KSART - Kunstvormen

Categorie: Algemeen of niet ingedeeld
Datum & Land: 02/10/2022, NL
Woorden: 16070

azulejo
Aardewerken tegel van Spaanse of Portugese makelij, geverfd en geglazuurd in bonte kleuren. Gewoonlijk groot, en gebruikt ter decoratie van de buitenmuren van gebouwen. De term is waarschijnlijk van Arabische oorsprong, hoewel dat niet voor iedereen vaststaat

Azza
Verwijst naar werken die zijn vervaardigd door de gelijknamige Afrikaanse etnische groep, die in Tsjaad en Niger leeft

Aziatische papierberk
Berkensoort, inheems in de Himalaya, die groeit op hoogten tot 4500 meter. De schors is wit en flinterdun, en werd in de oudheid gebruikt om geschriften in het Sanskriet op te schrijven. Tegenwoordig wordt het beschreven met heilige mantra's. De schors wordt ook gebruikt voor verpakkingen en het hout wordt gebruikt als brandhout. Er zijn vele benoemde variëteiten en cultivars gebruikt in de landschapsinrichting

azuriet
Een mineraal op koperbasis, kopercarbonaathydroxide, dat vaak wordt gebruikt in sieraden. De kleur varieert van zeer diepblauw tot bleekblauw. Azuriet wordt vaak samen gevonden met het groene mineraal malachiet, als gevolg van verwering en oxidatie van kopersulfide

azimutcirkel
In graden onderverdeelde ringen die om kompassen, girokompassen of andere richtingszoekers heen passen en vaak zijn uitgerust met windvaantjes voor het meten van azimuten

azzimina
Koperwerk ingelegd met zilver en goud in knopenpatronen en moresken. Azzimina werd vanaf het eind van de 15de eeuw tot in de 16de eeuw vervaardigd in Noord-Italië, in het bijzonder Venetië, en in de Levant. Azzimina wordt soms verward met damasceen

ballonmouwen
Mouwen met zeer volle bovenkanten rond de schouder en bovenarmen en beginnend bij de elleboog, taps toelopend naar een strakke pols; eerste verschijningsvorm in de mode in de 19de en vroege 20e eeuw

backsword
Engelse houwdegens met een brede, eensijdende kling, een vlakke achterkant en een goed ontwikkelde afweer voor de hand die meestal bestaat uit een korfgevest of handbeschermer. Geen Nederlands equivalent. Zie 'houwdegens'

basiliaan
Verwijst naar verschillende christelijke kloostergemeenschappen van de Byzantijnse rite die de kloosterregel volgen van Sint Basilius, hun spirituele vader; er zijn vijf hoofdtakken van de Orde van Sint Basilius. De basiliaanse kloostergemeenschap is eeuwenlang zeer invloedrijk geweest in de Byzantijnse gemeenschap, vergelijkbaar met de benedictijnse invloed binnen de westerse kloostergemeenschap. Sint Basilius, theoloog en aartsbisschop van Caesarea in Cappadocië (in het tegenwoordige Turkije), schreef zijn kloosterregel tussen 358 en 364. De eenvoudige, maar strenge kloosterregel van Sint Basilius vereist volgelingen te leven in gemeenschappen en propageert een ascetische levenswijze als een manier om God voorbeeldiger te dienen. Het extreme ascetisme van de woestijnkluizenaars is afwezig. Sint Basilius' regels impliceren beloften van kuisheid en armoede, waarmee ze vooruitlopen op de latere westerse kloostersystemen. Ook hulp aan de armen is verplicht. Aan de kloosters dienden scholen voor kinderen gelieerd te zijn, waarin de leerlingen kunnen worden getest op een mogelijke religieuze roeping. Sint Theodorus uit Studios herzag de regel van Sint Basilius in de 9de eeuw. De basiliaanse orde mag niet worden verward met een congregatie van de Latijnse rite die dezelfde naam heeft en in 1822 werd gesticht in Frankrijk, maar later voornamelijk actief was in Canada; de leden van deze congregatie wijden zich aan het onderwijzen van kinderen

badge
Voorwerpen met speciale of onderscheidende kenmerken, tekens, of middelen die een aanduiding zijn van lidmaatschap, loyaliteit, autoriteit of bevoegdheid. Ze worden meestal op het lichaam gedragen

bahaïsme
Een religie die in de jaren 60 van de 19de eeuw is ontstaan uit de Perzische islamitische Babigemeenschap. Zij werd gesticht door Bahaullah, die zei dat hij de profeet was die door Ali Mohammed Shirazi, grondlegger van het Babigeloof, was voorzien. Het bahaïsme benadrukt niet alleen sociale doelen maar ook spirituele waarheden: de enkelvoudigheid van God, de eenheid van alle geloven, de harmonie van alle mensen, universeel onderwijs, trouw aan het wereldlijk gezag, het belang van een persoonlijk geweten en de onvermijdelijke eenwording van de mensheid. Vanwege dit vertrouwen in de eenheid van geloof en mensheid is elke vorm van vooroordeel onaanvaardbaar en wordt culturele diversiteit verwelkomd. Aanhangers worden aangemoedigd zelf op zoek te gaan naar de religieuze waarheid; daarom worden wetenschappelijke ontdekkingen niet onverenigbaar geacht met het geloof in het bahaïsme. Tot de bahaïstische doelstellingen behoort het streven naar een wereldregering die een einde maakt aan extreme armoede en rijkdom; dit doel zou dichterbij moeten worden gebracht met een universele hulptaal. Bahaullah verklaarde dat God zelf onkenbaar is maar zich heeft gemanifesteerd als Abraham, Mozes, Zoroaster, Boeddha, Jezus Christus, Mohammed en de Bab, met Bahaullah als de ultieme verschijning. Er bestaan geen sacramenten, pastors of initiatierituelen in het bahaïsme. De godsdienstoefening bestaat uit dagelijks gebed en schriftlezing. Op de hele wereld treft men bahaïstische godshuizen aan, vooral in de Derde Wereld, meestal bij een school, ziekenhuis, weeshuis of soortgelijke instelling. Het bestuurslichaam van het bahaïsme, het Universele Huis van Gerechtigheid, komt elke vijf jaar bijeen en heeft zijn hoofdkwartier in Haifa (Israël)

baldakijndoek
Doeken om over het raamwerk van een open baldakijn te spannen

balk
Bij het handmatig bewerken van vachten en huiden gebruikte bolronde balken, meestal van hout, schuin oplopend vanaf de vloer, waarover vachten en huiden worden gehangen om bewerkingen te ondergaan zoals bijsnijden, ontvlezen, ontharen, kalken of scheren, bekend onder de naam ‘beamhouse operations’

balsempopulier
Grote boom die groeit op moerassige bodems in het noorden van de VS en Canada. Men kweekt de boom vaak vanwege de schaduw. De aangenaam geurende knoppen zijn bedekt met een dikke laag aromatisch hars, dat men gebruikt voor het maken van hoestsiroop

banaan
Vruchten van verschillende soorten van het geslacht Musa. Technisch gezien zijn het bessen; ze groeien in groepjes hoekige en vingerachtige vruchten, die uiterst voedzaam vruchtvlees bevatten binnen de schil

banjoklok
Amerikaanse hangklokken met slingers, met een ronde kast voor de wijzerplaat, een smal, taps toelopend lichaam en een doosachtige basis, waardoor het geheel lijkt op een banjo; het ontwerp werd bedacht en gepatenteerd door Simon Willard in 1802

bankwerkersaambeeld
Aambeelden met twee gevormde uiteinden

bannerstones
Gebeeldhouwde stenen die worden aangetroffen op oude Noord-Amerikaanse vindplaatsen en waarschijnlijk onderdeel zijn geweest van een atlatl of speerwerper. Gedacht wordt dat een bannerstone aan het midden van dunne, wilgachtige schachten van de atlatl werd gebonden, waardoor de buigzaamheid van de speerwerper werd vergroot en een doelmatige, zwiepende beweging mogelijk werd. Bannerstones werden vaak zorgvuldig gehouwen uit decoratieve stenen en waarschijnlijk beschouwd als luxeartikelen en statussymbolen

Banshan
Verwijst naar een van de drie hoofdfasen van de Gansu-cultuur, die dateert uit circa 2800 tot circa 2300 v. Chr. Banshan omvat een viertal vindplaatsen: Waguanzui, Banshan zelf, Bianjiagou en Wangjiagou. De Banshan-cultuur besloeg een gebied dat deels samenviel met het oostelijke deel van de Majiayao-regio, en strekte zich naar het noorden en westen uit; de naam is ontleend aan een vindplaats in dit gebied bij de middenloop van de rivier de Tao en de bovenloop van de rivier de Wei, waar in de jaren 30 van de 20ste eeuw tal van grafurnen werden ontdekt. De aankoop van deze urnen door Amerikaanse en Europese musea had tot gevolg dat de Banshan-urnen, met hun smalle hals, brede schouder en smalle voet, van al het Chinese neolithische aardewerk het hoogst werd gewaardeerd. De ontwerpen bestaan vaak uit vier grote medaillons en zijn meestal beschilderd met purperzwarte en donkerrode pigmenten, hoewel gele en bruine kleurschakeringen ook worden gezien. Kommen werden in kleinere aantallen geproduceerd dan urnen, en zijn soms gedecoreerd met menselijke figuren

Banteay Srei
Verwijst naar de stijl die is geïnspireerd op de bouw van de tempel van Banteay Srei in het midden van de 10de eeuw en deels de wederopleving weerspiegelt van de beeldhouwstijlen van de 7de en 8ste eeuw, vóór het Angkor-tijdperk. De tempel is van roze zandsteen, versierd met kleinschalige, gedetailleerde, edelsteenachtige reliëfs, timpaanreliëfs met grote en kleine godheden te midden van een rijk gebladerte, geraffineerde verhalende reliëfpanelen waarin Shiva, Visjnoe en Krishna worden afgebeeld op verschillende niveaus, en muurschilderingen. Gebeeldhouwde figuren hebben een slanker lichaam, natuurlijkere verhoudingen, smallere hoofden, een jeugdigere uitstraling, en kleding zonder smalle verticale plooien die strak om het lichaam valt

Baphuon
Verwijst naar de stijl die zich in de late 10de tot de 11de eeuw ontwikkelde in Angkor. De stijl wordt gekenmerkt door bladmotieven, het spaarzaam voorkomen van vrijstaande beeldhouwkunst, en jeugdig uitziende gebeeldhouwde figuren met dunne, nauwsluitende kleding zonder diadeem en met fijn gegraveerde plooien en versierd met scherp uitgesneden juwelen. De stijl is zichtbaar in monumentale beeldhouwwerken zoals de Khleangs, de Phimeanaka's en Ta Keo, en in reliëfwerk op lateien en timpanen. Timpanen in deze stijl zijn voorzien van rechthoekige reliëfpanelen met daarop taferelen uit het leven van Rama en Krishna, waarbij meer aandacht is besteed aan de levendige weergave van bewegingen dan aan anatomische details. De door het hindoeïsme beïnvloede boeddhistische beeldhouwwerken kwamen ook tot bloei onder deze stijl, waarbij het haar werd afgebeeld in fijne vlechten in plaats van krullen. Bronzen werken in deze stijl worden gekenmerkt door figuren met ingelegde ogen en wenkbrauwen en een gevarieerde onderwerpkeuze, uiteenlopend van decoratief tot religieus

Bashohli
Verwijst naar een regionale school van Pahari-miniatuurschilderkunst die aan het eind van de 17de en de gehele 18de eeuw een bloeiperiode beleefde in de Indiase heuvelstaten. Schilderijen in de Basohli-stijl behoren tot het vroegst bekende Pahari-werk. Hoewel de naam van de school is ontleend aan de kleine onafhankelijke staat Basohli, als belangrijkste centrum van de stijl, zijn er overal in deze regio voorbeelden van te vinden. Kenmerkende elementen zijn: krachtige lijnvoering en felle kleuren, een langwerpig formaat, rode randen, monochrome achtergronden en een willekeurig maar bijzonder gebruik van architecturale en decoratieve elementen. De gezichten zijn doorgaans overdreven en gestileerd weergegeven, vaak en profil, met grote ogen met een doordringende blik. Een herkenbare techniek is het gebruik van dikke, pasteuze druppels witte verf voor de weergave van sieraden, terwijl delen van kevervleugeltjes smaragden moeten suggereren

basiskaart
Overzichtskaarten waarop de voornaamste kenmerken van een gebied, zowel de natuurlijke kenmerken als de door de mens aangebrachte elementen, worden aangegeven. Aan deze kaarten kan voor uiteenlopende doeleinden specifieke informatie worden toegevoegd

Bathsteen
De algemene naam voor oölietkalksteen die in grote hoeveelheden wordt gevonden in Zuidwest-Engeland, met name in de buurt van Bath (vandaar de naam). Het is middel- of fijnkorrelig en de kleur varieert van grijs tot crème. Bathsteen wordt algemeen gebruikt sinds de Romeinse bezetting van Groot-Brittannië en is vooral veel gebruikt in de Engelse kerkelijke architectuur van de 13de, 14de en 15de eeuw

Bayon
Verwijst naar een stijl die zijn naam ontleent aan de boeddhistische tempel van Bayon, een centrale tempel die is gebouwd door Jayavarman VII (1181-1220 n. Chr.) in de hoofdstad Angkor Thom. De stijl wordt gekenmerkt door brede galerijruimten, centrale heiligdommen volgens een cirkelvormig grondplan met daaromheen een krans van kapellen, en boven op de heiligdommen geplaatste torens die zijn versierd met beeldgesneden, grote gezichten. De stijl ontstond vanuit een intense geloofsbeleving en de spirituele plicht om een centrale ontmoetings- en rustplaats te creëren voor de goden, waar zij hun hemelse ceremonieën konden uitvoeren

bazooka's
Officiële bijnaam voor een Amerikaans type raketwerper met een buisvormige loop met een gladde ziel, die vanaf de schouder wordt afgevuurd; geïntroduceerd als anti-tankwapen in de Tweede Wereldoorlog

bastide
Wordt gebruikt voor middeleeuwse, methodisch ontworpen nederzettingen, gebouwd ter verdediging en vaak aangelegd in een rechthoekig patroon

bacchusstaven
Staf bestaande uit een stok met aan het uiteinde een knop in de vorm van een dennenappel, soms versierd met klimop of wijnbladeren. In de Griekse mythologie hoorde de staf toe aan Dyonisos en zijn aanhangers. Hij werd gebruikt als gewijd instrument tijdens religieuze rituelen en feesten

basisstempel
Blokken die worden gebruikt om gekleurde houtsneden te drukken; het zijn tevens de blokken met de meest gedetailleerde afbeelding, waardoor ze worden gebruikt als voorbeeld voor de aanvullende blokken

Balinees
Verwijst naar de periode en de stijl rondom de cultuur van het eiland Bali. De stijl vormt een afspiegeling van de rijke religieuze en politieke geschiedenis en is beïnvloed door het hindoeïstische saivisme, het boeddhisme, de islam, voorouderverering, tantrische riten en het animisme. In de stijl staan het geloof in reïncarnatie en de thematische idee van de nietigheid van de mens ten opzichte van de natuur centraal. In de schilder- en tekenkunst manifesteerde de stijl zich in afbeeldingen op rotswanden en later, toen Europese invloeden zich deden gelden, in naturalistische en romantische schilderijen in krijt, olieverf of gouache waarop gestileerde dierlijke en menselijke figuren werden afgebeeld met twee of drie horizons op de achtergrond. Beeldhouwwerken kenmerken zich door stenen constructies die Balinese vorsten als goden voorstellen, dierlijke en demonische figuren, en hindoeïstische en boeddhistische standbeelden. Voor beeldsnijwerken werd ook gebruik gemaakt van been en schildpad. In de keramiek werd deze stijl gebruikt voor aardewerken gebruiksvoorwerpen en abstracte beeldjes van zowel menselijke als mythische figuren. Sieraden als armbanden, halskettingen, zegelringen, krissen, hoofdtooien en haarspelden werden vervaardigd met robijnen, barokparels, ivoor en bloedkoraal, waarbij technieken als drijven en repoussé werden toegepast. De hofsieraden in deze stijl zijn voorzien van complexe iconografie

Balmoral
Zeer wijde, enkellange onderrokken van grijs of wit paardehaar, gedragen om de rok uit te doen staan. Zie 'crinolines'

Banko
Verwijst naar de stijl van het aardewerk dat voor het eerst in de late 18de eeuw werd vervaardigd door de koopman Numani Rozan in de buurt van Kuwana in Ise, en later Tokyo. Nu vindt de fabricage ervan plaats in en om Yokkaichi in de prefectuur Mie. De in deze stijl gemaakte producten zijn doorgaans serviesgoed voor de theeceremonie, schalen, kommen en kandelaars. Het aardewerk krijgt een bleekgeel melkachtig glazuur en wordt voorzien van driekleurige decoraties, hoofdzakelijk in de kleuren rood, groen en blauw of paars

barbiers
Mensen die als beroep hebben het scheren of bijknippen van baarden en het knippen en opmaken van het haar van hun over het algemeen mannelijke clientèle

barbotine
Aardewerk dat is versierd uit de vrije hand, met opgelegde slipmotieven die zijn aangebracht met een pipet. De techniek werd het eerst gebruikt op Rijnlands aardewerk van vóór de 3de eeuw v. Chr., ter vervanging van decoratieve reliëfvormen. De engobedecoratie werd als bies aangebracht om de randen van vlakke schalen te versieren met kleine bloemen en andere motieven. De techniek werd wederom gebruikt in het midden en aan het einde van de 19de eeuw, maar was niet populair omdat er snel stukjes van de engobe loskwamen door problemen met het bakken

barium
Een witachtig, smeedbaar metaalelement uit de groep alkalische aarde, die vooral als een sulfaat (bariet) voorkomt en soms als een carbonaat (witheriet). Zouten van barium worden gebruikt als pigment in verf, keramiek, glas, kunststoffen en rubber, als vulstof, als pesticide en voor het maken van de groene kleur in vuurwerk

base ring
Verwijst naar de aardewerkstijl zoals aangetroffen op Cyprus in de laat-Cypriotische periode van circa 1600 tot 1050 v. Chr. De stijl kenmerkt zich door vaten met een ingewerkte ringvormige voet, afgewerkt met gepolijste bruine slip met ingekerfde of in reliëf aangebrachte decoraties, of met witte geschilderde lijnen

basilard
Niet-militaire lange dolken of korte zwaarden, waarvan de gevestknop dezelfde vorm heeft als de pareerstang: oorspronkelijk afkomstig uit Duitsland of Zwitserland; van het einde van de 13e eeuw en tot het einde van de 15e eeuw door heel Europa gebruikt

basket oak
Hout van de soort Quercus michauxii, een waardevolle Noord-Amerikaanse productieboom uit de kustvlakten van de Atlantische Oceaan en de Golf van Mexico, en de Mississippi-vallei; wordt in het Engels 'basket oak' genoemd omdat het hout vaak in repen wordt gezaagd en wordt gebruikt voor het maken van manden

bastion
Vijfhoekige aarden of stenen uitbouwen van verdedigingswerken naar oorspronkelijk Italiaans ontwerp

batterijwagen
Door paarden getrokken militaire voertuigen die in de 19e eeuw werden gebruikt voor het transporteren van gereedschappen en materialen voor het herstellen van de uitrusting van een batterij geschut

baksteenrood
Variabele oranje kleuren die lijken op de kleuren van bakstenen, meestal rechthoekige kleiproducten die worden gebruikt voor de bouw

balkhanger
Kabels, strips, of andere ijzerwaren die worden gebruikt om het schotwerk voor betonnen balken op te hangen

Bangkok
Verwijst naar de periode die is genoemd naar de hoofdstad van Thailand, gesticht door Rama I (1782-1809) in 1782. In de architectuur wordt deze periode het best vertegenwoordigd door de verschillende constructies en latere renovaties in het Grote Paleis (Phra Borom Maha Ratchawang) waarin zich de Amarin Winichai Hall bevindt, met een T-vormige plattegrond, en de Dusit Maha Prasat Throne Hall (1789), met een vloerplan in de vorm van een Latijns Kruis, gelakte en vergulde deuren en vensters en vergulde, negenlaagse spitsen. Tempels in deze periode worden gekenmerkt door centrale heiligdommen die het palladium van het koninkrijk en andere vereerde Boeddhabeelden huisvesten, altaren die het Traiphum of bestaanswerelden afbeelden, friezen of vergulde garua's, ubosots of verlengde wijdingszalen, paarlemoeren ingelegde werken, bronzen leeuwen, wihans of gemeenschapszalen en daken met meerdere lagen. Later in de 19de eeuw weerspiegelden bouwstijlen Europese koloniale esthetica. In beeldhouwkunst en schilderkunst worden op werken uit deze periode taferelen afgebeeld uit de Ramakien en uit hindoeïstische teksten

Bakheng
Verwijst naar de stijl die is vernoemd naar de tempelberg die is gebouwd door koning Yashovarman I (889-900 n. Chr.) in het midden van de hoofdstad ter ere van de god Shiva. De architectuur van de tempel is het eerste voorbeeld van de getrapte piramidevorm en fungeerde als model voor latere tempelbergcomplexen. Het tempelcomplex bestaat uit vijf lagen die rechtstreeks uit de rotsen zijn gehouwen, met torens in een vijfpuntige rangschikking, axiale trappen onder specifieke hoeken die leiden naar sanctuaria, bakstenen sanctuaria, terrassen, vier beelden van de heilige stier Nandi die de basis van de piramide bewaakt, en trappen die worden geflankeerd door zittende leeuwen. Kenmerkend voor beeldhouwwerk in deze stijl is een overgang van de vlezigere, gepolijste stijlen naar meer hoekige, knokige, bijna onmenselijke voorstellingen van godheden, vanaf de voorzijde bezien. Gebeeldhouwde figuren worden getypeerd door hun brede gestalte, vierkante kaken, abstracte, onbewogen gelaatsuitdrukkingen, lineaire gezichtsdetails en het ontbreken van gracieuze bewegingen

babool gum
Een inferieure soort Arabische gom dat wordt verkregen uit diverse soorten van het genus Acacia

babushka's
Driehoekige of driehoekig gevouwen hoofddoeken met twee uiteinden die onder de kin gestrikt worden; aan de achterkant zijn ze meestal open

band shell
Vaste muziektenten met aan de achterkant een akoestisch resonerende, schelpvormige wand. Geen Nederlands equivalent. Gebruik voor dergelijke objecten 'muziektenten'

balsemzilverspar
Kleine tot middelgrote in Noord-Amerika voorkomende spar, die inheems is in het grootste deel van het oosten en midden van Canada en het noordoosten van de Verenigde Staten

bardo
In het Tibetaanse boeddhisme de fase tussen dood en wedergeboorte. De bardo, die tot 49 dagen kan duren, volgt nadat de stervende een visioen van een heldere lichtstraal heeft gehad

barriada's
Zelfgebouwde sloppenwijken die zich bevinden in de buitenwijken van grote steden in Latijns-Amerika

Bashada
Beschrijft een Afrikaans volk uit het zuiden van Ethiopië

bateau
Te gebruiken voor grote, dory-achtige vaartuigen met rechte stevens en lage zijkanten; komen veel voor in het noorden van New England en Canada. Geen Nederlands equivalent

ballade-hoorn
Niet-transponerende concertaërofonen met conische boring, drie pistons en een klankbeker die naar boven of naar voren wijst, met een lengte van 2, 70 m, in C-stemming; rond 1870 ontwikkeld

bariton
Aërofonen met een conische boring en drie of soms vier ventielen die ongeveer 2, 70 m lang zijn, in Bes-stemming

banieren
Wordt gebruikt voor stukken doek of ander flexibel materiaal waarop tekens of decoratieve ontwerpen zijn geschilderd, en die zijn bedoeld om te worden uitgestald door ze ergens op of aan te bevestigen. In de heraldiek wordt het gebruikt voor vierkante vlaggen met heraldische afbeeldingen. Voor andere doeken die bedoeld zijn als symbool of signaal wordt de voorkeur gegeven aan 'vlaggen'

banquet camera
Camera's met groothoeklenzen waarmee bovenmaatse groothoekafbeeldingen met veel diepte en scherpte kunnen worden gemaakt

bankpost
Hard afgewerkt schrijfpapier dat is gemaakt van de lange vezels van sparrenhout. De term verwijst ook naar zeer hoogwaardig en sterk papier dat volledig of gedeeltelijk is gemaakt van lompenpulp. Vanwege de gladde afwerking gebruiken veel kunstenaars bankpost voor schetsen en pentekeningen

baarsachtigen
Orde van meer dan 7000 soorten straalvinnige graatvissen, die de grootste orde van gewervelde dieren is en veertig procent van alle graatvissen omvat. Perciformes betekent baarsachtigen. Ze hebben zeer uiteenlopende vormen en afmetingen en worden in vrijwel alle watermilieus aangetroffen

baldakijn
Wordt gebruikt voor dakachtige onderdelen die via een koord uit het plafond boven het hoofd van een bed zijn bevestigd. Meestal een kegelvormige of koepelvormige kom met een val eromheen en met twee of drie gordijnen die lang genoeg zijn om tot de voet van het bed te reiken en het te omsluiten. Voor dakachtige onderdelen die boven het bed worden opgehouden met stijlen wordt 'hemels' gebruikt

baldakijnbed
Bedden met een dakachtig onderdeel dat boven het bed door posten wordt ondersteund. Gebruik 'half-tester beds' voor bedden met een overkapping die alleen het hoofdeinde van het bed overdekt. Gebruik 'hemelbedden' wanneer het dakachtige onderdeel aan het plafond wordt gehangen in plaats van door posten te worden ondersteund

balkenzoldering
Plafonds met balken, hetzij voor de constructie hetzij ter decoratie, die zichtbaar zijn

Babanki-Tungo
Beschrijft werk dat is vervaardigd door het gelijknamige Afrikaanse volk, dat in de Cameroon Grassfields leeft, en verwant is met de Babanki

Babukur
Verwijst naar werken die zijn vervaardigd door de gelijknamige Afrikaanse etnische groep, die in de Democratische Republiek Congo leeft, nabij de grens met Sudan

Bakor
Verwijst naar werken die zijn vervaardigd door de gelijknamige Afrikaanse etnische groep, die in de regio Middle Cross River in Nigeria leeft

Bamunka
Beschrijft werk dat is vervaardigd door het gelijknamige Afrikaanse volk, dat in de Cameroon Grassfields leeft

Bandjoun
Beschrijft werken die zijn vervaardigd door het gelijknamige Afrikaanse volk, dat in Kameroen leeft

Banen
Beschrijft werk dat is vervaardigd door het gelijknamige Afrikaanse volk, dat in Kameroen leeft

Bangba
Verwijst naar werken die zijn vervaardigd door de gelijknamige Afrikaanse etnische groep, die in de Democratische Republiek Congo leeft

Banki
Te gebruiken om werk te beschrijven dat is vervaardigd door het gelijknamige Afrikaanse volk dat leeft in de Cameroon Grassfields en verwant is met de Babanki-Tungo

Banna
Beschrijft een Afrikaans volk in het zuiden van Ethiopië. Te onderscheiden van de Hamar, maar wonen wel bij hen in de buurt

Baphia nitida
Heesterachtige Afrikaanse boomsoort die wordt gekapt voor zijn hardhout en voor het produceren van een vluchtige rode verfstof die oplosbaar is in alkali

Basa
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in het noorden van Nigeria

Bassa
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die tegenwoordig leeft in de kuststreken en delen van de bossen van Liberia

Bassari
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in het oosten van Senegal, Guinee-Bissau en het westen van Guinee

Bavuma
Verwijst naar werken die zijn vervaardigd door de gelijknamige Afrikaanse etnische groep, die op het eiland Bavuma in het Ugandese deel van het Victoriameer leeft

baksteengotiek
Verwijst naar de bouwkundige en decoratieve stijl die zich ontwikkelde op de Noord-Duitse hoogvlakte en in de steden aan de Oostzeekust, voornamelijk van de 13de tot en met 16de eeuw. De stijl kenmerkt zich door het gebruik van baksteen, uitwendige polychromie, kleurrijke afwerking van het interieur en Rijnse maaswerkpatronen

baku
Fijne, licht stro met een matte afwerking dat is gemaakt van de jonge stengels van de soort Corypha umbraculifera uit Zuidoost-Azië en de Filippijnen. Wordt vaak gebruikt voor hoeden

badger
Gereedschappen die in een buis of riool worden gebruikt om overtollig specie of afzetting te verwijderen

badgir
Windvangers bestaande uit een hoge toren, meestal vierkant in opzet met in de binnenruimte X-vormige panelen diagonaal van hoek naar hoek; nabij de top zijn de zijkanten open, waardoor ze als trechter fungeren en binnenkomende wind sneller een schacht in leiden om lager gelegen ruimten te koelen, waarbij door convectie in de tegenoverliggende schacht een stroming ontstaat die warme lucht uit de vertrekken naar buiten zuigt. Van oorsprong Perzisch; wordt aangetroffen in Iran en de Golfstaten

bakoven
Ruimten omringt door dikke, vuurvaste muren die zijn gemaakt van klei, baksteen of steen en worden gebruikt voor het bakken van brood en andere voedingswaren

baksteen
Platte stukken steen, keramische materialen of ijzer die worden gebruik bij het bakken

baksteencement
Kitmiddel dat wordt gebruikt bij metselwerk

bakstenen
Klei of kleiproducten waarvan een rechthoekig blok wordt gemaakt. Dit wordt gehard door drogen in de zon of bakken in een oven

baal
Wordt gebruikt voor nauw samengeperste of strak verpakte grote hoeveelheden goederen die zijn klaargemaakt voor transport, bijvoorbeeld katoen of hooi

Bai miao
Verwijst naar de stijl van Chinese schilderkunst die een bloeiperiode doormaakte aan het begin van de 17de eeuw. De stijl wordt gekenmerkt door gedetailleerde, complexe composities met fijne lijnen en zachte kleuren

Bajezid I
Verwijst naar de stijl en periode die samenvielen met de heerschappij van Bajezid I (ook wel 'bliksemschicht' genoemd vanwege de snelheid waarmee hij zijn troepen verplaatste) van 1389 tot 1402. Hij staat het best bekend om de bouw van de 'Grote moskee' van Bursa, waaraan in 1390 werd begonnen en die in 1395 werd voltooid. Het hele complex omvatte een moskee, baden en een klein paleis, binnen een onregelmatig gevormde muur. De indeling en de schaal van de moskee hebben veel weg van de moskee van Moerad I, maar hier is metselwerk van gehakte steen gecombineerd met een beperkte hoeveelheid marmer. De wanden van de ruimten waarin de derwisj-pelgrims werden ondergebracht, waren versierd met bloemen en destijds polychroom. Het portaal van steen en marmer is het eerst grote Osmaanse portiek. Ook vermeldenswaardig is het Dar al Shifa, het academisch ziekenhuis uit 1400

Baxter-prenten
Kleurendrukken gemaakt volgens een gecombineerd drukprocedé met een intaglio of soms een lithografische basisplaat waarmee het beeld wordt afgedrukt, waarna kleur over de afdruk wordt aangebracht met behulp van houten blokken. De Engelsman George Baxter verkreeg in 1835 een patent voor dit procedé dat erg populair was tot in de jaren 70 van de 19de eeuw. De term wordt soms gebruikt om uitsluitend te verwijzen naar door Baxter zelf gemaakte afdrukken. Wanneer andere drukkers dit procedé toepasten, werd gesproken van 'Baxter process prints', afdrukken volgens het Baxter-procedé

baccalaureus
Zij die een baccalaureaat hebben behaald

balalaika's
Russische, luitachtige getokkelde chordofonen bestaande uit een driehoekige klankkast met een plat achterblad en een licht welvend bovenblad, een lange hals met frets en drie snaren; ze worden in zes verschillende groottes gemaakt

balans
Weegschalen met een horizontale balk die draait rond een centraal steunpunt, waardoor er twee armen van gelijke lengte ontstaan; aan de uiteindes van de armen hangen schalen of manden, waarbij in de ene schaal het te wegen voorwerp wordt geplaatst en in de andere standaardgewichten

balanskloof
Wordt gebruikt voor de uitneembare beugels in klokken en horloges, die het bovenste draaipunt van de as van de balans dragen

balansstoommachine
Stoommachines, veel in gebruik in de 19de eeuw, waarbij een balk in het midden om een spil draait boven een verticale stoomcylinder en de beweging van de zuigerstang overbrengt op een krukas via een lange verbindingsstang

balansveer
Lange, dunne, meestal spiraalvormige veren die de oscillatietijd van de balans van een uurwerk bepalen

bamboe
Elk van de houtachtige of boomachtige tropische en semitropische grassen van het genus Bambusa, Phyllosyachys, Dendrocalamus en gerelateerde genera, met houtachtige, holle stengels en gesteelde bladeren. Bamboe bloeit pas na jaren groeien. De stam wordt gebruikt als bouwmateriaal en om meubels van te vervaardigen

Bangor kalksteen
Een oölietkalksteen dat wordt gedolven in Alabama en zeer veel wordt gebruikt als bouwsteen

bascule
Weegschalen waarbij de balansschaal voor de ladingen een platform is dat bovenop de balansarm of op een reeks hefbomen is bevestigd; hij wordt meestal gebruikt voor zware goederen, vaak onverpakt

basisch carbonaat
Een pigmentsoort die blauw, lichtblauw, blauwachtig groen of groen is, meestal gemaakt door kalk of een bleekmiddel toe te voegen aan een oplossing van kopernitraat of aan gemalen azuriet (blauw) of malachiet (groen). Hoofdzakelijk gebruikt bij de productie van potloden en waterverf

batons
Te gebruiken voor kleine rechthoekige met lint bedekte spelden met onderscheidende kleuren, gedragen op militaire uniformen bij voorgeschreven gelegenheden; zij vertegenwoordigen de medailles of decoraties die op gala-uniformen worden gedragen bij zeer officiële gelegenheden

babyalbum
Boeken waarin de gegevens van een kind van de geboorte tot de kleuterleeftijd kunnen worden genoteerd; gewoonlijk in de vorm van een album waarin niet alleen ruimte is voor tekst, maar ook voor foto’s en andere memorabilia

Baltimore album quilt
Album quilts vervaardigd door vrouwen in het gebied rond Baltimore in het midden van de 19e eeuw. Geen Nederlands equivalent