KSART - Kunstvormen

Categorie: Algemeen of niet ingedeeld
Datum & Land: 02/10/2022, NL
Woorden: 16070

architraafversiering
Versieringen of kozijnen aan de zijkanten en de bovenkant van rechthoekige openingen, met gemodelleerde vormen zoals bij een architraaf van een gebouw

Arecales
Orde van bloeiende planten met slechts één familie (Arecaceae) van bijna 2400 soorten palmen in 189 genera

arrestantenbank
Bank voor het vastzetten van gevangenen of anderen. Het doel varieerde door de geschiedenis heen. Soms diende het om personen tijdelijk vast te zetten in afwachting van straf of rechtszaak. Werd ook gebruikt voor gevangenen die een religieuze dienst, of andere gebeurtenis mochten bijwonen

arrowroot; pijlwortel
Kruidachtige overblijvende plant, waarschijnlijk inheems in Guyana en West-Brazilië. Men verbouwt de plant in West-Indië, Zuidoost-Azië, Australië en Zuid-Afrika. De kruipende wortelstok heeft vlezige knollen die men oogst om hun zetmeel. De stengel heeft vele takken en wordt 1,5 meter hoog. De planten worden geoogst wanneer de knollen vol zitten met zetmeel, vlak voor het ruststadium van de planten. De wortels worden geschild en daarna in water geraspt. Het mengsel dat zo ontstaat wordt gedroogd tot een poeder en gezuiverd door het meerdere malen te wassen

art director
Personen die concepten formuleren en toezicht houden op werknemers die zich bezighouden met het tot uitvoer brengen van layout-ontwerpen voor kunstwerken en kopij die worden vertoond door visuele communicatieve media zoals tijdschriften, boeken, kranten, televisie, film, posters en verpakkingen

archeografieën
Te gebruiken voor documenten waarin de oudheid of antiquiteiten zijn beschreven

Arabische cijfer
De symbolen 0, 1, 2, enzovoorts, die zijn afgeleid van de Arabische cijfernotatie uit de late middeleeuwen in Europa

Arabische perioden
Verwijst naar de cultuur van het Arabisch schiereiland, in het bijzonder tijdens de pre-islamitische periode van circa 4500 v. Chr. tot het begin van de 7de eeuw n. Chr

Araeoscelidia
Uitgestorven orde van kleine hagedisachtige landreptielen die leefden in het Laag-Perm en het Hoog-Trias

ara's
Algemene term die verwijst naar circa 18 soorten in verschillende genera papegaaien, die met elkaar gemeen hebben dat ze groot, kleurrijk en inheems in tropisch Amerika zijn, een zeer grote donkergekleurde snavel hebben, en een kale lichtgekleurde vlek in het gezicht

Araucaria
Familie van bomen die bestaat uit 3 genera en circa 45 soorten coniferen. Het betreft een zeer oude familie van kegeldragende bomen die tijdens de Jura en het Krijt wereldwijd verspreid voorkwamen

arbeiderspet
Ronde platte petten met lage platte hoedenbollen, vroeger gedragen door de inwoners van Londen, Engeland

arbeidsleer
De studie van menselijke fysiologische en psychologische capaciteiten, beperkingen en behoeften in relatie tot de menselijke omgeving, in het bijzonder de werkplek, en de toepassing van deze kennis op het ontwerpen en creëren van de ruimten, voorwerpen en systemen die door mensen worden gebruikt

arbeidsmobiliteit
De mate waarin werknemers bereid zijn zich van de ene plaats naar de andere te verplaatsen of te veranderen van baan of beroep

arbeidsters
De personen die in een economie arbeid verrichten. Gebruik ‘arbeid’ voor de menselijke activiteit waardoor de goederen worden geproduceerd of diensten geleverd waarnaar in een economie vraag is

Arbutus menziesii
Arbutussoort die wordt aangetroffen langs de westkust van Noord-Amerika, vanaf Brits Colombia, hoofdzakelijk Vancouver Island en de Gulf Islands, tot aan Californië. Het is een groenblijvende boom met brede bladeren en een intens roodoranje schors die afbladdert op belegen hout, waarna een gladde groenig-zilverkleurige buitenkant resteert

arca
Kasten die worden gebruikt voor het veilig opbergen van kostbaarheden. Ze zijn meestal van hout met een ijzeren buitenkant. Dit soort werd in de oudheid en in de Middeleeuwen gemaakt

arcade
Boogstellingen, bogen met rechtstanden (zuilen, pijlers) of ook bogengangen

arcatuur
Arcades van kleine bogen, vooral als siermotief. Kunnen ook blind zijn. VWB

archaeoloog
Zij die de menselijke geschiedenis bestuderen op basis van de overblijfselen van de materiële cultuur, de omgeving en dierlijke resten

archeologie
Deze kunstvorm heeft momenteel nog geen definitie beschikbaar

archeologische vindplaatsen
Locaties waar ooit menselijke activiteiten hebben plaatsgevonden en waar materiële resten, in wat voor vorm dan ook, zijn achtergebleven

archeomagnetisme
Te gebruiken voor magnetische resten die worden onderzocht of geanalyseerd op archeologische overblijfselen. Gebruik liever 'paleomagnetisme' voor het onderzoeken van geologische stoffen, vooral uit de periode voorafgaand aan de menselijke beschaving

archief
Ruimten bedoeld voor opslag en beheer van archieven en documenten

archief
Wordt gebruikt voor de documenten van een bepaald individu, een bepaalde organisatie of andere entiteit, die bij elkaar worden bewaard binnen een grotere collectie

archiefdepots
Verwijst naar gebouwen of ruimten waarin archieven, documenten, boeken of manuscripten worden geplaatst, ondergebracht of opgeslagen

archiefdoos
Dozen waarin papieren, brieven of andere documenten zijn geordend volgens een indeling die makkelijk is bij het bewaren of opzoeken

archiefexemplaar
Exemplaren van een boek, film, drukwerk, document, gegevensverzameling, software of andere tastbare of digitale objecten die langdurig worden bewaard in een faciliteit of in media en die niet beschikbaar zijn voor distributie of algemeen gebruik

archiefinventaris
Zoekmiddelen waarbij de normale ingang de reeks is. Bevatten meestal een korte geschiedenis en beschrijving van de organisatie die de documenten heeft gemaakt, een beschrijvende lijst van elke reeks verslagen, en soms extra informatie zoals selectieve indexen

archiefkalender
Lijst van beschrijvingen van privé-documenten binnen een collectie of van een gespecificeerd type, meestal in chronologische volgorde gerangschikt

archiefkast
Kasten waarin men archieven bewaart. Soms geeft een opschrift aan wat de functie is. De term wordt vaak gebruikt met betrekking tot archieven van een kerk, broederschap of gemeente

archiefverkenning
Rapporten waarin basisinformatie is verzameld over gegevens met betrekking tot de kwantiteit, fysieke vorm en soort, ligging, fysieke gesteldheid, bergruimten, mate van toename, gebruik en gelijksoortige informatie voor het plannen van aan- en verkoopprogramma's, microfilmoperaties, nieuwe faciliteiten, en aanverwante archief- activiteiten

archieven
Collecties van historische gegevens en primaire bronnen die in de loop van het bestaan van een persoon of organisatie zijn samengesteld, met als doel de functie of geschiedenis van de persoon of organisatie te laten zien. Het kunnen zowel tastbare als digitale documenten zijn

architect in overheidsdienst
Personen die bouwwerken ontwerpen en in dienstbetrekking bij de overheid werken; zij zijn over het algemeen gespecialiseerd in het ontwerpen van gebouwen waarin een overheidsorgaan of -dienst is gehuisvest

architecten
Zij die architectuur hebben gestudeerd of beoefenen

architectenbureau
Bedrijven die een of meer gekwalificeerde architecten in dienst hebben voor het professioneel ontwerpen en produceren van architectuur

architectenliniaal
Platte schuinaflopende of driehoekige balkjes, meestal van hout of plastic, met diverse schaalverdelingen zodat men tekeningen op schaal kan tekenen of meten

architectenmap
Map met materiaal van en over een architect of architectenkantoor, zoals tekeningen, correspondentie en andere documenten

architecturaal document
Tekeningen, plattegronden, brieven en andere documenten, op papier of in digitale vorm, die verband houden met de bouw van gebouwen en die gewoonlijk door een architectenbureau zijn gemaakt

architectonische lijst
Wordt gebruikt voor lijsten die architectonische elementen bevatten

architectonische spiegel
Wordt gebruikt voor spiegels waarvan de lijst sterk architectonische elementen bevat, vaak met zijpilaren en voetstukken

architecturale fantasie
Architecturale tekeningen of ontwerpen van constructies in hun omgeving die onwaarschijnlijk of onmogelijk lijken en daardoor verrassend zijn

architectuur
De kunst of wetenschap van het ontwerpen en bouwen van, vooral bewoonbare constructies, overeenkomstig met principes die zijn bepaald door esthetische en praktische of materiële overwegingen. Voor een algemene term voor menselijke bouwconstructies, of delen hiervan, zie ook 'architectuur (objectgenre)'

architectuur
Deze kunstvorm heeft momenteel nog geen definitie beschikbaar

architectuurcriticus
Zijn die zijn gespecialiseerd in architectuurkritiek

architectuurhistoricus
Personen die onderzoek doen naar de ontwikkeling van de door mensen gebouwde omgeving, over langere perioden

architectuurinstituut
Wordt gebruikt voor gebouwen die zijn bestemd voor de ideeëenontwikkeling en documenten en informatie van belang voor de architectuur, en waar tentoonstellingen en andere evenementen worden georganiseerd

architectuurschilder
Schilders die architectonische onderwerpen schilderen

Arequipa
Verwijst naar een architectuurstijl uit de periode van de 16de tot de 19de eeuw in het berggebied in het zuiden van Peru. De stijl wordt gekenmerkt door het gebruik van plaatselijke vulkanisch gesteente (sedimentgesteente of sillar) en de integratie van Creoolse, Mestizo en Precolumbiaanse stijlen en motieven, bijvoorbeeld maïs, cantutabloemen, vogels, vissen en mythologische figuren in barokreliëf. In de beeldhouwkunst verwijst de term naar 17de-eeuwse reliëfstijlen in Mestizo-barok, gekenmerkt door zorgvuldige insnijdingen in het oppervlak, waardoor een wandtapijtachtig effect resulteert

Arte Nuova
Italiaanse variant van art nouveau die zich voornamelijk manifesteert in de architectuur

architraaf
Wordt gebruikt voor het onderste deel van een klassiek entablement en voor objecten met gelijksoortige kenmerken wanneer deze zich rond deuren of andere openingen bevinden

architraafkroonlijst
Entablementen waarvan de kroonlijst direct op de architraaf rust, doordat de fries is weggelaten

archiveringsbewerking
Fotografisch procédé om fotografische afdrukken of negatieven te conserveren door ze te beschermen tegen verval als gevolg van chemische reacties

Archosauria
Leden van een taxon van reptielen die worden gekenmerkt door twee openingen in de schedel achter elk oog (diapsida). De achterpoten zijn langer dan de voorpoten. Sommige oude soorten liepen op twee poten. Een aantal soorten leven zowel op land als in het water en hebben poten met vliezen. De dieren leggen eieren en hebben tanden in holtes en een enkelvoudige penis. Omvat ook de uitgestorven groep dinosauriërs ' zoals de pterosauriërs, plesiosauriërs, ichthyosauriërs en thecodontia ', maar tevens de moderne vogels en krokodilachtigen

arcosolium
Te gebruiken voor boogvormige of gewelfde nissen of andere uitsparingen in Romeinse catacomben. Meestal bestemd voor het plaatsen van sarcofagen

Ardabiltapijt
Verwijst naar tapijten die in India, Turkije, Iran of elders zijn vervaardigd naar voorbeeld van tapijten die oorspronkelijk voor de Ardabilschrijn waren vervaardigd; alsmede naar hedendaagse tapijten uit de streek van Ardabil

ardhacandra's
Te gebruiken voor sierstapstenen met een halvemaanvorm in portalen van hindoeheiligdommen

ardhamandapas
De gesloten vorm van de mandapa die in verbinding staat met het heiligdom of de tempel, of daar los van staat

Argandbrander
Branders die gebruik maken van een cirkelvormige pit die is opgesteld tussen twee metalen buisjes waardoor een luchtstroom opstijgt die de binnenkant van de pit voedt. Wordt ook gebruikt voor gasbranders met een veelvoud aan gaten die in een cirkel zijn geplaatst, met een hol midden dat voor een centrale luchtstroom zorgt

arghul
Lange dubbele klarinetten met één melodiepijp met zes vingergaten, één bourdon en meerdere losse verlengstukken voor verschillende toonhoogtes; oorspronkelijk ontwikkeld en bespeeld in het Nabije Oosten

argon
Inert edelgas met het symbool Ar en atoomnummer 18 dat wordt gebruikt in metaalbewerking en als vulmateriaal voor elektrische gloeilampen en tl-buizen

argyle
Dubbelwandige kannen met tuit en oor waarin sauzen worden warmgehouden. Geen Nederlands equivalent

aristocraat
Leden van de aristocratie, belangrijke leden van de heersende oligarchie of van een patriciërsorde, of edelen

aristocratie
Regeringsvorm waarbij de meeste macht ligt bij degenen die hun aanzien vooral ontlenen aan de familie waarin ze zijn geboren of hun rijkdom

aristocratie
Verwijst naar een sociale klasse van personen die een hooggeplaatste positie bekleden, veel macht bezitten en belangrijke voorrechten genieten. De regeringsvorm waarbij de macht hoofdzakelijk in handen is van deze personen wordt ook 'aristocratie (regeringsvorm)' genoemd

aristopapier
Daglichtpapier van gelatinechloride. Het oorspronkelijke aristopapier was eenvoudig papier dat was geprepareerd met een substraat van barium en bedekt met een collodio-chloride- of zilveremulsie. De term werd voor het eerst gebruikt in de jaren 80 van de 19de eeuw

aristotypie
Fotografische afdrukken die zijn gemaakt op met gelatine-zilverchloride behandeld fotopapier, waarmee uiterst gedetailleerde bruine contactafdrukken konden worden gemaakt; oorspronkelijk verwijst de term naar het type papier dat in 1868 op de markt verscheen

Arita
Verwijst naar de stijl van keramiek dat voor het eerst werd vervaardigd in de vroege 17de eeuw en zo wordt genoemd vanwege het kenmerkende type klei uit het Arita-gebied. Stijlen lopen uiteen van vroeg, niet-geglazuurd blauw-wit porselein tot kleurrijk email dat in de jaren veertig van de 17de eeuw werd geperfectioneerd. Arita-keramiek werd in de 17de eeuw in grote hoeveelheden gemaakt en ging in de Meiji-periode (1868-1912) in massaproductie

Arizona plavuizen
Een fijnkorrelig, ijzerhoudend zandsteen dat wordt gedolven in Arizona, en dat bruingeel, bruin of roze van kleur is. Het is een van de meest veelvoorkomende en goedkoopste sedimentaire steensoorten die worden gebruikt als flagstone. Het is sterk, slijtbestendig en heeft een natuurlijk, anti-slipoppervlak, waardoor het een uitzonderlijk geschikt materiaal is voor het maken van vloeren. Het is kleurvast en kan binnen en buiten worden gebruikt

ark van Noach
Speelgoed dat de ark van Noach moet voorstellen, in combinatie met dieren in paren; waarschijnlijk ontstaan in Duitsland aan het eind van de 16e of het begin van de 17e eeuw

arkel
Wordt gebruikt voor kleine torens, meestal uitkragend uit een muur

arm dagger
Dolken gedragen in een schede bevestigd aan de bovenarm. Geen Nederlands equivalent. Zie 'dolken'

armadio's
Italiaanse wandkasten die oorspronkelijk bestonden uit cassoni met een deur in plaats van een deksel maar die zich later (16e eeuw) tot een tweedelig meubel ontwikkelden dat op de Engelse perskast lijkt. Ze hebben meestal veel architectonische decoratie, inclusief pilaren met een monumentale deklijst. Ze worden vaak voor sacristieën gebruikt

armarium
Oud-Romeinse wandkasten die meestal bestaan uit een rechthoekige kast op poten, deuren die min of meer van boven tot onder reiken, een puntige of platte bovenkant en planken aan de binnenkant

armatuur
Lampen of kandelaars die zijn bevestigd, of opgehangen aan, een bepaalde vorm van beugel waarmee ze kunnen worden opgehangen aan een muur

armband
Band- of ringvormige sieraden, gedragen om de onderarm. Gebruik ‘armbanden (bovenarm)’ voor vergelijkbare sieraden die om de bovenarm worden gedragen

armband
Sierbanden of ringen die om de bovenarm worden gedragen. Gebruik 'armbanden (onderarm)' voor soortgelijke voorwerpen die om de onderarm worden gedragen

armbescherming
Beschermende bedekkingen voor de pols bij het boogschieten, schermen en diverse balspelen; vooral zoals ze door boogschutters worden gedragen om de boogarm, om bescherming te bieden tegen de terugvering van de boogpees. Hebben over het algemeen de vorm van een band, een armband of plaat

armilla
Archeologische term voor armbanden voor om de pols of bovenarm; vooral die armbanden die worden gedragen door leden van het koninklijk huis en soms als onderdeel van de kroningsinsigniën

arme
Mensen die weinig of geen geld, goederen of andere middelen van bestaan hebben

Armeense kant
Verwijst naar kant die werd gemaakt in Armenië, Cyprus, Turkije en de Griekse eilanden. Deze kant wordt gekenmerkt door het gebruik van een enkele naald en traditionele technieken en steken. De ontwerpen en steken verschillen per regio, maar in het algemeen wordt Armeense kant gekenmerkt door een extreme verfijndheid en gecompliceerde ontwerpen. Hij werd vaak gemaakt met zijden draad en gouden draden, en versierd met parels en verschillende kostbare edelstenen. Armeense kant was vooral populair in de 17de eeuw en werd gebruikt in kantranden op kleding, als kelkbedekkingen en op ander liturgisch linnengoed. Sommige wetenschappers denken dat Venetiaanse kant voortkomt uit 16de-eeuwse Armeense kant

armenkerkhof
Openbare begraafplaatsen voor armen, onbekenden en misdadigers

armenmeestersbanken
Algemene benaming voor het kerkgestoelte voor de armenmeesters van een broederschap. Vanuit deze bank werden levensmiddelen en zaken voor de eerste levensbehoeften uitgedeeld aan armen, ouden van dagen, wezen en gebrekkigen die hiervoor in aanmerking kwamen, veelal op vertoon van een aan hen geschonken armenpenning. Gesneden voorstellingen van de bank kunnen duiden op het gebruik

armenpenning
Penning, uitgedeeld door een burger- of kerkbestuur of de diaconie aan respectievelijk burgers of parochianen die hulpbehoevend waren. De penning kon ingewisseld worden tegen kleding, voedsel, brandstof, drank of een doodskist, al naar gelang het symbool, letter of tekst die erop voorkwam

armilla
Stola's gedragen door Britse monarchen tijdens de kroning

arminianisme
Verwijst naar een theologisch stelsel gebaseerd op de doctrine van de Nederlands Hervormde theoloog Jacobus Arminius (1560-1609). Arminius en zijn volgelingen verzetten zich tegen de calvinistische leerstelling van de absolute predestinatie en geloofden in plaats daarvan dat de vrije wil van de mens en de soevereiniteit van God samengaan. De overtuigingen van de arminianisten waren het onderwerp van een felle controverse maar hebben uiteindelijk een brede invloed gehad. Het arminianisme heeft vooral Engelse theologen beïnvloed

armkranen
Hijskranen met een horizontale laadboom die is bevestigd aan een draaiende verticale paal

armleuning
Leuningen voor de elleboog en onderarm, gebruikt bij zitmeubels

armleuningsteun
Verticale of gebogen stijlen die de voorkant van armleuningen ondersteunen

armstoel
Term die wordt gebruikt voor leunstoelen, met name voor de leunstoelen met open armleuningen en opgevulde armsteuntjes

armoede
Het beschikken over een geringe mate van welvaart of materiële bezittingen

armoire
Wordt gebruikt om te verwijzen naar kleerkasten in Franse stijl waarin kleding of linnengoed wordt opgeborgen

armoriaal
Wordt gebruikt voor naslagwerken over wapenschilden, heraldische wapenbeelden en deviezen, of over heraldiek (het bedenken en reguleren van emblematische voorstellingen volgens vastgelegde conventies)

Armorial
Verwijst naar al het porselein dat is gedecoreerd met heraldische motieven, maar in het bijzonder naar 18de eeuws porselein dat voor Europese families in China werd vervaardigd en voorzien was van hun wapenschilden

armorial binding
Banden versierd met wapens of andere emblemen van koningshuis of adelstand

Arnaudon's green
Een verouderde variant van gehydrateerd chroomfosfaat; het is de hemiheptahydraatvorm van chroomfosfaat, dat bestaat uit een poeder met een blauwachtig groene kleur en wordt gebruikt als verfpigment

artistieke impressie
Wordt gebruikt voor een verscheidenheid aan architectonische tekeningen, waaronder axonometrische en perspectivische tekeningen, waarin projectievormen worden gebruikt die de tekening dieptewerking geven

arpeggione
Vedels die de eigenschappen van gitaar en cello combineren: ze hebben de glooiende vernauwing en de stemming van een gitaar en 24 frets, maar de afmeting van een cello en worden op dezelfde wijze aangestreken

Arraiolos tapijt
Geborduurde tapijten die zijn gemaakt in Arraiolos, Portugal en naar deze stad zijn vernoemd. De techniek bestaat uit een visgraat of kruissteek op een ondergrond van linnen stof

arrangeur
Personen die muziek omzetten voor stemmen of instrumenten waarvoor het oorspronkelijk niet was geschreven of die het bewerken tot een stijl die past bij een bepaalde groep uitvoerders