DBNL - Encyclopaedie van Nederlandsch West-Indië

Categorie: Geschiedenis en volkskunde > Nederlands West-Indië, 1914
Datum & Land: 22/12/2007, NL
Woorden: 4409

Tecoma leucoxylon
Let op: Spelling van 1914 Mart. Fam. Bignoniaceae. Groenhart, sur. Zeer groote boom, die tijdens den bloei de handvormig samengestelde bladeren afwerpt. De geheele kroon vormt dan één schitterende reuzenbouquet van gele bloemen. Het harde, groene hout wordt uitgevoerd en vooral voor den bouw van bruggen gebruikt. Dr. I. Spitzly, Beschreibung einer kurzer Reise nach dem Maro…

Tecoma pentaphylla
Let op: Spelling van 1914 Jacq. Fam. Bignoniaceae. White ceder, bov. e. Boom met handvormig saamgestelde bladeren, 5 tallig, waarvan de blaadjes lang en duidelijk gesteeld zijn; de bloemen zijn tot 6 c.m. groot, trechtervormig en hebben een kelk van 0,5 cm. lengte.

Teebiek
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie PECTIS FEBRIFUGA.

Teebiek maatsjoe
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie PECTUS HUMIFUSA en P. LINIFOLIA.

Teebiek mohee
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie PECTIS FEBRIFUGA.

Teek
Let op: Spelling van 1914 Zie ACARINA.

Teekoe
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Een plant met lijmvormige, schuitvormig gebogen dikke bladeren, die in een [p. 677] wortelrozet staan; de roze bloemen zitten binnen in het wortelrozet; de bladranden zijn voorzien van scherpe stekels. Volgens I. Boldingh. The Flora of Curaçao, Aruba and Bonaire, Leiden 1914, is de wetenschappelijke naam van de plant Bromelia lasiantha Will…

Teekoe di paaloe
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie TILLANDSIA UTRICULATA. -->

Teenstra (Marten, Douwes)
Let op: Spelling van 1914 geb. op het Ruige Zand 17 Sept. 1795, overl. te Ulrum 29 Oct. 1864, beoefende in zijn jonge jaren in Nederland den landbouw, waarin het hem niet voorspoedig ging. Om zijn fortuin te herstellen ging hij omstreeks 1825 naar Oost-Indië, maar slaagde ook daar niet. Kort na zijn terugkomst in Nederland werd hij, in 1828, door het Nederlandsche gouvernem…

Telefoon
Let op: Spelling van 1914 Zie POST, enz.

Telegraaf
Let op: Spelling van 1914 Zie POST, enz.

Tellen bij de indianen
Let op: Spelling van 1914 De taal der Arowakken heeft slechts vier getalwoorden. Vijf wordt uitgedrukt door ‘een hand’. Zes = één hand en één vinger, zeven = één hand en twee vingers, enz. Tien = twee handen, elf = twee handen en een teen, vijftien = twee handen en een voet, twintig = een geheele Indiaan, een en twintig = één Indiaan en één vinger, enz. veertig = twee India…

Temming (Hendrik)
Let op: Spelling van 1914 Zie GOUVERNEURS.

Tephrosia cathartica
Let op: Spelling van 1914 Urb. Fam. Leguminosae. Senna, bov. e. Heestertje met 7-tallige, viltig behaarde, veervormig saamgestelde bladeren; peulen plat; eindblaadje aan den top tot 1 cm. breed.

Tephrosia cinerea
Let op: Spelling van 1914 Pers. Fam. Leguminosae. Mankeman seeboe, ben. e. Senna, bov. e. Heestertje dat veel gelijkt op T.cathartica, maar daarvan onderscheiden is door de meertallige, saamgestelde bladeren en de smallere blaadjes.

Tephrosia toxicaria
Let op: Spelling van 1914 Pers. Fam. Leguminosae. Boembi, Koenami, n.e. Asitjona, kar. Een bekend vischvergift. De plant heeft de gewone samengestelde bladeren der Leguminosae en is aan de grijze beharing gemakkelijk te herkennen. Vooral de wortels en de zaden schijnen als vischvergift gebruikt te worden. De naam Koenami wordt echter ook voor andere vischvergiften gebezigd.…

Termieten
Let op: Spelling van 1914 Zie CORRODENTIA.

Terminalia catappa
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Combretaceae. Amandelboom, sur. Amandra, n.e. Wilde amandel, ben. e. Almond tree, bov. e. Een uit Oost-Indie afkomstige, veel geplante boom, met horizontale takken en spatelvormige tot meer dan 20 cm. lange, zeer kort gesteelde bladeren en kleine, in lange trossen geplaatste bloemen. De vruchten doen aan amandelen denken. Een aftreksel der …

Ternströemia punctata Sw., var. revoluta
Let op: Spelling van 1914 Fam,. Theaceae. Banikoe, n.e. Een veel in savannen voorkomende kleine boom met leerachtige bladeren.

Tétéi
Let op: Spelling van 1914 n.e. Beteekent in plantennamen liaan, in dierennamen, draad of zweep, b.v. tetei-sneki = draad of- zweepslang.

Tétéi-pikien
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie SAKKA-PIKIEN.

Tétéi-sneki
Let op: Spelling van 1914 n.e. Algemeene naam voor alle lange, dunne slangen met een dun staartgedeelte.

Tetrapturus imperator
Let op: Spelling van 1914 (Bl. & Schn.) G. Balaoe, pap. Fam. Istiophoridae. Zeevisch. Verspreiding: West-Indië. De bovenkaak is lansvormig verlengd, de staartkiel dubbel. De schubben zijn rudimentair en in de huid ingebed, de rugvinnen niet bijzonder hoog en bij de volwassen dieren gescheiden. De buikvinnen bestaan uit een enkelen stekel. De kleur is donkerblauw van boven, …

Teuthis caeruleus
Let op: Spelling van 1914 (Bl. & Schn.) Meek & Hoffm. (Syn. ACANTHURUS COERULEUS (Bl. & Schn.) Klein vissie, pap. Fam. Teuthididae, Zeevisch. Verspreiding: West-Indië, van Key West en Bermuda tot Bahia. De staart is gewapend met een stekel, de staartvin diep uitgerand. De kleur is donkerblauw, of bruin overdekt met zulk blauw. Het lichaam heeft golvende, bleekblauwe lengtes…

Teuthis hepatus
Let op: Spelling van 1914 L. (Syn. ACANTURUS CHIRURGUS (Bl.) C. & V.) Dattra en Matoewari, n.e. Fam. Teuthididae. Zeevisch. Verspreiding: West-Indië. De staart is gewapend met een sterken stekel. De kleur is donker olijfbruin, een weinig groenachtig, het midden van de zijden bleeker. Ongeveer twaalf duidelijke zwartachtige dwarsbanden op de zijkanten; eene bruine streep lan…

Texier (Bernard)
Let op: Spelling van 1914 Zie GOUVERNEURS. Volgens Eug. et Em. Haag, La France Protestante, Paris 1859. III, 362 behoorde de Surinaamsche Texier tot den naar Hamburg uitgeweken tak van de familie.

Thalia geniculata
Let op: Spelling van 1914 Fam. Marantaceae. Swampoe-papaja, n.e. Een in het water of op vochtige plaatsen groeiende plant met breede bladeren, die eenigszins op die van Bananen gelijken.

Theobroma cacao
Let op: Spelling van 1914 Zie CACAO.

Theobroma speciosum
Let op: Spelling van 1914 Zie CACAO blz. 191.

Theologische school
Let op: Spelling van 1914 Zie BROEDERGEMEENTE, blz. 181.

Thespesia populnea
Let op: Spelling van 1914 Soland. Fam. Malvaceae. Otaheite, cur. Heester of boom met spits toeloopende, hartvormige bladeren; uit den top van den bladsteel komen 5 hoofdnerven; de bloemen zijn groot en hebben een gaafrandige, schotelvormige kelk.

Thevetia neriifolia
Let op: Spelling van 1914 Juss. Fam. Apocynaceae. Joro-joro, n.e. Een vergiftige boom met smalle bladeren en gele bloemen. De ronde vruchten maken, wanneer ze rijp zijn, een rammelend geluid als men ze schudt. (Zie JORO-JORO).

Thisso (Abel)
Let op: Spelling van 1914 eigenlijk Tyssot. Volgens ‘Lettres choisies’, etc. van Mr. Simon Tyssot de Patot, La Haye 1727, I 239, was hij een achterneef van dien schrijver (zie over dezen: Nieuw Theol, Tijdschr. 1916 blz. 1 en Revue du XVIIIe siècle Oct. 1916, beide artikelen van Dr. J.C. van Slee). Hij was vendrig in dienst der Staten van Zeeland, toen hij in 1668 door deze…

Thistle
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie ARGEMONE.

Thorarica
Let op: Spelling van 1914 ook geschreven Torarica, Tararico, Teorarica, Thoxaica, Toerarika, Toorarica, Torarica en Torrica, een naam waarschijnlijk van Arowakschen oorsprong. De plaats lag aan de linkeroever der Suriname-rivier, waar men thans de plantage Waterland vindt. Marshall bouwde in 1630 daar een blokhuis. De kort daarna uit Holland en Italië gekomen Joden vestigde…

Thrips
Let op: Spelling van 1914 Zie CACAO, blz. 192 en THYSANOPTERA.

Thunnus thynnus
Let op: Spelling van 1914 (L.) J. & E. (Syn. SCOMBER THYNNUS L.) Fam. Scombridae, Makreelen. Inl. naam op Saba Albacora, ook wel genoemd Tunny, paard-makreel, groote albacora, tuna. Zeevisch. Verspreiding: pelagisch, aan alle warme kusten gevonden. Het lichaam is ovaal, de staart gekield, de tweede rugvin en de aarsvin worden gevolgd door [p. 679] 8 of 10 kleine valsche vin…

Thysanoptera
Let op: Spelling van 1914 blaaspootigen, is eene orde van insecten met onvolkomen gedaantewisseling. Zij bezitten zuigende monddeelen, pooten, waarvan de tarsen in een uitstulpbaar blaasje eindigen en meestal twee paar smalle, vliezige vleugels met een lange franje langs den rand. Deze zeer kleine, smalle diertjes leven van sappen van allerlei planten. Door hunne groote men…

Tibitì
Let op: Spelling van 1914 een rechter zijrivier van de Coppename, ontspringt waarschijnlijk op ± 4° 30' N.B. op de noordelijke uitloopers van den Emmaketen en loopt eerst in noordelijke richting tot ± 5° 10', stroomt dan over een tiental kilometers in W. richting loopt daarna nagenoeg evenwijdig aan de Coppename tot 5° 30' N.B., waarna zij weer evenveel kilometers in W. ric…

Tiengi fowroe
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CATHARTIDAE.

Tiengi fowroe-gramman
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CATHARTIDAE.

Tiengi minti
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CHENOPODIUM AMBROSIOIDES.

Tiengi moni
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie PROTIUM.

Tiengi-hoedoe
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie NEKÒE.

Tienpisifo
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie MUNTWEZEN, blz. 488.

Tienponder
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie ALBULA en ELOPS.

Tietri
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie TYRANNIDAE.

Tiger tongue
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie SESBANIA GRANDIFLORA.

Tigri fowroe
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie ARDEIDAE.

Tigriston
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CYNODON.

Tijdschoten
Let op: Spelling van 1914 Zie PARAMARIBO, blz. 552. Ook op Curaçao wordt de tijd door kanonschoten aangegeven, die om 12 uur 's middags en om 8 uur 's avonds op het Fort Nassau gelost worden.

Tijdschriften en periodieken
Let op: Spelling van 1914 De volgende opgaven zijn in drie gedeelten gesplitst.

Tijger
Let op: Spelling van 1914 Zie FELIS.

Tijger (roode)
Let op: Spelling van 1914 Zie FELIS.

Tijgerkat
Let op: Spelling van 1914 Zie FELIS.

Tijgervisch
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie PSEUDOPLATYSTOMA.

Tijgervogel
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie ARDEIDAE.

Tillandsia recurvata
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Bromeliaceae. Barba di kadoesji, Marie di paaloe, ben. e. Old man 's beard, bov. e. Dichte rozetten vormende, lijnvormige bladen, dicht bezet met schubben, de geheele plant grijswollig; groeit op boomen en draagt bloemen aan het eind van tot 2 dm. lange stengels.

Tillandsia usneoides
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Bromeliaceae. Plantenhaar, sur. Barba di paaloe, ben. e. Old mans beard, bov. e. Bekende epiphyt met draadvormige bladeren, die met de stengels een groote menigte zachtviltige draden vormen, welke van boomen neerhangt; de plant doet in uiterlijk denken aan korstmossen. De vezels zijn in den handel bekend als Crin végétal en dienen om kussen…

Tillandsia utriculata
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Bromeliaceae. Teekoe di paaloe, ben. e. Wild pine, bov. e. Bladeren in wortelrozetten; de plant groeit op boomen, de bloeiwijze is een wijduitstaande pluim met bloemen, voorzien van duidelijke schutbladen.

Timba
Let op: Spelling van 1914 n.e. Vonder over de trenzen op de plantages, van het Engelsch timber, gewoonlijk een plank, soms ook een stuk ruw rondhout.

Timehri
Let op: Spelling van 1914 Zie OUDHEDEN, blz. 542. Timehri is ook de naam van een sedert 1882 te Georgetown uitgegeven tijdschrift, The journal of the Royal Agricultural and Commercial Society of British Guiana.

Timmerman
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie PICIDAE.

Tinamidae
Let op: Spelling van 1914 Deze familie is tot Zuid-Amerika [p. 682] beperkt en de vogels, die in Suriname voorkomen en tot deze familie behooren, rangschikt men onder de genera Tinamus en Crypturus. De inlandsche naam voor deze dieren is Anamoe. De meest bekende soorten zijn Tinamus. subcristatus en Crypturus variegatus. De eieren van deze vogels zijn gekenmerkt door een st…

Tjamba-raaf
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie ARA.

Tjietjari
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie TYRANNIDAE.

Tjimi tjimi
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie ARGEMONE.

Tjo-tjo-fowroe
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie TROGLODYTIS.

Tjobo
Let op: Spelling van 1914 n.e. Voorzangster en voordanseres bij de banja's en doe's (zie DANSEN).

Tjoe-tjoebi
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie MIMUS.

Tjoe-tjoebi-spagnol
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie MARGAROPS.

Tjoeroe
Let op: Spelling van 1914 n.e. Smakkend geluid met vooruitgestoken lippen, waardoor de vrouwen uit het volk afkeuring, geringschatting, minachting, hoon, verontwaardiging, soms ook spot uitdrukken, al naar toon en duur van het geluid (zie ook Joest. Ethn. und Verwandtes aus Guayana. Intern. Arch. f, Ethn., Suppl. zu Bd. V 1893, blz. 29).

Tjon-tjon
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie ARDEIDAE.

Toc-toc
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie HAEMULON CARBONARIUM.

Todo
Let op: Spelling van 1914 n.e. Van het Engelsche toad. Beteekent zoowel pad als kikvorsch (zie ANURA).

Todo-béré
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie POECILIA.

Todo-djakì
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie PSEUDIS.

Todo-fienga
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CISSUS EROSA.

Todo-sneki
Let op: Spelling van 1914 n.e. Padslang, sur. = Phryonax sulphureus. Zie OPHIDIA.

Todo-tétéi
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie SECURIDACA.

Toe hédé sneki
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie AMPHISBAENA.

Toefienga's loanga
Let op: Spelling van 1914 n.e. Hartsinck, II 812 schrijft dat de Toevingas of tweevingernegers een volk zijn, ‘dat slechts twee dikke Vingeren aan Handen en Voeten had, op de wijze als een Kreeftenschaar. Het gewricht van de Hand is iets dikker dan dat van een middelmatig Mensch, de Duim en Pink meer dan Tweemaal zoo dik als gewoonlyk, bestaande uit één Lid, zynde het boven…

Toekan
Let op: Spelling van 1914 Zie RHAMPHASTIDAE.

Toekoesi
Let op: Spelling van 1914 kar. Zie TROCHILIDAE. Toekoesi is ook de naam van pijlen met twee weerhaken voor groote visschen of voor wild.

Toelala
Let op: Spelling van 1914 kar. en n.e. Zie BENEDENL. INDIANEN. blz. 110 en BOVENL. INDIANEN, blz. 174 en 176.

Toelating en uitzetting
Let op: Spelling van 1914 Zie UITZETTING.

Toembaraaboe
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie LEUCAENA.

Toemoekhoemak-expeditie
Let op: Spelling van 1914 Zie ONDERZOEKINGSTOCHTEN, blz. 531.

Toemoekhoemak-gebergte
Let op: Spelling van 1914 Zie SURINAME, blz. 663. Voor zoover bekend komt de naam Sierra Tumucuraque voor het esrst voor op de groote kaart van Zuid-Amerika in 1775 te Madrid uitgegeven door Juan de la Cruz Cano y Olmedilla. [p. 683]

Toena
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie OPUNTIA.

Toena spanjool
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie OPUNTIA.

Toenajana
Let op: Spelling van 1914 Zie BOVENL. INDIANEN, blz. 175.

Toetoeroetoe
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie CAESALPINIA PULCHERRIMA.

Toké
Let op: Spelling van 1914 n.e. De naam van het parelhoen (Numida meleagris), naar het geluid, dat de vogel maakt. Het werd vroeger in Suriname meer gekweekt dan thans.

Tokro
Let op: Spelling van 1914 kar. en n.e. Zie GALLI.

Tomate
Let op: Spelling van 1914 sur. en bov. e. Zie SOLANUM LYCOPERSICUM.

Tomati
Let op: Spelling van 1914 n.e. en ben. e. Zie SOLANUM LYCOPERSICUM.

Tomtom
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie BANAAN. Het woord is aan het Tsji toem-toem ontleend en komt reeds bij Herlein, blz. 120, voor, die, niet zeer juist, de tomtom vergelijkt bij een witte pap van gestampte ‘Roomsche tarwe of Milie’. Ook van gongotee (bananenmeel) wordt soms tomtom bereid…

Tondeldoos
Let op: Spelling van 1914 Cylindrische koperen doos waarin zwam (foengoe) en een stuk vuursteen met een stalen vuurslag; wordt in het binnenland van Suriname nog algemeen gebruikt om vuur te maken.

Tonka
Let op: Spelling van 1914 n.e. en sur. Zie DIPTERYX.