DBNL - Encyclopaedie van Nederlandsch West-Indië

Categorie: Geschiedenis en volkskunde > Nederlands West-Indië, 1914
Datum & Land: 22/12/2007, NL
Woorden: 4409

Stylosanthes hamata
Let op: Spelling van 1914 Taubert. Fam. Leguminosae. Pienda sjimaron, ben. e. Wildclover, bov. e. Neerliggend heestertje met drietallige bladeren en steunblaadjes, die bijna even groot zijn als de spitse blaadjes.

Subalterne college
Let op: Spelling van 1914 Zie RECHTSWEZEN blz. 598.

Subsidie
Let op: Spelling van 1914 Zie FINANCIËN, blz. 297, 298, 300 en 301.

Sugary grape
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie COCCOLOBA NIVEA.

Suikerconventie
Let op: Spelling van 1914 Zie SUIKERRIET.

Suikerhout
Let op: Spelling van 1914 sur. Van dit weinig bekende hout, waarvan de botanische naam niet wordt vermeld, maakt men riemen en maakte men in vroeger jaren duigen voor suikervaten; waarschijnlijk dezelfde boom als Sideroxylon guianense A.D.C. (Zie aldaar).

Suikerriet. (kultuur, rietsuikerfabrikatie, enz.)
Let op: Spelling van 1914 Het suikerriet is een plant, behoorende tot de familie der grassen (Gramineae), terwijl het den wetenschappelijken naam draagt van Saccharum officinarum L. Het heeft in tegenstelling met de meeste grassen gevulde stengels en in het weefsel hiervan hoopen zich groote hooveelheden rietsuiker (saccharose) op. Zoolang de stengels nog niet rijp zijn, vi…

Suikervogels
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie COEREBIDAE.

Suppleeren
Let op: Spelling van 1914 sur. Plantersterm; het vervangen van afgestorven cultuurgewassen door jonge planten. [p. 663]

Surinaam bitter
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie PHYLLANTHUS NIRURI.

Surinaam cherries
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie EUGENIA UNIFLORA en MYRCIA SPLENDENS.

Surinaamsburg of Surinamburgh
Let op: Spelling van 1914 Zie PARAMARIBO, blz. 550.

Surinaamsche mahonie
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie CARAPA PROCERA.

Suriname
Let op: Spelling van 1914 I. aardrijkskundig overzicht.: Naam, ligging, vorm en grootte.: De kolonie ontleent haar naam - als gebruikelijk in de Guiana's - aan de rivier waaraan zij gevestigd werd. Omtrent oorsprong en beteekenis van den naam Suriname bestaat geen zekerheid; waarschijnlijk is hij afkomstig van Karaïben, Arowakken of nog vroegere bewoners. Met den naam van L…

Suriname-commissie
Let op: Spelling van 1914 Aldus wordt genoemd de commissie, krachtens Koninklijke machtiging, verleend bij K.B. van 11 Maart 1911 no. 45, ingesteld bij besluit van den Minister van Koloniën van 11 Maart 1911 afd. B. no. 56, tot het instellen van een onderzoek naar den economischen en financieelen toestand van Suriname, met opdracht om van advies te dienen omtrent de maatreg…

Suriname-expeditie
Let op: Spelling van 1914 Zie ONDERZOEKINGSTOCHTEN, blz. 532.

Suriname-rivier
Let op: Spelling van 1914 In grootte de derde der Surinaamsche rivieren, maar zoowel uit historisch als uit economisch oogpunt de belangrijkste, omdat zij haar naam aan de kolonie heeft gegeven, omdat de oudste vestiging van Europeanen aan haar boorden heeft plaats gehad en omdat haar wateren de hoofdstad bespoelen. Niettemin is zij van alle Surinaamsche rivieren het laatst…

Susanna berry
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie CITHAREXYLUM.

Swampoe todo
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie PIPA.

Swampoe-papaja
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie THALIA.

Swartzia tomentosa
Let op: Spelling van 1914 D.C. Fam. Leguminosae. IJzerhart, sur. Agandoe of Gandoe, Apoetoe-hoedoe. n.e. Wamara, arow. Een groote boom, waarvan het hout geel is met een blauwzwarte kern. Van het buitengewoon harde hout worden meubelen en wandelstokken en door de Indianen strijdknotsen, apoetoes, gemaakt. De boom komt niet veel voor.

Sweet broom
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie SCOPARIA.

Sweet gourd
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie LAGENARIA.

Sweet potatoes
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie IPOMOEA BATATAS.

Sweet prickle
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie OPUNTIA.

Sweetia nitens
Let op: Spelling van 1914 Bth. Fam. Leguminosae. Watergroenhart, sur. Watragrien, n.e. Een tamelijk groote boom, die veel langs de rivieroevers groeit. Wanneer hij nieuw blad krijgt is deze boom een der mooiste van het woud. Het hout wordt weinig gebruikt.

Sweetwood
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie NECTANDRA CORIACEA.

Sweri
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie BLOEDSEED.

Swietenia mahagoni
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Meliaceae. Mahonie, sur. Mahók, ben. e. Mahagony, bov. e. Boom uit West-Indië en Centraal Amerika afkomstig, met 9- en meer-tallige, veervormig samengestelde bladeren, waarvan de blaadjes zeer scheef zijn. Het hout is het bekende mahoniehout. De boom is in Suriname ook als laan-boom bekend. De zaden zijn oliehoudend. De bast, die behalve lo…

Switi-aneisi-wiwiri
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie HECKERIA.

Switi-aranja
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CITRUS VULGARIS.

Switi-boonki
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie INGA INGOIDES.

Switi-kassaba
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie MANIHOT PALMATA.

Switi-limmiki
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie TRIPHASIA.

Switi-patatta
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie AARDVRUCHTEN en IPOMOEA BATATAS.

Switi-sopo-wiwiri
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie IPOMAEA SINUATA

Switi-watra-kraroen
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie HYDROLEA.

Switi-watra-mangro
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CLUSIA.

Symbiose
Let op: Spelling van 1914 Het samenleven van twee verschillende plantaardige organismen, waarmede in den regel een voordeel met betrekking tot de voeding van beide verbondenis. Ook symbiose van planten en dieren komt voor, zoo b.v. bij de zoo genaamde mieren planten. Een merkwaardig voorbeeld van symbiose van planten en dieren levert in Suriname de fraaie orchidee Coryanthe…

Symbranchus marmoratus
Let op: Spelling van 1914 Bl. Aal, sur. Sneki-fisi en Zombò, n.e. Fam. Symbranchidae. Verspreiding: Suriname; Cuba; van Vera Cruz tot La Plata en Peru; aan beide zijden van Guatemala en Panama. Bek kort, de oogen en kieuwopening klein. Kleur bruin, verschillend gemarmerd, soms ongevlekt. Een goede visch, die echter weinig gegeten wordt.

Symphonia globulifera
Let op: Spelling van 1914 Linn. f. Fam. Guttiferae. Mani of Matakki, n.e. Maniri, arow. Een in het lage land veel voorkomende boom, die op ongeveer 2 voet van den bodem zijdelings uitloopers uitzendt, die op bepaalde afstanden weder wortels maken en zich over een groote lengte uitstrekken, zoodoende lussen vormende, trompetten genoemd, waarin men met de voet raakt als de gr…

Symplocos martinicensis
Let op: Spelling van 1914 Jacq. Fam. Symplocaceae. Blueberry, bov. e. Boom met naar top en basis spits toeloopende, leerachtige, tot 12 cm. lange bladeren met onregelmatig gekartelde randen; de vruchten op 0,5 cm. lange stelen zijn van de grootte van een koffieboon.

Synedrella nodiflora
Let op: Spelling van 1914 Gärtn. Fam. Compositae. Basra-witti-hédé, n.e. Een veel voorkomend onkruid met witte bloemhoofdjes in de bladoksels.

Synodus
Let op: Spelling van 1914 -soorten, in het Papiamentsch Iguana. De mooist gekleurde der West Indische soorten is Synodus intermedius (Ag.) J. & G. Fam. Synodontidae. Zeevisch. Verspreiding: aan zandige kusten, van zuidelijk Florida tot Brazilië. De bek is breeder dan lang. Wangen

Sypesteyn (jhr. Cornelis, Ascanius van)
Let op: Spelling van 1914 geb. te Haarlem 19 Maart 1823, overl. te 's-Gravenhage 24 Sept. 1892, bezocht de Mil. Acad. te Breda en verliet deze in 1842 als tweede luit. der artillerie. In 1846 werd hij gedetacheerd bij de comp. vesting-artillerie in Suriname, waar hij tot 1851 bleef als adjudant van Gouv. Gen. Van Raders. In Juli 1851 werd hij aan de Milit. Akademie te Breda…

Taaja
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie GUNDLACHIA.

Tabaako di piskadoo
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie TOURNEFORTIA GNAPHALODES.

Tabago
Let op: Spelling van 1914 eertijds ook Nieuw-Walcheren geheeten. De geschiedenis van dit eiland als Ned. kolonie wordt hier slechts behandeld, voor zooverre ze in verband staat niet die van Suriname. In 1654 was aan de gebroeders Adriaan en Cornelis Lampsins door de W.I. Comp. monopolie verleend voor deze kolonie, maar men had het recht (in naam) van Frankrijk op het eiland…

Tabak
Let op: Spelling van 1914 Nicotiana Tabacum L. arow. Joeli. Fam. Solanaceae. Het eerste cultuurgewas dat in Suriname verbouwd is. Reeds vóór 1613 schijnen eenige Nederlanders bij een kleine factorij aan de Corantijn een tabaks-aanplant te hebben gehad, die door de Spanjaarden werd verwoest (James Rodway, Guiana, Londen en Leipzig, blz. 47). Kapitein Marshall, die zich in 16…

Tabbetje
Let op: Spelling van 1914 sur. (Tabiki, n.e.). Eiland, meer in het bijzonder riviereiland. Op de kaart van Alexander de Lavaux (1737) worden de eilanden in de Boven Cottica tappetjes genoemd.

Tabernaemontana aubletii
Let op: Spelling van 1914 Pulle. (Syn. MACOUBEA GUYANENSIS Aubl.) Fam. Apocynaceae. Lika patoe of Sokko-soko, n.e. Een boom met groote, van buiten leerachtige vruchten, die van binnen met een moes gevuld zijn, waarin talrijke langwerpige zaden zijn ingebed.

Tabernaemontana citrifolia
Let op: Spelling van 1914 Jacq. Fam. Apocynaceae. Milky tree, bov. e. Heester met glimmende, leerachtige, tot 14 c.m. lange bladeren; de vruchten bestaan uit twee omgebogen 2,5 c.M. lange deelvruchten.

Tabernaemontana grandiflora
Let op: Spelling van 1914 Jacq. Fam. Apocynaceae. Dagoeston, n.e. Een veel voorkomende heester met witte bloemen.

Tafelboom
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie CORDIA TETRANDRA.

Tagetes erectus L. en T. patulus
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Compositae, worden onder den naam Afrikanen in Suriname en over de geheele wereld als sierplanten gekweekt. Ze hebben oranje bloemhoofdjes.

Taja
Let op: Spelling van 1914 n.e. en bov. e. Zie COLOCASIA ANTIQUORUM. C. ESCULENTA en AARDVRUCHTEN. Door de Franschen Chou caraïbe genoemd, omdat de bladeren als groente gegeten worden.

Taja-hoedoe
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie PAYPAYROLA.

Taja-wiwiri
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie GROENTEN.

Tajer
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie COLOCASIA ANTIQUORUM en AARDVRUCHTEN.

Takki-takki
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie GEOFRAEA SUPERBA. n.e. Andere naam voor het Neder-Engelsch.

Takroe-siki
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie LEPRA. De Aucaners verstaan onder takroe siki rheumatiek.

Talinum racemosum
Let op: Spelling van 1914 Rohrb. Fam. Portulacaceae. Postelein, sur. Bokkolille, n.e. Een kruidachtige plant met vleezige bladeren en roode bloemen, die als postelein gegeten wordt. Een aftreksel van de bladeren is een volksgeneesmiddel tegen zweeren. Zie ook GROENTEN.

Tam maatsjoe
Let op: Spelling van 1914 bon. Zie CLUSIA ALBA.

Tamandua
Let op: Spelling van 1914 Geslacht van Miereneters (zie XENARTHRA). T. tetradactyla (n.e. Mira froiti, Kar. Wallili. Arow. Waliti) gelijkt in menig opzicht op den grooten Miereneter (Myrmecophaga), maar het haar is kort, de kop minder uitgerekt. Aan de voorpooten zijn slechts 4 klauwnage…

Tamanoea
Let op: Spelling van 1914 arow. kar. en n.e. Zie MYRMECOPHAGA.

Tamarijn
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie TAMARINDUS.

Tamarijn sjimarón
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie CASSIA BICAPSULARIS.

Tamarind
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie TAMARINDUS.

Tamarinde
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie TAMARINDUS.

Tamarindus indica
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Leguminosae. Tamarinde, sur. Tamrin, n.e. Tamarijn, ben. e. Tamarind, bov. e. Groote boom met samengestelde bladeren; de vruchten zijn onregelmatig gevormde, lange, vleezige, niet openspringende peulen, die om de zwarte zaden een soort moes bevatten, dat, met suiker uitgekookt, de bekende tamarindestroop geeft. Het moes ook als geneesmiddel…

Tamboer
Let op: Spelling van 1914 Zie DANSEN.

Tamjakoe
Let op: Spelling van 1914 n.e. COLOMESUS.

Tampanjan
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie CEREUS.

Tampati
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie COIX.

Tamrin
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie TAMARINDUS.

Tan-pikien-so
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie PIPTADENIA.

Tanagridae
Let op: Spelling van 1914 TANAGRA'S. De Tanagra's of Tanagers, zijn tot Amerika beperkte vogels, en wel hoofdzakelijk tot tropisch Amerika. Vele soorten zijn met schitterende kleuren versierd. Calliste cayana is glanzend goud-groen aan de bovenzijde, met bruinen kop, blauwe keel en borst, en bruingelen buik. Zij wordt Goudvink genoemd. Tanagra episcopus is blauwgrijs, helde…

Tank (Niels, Otto)
Let op: Spelling van 1914 geb. 11 Maart 1800 te Frederikshall in Noorwegen, overl. in 1864 te Greenbay, Wisconsin, U.S., trad in 1834 in de Broedergemeente en werd beroepen tot zendeling in Suriname, waar hij 27 Sept. 1842 aankwam en Hoofdvoorstander der zending werd. Te zelfstandig om zich in den kring der broeders thuis te gevoelen verzocht hij in 1845 om zijne aflossing …

Tantan
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie LEUCAENA.

Tantsjie
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie CAPRARIA.

Tapa-tapa
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie PLEURONECTIDAE.

Tapanà
Let op: Spelling van 1914 arow. Zie BENEDENL. INDIANEN, blz. 104.

Tapanahoni
Let op: Spelling van 1914 Zie MAROWIJNE.

Tapanahoni-expeditie
Let op: Spelling van 1914 Zie ONDERZOEKINGSTOCHTEN, blz. 530.

Tapijtbok
Let op: Spelling van 1914 Zie COLEOPTERA.

Tapioca
Let op: Spelling van 1914 Zie AARDVRUCHTEN, blz. 28.

Tapir
Let op: Spelling van 1914 Zie TAPIRUS.

Tapirus
Let op: Spelling van 1914 Geslacht van Zoogdieren behoorende tot de orde Perissodactyla (zie MAMMALIA). Fossiel zijn verschillende soorten bekend; de recente leven in Azië en Amerika; in Suriname vindt men T. americanus (sur. Buffel, n.e. Bofroe, Kar. Maipoeri, Arow. Kamma of Kadororo). …

Tapoe
Let op: Spelling van 1914 n.e. Volgens F.P. en A. Ph. Penard. (Surinaamsch bijgeloof, Bijdr. t.d. Taal-, Land- en Volkenk. v. Ned. Indië, 1912, deel 67 blz. 179) een amulet, door den wintidanser vervaardigd en die kinderen om den buik dragen. Er zijn ook tapoe's die in fleschjes bewaard worden; andere weer, die den grond niet mogen raken of bij volle maan gedragen worden.

Tapoeripa
Let op: Spelling van 1914 kar. en n.e. Zie GENIPA.

Tapoesji
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie MAÏS, blz. 457.

Tappoe-tappoe
Let op: Spelling van 1914 kar. (?) en n.e. Zie ZADEN, enz.

Taraai
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie VISSCHERIJBEDRIJF OP DE W.I. EILANDEN.

Tarpon atlanticus
Let op: Spelling van 1914 (C. & V.) J. & Ev. (Syn. MEGALOPS ATLANTICUS C. & V.) Sabel, pap. Trapoen, n.e. Silverfish op St. Eust. Fam. Elopidae. Zeevisch. Verspreiding: van Long Island tot Brazilië, de rivieren opkomend; Suriname, West-Indië. Oogen groot met vliezig ooglid; mondspleet groot, de onderkaak steekt vooruit, schubben zeer groot, zilverachtig. De zijlijn is bijna…

Taspalm
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie GEONOMA.

Tassi
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie GEONOMA.

Tatoueeren
Let op: Spelling van 1914 Zie BENEDENL. INDIANEN, blz. 102 en BOSCHNEGERS blz. 162.

Tatusia
Let op: Spelling van 1914 Geslacht van Gordeldieren (zie XENARTHRA). In beide kaakhelften 7-8 kleine, ongeveer cylindrische tanden. Kop smal, snuit verlengd, ooren groot. Tusschen vóór en achterpantser 7-9 bewegelijke ringen van schubben. Staart vrij lang. Voorpooten met 4 zichtbare ving…

Tayra
Let op: Spelling van 1914 Zie BOVENL. INDIANEN (onder ITOURANE, blz. 170).

Tecoma chrysantha
Let op: Spelling van 1914 D.C. Fam. Bignoniaceae. Kiebrahatsja, ben. e. Boom met vijftallige, handvormig saamgestelde bladeren en gele klokvormige bloemen.