KSART - Kunstvormen

Categorie: Algemeen of niet ingedeeld
Datum & Land: 02/10/2022, NL
Woorden: 16070

badkamer
Wordt gebruikt voor kamers waarin zich een badkuip of douche bevindt, en meestal een toilet of wastafel. Voor ruimten met alleen een toilet en wastafel wordt 'toiletten' gebruikt; voor openbare faciliteiten met toiletten en wastafels wordt 'toiletruimten' gebruikt

ball court
Wordt alleen gebruikt voor de meestal I-vormige speelvelden en aanverwante toeschouwerspodia van het oude Midden-Amerikaanse rituele balspel

baptisme
Verwijst naar een protestantse gezindte waarbij het geloof centraal staat dat het sacrament van de doop alleen moet worden toegediend aan volwassen leden na een persoonlijke belijdenis van geloof in Jezus Christus. De doop vindt bij deze gezindte doorgaans plaats door volledige onderdompeling. De nadruk ligt op Bijbelse geschriften en preken. Het baptisme is in hoofdzaak ontstaan in de vroege 17de eeuw in Engeland en Wales waar het zich snel verspreidde, hoewel er enige verbanden zijn met de anabaptisten van de 16de eeuw. In de late 19de eeuw nam het aantal baptistische kerken in de Verenigde Staten snel toe

baronnen
Verwijst naar edelen die in het bezit zijn van een baronie: een groot landgoed of een aanzienlijk deel van een groter gebied dat door een soevereine vorst wordt bestuurd, en dat ooit werd toegewezen als beloning voor een militaire of andere bewezen dienst. De term verwijst meestal naar leden van de Europese adel met een rang die tegenwoordig in veel landen direct onder die van burggraaf of graaf is geplaatst. De rang en status van een baron kunnen overigens verschillen, niet alleen per land maar ook afhankelijk van de geschiedkundige periode. De term kan daarnaast verwijzen naar de oorspronkelijke, middeleeuwse betekenis, namelijk iemand die een baronie rechtstreeks van de koning als pachtgoed beheerde, ongeacht zijn rang. De term kan voorts verwijzen naar Japanse edellieden met een lage rang. In meer algemene zin kan de term verwijzen naar een machtig persoon of magnaat. Baronnen zijn altijd mannelijk; vrouwelijke bezitters van een baronie worden 'baronessen' genoemd

Baining
Beschrijft de diverse soorten kunstwerken die zijn vervaardigd door de bewoners van het eiland New Britain. Het Baining-volk is bekend om hun maskers en hoofdtooien, welke in veel delen van de New Britain-eilanden nog altijd in gebruik zijn. De kegelvormige maskers zijn vervaardigd uit bamboe, staken en schorsdoek, met witte, zwarte en rode ontwerpen. De mannen gebruiken ze bij geheimzinnige riten

Bajezid II
Verwijst naar de stijl en periode die samenvielen met de heerschappij van Bajezid II, 'de vrome', van 1481 tot 1512. Bajezid zag toe op de bouw van twee complexen aan de rivieroever, het Amasya-complex, dat werd voltooid in 1486, en het Edrine-complex, dat waarschijnlijk door Hayreddin werd gebouwd in 1488. Het laatstgenoemde complex, met zijn contrasterende goudkleurige en rood zandstenen ornamenten en het donkergrijze loden dak, is een van de beste voorbeelden van de Osmaanse klassieke architectuur in het begin van haar ontwikkeling. Onder Bajezid begon de Osmaanse verhalende schilderstijl ook gestalte te krijgen. Bajezid bracht Syh Hamdullah van Amasya naar Istanboel, waar de traditie van deze grote Osmaanse kalligraaf werd voortgezet tot ver in de 18de eeuw

baldakijn
Gordijnen ter weerszijnden van het altaar. Gebruik 'dorsalen' voor gordijnen die achter het altaar hangen

baldakijn
Wordt gebruikt voor hangende, uitspringende of losstaande luifels waarmee tronen, altaren, graven of deuropeningen worden overdekt. Voor op zuilen rustende overhuivingen van altaren wordt 'ciboria' gebruikt

baldakijnpaal
Horizontale stokken, meestal geplaatst op palen, die de uiteinden van christelijke altaars omsluiten en waar de gordijnen aan hangen

balteus
Decoratieve banden van Ionische kapitelen die het middendeel van de volutenkussens omcirkelen en lijken te omklemmen

Baltimore clipper
Te gebruiken voor snelle, krachtige zeevarende vaartuigen, meestal als schoener of brik getuigd, met een scherp gat, lange achterscheg, een middelmatige tot geprononceerde stromingsweerstand en een grote vlaktilling; zijn in de eerste helft van de 19e eeuw gebouwd en waren vaak betrokken bij illegale zaken, zoals smokkel of slavernij, of als recherchevaartuig om smokkelaars te vangen

bandoera’s
Oekraïense psalters met een platte, ovale kast en dertig of meer snaren langs het klankbord. Bandoera’s worden soms bespeeld in grote ensembles

base cloth
Lagen grof geweven, zwaargewicht textiel dat gebruikt wordt bij het stofferen, vastgemaakt over een webbing om een zitholte te creëren en om te voorkomen dat het vulsel eruit valt

bassdrum
Grote cilindrische trommen, meestal met twee vellen, met een vrij ondiepe klankkast waarvan de doorsnede altijd groter is dan de lengte; zijwaarts gericht bij het bespelen en aan de rand aangeslagen met een gewatteerde klopper

batterijpruiken
Pruiken waarvan de onderste lokken omhoog zijn gekruld in korte krullen; altijd bedoeld om te dragen bij informele kledij

bandmicrofoon
Microfoons die reageren op de luchtsnelheid in plaats van de luchtdruk van geluidsgolven. Een bandmicrofoon bevat een geribbelde band van aluminium tussen twee magneten. Vanwege hun grote dynamische bereik werden bandmicrofoons in het midden van de twintigste eeuw veel gebruikt voor radio- en televisieopnames

bambocciata
Kleine schilderijen met taferelen uit het volks- en boerenleven; oorspronkelijk uit de 17e eeuw en vervaardigd door in Italië woonachtige, uit Noord-Europa afkomstige schilders

bamboe object
Objecten gemaakt van geweven, gevlochten of gesneden bamboe, of bamboe met inscripties

bamboehoed
Hoeden van divers ontwerp van bamboe stroken gemaakt

bambooware
Bamboe- of strokleurig porseleinbiscuit, uitgevonden door Wedgwood. Gebruik 'bamboewerk' voor objecten die zijn gemaakt van gevlochten of gesneden bamboe

bandelier
Over de borst gedragen schouderbanden waar aan de zijkant een portefeuille aan kan hangen of waar munitie in kan worden gestoken in kleine buideltjes of zakjes. Ook sierbanden die over de schouder en de borst worden gedragen door Noordamerikaanse Indianen. Gebruik 'bandeliertasssen' voor tassen met banden eraan vast die over de schouder en de borst worden gedragen door Noordamerikaanse Indianen

bandeliertas
Tassen voor algemeen gebruik, gedragen door Noord-Amerikaanse indianen, met vaste schouderbanden die over de schouder en over de borst werden gedragen; meestal gemaakt van wol, mousseline of bokkenleer en rijkelijk versierd met kralenwerk, veren of borduursel. Gebruik 'bandelieren' voor schouderriemen die over de borst worden gedragen, waaraan soms portefeuilles, kleine tasjes of zakjes hangen die vaak munitie bevatten

banjo's
Amerikaanse getokkelde chordofonen met een lange, gitaarachtige hals met frets en een rond bovenblad van strak gespannen huid, perkament of kunststof waar de kam tegenaan wordt gedrukt door de vier, vijf of zes snaren

battledress jacks
In Amerikaans militair woordgebruik: korte op een jas gelijkende bovenkleding, als onderdeel van een militair uniform gedragen door legerpersoneel, hoofdzakelijk tijdens velddienst en corvee, en in verband gebracht met generaal Dwight D. Eisenhower tijdens de Tweede Wereldoorlog. In Brits militair woordgebruik ook getailleerde bovenkleding met een gordel aan de binnenzijde en met knopen vastgemaakt aan de broek, gedragen door land- en luchtsoldaten

bathometer
Oceanografische instrumenten voor het meten van de diepte van water

bathythermograaf
Oceanografische instrumenten die de temperatuur meten en vastleggen op verschillende dieptes in de oceaan; ze worden vaak gebruikt door schepen onderweg

balmoral
Ronde platte baretten waarvan de bol aan alle kanten uitsteekt

balo's
Xylofoons met houten toetsen, dunner aan uiteinden en onderkanten, met voor elke toets een eigen klankbodem van kalebas; bespeeld met twee hamertjes met rubberen kop, het effect aangevuld met geluid van belletjes die de spelers rond de polsen dragen; oorspronkelijk ontwikkeld en bespeeld door de Manding in West-Afrika

banaanfamilie
Familie van planten die inheems zijn in de tropische gebieden van Afrika en Azië. De planten hebben bladeren met over elkaar liggende bladstelen die een schijnstam vormen die lijkt op een houten stam

bananenschaal
U-vormige borden op een hoge stam, bestemd om bananen op te leggen. Benaming aan het eind van de 19e eeuw gebruikt door ontwerpers van tafelgerei en glasfabrikanten

band
Te gebruiken voor groepen muzikanten die of dezelfde soort instrumenten bespelen, bijvoorbeeld allemaal koperen instrumenten, of die een speciale rol vervullen zoals spelen bij repetities, dansfeesten of optochten

bankautomaat
Wordt gebruikt voor bankmachines die automatisch verschillende transacties tussen bankinstellingen en klanten kunnen verwerken en die zich al dan niet in hetzelfde pand bevinden

barbierswinkels
Wordt gebruikt voor gebouwen waarin de belangrijkste bezigheid het knippen, verzorgen of in model brengen van het haar van klanten is. Hier worden meestal mannen geknipt

barkas
Te gebruiken voor de grootste sloep aan boord, vooral uit de 18e eeuw en vroeger, die een recht voorsteven, vierkant achtersteven en relatief hoge zijkanten hebben en voorzien zijn van zeilen; worden gebruikt om voorraden, water, mensen, proviand en vracht te vervoeren. Gebruik 'motorsloepen' voor de grootste sloep aan boord uit 19e en 20e eeuw

babbelstukken
Groepsportretten in huiselijke of landschappelijke omgeving waarop de geportretteerden met elkaar keuvelen of zich anderszins met elkaar onderhouden; vooral populair in Groot-Brittannië in de 18e eeuw

band
Wordt gebruikt voor lijstwerk dat zich aan de boven- of onderkant van zuilschachten bevindt, vooral van klassiek ontwerp. Voor gevormde banden op schachten in de Gotische architectuur die zich niet aan de uiteinden bevinden wordt 'schachtringen' gebruikt. Voor hoekige banden rond het basement van de Dorische echinus wordt 'anuli' gebruikt

Banpo
Verwijst naar de vroege fase (circa 4800-4300 v. Chr.) van de neolithische Yangshao-cultuur. De cultuur is genoemd naar een neolithisch dorp in de omgeving van Xi'an in de provincie Shaanxi. In de Banpo-architectuur herkennen we reeds de traditionele naar het zuiden gerichte ingang en het gebruik van houten draagconstructies voor het dak. Banpo was een belangrijk keramiekcentrum. Zo is er een industriële oven opgegraven. Het vaatwerk werd doorgaans met de hand gevormd, maar soms ook wel uit rollen opgebouwd of in vormen gegoten. Typerende vormen voor deze periode zijn kommen met versmalde voet. Het vaatwerk werd gedecoreerd met gedrukte vormen of met zwarte of grijze engobe, en werden vervolgens gepolijst. Geometrische patronen overheersen, en in zeldzame gevallen is ook een menselijk masker als motief aangetroffen. Een reeks van circa 20 verschillende markeringen die op de randen van het vaatwerk zijn ingesneden, moet wellicht worden gezien als een primitieve wijze om gebeurtenissen vast te leggen

barkentijn
Te gebruiken voor zeilschepen met drie of meer masten, waarvan slechts de fokkenmast vierkant tuig heeft; de resterende masten hebben gaffeltuig

bassinet
Helmen, over het algemeen ogivaal- of eivormig, met een puntige top, vaak uitgerust met een onderklep en een met scharnieren bevestigd of zwenkend vizier, meestal een varkenskop-vizier; werden gebruikt van de 13e tot de 15e eeuw. In de 15e eeuw werden ze bolvormig en werd de onderklep vervangen door halsplaten

baard
Onderdelen van sleutels die in een slot worden gestoken en waarmee het tuimelmechanisme of de grendels worden bediend

bain de soleil
Jurken met een verkort lijfje dat de schouders, armen en rug vrijhoudt

bakerdoek
Rechthoekige stukken stof die om een zuigeling werden gewikkeld en vastgespeld om de armen langs de zij te houden en de benen recht

bandopnemers
Apparaten waarmee geluid wordt vastgelegd op en afgespeeld van een magneetband

bankklem
Eenvoudig gereedschap dat op een werkbank wordt gebruikt, waarmee een stuk hout stevig op zijn plaats wordt gehouden in een V-vormige houder

bankmes
Verstelbare pennen met een uitstekend mes of haakje, waarmee een werkstuk op een werkbank wordt vastgezet

battledores
Klein racket met een houten frame en rijen darmen als snaren of een blad van perkament

baarsteen
Grote stenen waarop een doodkist tijdelijk kan staan bij de ingang van een begraafplaats

babydoll
Pyjama's bestaande uit een tot de heupen reikend nachthemd, waaronder een bijpassend broekje zichtbaar is

bakplaat
Grote, platte vormen waarop koekjes worden gebakken

balk
Schuine planken of frames waarop huiden worden gelooid

balkaart
Bij officiële dansavonden of feesten gebruikte lijsten waarop, in chronologische volgorde, de namen staan vermeld van de heren die een vrouw als danspartner heeft aanvaard

banierdrager
Zij die een banier dragen met daarop de versiersel of het symbool van een leider, groep of natie om die te tonen bij publieke evenementen zoals een processie, ceremonie of gevecht

bannock board
Dikke, houten planken, soms met een korte enkele steun, waarop cakes worden gebakken voor een vuur

barbecue
Draagbare grill met metalen spijlen waarop voedsel direct boven een houtskoolvuur of andere warmtebron wordt gebraden

barograaf
Barometers die de gegevens vastleggen

barones
Te gebruiken voor Europese edelvrouwen die zelf een baronie hebben, of voor Europese en Japanse edelvrouwen die de echtgenotes of weduwen van een baron zijn. Behoren in Groot-Brittannië en Japan tot de laagste adelstand. Op het Europese continent varieert hun hiërarchische status binnen de adelstand van land tot land

baronieën
Verwijst naar grote landgoederen of aanzienlijke delen van een groter gebied, dat op zijn beurt meestal door een soeverein vorst wordt bestuurd. Een baronie behoort toe aan een baron, en werd ooit door de vorst toegewezen voor bewezen militaire of andere diensten, waarna de titel meestal van vader op zoon overging

barothermograaf
Meteorologische instrumenten die automatisch de temperatuur en druk vastleggen

barothermohygrograaf
Instrumenten die automatisch atmosferische druk, temperatuur en vochtigheid vastleggen in een grafiek

barouchet
Te gebruiken voor rijtuigen met vier wielen die meestal worden gekenmerkt door een hoge zitplaats voor de koetsier buitenop, zitplaatsen voor passagiers met opklapbare of vaste kappen, en een koetsachtig lager deel en onderstel

basisbodspecificatie
Specificaties waarin uitsluitend de materialen, het gereedschap en de constructiemethoden worden opgesomd of beschreven waarop een basisbod gebaseerd dient te zijn; niet van toepassing op enig ander bod

basisplaat
Platen die worden gebruikt voor kleurdrukken en die de meest gedetailleerde afbeelding van een bepaald beeld dragen en daarom worden gebruikt om de andere platen op af te stemmen

Bandwurmstil
Duitse term voor een variant van art nouveau die is ontwikkeld in België en 'lintwormstijl' betekent. De term werd voornamelijk gebruikt in de steden Dresden en Berlijn. Zie ook de gerelateerde 'Schnörkelstil'

bazars
Winkels voor allerlei (kleine) artikelen. VDE

baadje
Losvallende, semiformele herenjasjes die tot net onder het middel reiken en meestal open aan de voorkant werden gedragen, met een cummerband of vest. Oorspronkelijk deel van militaire of marine-uniformen, nu ook gedragen in andere beroepen, b.v. door obers

baardmankruik
Bol- of peervormige stenen flessen met smalle hals, versierd met masker met baard, vaak ook met een wapenschild; werd gemaakt in de 16e en 17e eeuw

babybonnet
Slappe hoeden voor zuigelingen met een bol in de vorm van een capuchon die passend om het hoofd wordt gemaakt met behulp van een gerimpelde band die onder de kin wordt gestrikt

baby's
Kinderen die in de eerste levensfase zijn, voordat ze in staat zijn te lopen

babyuitzet
Volledige uitrusting van kleding en benodigdheden voor een pasgeboren kind

bachelors' chest
Ladenkasten met een opklapbaar deksel dat kan worden geopend om als schrijfblad te gebruiken. Dit type werd in de 18e eeuw in Engeland gemaakt

backflap scharnier
Scharnieren met twee bladen, die worden vastgeschroefd aan de voorkant van een deur die niet dik genoeg is voor het gebruik van vouwscharnieren

bad
Tobbes of kuipen waarin men een bad kan nemen, zich kan wassen

badboekjes
Kinderboeken voor gebruik in bad, met watervaste bladen van plastic of vinyl, vaak gevuld met schuimplastic zodat ze blijven drijven; bevatten gewoonlijk meer illustraties dan tekst

baden
Het wassen van mensen of dieren. Gebruik 'zwemmen' voor recreatieve onderdompeling in water

bader
Te gebruiken voor personen die zichzelf met water wassen of onderdompelen in water. Gebruik 'zwemmers' voor personen die zich actief door het water voortbewegen op natuurlijke wijze

badjas
Ruimvallende knie- of enkellange kledingstukken, vaak dichtgehouden met een ceintuur, die meestal van warm, absorberend materiaal zijn gemaakt en worden gedragen voor of na het baden of als gemakkelijke kleding binnenshuis

badkamerhandgreep
Stangen die aan de muur in een douche of bij een badkuip zijn bevestigd, waaraan de bader zich kan vastgrijpen voor steun

bagagewagen
Te gebruiken voor wagons van passagierstreinen waarin de bagage van de reizigers wordt vervoerd

Bahama-jol
Grof gebouwde werkboten met gaffeltuig die in de Bahama-eilanden zijn gebouwd en worden gebruikt voor vissen en transport tussen de eilanden; zijn meestal 4 tot 6 m lang met een enkele mast voorin de boot, een los gaffelzeil, een buitenboords roer en soms een buitenboordmotor

bahut
Middeleeuwse Franse benaming voor draagbare koffers of kisten die voor persoonlijke bagage worden gebruikt. Ze zijn met leer bedekt en met spijkers beslagen en hebben meestal een afgeronde bovenkant. Uiteindelijk namen ze de vorm aan van een kist op poten die werd gebruikt om goederen in op te slaan. De huidige Franse vorm bestaat uit een decoratieve hoge kist of kast met een gewelfde ofgebogen bovenkant

Bainov-fase
Verwijst naar de periode van de Tagar-fase waarin het grafgedeelte van de koergan erg klein was, met muren van slechts anderhalve tot twee meter hoog, en gemaakt van platte stenen. Elk grafgedeelte bevat slechts één graftombe die op zijn beurt slechts één skelet bevat, meestal met een of twee kruiken die bij het hoofd van de overledene zijn geplaatst, samen met offerandes van vlees en eenvoudige bronzen gebruiksvoorwerpen

bal
Ronde of bijna ronde voorwerpen van verschillende materialen en maten, die met lucht gevuld, zacht of massief kunnen zijn en worden gebruikt in veel verschillende contexten en toepassingen

baldakijnbekroning
Bekroning op de vier hoeken van een baldakijn - draagbaar of nagelvast - bijvoorbeeld struisvogelpluimen of andere ornamenten

balie
De omsloten ruimten binnen kastelen, vooral toegepast in middeleeuwse vestingwerken. Soms ook gebruikt als verwijzing naar de buitenmuren van zulke ruimten

balk
Constructiedelen waarvan de belangrijkste functie het dragen van transversale belastingen is

ballerina's
Specifiek te gebruiken voor vrouwen die aan klassiek ballet doen

balletvoorstellingen
Te gebruiken voor artistieke dans waarin gestileerde poses en passen worden gecombineerd met licht en vloeiende figuren en bewegingen, zoals sprongen en draaiingen; vaak gecombineerd met muziek, decor, kostuums en soms pantomime of voordracht, om een verhaal, thema of sfeer aan de toeschouwer over te brengen

ballonklok
Consoleklokken uit het eind van de 18e eeuw met een rond bovenstuk, een smaller middenstuk en een rechthoekige basis, al dan niet met kleine voetjes, die een beetje lijken op luchtballonnen

ballonnen
Luchtdichte zakken van rubber, plastic, papier, zijde of soortgelijk lichtgewicht materiaal, in verschillende vormen en groottes, gewoonlijk helder gekleurd, die, wanneer ze zijn opgeblazen met lucht of een gas dat lichter is dan lucht, bijna zo licht als of zelfs lichter dan lucht zijn. Kleine ballonnen die door kinderen kunnen worden gehanteerd, zijn bedoeld als speelgoed of versiering. Meer dan levensgrote exemplaren, vaak voorstellingen van echte of fictieve wezens en voorwerpen, worden gebruikt in parades en andere openbare vertoningen

baluster
Korte, verticale onderdelen die gebruikt worden om een trapleuning of muurkap te ondersteunen, vaak rond in dwarsdoorsnede en met een vaasvormig silhouet. Wordt ook gebruikt in meubilair, bijvoorbeeld in rugleuningen van stoelen

balusterzuil
Zuilen die lijken op balusters en bestaan uit een voet, een vaas-achtig element, een ui-vormige steel en een kapiteel

balustrade onderregel
Delen van een trappenhuis die aan de bovenste rand van een trapboom zijn vastgemaakt om de balusters te dragen

balvoet
Ronde voeten die voornamelijk werden gebruikt aan tafels en kasten in de tweede helft van de 17e eeuw

band
Rubberen kussens, gewoonlijk gevuld met samengeperste lucht, die om de wielen van voertuigen passen

banden
Overkoepelende term voor die delen van boeken die worden aangebracht tijdens het vastmaken van de bladen en het bedekken daarvan

banderollen
Lange smalle vlaggen, vanen of wimpels, vaak uitlopend in twee (of drie) punten of staarten. Ze worden aan de masttoppen van schepen bevestigd, aan een lans gevoerd of op een andere manier gebruikt

bandurria’s
Spaanse chordofonen, hybriden van de gitaar- en de cisterfamilie. Ze hebben een platte klankkast en vier of vijf snaren

bandweefgetouwen
Handweefgetouwen voor het weven van lange stroken passement

bankhaak
Apparaten, meestal van hardhout, die bij timmerwerk worden gebruikt om het werk vast te zetten aan de achterzijde van de werkbank, om te voorkomen dat de werkbank wordt gekrast of beschadigd doordat het werk verschuift

banking room
Wordt gebruikt voor ruimten in banken waar het publiek zaken kan doen, en waar zich over het algemeen de kasbediendes, bureaus en soms ook leidinggevende functionarissen bevinden. Geen Nederlands equivalent. Gebruik 'bankgebouwen' en 'kantoren (gebouwen)'