Gezondheidsplein - woordenboek

Categorie: Medisch
Datum & Land: 21/10/2007, NL
Woorden: 2205

Sleutelbeenbreuk
Het sleutelbeen is het S-vormig gebogen botstuk dat het schouderblad met het borstbeen beweeglijk met elkaar verbindt. Een breuk van het sleutelbeen is een veel voorkomende breuk bij jonge mannen. De breuk ontstaat door een val op een gestrekte arm. De aandoening is zeer pijnlijk. Het is onmogelijk om door middel van gips de breuk in goede positie te houden. Daarom is een rugzakverband (8-cijfer-verband) of mitella noodzakelijk. Pijnstillers verlichten de pijn. Alleen als de huid, de zenuwen of de bloedvaten bedreigd worden door de breukstukken wordt er direct operatief ingegrepen. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Slechte adem
Een slechte adem is een probleem, zo niet voor jezelf, dan wel voor je omgeving.

Slapeloosheid
Slapeloosheid is een van de meest voorkomende slaapstoornissen. Je kunt niet in slaap vallen, het normale slaappatroon is verstoord, of er zijn problemen met doorslapen. Het is moeilijk om te bepalen wanneer er nu sprake is van slapeloosheid. Elk mens heeft namelijk een andere slaapbehoefte. Verder is slapeloosheid een natuurlijk onderdeel van het ouder worden. Slapeloosheid wordt vaak veroorzaakt door bezorgdheid, emotionele spanning of uitputting. Ook pijn, overmatig gebruik van cafeïne (koffie), alcohol en drugs of een slechte slaapomgeving kunnen tot slapeloosheid leiden.

Slaapziekte
De slaapziekte is een tropische infectieziekte die wordt gekenmerkt door langdurige perioden van slaap. De oorzaak van de ziekte is een micro-organisme dat wordt overgebracht door de tseetseevlieg. Er wordt onderscheid gemaakt tussen twee vormen van de slaapziekte: een snel verlopende en een langzaam verlopende vorm.

Slagaderwandontsteking (arteritis)
Een slagader is een bloedvat met een dikke wand dat zuurstofrijk bloed bevat. De slagaders vormen via de aorta (grote lichaamsslagader) vanuit het hart een vertakt netwerk door het hele lichaam. Arteritis is een ontsteking van de slagaders (arterieën). In de meeste gevallen zijn alleen de kleine en middelgrote slagaders aangedaan, maar de ontsteking kan zich ook uitbreiden over alle slagaders.

Slaapstoornis (tijdelijk)
Als je slaapt rusten lichaam en geest uit, waardoor nieuwe energie ontstaat om een actief leven te leiden. Er zijn grote variaties in de behoefte aan slaap tussen verschillende mensen. Sommige mensen hebben aan zes uur slaap per nacht voldoende, terwijl anderen na een nacht van negen uur slaap overdag nog moe zijn. De (normale) behoefte aan slaap kan verminderd zijn door verschillende factoren. Een onregelmatig leefpatroon, activerende en stimulerende middelen (koffie, thee, alcohol, cocaïne), piekeren, depressiviteit en een ongunstige slaapomgeving hebben invloed op de slaap. Door al deze factoren kan de behoefte aan slaap of het slaapgevoel afnemen of toenemen (bij depressie). Dit hoeft geen invloed te hebben op een goed functioneren overdag, maar meestal lijdt dit er wel onder. Bij overmatige, meer dan normale, slaapbehoefte moet de oorzaak uitgezocht worden.

Slaapproblemen kinderen
Het inschatten hoeveel slaap je kind nodig heeft, is lastig. Het ene kind heeft meer slaap nodig dan het andere, en hoe groter ze worden, hoe langer ze kunnen opblijven. Ieder kind kan ook periodes hebben dat het moeilijk in slaap valt. Bij jonge kinderen is rust en regelmaat heel belangrijk om goed te slapen. Bij het voorkomen en behandelen van slaapproblemen spelen rust en regelmaat dan ook een belangrijke rol.

Slaapbehoefte verminderd
Als je slaapt rusten lichaam en geest uit, waardoor nieuwe energie ontstaat om een actief leven te leiden. Er zijn grote variaties in de behoefte aan slaap tussen verschillende mensen. Sommige mensen hebben aan zes uur slaap per nacht voldoende, terwijl anderen na een nacht van negen uur slaap overdag nog moe zijn. De (normale) behoefte aan slaap kan verminderd zijn door verschillende factoren. Een onregelmatig leefpatroon, activerende en stimulerende middelen (koffie, thee, alcohol, cocaïne), piekeren, depressiviteit en een ongunstige slaapomgeving hebben invloed op de slaap. Door al deze factoren kan de behoefte aan slaap of het slaapgevoel afnemen. Dit hoeft geen invloed te hebben op een goed functioneren overdag, maar meestal lijdt dit er wel onder.

Slaapbeenslagaderontsteking
Het slaapbeen is een plat botstuk dat deel uitmaakt van de zijkant van de schedel. Het bot is zo genoemd omdat je hier op ligt als je slaapt. Een ernstige keel- of oorontsteking kan zich uitbreiden naar het slaapbeen. Een belangrijke slagader die in dit gebied loopt kan dan ook ontstoken raken (arteriitis temporalis). Deze ziekte komt voor bij ongeveer één op de duizend mensen van boven de 50 jaar, vaker bij vrouwen dan bij mannen. Het is een reumatische aandoening. De oorzaak is onbekend. Verschijnselen zijn heftige hoofdpijn bij de slapen of in het achterhoofd. Klachten als dubbelzien, wazig zien of andere oogproblemen kunnen ook ontstaan. Bij eten of praten kunnen de kaak, kauwspieren en tong pijn doen. Ook kunnen pijn in gewrichten, ochtendstijfheid en algehele malaise ontstaan.

Slaapbeenontsteking, oorontsteking
Het slaapbeen is een plat botstuk dat deel uitmaakt van de zijkant van de schedel. Het bot is zo genoemd omdat je hier op ligt als je slaapt. Een ernstige keel- of oorontsteking kan zich uitbreiden naar het slaapbeen. Een belangrijke slagader die in dit gebied loopt kan dan ook ontstoken raken (arteriitis temporalis). Deze ziekte komt voor bij ongeveer één op de duizend mensen van boven de 50 jaar, vaker bij vrouwen dan bij mannen. Het is een reumatische aandoening. De oorzaak is onbekend. Verschijnselen zijn heftige hoofdpijn bij de slapen of in het achterhoofd. Klachten als dubbelzien, wazig zien of andere oogproblemen kunnen ook ontstaan. Bij eten of praten kunnen de kaak, kauwspieren en tong pijn doen. Ook kunnen pijn in gewrichten, ochtendstijfheid en algehele malaise ontstaan.

Slaapaanvallen
Er zijn grote variaties in de behoefte aan slaap tussen verschillende mensen. Sommige mensen hebben aan zes uur slaap per nacht voldoende, terwijl anderen na een nacht van negen uur slaap zelfs gedurende de dag behoefte aan slaap hebben.

Slaap-apneu-syndroom
Een apneu is een medische term voor een ademstilstand tijdens de slaap gedurende tenminste 10 seconden. Indien er meer dan 10 tot 15 apneus per uur optreden, spreekt men van een slaap-apneu-syndroom. Iedereen krijgt wel eens apneus in zijn slaap. Het is pas wanneer deze vaak voorkomen en lang duren, dat ze een bedreiging kunnen vormen voor de gezondheid.

Snurken
Sommige mensen die snurken, schrikken er zelf van wakker. Maar meestal is het de partner of zelfs soms de buren die er problemen van ondervinden. Het is een zagend, ruisend of ronkend geluid dat uit de keel komt.

Soporatief
Engels:Soporific soporeus, m.b.t. diepe slaap, bewusteloosheid

Somnolentie
Engels:Somnolence slaperigheid

Somnambulisme
Engels:Somnambulism slaapwandelen

Somatotrofine
Engels:Somatotrophin groeihormoon

Somatisch
Engels:Somatic met betrekking tot het lichaam

Solvens
Engels:Solvent oplossend geneesmiddel

Solutio
Engels:Solution oplossing

Souffle
Engels:Souffle hartgeruis

Speekselkliergezwel
Cellen in een speekselklier kunnen zich ongecontroleerd gaan vermenigvuldigen waardoor een tumor (gezwel) ontstaat. De meeste speekselkliertumoren ontstaan in de oorspeekselklier en zijn goedaardig. De oorzaak van ontstaan is onbekend. Zwelling en een pijnlijke plek zijn meestal de enige symptomen. Als bij onderzoek door een arts een tumor wordt geconstateerd zal deze operatief moeten worden verwijderd. Goedgekeurd door: W. Stenvers, huisarts

Spectrum
Engels:Spectrum kleurenband

Specifiek
Engels:Specific kenmerkend

Species
Engels:Species soort

Spatader
Spataders zijn abnormaal gezwollen en verdraaide aders in de benen. Ze kunnen ook voorkomen in de endeldarm (aambeien), balzak en slokdarm.

Spastisch
Engels:Spastic krampachtig

Spastisch colon
Bijna de helft van de darmklachten die mensen hebben, zijn het gevolg van een prikkelbare darm. Het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) of spastisch colon (spastische dikke darm) is een onschuldige aandoening, die wel hinderlijk is. De belangrijkste klachten zijn buikpijn en ontlastingsproblemen (diarree of juist een verstopping).

Spasticiteit
Engels:Spasticity verhoogde spierspanning, continue kramp

Spasmolyticum
Engels:Spasmolytic krampstillend middel

Spanningshoofdpijn
Spanningshoofdpijn is een hoofdpijn die ontstaat als gevolg van stijve en gespannen spieren van het hoofd en de nek.

Spasme
Engels:Spasm kramp

Spasmodisch
Engels:Spasmodic met betrekking tot kramp

Spierverwonding
Spieren zijn verantwoordelijk voor de beweeglijkheid van het skelet. Door afwisselend samen te trekken en te ontspannen kunnen veel verschillende bewegingen worden uitgevoerd. Als een spier geraakt wordt door een stomp voorwerp of stoot kan er een inwendige kneuzing ontstaan, al dan niet gepaard gaande met een onderhuidse bloeding.

Spierverslapping (kataplexie)
Bij kataplexie (spierverslapping) treedt bij helder bewustzijn een kortdurende en voorbijgaande verslapping op van de skeletspieren. Daardoor kan men deze spieren even niet meer gebruiken om te bewegen.

Spiertrekkingen
Spieren zijn verantwoordelijk voor de beweeglijkheid van het skelet. Door afwisselend samen te trekken en te ontspannen kunnen veel verschillende bewegingen worden uitgevoerd. Spiertrekkingen zijn krampachtige, onwillekeurige spierbewegingen die lange of korte tijd aanwezig kunnen zijn. Het verschijnsel kan kortdurend zijn bij vermoeidheid, of langdurig aanwezig zijn bij aandoeningen van het zenuwweefsel of de spieren zelf. Raadpleeg een arts bij aanhoudende spiertrekkingen. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Spierpijn
Spieren zijn verantwoordelijk voor de beweeglijkheid van het skelet. Door afwisselend samen te trekken en te ontspannen kunnen veel verschillende bewegingen worden uitgevoerd. Bij overbelasting, een ontsteking of beschadiging door een ongeval kan spierpijn ontstaan. Spierpijn is een zeer algemeen verschijnsel dat verschillende oorzaken kan hebben. Het is belangrijk de oorzaak te achterhalen om gerichte behandeling en preventie te kunnen geven. Vaak berust het op een slechte warming-up of overbelasting van de spieren door ongeoefendheid. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Spiergezwel (vleesboom)
Het meest bekende spiergezwel is een vleesboom in de baarmoeder, maar ook op spieren van de armen, benen en romp kunnen gezwellen voorkomen. Een vleesboom is een goedaardig spierweefselgezwel dat meestal in de baarmoeder groeit. Vleesbomen worden ook wel `myomen` genoemd. Bij een vleesboom treedt vermeerdering van spier- en bindweefsel op. De groei en grootte verschillen sterk. Sommige groeien snel tot de grootte van een mandarijn, of zelfs een voetbal en vullen soms het hele bekken op. Andere blijven zo klein als een erwt.

Spieraandoening, zenuwaandoening
Spieren zijn verantwoordelijk voor de beweeglijkheid van het skelet. Door afwisselend samen te trekken en te ontspannen kunnen veel verschillende bewegingen worden uitgevoerd. De activiteit van een spier wordt bepaald gereguleerd door zenuwen. Zenuwen ontspringen in de hersenen of het ruggenmerg en lopen via korte of lange banen vertakt door het hele lichaam. Door elektrische stimulatie veroorzaken zij een samentrekking van een bepaalde spier. Bij een aandoening van zenuwen of spieren treedt een stoornis in dit proces op. Bewegingen kunnen dan ongecontroleerd zijn of verzwakt raken. Soms treedt verlamming op en is beweging niet meer mogelijk. Veel verschillende ziekten kunnen leiden tot een aandoening van zenuw of spier. Bij spierzwakte, pijn, ongecontroleerde beweging of verlamming is het belangrijk snel een arts te raadplegen. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Spermatogenese
Engels:Spermatogenesis vorming van zaadcellen

Spermicide
Engels:Spermicide stof die zaadcellen doodt

Sphincter
Engels:Sphincter sluitspier

Spider naevi (spinnetje)
Tijdens de zwangerschap en bij bepaalde leverziekten (met name levercirrose) kan een huidafwijking ontstaan die wordt gekenmerkt door een rood puntje met uitlopers (spinnetje). Door druk uit te oefenen op het puntje (het bloedvat dat bloed naar het stervormig angioom voert) kan de kleur tijdelijk verbleken. Deze aandoening komt vooral rond de ogen en in de hals voor.

Sperma met bloed
Wanneer in sperma zichtbaar bloed aanwezig is, is de oorzaak meestal een verwonding ergens in het traject van zaadbal tot en met penis. Door een stompe verwonding (stoten) kan in de zaadbal bloedbijmenging optreden. Doorgaans zal de oorzaak liggen in de prostaat of in de penis zelf. Raadpleeg bij sperma met bloedbijmenging altijd een arts. Pijn en bloed tijdens de zaadlozing zijn alarmerende verschijnselen die nader onderzocht dienen te worden. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Speerwerpersarm
Een speerwerpersarm is een ontsteking die ontstaat doordat de onderarm overbelast wordt. Dit komt bijvoorbeeld voor bij speerwerpers, vandaar de naam. Het belangrijkste verschijnsel is pijn precies op het puntje van de elleboog. De aandoening komt vooral voor bij mensen op middelbare leeftijd.

Speekselsteen
In zeer zeldzame gevallen kan in een afvoergang van een speekselklier een steentje ontstaan. Een dergelijk steentje ontstaat uit zoutkristallen die in het speeksel voorkomen. Indien de speekselsteen de afvoergang van de speekselklier afsluit geeft dit pijnklachten omdat het speeksel niet kan wegvloeien naar de mond en zich dus ophoopt in de klier. Dit treedt vooral bij het nuttigen van voedsel en dranken met stoffen die de speekselproductie sterk stimuleren zoals zure snoepjes en zure drank.

Squameus
Engels:Squamous afschilferend (bijv. Van huid of oppervlakkige cellaag)

Stimulans
Engels:Stimulant opwekkend middel

Stijve nek (acute)
De nek vormt de verbinding tussen de romp en het hoofd. De nekwervels, spieren en andere verbindingen zorgen voor een stevige fixatie, maar laten mogelijkheden voor beweging over. Al deze structuren kunnen aanleiding geven tot nekpijn. Ontstekingen, kneuzingen, breuken, tumoren of vergroeiing gaan gepaard met pijnklachten. Meestal wordt pijn in de nek veroorzaakt door een aandoening van de spieren. Langdurige spanning (bij stress) en een verkeerde houding zijn de belangrijkste oorzaken van deze klachten. Minder bekend is dat een stijve nek het gevolg kan zijn van nachtelijk tandenknarsen.

Stevens-johnson syndroom
Het Syndroom van Stevens-Johnson staat ook bekend onder de naam erythema exsudativum multiforme major. Dit syndroom is een acute aandoening van de huid en slijmvliezen. De symptomen zijn ernstige ziekteverschijnselen en hoge koorts. Blaren aan mondslijmvliezen, lippen, ogen en genitaliën zijn een belangrijk kenmerk. In milde gevallen wordt gesproken van erythema multiforme.

Steroïd
Engels:Steroid verbinding afgeleid van koolwaterstof

Steriliteit
Engels:Sterility onvruchtbaarheid

Sterilisatie van de vrouw
Sterilisatie van de vrouw is een operatieve ingreep waarbij je door afsluiting van de eileiders definitief onvruchtbaar wordt. De sterilisatie kan op verschillende manieren worden uitgevoerd. In alle gevallen is de vrouw na de ingreep meteen onvruchtbaar.

Steriliteit
Steriliteit of onvruchtbaarheid is de onmogelijkheid om je voort te kunnen planten. Over steriliteit wordt pas echt gesproken als het na anderhalf jaar geslachtsgemeenschap niet lukt om een zwangerschap te bewerkstelligen.

Sterilisatie
Engels:Sterilization een handeling waarmee alle ziektekiemen worden gedood

Sterilisatie van de man
Bij sterilisatie van de man - ook wel vasectomie genoemd - worden de zaadleiders onderbroken. Er kunnen dan geen zaadcellen meer uit de zaadballen in het sperma komen. De man wordt daarmee dus onvruchtbaar en kan geen kinderen meer verwekken.

Stenose
Engels:Stenosis vernauwing

Sterilisatie
Iedereen die zeker weet dat hij of zij geen kinderen (meer) wil, heeft de mogelijkheid zich te laten steriliseren. Het is een zeer veilige anticonceptiemethode; de betrouwbaarheid ligt boven de 99%. Als je een relatie of gezin hebt, besluit je in het algemeen samen tot sterilisatie. Het is dan een persoonlijke keuze of de man of de vrouw zich laat steriliseren. De ingreep is bij de man eenvoudiger dan bij de vrouw en er zijn minder risico's aan verbonden.

Stembandontsteking
De stembanden spelen de belangrijkste rol bij de stemvorming. De stembanden zijn uitgespannen, webachtige structuren in het strottenhoofd. Het strottenhoofd vormt de kraakbenige verbinding tussen de keelholte en de luchtpijp. Een ontsteking van de stembanden leidt meestal tot heesheid en pijn tijdens de spraak. Een keelinfectie of ernstige verkoudheid die zich uitbreidt naar de stembanden, is de meest voorkomende oorzaak. Als de heesheid langer dan 4 weken bestaat is het belangrijk een arts te raadplegen. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Stein-leventhal syndroom
Het Stein-Leventahl syndroom is een bij jonge vrouwen voorkomende cysteuze aandoening van de eierstokken, gepaard gaand met het uitblijven van de menstruaties. In de eierstokken bevinden zich met vocht gevulde blaasjes. De kapsels van de eierstokken zijn verdikt. De patiënten zijn veelal te dik en kunnen verschijnselen van vermannelijking vertonen.

Steenpuist
Een steenpuist is een gezwollen, met pus gevulde bult. Het verschil tussen steenpuisten en 'gewone' puistjes waar vooral jongeren last van hebben, is dat steenpuisten groter en pijnlijker zijn. Een steenpuist begint als een rode bult met een pijnlijk, branderig of kloppend gevoel. Binnen een paar dagen wordt de bult hard en krijgt hij een gele kop. Bij de lichtste aanraking doet het al pijn. Steenpuisten zijn niet ernstig en gaan vanzelf over. Het is een veelvoorkomende kwaal; bijna iedereen heeft er weleens last van.

Steatose
Engels:Steatosis vervetting

Steatorroe
Engels:Steatorrhoea vetontlasting in grote hoeveelheid

Statistisch
Engels:Statistical cijfermatig berekend

Status
Engels:Status stand, toestand, dossier over patiënt in ziekenhuis

Steady State
Engels:Steady State evenwicht tussen inspanning en zuurstofgebruik

Stabiliteit
Engels:Stability duurzaamheid

Standaarddosis
Engels:Standard Dosing gebruikelijke hoeveelheid

Standaardiseren
Engels:Standardize tot een éénheid brengen

Stase
Engels:Stasis stilstand

Stabilisatie
Engels:Stabilization evenwichtstoestand

Staar (grijze)
In de volksmond wordt grijze staar of cataract ook wel gewoon 'staar' genoemd. Niet te verwarren met groene staar (glaucoom). Bij staar wordt de lens van het oog troebel. Daardoor neemt de gezichtsscherpte af in meer of mindere mate. Als lichtstralen door de vertroebelde lens verstrooid raken, kan het gevaarlijk zijn om in het donker auto te rijden. Patiënten met grijze staar geven vooral klachten aan bij fel tegenlicht zoals dat van tegenliggers bij het autorijden.

Suppositorium
Engels:Suppository zetpil, pil die via de anus wordt ingebracht

Supplement
Engels:Supplement bijvoeging

Supine
Engels:Supine achteroverliggend, traag

Supervisie
Engels:Supervision toezicht

Superinfectie
Engels:Superinfection bijkomende besmetting

Substraat
Engels:Substrate stof waarop een giststof inwerkt

Substitutie
Engels:Substitution vervanging

Substantie
Engels:Substance stof

Sublinguaal
Engels:Sublingual onder de tong

Subklinisch
Engels:Subclinical nog niet waarneembaar

Subjectief
Engels:Subjective persoonlijk

Subcutaan
Engels:Subcutaneous onderhuids

Subconjunctivaal
Engels:Subconjunctival onder het oogbindvlies

Subcapsulair
Engels:Subcapsular onder een kapsel

Subarachnoïdaal
Engels:Subarachnoid onder het spinnewebvlies v.d. hersenen gelegen

Subacuut
Engels:Subacute van betrekkelijk korte duur

Suppressief
Engels:Suppressive onderdrukkend

Suppuratie
Engels:Suppuration ettering

Supraventriculair
Engels:Supraventricular boven de hartkamers

Surditas
Engels:Surdity doofheid

Suspensie
Engels:Suspension vloeistof met onoplosbare deeltjes

Synoviaal
Engels:Synovial met betrekking tot de slijmvliesbekleding van gewricht

Synovitis
Engels:Synovitis gewrichtsontsteking

Synthese
Engels:Synthesis samenstelling

Syndroom
Engels:Syndrome ziektebeeld

Synergistisch
Engels:Synergistic samenwerkend

Syncope
Engels:Syncope plotseling bewustzijnsverlies

Synaptisch
Engels:Synaptic met betrekking tot onderling contact tussen zenuwcellen