DBNL - Encyclopaedie van Nederlandsch West-Indië

Categorie: Geschiedenis en volkskunde > Nederlands West-Indië, 1914
Datum & Land: 22/12/2007, NL
Woorden: 4409

Wiri-wiri
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie MUZIEK-INSTRUMENTEN, blz. 498.

Wisi
Let op: Spelling van 1914 n.e. Vergift, schade toebrengende toovermiddelen der negers. Het woord is vermoedelijk een verbastering van het Engelsche witch. Wisiman noemt men de giftmengers of giftmengsters van beroep, die hunne middelen onder allerlei geheimzinnigen hocus-pocus bereiden en voor veel geld verkoopen. Die middelen zijn vooral bestemd om ziekten of den dood te v…

Wisi-wisi
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie ANATIDAE.

Wisselkoersen
Let op: Spelling van 1914 De betalingen in het internationaal verkeer geschieden als regel door middel van schuldvergelijking. Heeft iemand in een ander land een betaling te doen dan tracht hij de beschikking te krijgen over een schuldvordering op dat land. Overigens zal iemand, die in een vreemd land te vorderen heeft, liefst den last om die vordering te gaan of te doen in…

Witte mangel
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie COCCOLOBA DI VERSIFOLIA en CONOCARPUS.

Witte mieren
Let op: Spelling van 1914 Zie CORRODENTIA.

Witte purperhart
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie MARTIUSIA.

Witti abià
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie IPOMOEA.

Witti aneisi
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie PIPER.

Witti hédé
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie AGERATUM en ALTERNANTHERA. Overigens worden talrijke planten met groepen van kleine witte bloemen met dien naam aangeduid.

Witti krassi-wiwiri
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie FLEURYA.

Wiwiri
Let op: Spelling van 1914 n.e. Blad. Komt dikwijls voor in namen van planten en beteekent dan struik of heester.

Woenwoen
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie HYMENOPTERA, blz. 370.

Woerali
Let op: Spelling van 1914 Zie CURARE.

Wojo dia
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CERVIDAE. -->

Wolbers (Julien)
Let op: Spelling van 1914 geb. te Heemstede 26 Juli 1819, overl. te Utrecht (?) 22 Sept. 1889, Nederlandsch letterkundige, nam in dagbladartikelen, in adressen aan den koning, alleen of met anderen, en in vlugschriften, een werkzaam deel in den strijd voor de afschaffing der slavernij in de Nederl. W.I. Koloniën. Hij schreef: De slavernij in Suriname, of dezelfde gruwelen d…

Wonderblad
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie BRYOPHYLLUM.

Wondertree
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie PARKINSONIA.

Wonnoe-wonnoe
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie SOLANUM ASPERUM.

Wormbast
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie ANDIRA RETUSA.

Wormbush
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie CHENOPODIUM AMBROSIOIDES.

Wormen
Let op: Spelling van 1914 Zie VERMES.

Wormkoorts
Let op: Spelling van 1914 Zie GUINEAWORM.

Woron minti
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CHENOPODIUM ANTHELMINTICUM.

Wortelziekte
Let op: Spelling van 1914 Zie KOFFIE.

Wulffia stenoglossa
Let op: Spelling van 1914 D.C. Fam. Compositae. Faja-adjansa, n.e. Een halfheester met ruwe bladeren en gele bloemhoofdjes.

Wullschlägel (Heinrich Rudolf)
Let op: Spelling van 1914 geb. te Sarepta aan de beneden-Wolga in 1805, overl. te Berthelsdorf bij Freiberg (Saksen) 29 Maart 1864, ontving een theologische opleiding, ging in 1844 als zendeling der Broedergemeente naar Antigua, waar hij tot 1847 bleef; van 1847-1849 was hij zendeling op Jamaica. In 1849 werd hij hoofdvoorstander van de Broedergemeente in Suriname. Hij word…

Xenarthra
Let op: Spelling van 1914 Deze zoölogisch belangrijke Orde van Mammalia omvat dieren van zeer verschillend uiterlijk, die op het eerste gezicht door een leek zeker niet als verwanten worden aangezien. Toch hebben (vooral palaeontologische) onderzoekingen in den laatsten tijd aan het licht gebracht, dat Luiaards, Miereneters, Gordeldieren e.d. verwantschap vertoonen en door …

Xenurus
Let op: Spelling van 1914 Geslacht van Gordeldieren (zie XENARTHRA). X. unicinctus wordt door de Karaïben Katoeberoe genoemd. Het dier wordt een voet lang en schijnt zeldzaam. In iedere kaakhelft 8-9 tanden. Tusschen voor- en achterpantser 12-13 bewegelijke ringen. Staart veel korter dan…

Xerophyten
Let op: Spelling van 1914 zijn planten, die alle eigenschappen bezitten welke haar geschikt maken te groeien op plaatsen, waar weinig water voorradig, of het opnemen van water moeilijk is; die eigenschappen zijn o.a. leerachtige bladeren, dichte beharing, lage groei, spoedig verhouten van stengels, omkrullen van bladeren. Vele savanneplanten zijn xerophyten.

Xiphias gladius
Let op: Spelling van 1914 L., Zwaardvisch. Balaoe, Pap. Fam. Xiphiidae. Verspreiding: beide kusten van den Atlantischen Oceaan, het overvloedigst tusschen Cuba en kaap Breton. Tamelijk algemeen in Zuid-Europa, ook wel in den Stillen Oceaan gevonden. Wordt veel gevischt in den Atl. Oceaan. De bovenkaak is in den vorm van een zwaard verlengd. De rugvin is lang, bij de jongen …

Xylopia frutescens
Let op: Spelling van 1914 Aubl. Fam. Anonaceae. Pegrekoe, n.e. Een sierlijke boom, met pyramidevormige kroon, en kleine, smalle blaadjes. De fijngestampte zaden, op spiritus getrokken, worden uitwendig tegen rheumatiek gebruikt. De takken doen wel eens dienst als kerstboompje. Het hout wordt veel voor daksparren gebruikt.

Yams = jams
Let op: Spelling van 1914 Zie AARDVRUCHTEN.

Yaw-grond
Let op: Spelling van 1914 Een soort losse grintgrond op Curaçao (voornamelijk in het 5de district) bestaande uit roodbruine, kantige steentjes met veel aarde gemengd. Vruchtbaar, bijzonder geschikt voor pinda-cultuur.

Yaws
Let op: Spelling van 1914 Zie FRAMBOESIA.

Yellow balsam
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie CROTON FLAVENS.

Yellow bell
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie ALLAMANDA.

Yellow blossom
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie STENOLOBIUM.

Yellow plum
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie SPONDIAS LUTEA.

Yellow prickle
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie FAGARA MARTINICENSIS.

Yellow sage
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie WEDELIA.

Yellow saunder
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie FAGARA FLAVA.

Yellow tail
Let op: Spelling van 1914 st. eust. Zie ELAGATIS en OCYURUS.

Yucca aloefolia
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Liliaceae. Adam's needle, Spanish dagger, bov. e. Een vezel-leverende plant. Bladeren dik, leerachtig, in een scherpe punt uitloopend en aan den rand voorzien van zeer fijne scherpe tandjes; de bloemen staan in een pluimvormige bloeiwijze en zijn wit, klokvormig. Gekweekt, vooral op St. Martin.

Yucca amara
Let op: Spelling van 1914 bov. Zie MANIHOT CARTHAGINENSIS en AARDVRUCHTEN.

Zaagvisch
Let op: Spelling van 1914 Zie PRISTIS.

Zaden, pitten, vruchtschalen, schelpen
Let op: Spelling van 1914 Het gebruiken van allerlei plantenzaden bij de vervaardiging van halssnoeren, tot versiering van de kwejoes (schortjes), enz. is bij de Indianen ten allen tijde in zwang geweest, en gebleven ook nadat zij de Europeesche kralen hadden leeren kennen. Thans worden de zaden veelal samen met kralen gebruikt, het meest die van de joro-joro (zie aldaar) e…

Zandkokerboom
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie HURA.

Zandvlieg
Let op: Spelling van 1914 Zie DIPTERA.

Zandvloo
Let op: Spelling van 1914 Zie SIPHONAPTERA.

Zaquito
Let op: Spelling van 1914 Zie LEPRA.

Zea mais
Let op: Spelling van 1914 Zie MAÏS.

Zee- en landkaarten
Let op: Spelling van 1914 Voor de kennis van de oude kartographie van de Guiana's is het laatste decennium van de vorige en het begin van deze eeuw buitengewoon vruchtbaar geweest. Dat tijdperk zag reproducties van kaarten verschijnen in zoo rijken overvloed en van zoo voortreffelijke uitvoering als alleen de regeeringen van groote rijken zich kunnen veroorloven. Tot die pu…

Zee-sterren
Let op: Spelling van 1914 Zie ECHINODERMATA.

Zeebaars
Let op: Spelling van 1914 Zie HYPLOPECTRUS.

Zeedreifi
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie COCCOLOBA UVIFERA.

Zeedruif
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie COCCOLOBA UVIFERA.

Zeeduif
Let op: Spelling van 1914 Volgens Penard worden meeuwen (Larus) met dezen naam bestempeld. Aan de kust en bij de mondingen der rivieren komt Larus atricilla voor.

Zeefkomkommer
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie LUFFA.

Zeegans
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie PHOENICOPTERUS.

Zeekoe
Let op: Spelling van 1914 Zie MANATUS.

Zeekool
Let op: Spelling van 1914 Zie ALGAE en KOLO DI LAMAN.

Zeelandia
Let op: Spelling van 1914 Zie PARAMARIBO, blz. 550.

Zeemacht
Let op: Spelling van 1914 Zie KRIJGSMACHT, blz. 430.

Zeephout
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie CARYOCAR.

Zeepokken
Let op: Spelling van 1914 Zie BALANIDAE.

Zeeschildpadden
Let op: Spelling van 1914 Zie CHELONIA.

Zegel
Let op: Spelling van 1914 Zie WAPEN.

Zeilgras
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie BROMELIA.

Zending
Let op: Spelling van 1914 Zie BROEDERGEMEENTE en MISSIE (ROOMSCH KATHOLIEKE).

Zephyranthes carinata
Let op: Spelling van 1914 Herb. Fam. Amaryllidaceae. White snowdrop, bov. e. Een kleine bolplant met witte of roze bloemen met onderstandig vruchtbeginsel; bladeren lijnvormig.

Zevenjaarsboontje
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie PHASEOLUS LUNATUS en GROENTEN.

Ziekenverpleging
Let op: Spelling van 1914 Suriname.: Reeds kort na de eerste vestiging was Paramaribo in het bezit van een ‘gasthuis’. Zooals onder KRIJGSMACHT, blz. 428, is medegedeeld, richtte Van Aerssen, die in de jonge kolonie zooveel te regelen vond, in 1686 een ‘provisioneel gasthuis’ in. In 1688…

Zien-zien
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie ODONATA.

Zijdewormteelt
Let op: Spelling van 1914 Zie VEZELSTOFFEN.

Zijkatoen
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie CALOTROPIS.

Zingiber officinalis
Let op: Spelling van 1914 Rosc. Fam. Zingiberaceae. Djiendja, n.e. De bekende, waarschijnlijk in Zuid-Azië inheemsche plant, waarvan de wortelstok de gember levert. In Suriname wordt van de gember meest gemberbier gemaakt; daartoe wordt de gember fijngestampt, eenige dagen in water gedaan en door een doek gefiltreerd; daarna doet men er suiker bij en soms kruidnagelen. Het …

Zoete kassave
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie MANIHOT PALMATA en AARDVRUCHTEN.

Zoete lemmetje
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie TRIPHASIA.

Zoetwaterhaai
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie PYGOCENTRUS.

Zombò
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie SYMBRANCHUS.

Zonluiaard
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie BRADYPUS.

Zonnevisch
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie CICHLA.

Zonreiger
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie EURYPYGA.

Zonvogel
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie EURYPYGA.

Zoogdieren
Let op: Spelling van 1914 Zie MAMMALIA.

Zoutwaternegers
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie BOSCHNEGERS, blz. 152 en SLAVERNIJ, blz. 638.

Zoutwinning
Let op: Spelling van 1914 Het keukenzout, chloornatrium, Na Cl, komt in de natuur voor in vasten toestand af opgelost in water. Inrichtingen om het zout uit zeewater af te zonderen vindt men op vele kusten, tot 48° N.B. in Spanje, Portugal, Oostenrijk (Dalmatië); men noemt ze marais salants en Salzgärten. In Oost-Indië kunnen als voorbeeld genoemd worden de zoutpannen van M…

Zuring
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie HIBISCUS SABDARIFFA en VRUCHTEN EN VRUCHTBOOMEN.

Zuringbier
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie VRUCHTEN EN VRUCHTBOOMEN, blz. 730.

Zuurzak
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie ANONA MURICATA.

Zwaardvisch
Let op: Spelling van 1914 Zie XIPHIAS.

Zwaluwen
Let op: Spelling van 1914 Zie HIRUNDINIDAE.

Zwaluwstaarten
Let op: Spelling van 1914 Zie LEPIDOPTERA.

Zwam
Let op: Spelling van 1914 Zie FOENGOE en TONDELDOOS.

Zwamp
Let op: Spelling van 1914 sur. Moeras, van het Engelsch Swamp. Zie ook SYMPHONIA.

Zwamp-otter
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie PUTORIUS.

Zwamp-visschen
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie PISCES en VISSCHERIJ.

Zwarte braak
Let op: Spelling van 1914 Zie EPIDEMIEËN.

Zwarte duikelaar
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie PHALACROCORAX.