variantie.

Measure of dipersion
(Eng) Synoniem: spreidingsmaat
Een spreidingsmaat drukt de mate van de spreiding van uitkomsten uit in een (ken)getal.