Gezondheidsplein - woordenboek

Categorie: Medisch
Datum & Land: 21/10/2007, NL
Woorden: 2205

Symptoom
Engels:Symptom ziekteverschijnsel

Synalgie
Pijngevoel op een locatie die afwijkt van de plaats van de oorzaak. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Symptomatologie
Engels:Symptomatology leer van de ziekteverschijnselen

Symptomatisch
Engels:Symptomatic met betrekking tot ziekteverschijnselen

Sympatisch
Engels:Sympathetic medegevoelig

Sympathicomimeticum
Engels:Symopathomimetic middel met opwekkende werking v.h. autonoom zenuwstelsel

Syfilis
Syfilis is een ernstige soa die vroeger erg veel voorkwam. Gelukkig is dat tegenwoordig niet meer het geval, in Nederland althans. Syfilis is ook wel bekend als `lues` of `harde sjanker`. Syfilis wordt veroorzaakt door de bacterie Treponema pallidum. Je krijgt syfilis door contact van een syfiliszweertje met slijmvlies van geslachtsdelen, mond of anus. Meestal ontstaat de besmetting door onveilige seks (let op: dit kan dus ook orale seks zijn).

Systematisch
Engels:Systematic stelselmatig

Systemisch
Engels:Systemic over het hele lichaam verspreid

Systolisch
Engels:Systolic met betrekking tot de samentrekking van de hartkamers

Tandsteen
Engels:Calculus teeth afzetting van caliumzouten en verontreinigingen op gebitselementen

Tandvleesontsteking
Zoals overal in je lichaam, komen ook in je mond allerlei bacteriën voor. Sommige daarvan krijg je binnen door in te ademen en door te eten en drinken. Maar de basisflora hoort zelden in de mond aanwezig te zijn, net zoals in de darmen. In sommige gevallen kunnen deze bacteriën zorgen voor een tandvleesontsteking.

Tandplaque
Engels:Dental Plaque tandaanslag

Tandenknarsen
Bewust of onbewust schuiven sommige mensen hun tanden of kiezen zo hard over elkaar dat een knarsend geluid ontstaat. Tandenknarsen gebeurt vaak onbewust tijdens de slaap. Zelf heb je het niet in de gaten, maar het kan anderen uit de slaap houden. En als het knarsen erg is en lang blijft bestaan, dan kan je gebit er van beschadigen. De knarsende tanden kunnen overmatig slijten. Tandenknarsen komt vaak voor bij kinderen.

Tanden (gevoelig)
Tanden en kiezen zijn in de kaak verankerd door middel van wortels. In deze wortels loopt een bloedvaatje en een zenuw die noodzakelijk zijn voor het goed functioneren van de tand of kies. Veel verschillende factoren kunnen prikkeling geven van de tandzenuw. Vaak ontstaat een vervelend en soms een pijnlijk gevoel; de typische tand- of kiespijn. Deze pijn kan veroorzaakt worden door tandenknarsen. Een gaatje (cariës) of een ontsteking van tand en tandvlees maakt de zenuw extra gevoelig. Ook snelle temperatuurwisselingen kunnen (vooral bij vullingen) prikkeling van de tand geven. Je spreekt in dit geval van gevoelige tanden. Meestal verdwijnt de overgevoeligheid vanzelf. Soms kan een speciale tandpasta voor gevoelige tanden uitkomst bieden. Raadpleeg ook bij dit soort pijnen altijd een tandarts.

Tanden (doorbreken)
De eerste tandjes van een baby, de snijtandjes, geven zelden veel problemen. Deze tandjes komen meestal in het eerste levensjaar door. Het tandvlees kan iets ontstoken zijn en de baby kan een beetje meer kwijlen dan normaal en zal waarschijnlijk meer op zijn vingers of op een bijtring kauwen. De eerste en tweede kies, die gewoonlijk doorkomen wanneer de baby tussen de één en drie jaar oud is, kunnen wel problemen geven. Het kind zal zich waarschijnlijk een paar dagen niet lekker voelen, het tandvlees kan gevoelig zijn en eten wordt daardoor pijnlijk. De wang aan de kant waar de kiezen moeten doorkomen, kan warm en koortsig aanvoelen.

Tandabces
Door een gaatje (cariës) in tand of kies kunnen bacteriën en giftige stoffen de wortel bereiken en daar een ontsteking van het kaakbot veroorzaken. Dan ontstaat er een met pus gevulde holte in het bot rondom de wortel van een tand of kies. Pijn, een kloppend gevoel en pijn tijdens kauwen zijn beginnende verschijnselen. Soms zijn de lymfklieren in de hals opgezet en is er het gevoel van algemene malaise. Als er temperatuurverhoging (= koorts) bij komt kan het (levens)gevaarlijk worden.

Tandafwijkingen door soa
Als een baby besmet wordt met lues (Syfilis) dan kunnen er vormafwijkingen van tanden ontstaan. Lues is een besmettelijke geslachtsziekte die veroorzaakt wordt door de Treponema Pallidum bacterie. Een besmette moeder kan relatief ongemerkt het kind besmetten tijdens de geboorte, bij de passage door het geboortekanaal.

Tandaandoeningen
Tanden en kiezen ontwikkelen zich na de geboorte. Eerst het melkgebit en daarna het definitief gebit. Tanden kunnen 'in aanleg' afwijken in vorm, doorbraakplaats en doorbraaktijdstip. Problemen hiervan komen regelmatig voor. De tandarts en orthodontist kunnen beoordelen welke behandelingen mogelijk zijn.

Talgkliercyste
Een talgklier is een kleine klier in de huid. De klier produceert een vetachtige stof die de huid soepel houdt. Een talgkliercyste ontstaat door dat zo'n klier afgesloten raakt, bijvoorbeeld door vuil of een propje talg. De talgklier zwelt dan op, de wand verdikt zich en er ontstaat een cyste. De aandoening ontstaat dikwijls op de hoofdhuid en is zichtbaar als een bleek knobbeltje onder de huid. Een talgkliercyste is een onschuldige aandoening. Er bestaat een kleine kans dat een cyste gaat ontsteken doordat bacteriën de cyste binnendringen. Hierbij ontstaan pijnklachten en is de cyste rood en verdikt. Behandeling van een cyste is niet noodzakelijk. Bij ernstige ontsiering kan de cyste operatief worden verwijderd. Bij een infectie zal een arts de cyste openen en soms een antibioticum voorschrijven. Goedgekeurd door: W. Stenvers, huisarts

Tachyfylaxie
Engels:Tachyphylaxis snel opgebouwde weerstand tegen gifstoffen

Tachycardie
Engels:Tachycardia snelle hartslag

Tachyaritmie
Engels:Tachyarrhythmia onregelmatige te snelle hartsamentrekking

Taaislijmziekte (cystic fibrosis)
Taaislijmziekte of cystic fibrosis (CF) is een aandoening waarbij de slijmproducerende klieren een te taai slijm maken. Dit komt door een storing in de zouthuishouding. Het is een erfelijke aandoening; soms is direct na de geboorte al duidelijk dat een kind het heeft.

Tardief
Engels:Tardive wat laat tot uiting komt

Testikelontsteking (orchitis)
Een ontsteking van de testikel (zaadbal) wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie. Vanuit de urineleider kan een infectie zich uitbreiden via de zaadleider naar de zaadbal. Er is sprake van een gezwollen, zeer pijnlijke warme testikel. Raadpleeg bij klachten direct de huisarts. Snelle behandeling met antibiotica (middelen tegen bacteriën) is noodzakelijk om onvruchtbaarheid te voorkomen. Goedgekeurd door: W. Stenvers, huisarts

Testikelgezwel (tumor)
Een zwelling van de testikel (zaadbal) kan verschillende oorzaken hebben:

Testikelkanker
De oorzaak van kanker in een testikel (zaadbal) is niet bekend. Kanker van de testikel is zeldzaam. Het belangrijkste verschijnsel is een knobbeltje in de getroffen testikel. Het is belangrijk om iedere abnormale zwelling in de balzak door de huisarts te laten onderzoeken, ook wanneer deze zwelling niet pijnlijk is. Er bestaan twee types testikelkanker: het Seminoom en het niet-Seminoom. Het type niet-Seminoom is zeer agressief en geeft snel uitzaaiingen. De enige behandeling is operatieve verwijdering. Wanneer de tumor niet wordt verwijderd, bestaat de kans op uitzaaiingen naar de rest van het lichaam.

Testikelbeschadiging
Door een stomp of scherp geweld (schop, voetbal in kruis) kan beschadiging van de testikel (zaadbal) ontstaan. Pijnklachten, zwelling en soms bloed in de urine zijn voorkomende symptomen. Raadpleeg een arts bij ernstig letsel van de testikels. Door beschadiging bestaat de kans op onvruchtbaarheid. Daarom is het belangrijk direct met een adequate behandeling te starten. Goedgekeurd door: W. Stenvers, huisarts

Testikel niet ingedaald
De testikel (zaadbal) ontwikkelt zich uit de buik. Ongeveer een maand voor de geboorte zijn de testikels vanuit de buik ingedaald tot in het scrotum (de balzak). In zeldzame gevallen is één of zijn beide testikels niet volledig of geheel niet ingedaald bij de geboorte. De aandoening geeft geen klachten, maar kan op latere leeftijd onvruchtbaarheid veroorzaken. Ook is de kans groter op het ontstaan van zaadbalkanker als de zaadbal in de buikholte blijft zitten. Vaak treedt de indaling alsnog op bij het ouder worden. Gebeurt dit niet, dan is operatief ingrijpen noodzakelijk. Regelmatige controle door een (school)arts is belangrijk om problemen te voorkomen. Tegenwoordig wordt een niet ingedaalde testikel het liefst zo snel mogelijk geopereerd. Controleer daarom zelf ook (bij het kind). Goedgekeurd door: W. Stenvers, huisarts

Teratologisch
Engels:Teratological met betrekking tot misvormingen in de ontwikkeling van de baby

Terminaal
Engels:Terminal in het eindstadium

Test
Engels:Test proef

Testiculair
Engels:Testicular met betrekking tot de teelbal

Testikel gedraaid
De testikel (zaadbal) zit aan de zaadstreng vast en wordt omgeven door een bindweefselkapsel. De testikel is met de balzak verbonden door een brede band. Bij sommige mannen is deze verbinding lang en smal. Hierdoor kan een verdraaiing van de testikel binnen de balzak optreden. Een draaiing van de zaadbal is zeer pijnlijk. De balzak zwelt op en wordt rood. De hevige pijn kan misselijkheid en braken veroorzaken. De draaiing heft zichzelf soms spontaan weer op waarna direct verlichting van de pijn ontstaat. Raadpleeg in ieder geval een arts anders kan de testikel blijvend beschadigd raken. Vaak is een kleine operatieve ingreep noodzakelijk om de torsie op te heffen en de testikel vast te zetten om herhaling te voorkomen. Goedgekeurd door: W. Stenvers, huisarts

Tenosynovitis
Engels:Tenosynovitis ontsteking van de peesschede

Tensie
Engels:Tension druk

Tensio-actief
Engels:Tensioactive van invloed op de oppervlaktespanning

Teratogeen
Engels:Teratogenic (niet:Teratogen) wat misvormingen in de ontwikkeling van de baby veroorzaakt

Tenesmus
Engels:Tenesmus pijnlijke aandrang van ontlasting

Tennisarm (tenniselleboog)
Een tennisarm wordt gezien als een peesaandoening ter hoogte van de elleboog. Deze pees is verbonden met een hand-strekspier, die met name op lengte wordt gebracht door het strekken van de elleboog en tegelijkertijd buigen van de hand. Wanneer hierbij met de hand ook nog kracht gezet wordt (knijpen of bovenhands tillen) wordt door de tennisarmpatiënt de kenmerkende pijn aan de buitenzijde van de elleboog gevoeld.

Tendens
Engels:Tendency neiging

Tendinitis
Engels:Tendinitis peesontsteking

Telefoonbotje stoten
In de arm lopen bloedvaten, zenuwen en spieren rondom de botten van het boven- en onderarmbeen. Ter hoogte van de elleboog (op de plaats waar je het elleboogbot goed kunt voelen) lopen de zenuwbanen erg aan de oppervlakte. Het is een kwetsbare plek. Bij stoten kan de zenuw tijdelijk bekneld raken tegen het bot. Er ontstaat een kenmerkende pijn: een tintelend, pijnlijk gevoel dat uitstraalt naar de arm en enige tijd kan aanhouden. In de volksmond heet dit het stoten van het telefoonbotje. Goedgekeurd door: W. Stenvers, huisarts

Tegumentair
Engels:Integumentary met betrekking tot de huidoppervlakte

Teleangiëctasie
Engels:Telangiectasia verwijding van de bloedvaten

Teennagel ingegroeid
Een ingegroeide teennagel is een vervelende kwaal. Door het te kort en niet recht afknippen van een nagel, slechte verzorging en verkeerd zittend schoeisel kan een nagel (meestal van de grote teen) ingroeien in de huid. De nagel veroorzaakt zo pijn en er kan een ontsteking ontstaan. Een arts zal de ingegroeide nagel verwijderen en een eventuele infectie bestrijden. Goedgekeurd door: W. Stenvers, huisarts

Tetanie
Engels:Tetany verhoogde spierprikkelbaarheid

Tetanus
Engels:Tetanus infectieziekte die door gifstof leidt tot spierspasmen

Thrombus
Engels:Thrombus bloedprop

Thrombolyticum
Engels:Thrombolytic middel dat bloedproppen (stolsels) oplost

Thoracic outlet syndroom
Het thoracic outlet syndroom (of thoracic outlet compression syndrome) is een verzamelnaam voor afwijkingen en verschijnselen die te maken hebben met een afklemming in het hoofd-halsgebied. Door verschillende oorzaken kunnen zenuwen en bloedvaten in dit gebied bekneld raken. Dit geeft pijn op de plek waar de beknelling zit die uit kan stralen naar de hals, de oksel, de schouder of de arm. De pijn wordt erger als je veel doet met de pijnlijke arm en ook 's nachts neemt de pijn soms toe. De vingers kunnen koud aanvoelen en bleek zien.

Thoracaal
Engels:Thoracic met betrekking tot de borstkas

Thermoregulatie
Engels:Thermoregulation handhaving van warmte-evenwicht

Thermisch
Engels:Thermal met betrekking tot warmte

Therapie
Engels:Therapy geneeswijze, behandeling

Theoretisch
Engels:Theoretical wat niet in de werkelijkheid voorkomt; m.b.t. op feiten en wetten berustende wetenschappelijke kennis die niet proefondervindelijk aan de praktijk is getoetst.

Therapeutisch
Engels:Therapeutic genezend; op de geneeswijze betrekking hebbend

Thalassemie
Thalassemie is een aangeboren erfelijke afwijking van de rode bloedcellen. Onder de microscoop hebben de rode bloedcellen het uiterlijk van een schietschijf. Door deze gestoorde vorm kan het zuurstofdragend eiwit hemoglobine zich niet voldoende vormen. Er ontstaat een verstoring van het zuurstoftransport. Er wordt gesproken van bloedarmoede. De hoeveelheid rode bloedcellen hoeft echter niet verminderd te zijn; de kwaliteit van de bloedcel is slecht. Thallassemie komt in verschillende gradaties voor. Goedgekeurd door: W. Stenvers, huisarts

Thalamus
Engels:Thalamus grijze stof van de tussenhersenen

Thyrostaticum
Engels:Thyrostatic (niet: Thyreostatic) stof die de schildklierwerking remt

Thyrotoxicose
Engels:Thyrotoxicosis overmatige produktie van schildklierhormoon

Tinnitus
Engels:Tinnitus oorsuizen

Tinea Pedis
Engels:Tinea Pedis schimmelziekte aan de voet

Tic
Engels:Tic zenuwtrek

Titer
Engels:Titre hoogste verdunning van een stof die nog werkzaam blijft

Toxoplasmose
Toxoplasmose is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door een parasiet (de toxoplasma gondii). De parasiet wordt meestal van dieren op mensen overgebracht. Varkens, schapen en koeien kunnen besmet zijn zonder dat dit duidelijk te zien is. Door het eten van rauw vlees van deze dieren of ongewassen groente kun je met de parasiet besmet worden. Je kunt de ziekte ook oplopen als je in aanraking komt met de ontlasting van katten. Vooral in de ontlasting van jonge katten zitten relatief veel eitjes van de parasiet.

Toxisch
Engels:Toxic giftig

Toxemie
Engels:Toxaemia bloedvergiftiging door organische gifstof

Toxiciteit
Engels:Toxicity giftigheid

Toxicologisch
Engels:Toxicological met betrekking tot gifstoffen

Toxicomanie
Engels:Toxicomania verslaving aan gifstof

Toxine
Engels:Toxin gifstof

Tonus
Engels:Tone spierspanning

Topisch
Engels:Topical plaatselijk

topologie
Engels:topology relatie tussen het voorliggend deel van de baby bij de bevalling in het geboortekanaal

Torsie
Engels:Torsion draaiing

Torticollis
Engels:Torticollis scheefhals

Tonsillitis
Engels:Tonsillitis amandelontsteking

Tonisch
Engels:Tonic met betrekking tot (spier)spanning

Tongontsteking
Bij een tongontsteking (glossitis) heeft de tong een brandend gevoel. De tongrug kan glad en pijnlijk zijn. De aandoening komt vooral voor bij een vorm van bloedarmoede (pernicieuze anemie). Tongontsteking is soms een begeleidend verschijnsel bij een andere aandoening. Raadpleeg bij bovenstaande klachten een arts. Hij kan door onderzoek een onderliggende aandoening proberen te achterhalen. Soms wordt een goede verlichting van klachten verkregen door het spoelen met kamillethee of bosbessensap. Andere mensen zweren bij enzymtandpasta. Goedgekeurd door: W. Stenvers, huisarts

Tomografie
Engels:Tomography röntgenfoto waarbij slechts één vlak scherp wordt afgebeeld (doorsnede)

Tongkanker
In de mond kunnen goedaardige en kwaadaardige tumoren ontstaan. Een kwaadaardige tumor is een vorm van kanker. De controle over een goede aanmaak van cellen is verstoord, waardoor ongeremde wildgroei ontstaat. Meestal ontstaat een kleine, kleurloze knobbel die in de loop van de tijd langzaam groter wordt. De knobbel verandert in een (harde) zweer die gemakkelijk bloedt. Raadpleeg een arts wanneer een zwelling in de mond langer dan twee weken aanhoudt. Tongkanker kan het beste operatief behandeld worden. Wanneer een operatie niet mogelijk is kan er behandeld worden met radiotherapie. Deze radiotherapie kan gecombineerd worden met chemotherapie.

Tofus
Engels:Tophus jichtknobbel

Tolerantie
Engels:Tolerance verdraagzaamheid

Toxoplasmose
Engels:Toxoplasmosis infectieziekte veroorzaakt door de parasiet Toxoplasma gondii

Transitoir
Engels:Transitory transitoor, van voorbijgaande aard

Transmissie
Engels:Transmission overbrenging

Transpiratie
Transpiratie is niet altijd even fris, maar het is een nuttige functie van het lichaam. Bij warmte scheiden poriën en klieren zweet af, dat verdampt aan het lichaamsoppervlak. Op deze manier reguleert het lichaam de temperatuur, doordat bij een te hoge lichaamstemperatuur overtollige warmte wordt afgevoerd in vochtdeeltjes: transpiratievocht. De hersenen bepalen wanneer en in welke mate de zweetklieren aan het werk moeten. Zweten lukt alleen goed bij een lage luchtvochtigheid. Bij vochtige lucht kan het zweet namelijk niet verdampen en blijft alsnog op het lichaam liggen. Flinke arbeid in een hete, droge omgeving kan de zweetafscheiding opvoeren tot meerdere liters per dag! Overmatig zweten (hyperhidrosis) wordt veroorzaakt door hyperactieve zweetklieren. Dit kan een bijkomstigheid zijn van koorts, opwinding en angst. Het kan tijdelijk of chronisch zijn. Hyperhidrosis blijft meestal beperkt tot specifieke plekken zoals de handpalmen, oksels, liezen en voeten, maar kan ook over het gehele lichaam voorkomen. Extreme transpiratie kan het gevolg zijn van een te snel werkende schildklier, hormoonschommelingen tijdens de overgang of na een bevalling, langdurige koorts, kwaadaardige gezwellen, suikerziekte, infecties, stress of andere psychische factoren.

Transfer
Engels:Transfer overdracht

Transformatie
Engels:Transformation verandering

Transfusie
Engels:Transfusion inbrengen van bloed in het bloedvatenstelsel

Transit
Engels:Transit doorvoer

Transaminase
Engels:Transaminase giststof die een aminogroep van de ene stof op de andere kan overdragen

Transcutaan
Engels:Transcutaneous door de huid heen toegediend

Transdermaal
Engels:Transdermal door de huid

Tranquillizer
Engels:Tranquillizer middel dat opwindingstoestanden bedaart

Tractus
Engels:Tract vezelbundel

Trachoom
Engels:Trachoma korrelachtige ontsteking van het oogbindvlies

Tracheitis
Engels:Tracheitis ontsteking van het slijmvlies van de luchtpijp