Gezondheidsplein - woordenboek

Categorie: Medisch
Datum & Land: 21/10/2007, NL
Woorden: 2205

Vitiligo
Vitiligo is een onschuldige huidziekte waarbij huid en haar hun pigment verliezen. Daardoor ontstaan op de huid melkwitte vlekken. Deze vlekken kunnen groot of klein zijn, en verschillende vormen hebben. Medisch is het dus geen groot probleem, maar psychisch vaak wel. De witte plekken zitten veel in de oksels, liezen, handen, gezicht (rond ogen en mond), bovenop de borst en op littekenweefsel. Vooral als de vlekken in het gezicht zitten, hebben veel mensen er moeite mee.

Vitaminegebrek
Vitaminen zijn belangrijk voor het lichaam om goed te kunnen functioneren. Bij een gebrek aan vitaminen kunnen verstoringen optreden en kan ziekte ontstaan. Een verantwoorde en gevarieerde voeding en gezonde levenswijze zijn voldoende voor een goed vitaminegehalte.

Vitamine c gebrek, scheurbuik
Vitamine C (ascorbinezuur) speelt bij veel verschillende functies een rol. Bij de weerstand tegen infecties en spanningen, de groei en de ademhaling is vitamine C betrokken. Vitamine C komt voor in fruit (citrusvruchten) en verse groenten. Een tekort aan vitamine C leidt dikwijls tot een ruwe huid. Een ernstig tekort veroorzaakt inwendige bloedingen, stijve ledematen en bloedend tandvlees. Er wordt in dit geval gesproken van `scheurbuik`. Alcoholisten en oudere mensen die niet gevarieerd genoeg eten, lopen een verhoogd risico op een vitamine C-tekort. Goedgekeurd door: W. Stenvers, huisarts

Vitamine b-1 tekort
Een andere naam voor vitamine B1 is thiamine. Vitamine B1 is noodzakelijk voor het normaal functioneren van hersenen, zenuwen en spieren. Vitamine B1 zit vooral in varkensvlees, groene groente en volle graanproducten. Bij een vitamine B1-tekort ontstaan klachten als moeheid, prikkelbaarheid, geheugenstoornissen, gebrekkige eetlust, slaapstoornissen, buikpijn en gewichtsverlies. Er kunnen hartaandoeningen ontstaan en soms ontstaat verwardheid. Vooral oudere mensen en mensen die onvoldoende groente en fruit eten, zijn extra gevoelig voor een vitamine B1-tekort.

Visioen
Engels:Vision droombeeld

Visueel
Engels:Visual met betrekking tot het zicht

Vitale Capaciteit
Engels:Vital Capacity nuttige longinhoud

Vitamine a gebrek
Vitamine A (retinol) is belangrijk voor het goed kunnen zien (vooral in het donker) en voor groei in het algemeen. Vitamine A zit in melk, boter, eieren, vette vis, wortelen en spinazie. Bij een vitamine A-tekort ontstaat een ruwe en droge huid. Het gezichtsvermogen vermindert (vooral `s nachts). Vooral mensen met lever- en alvleesklieraandoeningen zijn extra gevoelig voor een vitamine A-tekort. Goedgekeurd door: W. Stenvers, huisarts

Visceraal
Engels:Visceral met betrekking tot de ingewanden

Viscositeit
Engels:Viscosity kleverigheid, stroperigheid van een vloeistof

Viraal
Engels:Viral door een virus veroorzaakt

Virilisatie
Engels:Virilization vermannelijking

Virusinfectie
Een virus is een zeer klein (ziekteverwekkend) micro-organisme. Naast bacteriën vormen virussen één van de meest frequente oorzaken van ziekte. Vaak voorkomende verschijnselen bij een virusinfectie zijn:koorts

Vigiliteit
Engels:Vigilance waakzaamheid

Vitreus
Engels:Vitreous glasachtig

Vlokkentest
Om te onderzoeken of een ongeboren vrucht een chromosoomafwijking of een erfelijke ziekte heeft, bestaat een aantal tests: de triple-test, de vlokkentest, vruchtwaterpunctie

Vleugelvlies
Een vleugelvlies of vleugelvel is een velletje wat in de hoek van het oog kan groeien. Dit vel is driehoekig van vorm en heeft een wittige kleur. Het groeit uiteindelijk gedeeltelijk over het hoornvlies heen, waardoor het gezichtsvermogen verstoord kan worden. Meestal geeft het echter geen klachten en is het vooral een cosmetisch probleem. Het vel kan operatief verwijderd worden.

Vlekjes van koplik
Koplik-vlekken zijn bij mazelen voorkomende vlekken op het wangslijmvlies. Het zijn kleine witte vlekjes op het rode wangslijmvlies. Goedgekeurd door: W. Stenvers, huisarts

Vleesboom
Een vleesboom is een goedaardig spierweefselgezwel dat meestal in de baarmoeder groeit. Vleesbomen worden ook wel `myomen` genoemd. Bij een vleesboom treedt vermeerdering van spier- en bindweefsel op. De groei en grootte verschillen sterk. Sommige groeien snel tot de grootte van een sinaasappel, of zelfs een voetbal en vullen de gehele baarmoeder. Andere blijven zo klein als een erwt. De aandoening komt alleen voor bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd.

Voorhuidsvernauwing
De voorhuid is een plooi van de huid die de eikel van de penis bedekt. Als de voorhuid wordt teruggetrokken komt de eikel bloot te liggen. Bij sommige kinderen is de voorhuid te nauw; hij kan niet over de eikel worden getrokken. Probeer nooit met kracht te forceren, maar raadpleeg een arts. Meestal wordt vernauwing tijdens de puberteit ontdekt wanneer pijnklachten ontstaan bij een erectie. Een arts zal meestal een besnijdenis adviseren. Dit is een lichte ingreep zonder schadelijke gevolgen. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Voorhuidsaandoening (spaanse kraag)
De voorhuid is een plooi van de huid die de eikel van de penis bedekt. Als de voorhuid wordt teruggetrokken komt de eikel bloot te liggen. Bij sommige kinderen is de voorhuid te nauw; hij kan niet over de eikel worden getrokken. Probeer nooit met kracht te forceren, maar raadpleeg een arts. Ontsteking, verwonding of de aanwezigheid van genitale wratten zijn voorkomende aandoeningen. Raadpleeg een arts bij klachten.

Voorhuidsaandoening
De voorhuid is een plooi van de huid die de eikel van de penis bedekt. Als de voorhuid wordt teruggetrokken, komt de eikel bloot te liggen. Bij sommige kinderen is de voorhuid te nauw; hij kan niet over de eikel worden getrokken. Probeer nooit met kracht te forceren, maar raadpleeg een arts. Ontsteking, verwonding of de aanwezigheid van genitale wratten zijn voorkomende aandoeningen. Raadpleeg een arts bij klachten. Als bij behandeling de voorhuid gedeeltelijk verwijderd moet worden, helpt dat vaak snel. Het is een betrekkelijk kleine ingreep zonder schadelijke of hinderlijke gevolgen. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Voorhoofdskwabgezwel (tumor)
De voorhoofdskwab is een gedeelte van de grote hersenen dat aan de voorkant van de schedel ligt. De voorhoofdskwab is de plaats waar de persoonlijkheidskenmerken liggen opgeslagen. Alle processen die met de persoonlijkheid te maken hebben, verlopen via de voorhoofdskwab. Een tumor (goedaardig of kwaadaardig) in dit gedeelte van de hersenen leidt tot druk op hersenweefsel. Hierdoor raakt goed functioneren verstoord en ontstaan specifieke verschijnselen. Een kenmerkend verschijnsel van een hersentumor op deze plaats is langzame verandering van de persoonlijkheid. Vaak zijn langdurig bestaande vage hoofdpijnklachten aanwezig. Als je herhaalde veranderingen in gedrag opmerkt bij jezelf of om je heen, neem dan contact op met je arts voor verdere beoordeling en het zoeken naar de oorzaak. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, oncoloog

Vomitus
Engels:Vomitus braaksel

Voorhofsontsteking
De voorhof vormt een onderdeel van het gehoor- en evenwichtsapparaat. Het is de verbinding tussen het slakkenhuis (deel van het gehoororgaan) en de halfcirkelvormige organen (onderdeel van het evenwichtsorgaan). Een ontsteking van het middenoor kan zich uitbreiden naar de voorhof en hier een ontsteking veroorzaken. Gehoorverlies en aanvallen van duizeligheid zijn kenmerkende verschijnselen. Overleg met je huisarts voor een goed onderzoek. Behandeling van de oorzaak is belangrijk om blijvende (gehoor)schade te voorkomen. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Voetschimmel
INLEIDING

Voluntarius
Engels:Voluntary vrijwillig

Voedingsproblemen baby
Voedselproblemen bij baby`s hebben verschillende oorzaken:te dikke of te dunne melk

Voedselallergie
De termen voedselallergie en voedselintolerantie hebben betrekking op alle overgevoelige reacties op voedsel. Je reageert dan overgevoelig op bepaald voedsel of bepaalde bestanddelen in voedsel. Zowel voedselallergie als -intolerantie kunnen verschillende klachten veroorzaken.

Voedselvergiftiging
Een voedselvergiftiging wordt gekenmerkt door misselijkheid, braken, koorts en diarree. Je kunt je er erg ziek door voelen. Soms veroorzaakt een voedselvergiftiging een maagdarmontsteking. Als de symptomen na 48 uur nog niet minder worden of samengaan met hevige pijn, raadpleeg dan een arts.

Vruchtwaterpunctie
Om te onderzoeken of een ongeboren vrucht een chromosoomafwijking of een erfelijke ziekte heeft, bestaat een aantal tests: de triple-test, de vlokkentest (bedoeld om via de baarmoederhals vruchtwatervlokken te krijgen voor onderzoek), vruchtwaterpunctie en navelstrengpunctie.

Vroeggeboorte
Onder vroeggeboorte wordt geboorte van het kind binnen 37 weken na bevruchting verstaan. Dikwijls is de vroegeborene erg kwetsbaar omdat het lichaam nog niet geheel volgroeid is en nog niet op eigen kracht kan functioneren. Te vroeg geboren kinderen eisen voortdurend medisch toezicht, meestal in een couveuse. Dit is een gespecialiseerde ruimte met optimale omgevingstemperatuur.

Vreemd voorwerp
Onder vreemd voorwerp wordt ieder voorwerp verstaan dat niet tot het menselijk lichaam behoort en dat van buitenaf is binnengedrongen. In veel gevallen roept de aanwezigheid van een vreemd voorwerp een afweerreactie op. Deze reactie kan zeer heftig zijn en samen gaan met verschijnselen van shock. Dit is een ernstige situatie.

Vulvair
Engels:Vulval met betrekking tot de schaamspleet

Vulvovaginitis
Engels:Vulvovaginitis ontsteking van de schaamspleet en de schede

Vulva-infectie
De vulva is de uitwendige opening van de vagina van de vrouw. Een infectie van de vulva wordt veroorzaakt door ziekteverwekkende micro-organismen. De schimmel Candida Albicans is een bekende verwekker. Veel vrouwen dragen de schimmel bij zich, zonder dat ziekteverschijnselen ontstaan. Door verminderde afweer, slechte hygiëne of bij een geïrriteerde vagina kan de schimmel klachten veroorzaken. Irritatie van de vulva, witte afscheiding en pijn bij het vrijen zijn de meest voorkomende verschijnselen. Er is vaker aandrang tot urineren (kleine hoeveelheid). Bij het plassen is vaak een branderig gevoel aanwezig.

Vulva aandoeningen (jeuk)
Jeuk aan de vulva is een symptoom van veel verschillende aandoeningen aan het vrouwelijk geslacht. Meestal is er sprake van een seksueel overdraagbare aandoening, maar er bestaan ook andere aandoeningen die niet door seksueel contact worden overgedragen. Hier kan een allergie, ontsteking of huidaandoening de oorzaak zijn van de jeuk. Seksueel overdraagbare aandoeningen

Waterpokken
De meeste kinderen krijgen waterpokken voor ze negen zijn. Het is een van de meest besmettelijke kinderziektes, want het verspreidt zich via de lucht (hoesten en inademen). Het begint met hoofdpijn, koorts en keelpijn. Uw kind wordt hangerig en voelt zich ellendig. Vervolgens komen de `waterpokken` zelf, oftewel met vocht gevulde blaasjes. Elk blaasje blijft maar een paar dagen, maar er komen steeds nieuwe. Het begint meestal op de romp, maar binnen de kortste keren zitten ze overal, zelfs tussen de hoofdharen en in de mond, anus, vagina en oren.

Waterhoofd
Bij een waterhoofd bevindt zich een abnormaal grote hoeveelheid vocht in de schedelholte. Een waterhoofd komt voornamelijk voor als aangeboren afwijking, waarbij het hoofd vergroot is. Bij tumoren of aandoeningen van het hersenweefsel kan een afsluiting van de afvoer van hersenvocht ontstaan. Vocht hoopt zich op en de druk stijgt. Veel hersencellen gaan daardoor ten gronde en uitvalsverschijnselen treden op. In sommige gevallen kan operatief ingrijpen tot verbetering leiden. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Waandenkbeelden, verward
Een waandenkbeeld of kortweg een waan is een psychische ervaring die iemand heeft, die niet overeenstemt met de werkelijkheid. De patiënt is er van overtuigd dat het waar is wat hij denkt, hoort, voelt of ziet, maar er is geen daadwerkelijke zintuigelijke prikkel; het is dus niet echt. Voorbeelden van waandenkbeelden zijn:

Waterbreuk
Waterbreuken komen alleen bij jongens voor. Er ontstaat bij de foetus al in een vroeg stadium tijdens de zwangerschap een uitstulping in het liesgebied van het buikvlies via de buikwand (het lieskanaal). In een latere fase zullen hier bij jongentjes de zaadbal en de zaadstreng vanuit de buik indalen naar de balzak.

Weeën
Hoe en wanneer de bevalling begint, is bij elke vrouw en baby anders. Het kan snel of langzaam gaan, het kan zelfs zijn dat je alleen wat rugpijn of maagzuur hebt en niet in de gaten hebt dat je kind heeft besloten om juist dan ter wereld te komen. Je lichaam kan op drie manieren laten weten dat het eindelijk zo ver is:

Wervelkolomkanker
Primair in het skelet optredende tumoren zijn zeldzaam. Er bestaan twee vormen van wervelkolomkanker. De meest voorkomende is een uitzaaiing van een kwaadaardige tumor elders in het lichaam. Een andere vorm is de beenmergtumor (bv. de Ziekte van Kahler). Een tumor in de wervelkolom kan door druk op het wervelkanaal met daarin het ruggenmerg typische neurologische klachten (tinteling en gestoorde beweging) veroorzaken. De beweeglijkheid van een tumor in de wervelkolom kan afnemen. Pijnklachten en kenmerken van druk op zenuwen en spieren staan bij dit ziektebeeld centraal. Wanneer er sprake is van zenuwuitval bij rugpijn, dan moet dit zo snel mogelijk onderzocht en behandeld worden.

Withdrawal
Engels:Withdrawal terugtrekking, daling van gehalte van hormoon,drug of geneesmiddel in bloed, soms met ontwennings of afkickverschijnselen

Witte vloed
De vagina ligt vrij ondiep in het lichaam en is daardoor een gemakkelijke toegangsweg voor bacteriën en schimmels. Onder normale omstandigheden scheidt de vagina slijm af om ziektekiemen buiten te houden. Normaal leven in de vagina veel onschadelijke bacteriën die zorg dragen voor een bepaalde zuurgraad die het ontstaan van een infectie verhinderen. Vaginale afscheiding is een heel normaal verschijnsel waar veel vrouwen uit schaamte niet over durven praten. Een andere benaming voor deze afscheiding is witte vloed. De kleur is niet noodzakelijk wit, maar kan ook gelig of bruinig zijn, dikwijls ook afhankelijk van de tijd van de maand.

Winterhanden - wintervoeten
Door inwerking van kou op de huid, kunnen plaatsen cirkelvormige, rode zwellingen ontstaan. Meestal op vingers of tenen: wintertenen, wintervoeten of winterhanden. Maar ook andere extremiteiten, zoals de neus, ogen en kin worden soms aangetast. Door de kou vernauwen de kleine bloedvaten. Er komt dan minder bloed in het lichaamsdeel. Daardoor komen er niet genoeg zuurstof en voedingsstoffen in het weefsel: het lichaamsdeel wordt koud en het weefsel kan beschadigd raken. Er kunnen weke, blauwrode zwellingen ontstaan (koubulten), die pijlijk kunnen zijn en jeuken als de huid warm wordt. Ook kunnen er blaren ontstaan. Als zo'n blaar barst kan er op die plek een zweer komen waarin bacteriën zich kunnen ophopen.

Winterblues
De winterblues heeft veel overeenkomsten met de winterdepressie. De aandoening heeft te maken met de seizoensvariaties in licht waardoor onze biologische klok verstoord raakt en niet meer `gelijk loopt` met het daglicht. Iedereen heeft wel eens last wanneer het dagenlang somber weer is. Maar ongeveer één op de tien tot twintig mensen hebben zo veel last dat ze moeite hebben om nog normaal te functioneren.

Winterdepressie
Als de zon schijnt, zijn mensen vrolijker en vriendelijker dan wanneer het regent. Zodra in september of oktober de herfststormen beginnen, beginnen veel mensen zich ook neerslachtiger te voelen. Maar meestal is dit geen echte depressie. Sommige mensen echter hebben dusdanig zware klachten dat zij last hebben van een `winterdepressie`. In het Engels wordt de term SAD gebruikt, dat staat voor seasonal affective disorder. Andere woorden zijn winterblues of 'een winterdipje'. Deze termen worden meestal gebruikt voor wat lichtere varianten van depressieve gevoelens in de winter.

Wijnvlek
Een wijnvlek is een zichtbare afwijking in de huid die wordt veroorzaakt door een afwijking van een onderliggend bloedvat. Door plaatselijke verwijding van een bloedvat ontstaat een kenmerkend scherp begrensde rose-rode plek. De afwijking verdwijnt nooit spontaan. Meestal is de plek bij de geboorte al aanwezig. De aangeboren wijnvlekken verdwijnen vaak vóór het 5e levensjaar en hebben voor die tijd ook geen behandeling nodig.

Wilms tumor
Een Wilms tumor is een kwaadaardig gezwel in de nieren dat voornamelijk voorkomt bij kinderen onder de vijf jaar. Een harde knobbel in de buik, bloed in de urine en eventueel buikpijn zijn voorkomende verschijnselen. Het gevaar voor uitzaaiing is aanwezig. Raadpleeg bij bovenstaande klachten de huisarts. Hij kan door middel van lichamelijk onderzoek de oorzaak van de klachten achterhalen. De tumor dient operatief te worden verwijderd. Het merendeel van de kinderen geneest na behandeling. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, oncoloog

Woordblindheid
Dyslexie is een leerstoornis die niet alleen bij kinderen, maar ook bij volwassenen voorkomt. 'Dys' betekent verstoord functioneren en 'lexie' betekent 'woord'. Een ander woord voor dyslexie is woordblindheid. Iemand met dyslexie heeft meestal moeite met:het verwerken van letters en klanken (informatie);

Wormen
Door contact met aarde of water waarin wormenlarven zitten, kunnen we via de mond wormeneitjes binnenkrijgen uit aarde die door geïnfecteerde ontlasting is besmet. Hierdoor kan een worminfectie ontstaan, waarbij de wormen zich nestelen in de ingewanden. Behalve via het voedsel kunnen wormen in sommige gevallen ook via de huid ons lichaam binnendringen.

Wondkramp
De term wondkramp wordt ook wel gebruikt als ander woord voor de ziekte tetanus.

Wondroos/belroos
Wondroos of belroos (erysipelas) is een snel ontstane infectie van de huid. Verschijnselen zijn hoge koorts, koude rillingen, algeheel ziektegevoel, hoofdpijn en braken. De aandoening wordt veroorzaakt door een infectie met de bacterie Streptococcus pyogenes en komt vooral voor in het gezicht en aan de onderbenen. De huid is vuurrood en gezwollen, pijnlijk en warm. Soms zijn blaren aanwezig. De bacterie veroorzaakt een infectie door een zogenaamde toegangspoort in de huid. Vaak is een klein wondje genoeg voor de bacterie om het lichaam binnen te dringen. Om de infectie te bestrijden zal de arts waarschijnlijk een antibioticum (middel tegen bacterie) voorschrijven. Tevens is strikte rust en het hoogleggen van benen en voeten nodig. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Wratten
Een wrat is een klein hard goedaardig gezwel op de huid. Er bestaan verschillende soorten wratten. De gewone wrat kan overal op het lichaam voorkomen. Er bestaat een meer ronde, gelige, platte wrat die vooral op de rug van de handen voorkomt. Een andere wrat die voorkomt op de oogleden, oksels en hals, heeft een lange, dunne vorm. Ouderdomswratten zijn meestal bruin tot zwart. Deze hebben een ruwe bovenzijde en ontstaan veel aan rug en borst. Soms ontstaan ook wratten op de penis of de vulva.

Xanthoom
Engels:Xanthoma gelige verhevenheid op de huid

Xanthopsie
Engels:Xanthopsia geelzien

Xanthelasma
Xanthelasma zijn geelachtige lichte verdikkingen in de huid van de oogleden. De bobbeltjes zijn niet pijnlijk en worden langzaam groter. Ze bestaan uit een vetachtige substantie. De oorzaak van de bobbeltjes is meestal een te hoog cholesterolgehalte (hypercholesterolemie). Soms ontstaan soortgelijke verdikkingen aan elleboog, knie of hand.

Xerostomie
Engels:Xerostomia droge mond

Xeroftalmie
Engels:Xerophthalmia uitdroging van het hoornvlies

Zaadlozing problemen
Een orgasme gaat bij mannen meestal gepaard met een zaadlozing (ejaculatie). Bij een enkele zaadlozing worden tot wel 300 miljoen zaadcellen uitgedreven, op zoek naar een eicel die ze meestal niet vinden. Ze zwemmen rond in een vocht wat door de prostaat wordt geproduceerd. Het totale geloosde product heet sperma.

Zangknobbeltje
Een zangknobbeltje is een kleine verdikking op de rand van de stemband. Zangknobbeltjes veroorzaken een hees stemgeluid en snelle vermoeidheid van de stem. De aandoening komt onder andere voor bij zangers. De oorzaak is meestal een verkeerde zang- of spreektechniek. Bij correctie van dit verkeerd gebruik kunnen bij vroege herkenning de knobbeltjes verdwijnen. Anders kan de KNO-arts het knobbeltje operatief verwijderen. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Zenuwstelseldegeneratie
Degeneratieve aandoeningen zijn ziekten waarbij zenuwcellen in functie en grootte afnemen en afsterven. Er is dus sprake van verval van zenuwcellen en daarmee ook van verval van functie en mogelijkheden. Afhankelijk van de getroffen zenuwen ontstaan kenmerkende verschijnselen. Voorbeelden van degeneratieve zenuwaandoeningen zijn de ziekte van Parkinson, Multiple Sclerose (MS), ALS en bepaalde vormen van de ziekte van Alzheimer oftewel dementie. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Zenuwirritatie
Zenuwbanen verzorgen de geleiding van prikkels van en naar de hersenen en het ruggenmerg vanuit het gehele lichaam. Wanneer een zenuw(baan) door welke oorzaak dan ook geïrriteerd raakt, kunnen typische verschijnselen optreden die samenhangen met de functie van de zenuw en plaats van irritatie. Tintelingen, uitstralende pijnklachten en bewegingsbeperking zijn voorkomende klachten. De pijn is vaak 's nachts het hevigst en kan verergeren door aanraking van de gevoelige streek of door temperatuurveranderingen. De irritatie kan verschillende oorzaken hebben. Een ontsteking, een verwonding of irritatie door beknelling zijn bekende oorzaken. Raadpleeg bij lang bestaande pijn of tintelingen de huisarts. Hij kan door onderzoek vaak de oorzaak achterhalen of doorverwijzen naar een neuroloog. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Zenuwaandoening
De zenuwbanen vormen de geleiding van het centraal zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg) naar organen en spieren. Prikkels van binnen en buiten het lichaam leiden via aanvoerende zenuwbanen tot bewustwording in de hersenen. Door een reactie van het brein wordt een prikkel opgewekt, welke via de afvoerende zenuwbanen leidt en zo een bepaald effect in het lichaam teweegbrengt.

Zenuwcompressie
Compressie betekent letterlijk samendrukking. Wanneer een zenuw(baan) bekneld raakt en wordt samengedrukt, heeft dit consequenties voor het functioneren. Afhankelijk van de functie van de zenuw kunnen verschillende verschijnselen optreden. Tintelingen, pijnklachten, slapte, bewegingsverlies en verlamming zijn voorbeelden, afhankelijk van ernst van de compressie. Compressie kan optreden door verschillende oorzaken. Ontsteking met zwelling, een tumor, vochtophoping, een bloeduitstorting, botbreuken en hard stoten kunnen gepaard gaan met kortdurende of langer bestaande beknelling van een zenuw(baan). Een bekend en veelvoorkomende vorm van zenuwcompressie is het zogenaamde telefoonbotje. Een oppervlakkig verlopende zenuwbaan die bij het stoten bekneld raakt geeft de typische klachten.

Zinktekort
Zink vormt een belangrijk bestanddeel van in ieder geval acht verschillende enzymen die bij de stofwisseling een rol spelen. Zink komt voor in dierlijke en plantaardige eiwitten. Een zinktekort kan ontstaan door voeding met een hoog fytinezuurgehalte (ongedesemd brood), een leveraandoening en een bepaalde vorm van leukemie. De verschijnselen van een zinktekort bestaan uit groeivertraging, vertraging in de geslachtelijke rijping, gebrekkige eetlust, haaruitval, dermatitis, nachtblindheid en smaakstoornissen. Ook het immuunsysteem en het vermogen van wondgenezing van het lichaam kunnen verstoord zijn. De behandeling bestaat uit een aanvulling op de voeding door zinktabletten. De huisarts kan door onderzoek vaststellen of een zinktekort oorzaak van eventuele klachten is. Hiervoor is een verwijzing naar een gespecialiseerd laboratorium nodig. Als aanvulling van zink nodig is, kan dit het beste met een concentratiepreparaat waarin een aantal belangrijke vitamines en sporenelementen zitten.

Ziekte van wilson
De ziekte van Wilson is een stofwisselingsziekte waarbij ophoping van koper in de lever, de hersenen en het oog optreedt. Stapeling van koper is een langzaam verlopend proces. De patiënt merkt hier in het begin niets van. Pas als er klachten optreden, wordt er onderzoek gedaan en wordt de ziekte van Wilson vastgesteld. De ziekte van Wilson is een zeldzame erfelijke ziekte die zowel bij vrouwen als bij mannen voorkomt. De eerste verschijnselen doen zich meestal voor tussen het 10e en het 30e levensjaar.

Ziekte van weil
Bij de ziekte van Weil ontstaat een acute leverontsteking veroorzaakt door het micro-organisme Leptospira. De aandoening heeft een acuut begin met koude rillingen en koorts, spierpijnen, misselijkheid, braken, hoofdpijn en daling van de bloeddruk. Deze symptomen komen voor van 5 tot 10 dagen na de besmetting. Geelzucht door levercelaantasting ontstaat ongeveer 4 dagen na het verschijnen van de eerste symptomen. Bloedingen beginnen dan ook uit de slijmvliezen van neus, mond en ogen. Ook huidbloedingen zijn mogelijk. De urine zal bloed bevatten door de nieraantasting. Besmetting met het micro-organisme treedt op via water dat is besmet met rattenurine. Besmetting van mens op mens is zeldzaam. Wanneer geen adequate behandeling wordt ingezet kan de ziekte van Weil tot de dood leiden. De behandeling bestaat uit het toedienen van medicijnen en soms is een tijdelijke nierdialyse noodzakelijk. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Ziekte van von willebrand
Deze ziekte wordt ook wel pseudo-hemofilie genoemd, omdat hij er in de symptomen enigszins op lijkt, maar verschilt hiermee in het voorkomen bij zowel jongens als meisjes en in de verlenging van de bloedingstijd. Bij deze aandoening is er een tekort aan zowel factor VIII als de Willebrandfactor. Er is vaak een voorgeschiedenis van veel neusbloedingen in de jeugd, nabloeden uit kleine snijwonden, overvloedig bloedverlies bij menstruaties, door blijven siepelen na mond- of kleine gynecologische operaties en het gemakkelijk oplopen van blauwe plekken. Meestal zijn er ook meer lijders onder de familieleden. Bij ernstige bloedingen moet de factor VIII en de zogenaamde Willebrandfactor gegeven worden. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Ziekte van still
De ziekte van Still is een op jonge leeftijd voorkomende aandoening waarbij een chronische ontsteking van gewrichten centraal staat. Gewrichtsontstekingen, koorts, huiduitslag, lymfklier-, lever- en hartafwijkingen zijn voorkomende verschijnselen. Er kunnen groeistoornissen optreden. De prognose (het toekomstbeeld) is meestal gunstig bij adequate behandeling met medicijnen. De behandeling kan vergeleken worden met deze bij reumatoïde artritis (RA). Indien er ook gewrichtsontstekingen optreden worden NSAID`s voorgeschreven. Bij een aantal patiënten zijn prednisone, methotrexaat, azathioprine of andere medicijnen noodzakelijk. Tot op heden bestaan er nog geen specifieke geneesmiddelen tegen de ziekte van Still.

Ziekte van rendu-osler
De ziekte van Rendu-Osler is een erfelijke aandoening waarbij verspreid in de huid en slijmvliezen gemakkelijk bloedende haarvaatjes voorkomen. De plekken bestaan uit sterk verwijde haarvaatjes. Vooral bloedingen van de neus, lippen en tong, de luchtwegen en het spijsverteringskanaal komen voor.

Ziekte van reiter
De combinatie van klachten bestaande uit ontsteking van de urinebuis, bindvliesontsteking van het oog en ontstekingen van één of meerdere gewrichten vormen samen de ziekte (of het syndroom) van Reiter. De oorzaak van de aandoening is niet bekend. De combinatie van symptomen aan gewrichten, genitaliën, urinewegen, huid en ogen wijzen voor een arts in de richting van het syndroom van Reiter. Doordat deze symptomen mogelijk niet gelijktijdig optreden, kan het verscheidene maanden duren voordat de diagnose kan worden gesteld. Er is geen eenvoudig laboratoriumonderzoek dat de diagnose kan bevestigen. Er kan een uitstrijkje van de plasbuis worden gemaakt of een monster gewrichtsvocht worden onderzocht. Meestal treedt na 3 tot 4 maanden herstel op zonder blijvende verschijnselen. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Ziekte van peyronie
De ziekte van Peyronie is een aandoening van de penis. Door plaatselijke verharding van weefsel en verlies van elasticiteit ontstaat een pijnlijke verkromming tijdens een erectie. Door de verhardingen kunnen de bloedvaten in de penis afgeklemd worden, waardoor het minder goed lukt om een erectie te krijgen. De verkromming en de verminderde stijfheid van de penis kunnen een normale seksuele gemeenschap in de weg staan.

Ziekte van perthes
Bij de ziekte van (Legg-Calvé-)Perthes treedt een stoornis op in de verbening van het heupbeen. De aandoening komt voor op de leeftijd van 5 tot 12 jaar, vooral bij jongens. De aandoening begint meestal met mank lopen en klachten van pijn in de knie of de heup.

Ziekte van paget
De ziekte van Paget is een chronische botziekte die voorkomt op oudere leeftijd. De aandoening leidt tot het ontstaan van verdikte en misvormde botten. Meestal begint de ziekte met vage pijnklachten (in bekken , heupbeen, schedel, wervels en scheenbeen). In een later stadium treden misvormingen op. De oorzaak van de ziekte is niet bekend.

Ziekte van paget (aan tepel)
De tepelziekte van Paget is een kwaadaardige aandoening van de tepel. Er ontstaat een oppervlakkige kwaadaardige tumor (kanker) in de tepel. Dit ziet er uit als een soort eczeem. De huid rond de tepel kan gaan schilferen, wordt rood en ziet er ontstoken uit. Andere mogelijke verschijnselen zijn: het lekken van bloed of afscheiding uit de tepel, ingetrokken tepel of het naar binnen groeien van de tepel.

Ziekte van lyme
Pas op als je tussen maart en november gaat wandelen in bossen, duinen of door hoog gras. Je kunt dan namelijk teken tegen komen. Dit zijn een soort bruin-zwarte spinnetjes van 1 tot 3 mm groot die zich verschuilen in gras. Als dieren of mensen langskomen, springen ze op de huid en bijten zich vast. Teken zuigen zich vol met bloed en na een dag of vijf zijn ze verzadigd en laten los. Je moet uitkijken voor deze beestjes, want ze kunnen een vervelende ziekte overbrengen: de ziekte van Lyme. Een teek moet zo snel mogelijk van de huid verwijderd worden. De huisarts of apotheek heeft daar een speciaal pincet voor.

Ziekte van kahler
De ziekte van Kahler is een vorm van beenmergkanker. Bepaalde cellen in het beenmerg (plasmacellen) gaan zich te snel vermeerderen (woekeren). De plasmacellen maken normaal gesproken antistoffen die het lichaam beschermen tegen virussen en bacteriën. Bij de ziekte van Kahler werkt dit niet goed meer. Er worden niet genoeg afweerstoffen meer gemaakt waardoor de afweer vermindert. Dit kan verschijnselen geven als bloedarmoede en infecties, met name aan de lucht- en de urinewegen.

Ziekte van hirschsprung
De ziekte van Hirschprung is een aandoening bij kleine kinderen ten gevolge van het ontbreken van zenuwcellen in de darmwand van de endeldarm. Hierdoor ontstaat een storing in de vooruitstuwende darmbeweging. De darminhoud hoopt zich op in het begin van de endeldarm. Hierdoor treedt een steeds meer uitrekkende dikke darm op. Kenmerkend is een hardnekkige obstipatie (uitblijven van de ontlasting), buikpijn en soms braken.

Ziekte van henoch-schönlein
Door een allergische (overgevoeligheids)reactie kan vaatbeschadiging ontstaan. Wanneer hierdoor typische purperkleurige kleine bloedingen in de huid en het slijmvlies ontstaan die vooral voorkomen op de armen en benen, wordt gesproken van Henoch-Schönlein purpura. Ook in de in de darmen en nieren komen deze kleine bloedinkjes voor. De afwijking gaat gepaard met zwelling en soms jeuk. Bijkomende verschijnselen zijn koorts, hoofdpijn, gewichtsverlies, buik- en gewrichtsklachten.

Ziekte van duhring
De ziekte van Duhring is een chronische huidaandoening. De aandoening treedt meestal op voor het 40e levensjaar en heeft een wisselend beloop. Kenmerkend is een hevige branderige jeuk. De aandoening komt voornamelijk voor op de strekzijde van de ellebogen en knieën, de schouders en op de onderrug. Bij bijna alle patiënten komt tevens een aandoening aan de dunne darm voor. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Ziekte van graves
De ziekte van Graves (-Basedow) is een aandoening die gekenmerkt wordt door vergroting en versterkte werking van de schildklier (hyperthyreoïdie). De schildklier is een orgaantje dat in de hals ligt. Het produceert hormonen die een belangrijke rol spelen bij verschillende processen in het lichaam.

Ziekte van duchenne
De ziekte van Duchene is een alleen bij jongens voorkomende erfelijke spierdystrofie. Spierdystrofie is een ernstige spierziekte die de spieren aantast. De ziekte wordt gekenmerkt door progressieve spierzwakte. Daarbij worden de spieren steeds dunner.

Ziekte van conn
Deze aandoening ontstaat door een goedaardige tumor van de bijnierschors waardoor het hormoon aldosteron in verhoogde concentratie in het lichaam voorkomt. Aldosteron speelt een belangrijke rol in de regulatie van de bloeddruk. Bij (sterk) verhoogde concentratie zal de bloeddruk stijgen. Hoge bloeddruk is dan ook het kenmerkende symptoom van deze aandoening. Ook een laag kaliumgehalte in het bloed kan een symptoom van deze aandoening zijn. Spierzwakte, moeheid, hoofdpijn, veel drinken en veel plassen zijn bijkomende verschijnselen. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Ziekte van chagas
De ziekte van Chagas is een acute (meestal kinder-)ziekte die voorkomt in Centraal- en Zuid-Amerika. De ziekte van Chagas wordt meestal overgedragen op de mens door (bloedetende) insecten, via bloedcontact of langs de congenitale weg (moeder-foetus contact). Koorts, zwellingen van huid en lymfeklieren hart- en hersenafwijkingen zijn kenmerkend. In 10 procent van de gevallen leidt de ziekte tot de dood. De ziekte valt onder een groep infectieziekten veroorzaakt door een Trypanosoma soort. De slaapziekte (een aandoening die in Afrika voorkomt) valt ook onder deze groep. Belangrijk is de bestrijding van de ziekteverspreiders met insecticiden, een goede hygiëne en zuiver drinkwater zo nodig aangevuld met een passend middel tegen de Trypanosoma parasieten. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Ziekte van besnier-boeck
De ziekte van Besnier-Boeck wordt ook wel sarcoïdose genoemd. Bij deze aandoening komen ontstekingsreacties voor in allerlei organen, maar vooral in lymfeklieren, longen, huid en ogen. Ook de lever, milt, nieren, gewrichten, botten of het darmkanaal kunnen zijn aangedaan. Op welke plekken de ontstekingen ontstaan is van patiënt tot patiënt heel verschillend. Als de ontstekingen genezen blijft er korrelig bindweefsel achter (granulomen) en daaruit ontstaat littekenweefsel. Dit weefsel kan als een harde plek voelbaar zijn.

Ziekte van bechterew
De ziekte van Bechterew of spondylitis ankylopoetica is een chronische ontstekingsziekte van bepaalde gewrichten. Vooral de gewrichten in de wervelkolom raken ontstoken, maar ook bij het borstbeen en in armen of benen kunnen ontstekingen ontstaan. Verder komen ook oogontstekingen relatief vaak voor bij de ziekte van Bechterew. De ontstekingen gaan over, maar ze kunnen in de wervelkolom beschadigingen veroorzaken waardoor de ruggengraat minder flexibel wordt. Klachten zijn pijn, stijfheid onder in de rug en toenemende verstijving van de wervelkolom. De klachten treden vooral `s nachts en `s ochtends op.

Ziekelijk pessimisme
Ziekelijk pessimisme treedt op bij bepaalde psychische aandoeningen. Een (ernstige) depressie gaat dikwijls gepaard met een ziekelijke vorm van pessimisme. Het beeld dat de patiënt van de wereld en van zichzelf heeft is zeer negatief gekleurd. Plezier, vreugde en een gevoel van geluk zijn zaken die niet voorkomen bij pessimisme. In plaats daarvan wordt het hele leven erg kleurloos, zwaarmoedig en negatief ervaren. Een arts (huisarts of psychiater) kan door gesprekken en medicatie dikwijls verbetering brengen en het leven weer meer kleur geven. Raadpleeg bij beschreven klachten de huisarts. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Ziekte van bang
De ziekte van Bang is een infectieziekte. De ziekte wordt veroorzaakt door Brucella abortus Bang, een bepaald type bacterie. Kenmerkend is een golvend koortsverloop met relatief lange koortsvrije perioden. Soms gaat de ziekte gepaard met huidverschijnselen. Het begin van de ziekte is als het begin van buiktyfus. In de tweede week treden de volgende ziekteverschijnselen op: ochtendzweten; prikkelbaarheid; gevoel van zwakte; extreme moeheid. Na de genezing is men nog lange tijd zeer snel vermoeid. De mogelijke complicaties zijn: gewrichtsontstekingen; blaasontsteking; dyspepsie; hartaandoeningen; en infectie van de urinewegen.

Zouthuishoudingsstoornis
Met de term zouthuishouding wordt de concentratie en samenstelling van verschillende zouten in het lichaam aangeduid. Zouten vormen een groep stoffen die essentieel zijn voor het functioneren van het lichaam. Natriumchloride en kaliumchloride zijn twee belangrijke voorbeelden uit deze groep. Direct gekoppeld aan de zouthuishouding is de waterhuishouding. Beide systemen hangen sterk met elkaar samen. Een verstoring in het ene systeem heeft dan ook gevolgen voor het functioneren van het andere.

Zonnebrand
Zonnebrand is een verbranding van de huid door 'zonnen': blootstelling aan fel zonlicht. De huid wordt bruin door inwerking van UV-straling die de vorming van de pigmentstof melanine in de huid stimuleert. Dit gebeurt ter bescherming van het onderliggende weefsel juist tegen diezelfde UV-stralen.

Zonnesteek
Een zonnesteek ontstaat door directe zonbestraling van het hoofd. Door sterke temperatuurstijging in het warmtecentrum van de hersenen kan ontregeling optreden. Een droge huid, rode gelaatskleur, snelle gespannen polsslag en bewusteloosheid zijn kenmerken. De echte zonnesteek komt in gebieden met een mild klimaat zelden voor. Meestal wordt in deze gebieden de zonnesteek anders gedefinieerd. De bovenbeschreven verschijnselen zijn meestal minder ernstig aanwezig. Hoofdpijn misselijkheid, dorst en sterke transpiratie staan centraal. In ernstige gevallen kun je bij een zonnesteek flauwvallen. Een zonnesteek is meestal het gevolg van het verlies van zout en vocht. Hitte gaat vooraf aan een zonnesteek. Let op: hitte kan ook zonder zon voorkomen! Bij bijvoorbeeld een vochtige tropenwarmte (waarbij zweet niet kan verdampen) en-of een overmatige spierspanning, kan ons koelsysteem falen. Het is belangrijk in beide gevallen de patiënt in een koele omgeving te zetten en te koelen met koud water. Veel drinken (met toevoeging van een beetje zout) zijn noodzakelijk. Wanneer de patiënt het bewustzijn verliest, niet zweet en de lichaamstemperatuur oploopt tot boven de 38 graden Celsius, is medische hulp nodig. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Zomersproeten
De normale kleur van de huid wordt vooral bepaald door de huidkleurstof melanine. Huidverkleuringen kunnen verschillende oorzaken hebben. In de zomer ontstaat onder invloed van zonlicht een verhoogd gehalte melanine in de huid. Zomersproeten ontstaan vooral op de aan zonlicht blootgestelde delen van de huid (gelaat). Zomersproeten komen vooral op jonge leeftijd voor. Alleen door zonlicht komen de sproeten tot uiting. Na enige tijd neemt de concentratie sproeten weer af. Het ontstaan van zomersproeten is een normaal en onschuldig mechanisme. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Zweer (opengebarsten)
Een zweer of ulcus ontstaat door weefselbeschadiging van de huid of van slijmvliezen. De neiging tot (spontane) genezing is vaak erg slecht. Een zweer kan ontstaan door infectie van een wond. Langdurige ontstekingen, stoornissen in de bloedvoorziening en kwaadaardige tumoren kunnen gepaard gaan met zweervorming. Langdurige behandeling en goede hygiëne zijn (dikwijls) noodzakelijk om alsnog genezing te verkrijgen.

Zweetvoeten
Zweetvoeten is een bij iedereen bekend verschijnsel. Zweetvoeten kunnen ontstaan bij warm weer door (te) warm schoeisel met onvoldoende ventilatie. Sommige personen hebben meer last van zweetvoeten. Bij voortdurende en zeer sterke transpiratie kunnen problemen optreden. Door het vochtige milieu rondom de voetzool kunnen bacteriën en schimmels gemakkelijker tot een infectie leiden. Zweetvoeten kunnen gepaard gaan met een onprettige geurontwikkeling wat erg vervelend kan zijn. Goed ventilerend schoeisel, blote voeten en goede hygiëne zijn de beste maatregelen om problemen te voorkomen. Ook het insmeren van de voetzool met een anti-deodorantstift na het wassen, kan helpen. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Zwangerschapsvergiftiging
Zwangerschapsvergiftiging is een wat verouderde term voor hoge bloeddruk die ontstaat tijdens (de tweede helft van) de zwangerschap. De oorzaak van deze zwangerschapshypertensie is onbekend.

Zwarte koorts (kala azar)
Zwarte koorts wordt ook wel Kala Azar genoemd. Deze aandoening komt vooral voor in arme delen van de wereld zoals India, Zuid-Amerika en Sudan. Zwarte koorts wordt veroorzaakt door een parasiet die wordt overgebracht door piepkleine zandvliegen. Wanneer de parasiet het lichaam is binnengekomen vermenigvuldigt hij zich en tast het afweersysteem aan. De parasiet nestelt zich in de lever en de milt waardoor deze ernstig vergroot raken.

Zwangerschapsproblemen
Zwangerschap is op allerlei gebied heel ingrijpend. Voor je lichaam betekent het veel (hormonale) veranderingen, die niet altijd even soepel verlopen. Bekende zwangerschapskwalen zijn de volgende:Aambeien. Door de groter wordende baarmoeder en relatief luiere darmen in de zwangerschap moet je vaak flink persen op het toilet. Hierdoor kunnen aambeien ontstaan.

Zwangerschapsstrepen
Tijdens de zwangerschap kunnen er dunne, roodblauwe streepjes ontstaan op de huid van de buik, borsten, dijen, heupen en billen. Deze streepjes ontstaan omdat de huid tijdens de zwangerschap op bepaalde plekken wordt uitgerekt. Het onderhuidse bindweefsel kan deze snelle uitrekking niet bijhouden en scheurt. Na de zwangerschap worden de strepen zilverkleurig. Dit komt door verlittekening Het trekt niet helemaal weg. Goedgekeurd door: W. Stenvers, huisarts