KSART - Kunstvormen

Categorie: Algemeen of niet ingedeeld
Datum & Land: 02/10/2022, NL
Woorden: 16070

schuifvenster
Het geheel van schuifkozijn, schuif- en vaste ramen. VWB. Bij schuifvensters schuiven de twee ramen langs elkaar

schuim
Een continuüm met gas en vloeistof, waarin gasbellen zich bevinden in veel minder vloeistof, die zich uitzet en zo celwanden vormt

schuimbeton
Een zeer licht cellenbeton dat wordt gemaakt door geprepareerd schuim toe te voegen of door gasvorming in het ongeharde mengsel te veroorzaken

schuine doorsnede
Wordt gebruikt voor tekeningen van doorsneden, genomen onder een andere hoek dan 90 graden op de as van het bouwwerk of voorwerp

schuine projectie
Verwijst naar een projectie waarbij parallelle lijnen van het beeldvlak worden geprojecteerd met een hellende of terugwijkende hoek van de verticale of horizontale as, in plaats van loodrecht te staan op het projectievlak of het beeldvlak. Het begrip onderscheidt zich van 'schuin perspectief', waarbij de parallelle lijnen niet parallel lijken te blijven, maar lijken samen te komen wanneer ze in de ruimte verdwijnen

schuttingharnas
Harnassen gebruikt bij toernooigevechten te voet, uitgevochten over een houten scheiding heen; 16e eeuw

schuurschijf
Schijven of trommels met een abrasant eraan bevestigd voor het schuren met elektrische apparaten

schwellenbau
Stijl van woningbouw waarbij vier horizontale houten balken (Schwellen) verticale vierkante palen ondersteunen. Deze stijl resulteerde in een zeer stabiel frame, waardoor meerdere verdiepingen op elkaar konden worden gezet. Het was de voorloper van vakwerkbouw en andere constructies met houten skelet. De stijl is aangetroffen in Duitse gebouwen die zijn gebouwd vanaf de late 12e eeuw

sclerometer
Instrumenten die worden gebruikt om de hardheid van materialen vast te stellen door de druk te meten die nodig is om materialen te krassen, deuken of doorboren

scoop
Schijnwerpers, meestal vast, met een lamp in een ellipsoïde of paraboloïde reflector

scoutingdas
Elk vierkant stuk of langwerpige strook linnen of ander materiaal die om de hals wordt geslagen en vaak als onderdeel van een uniform wordt gedragen

scraffito
Het egaliseren van een korrelig oppervlak door afschrapen of wrijven; in de schilderkunst heeft de term met name betrekking op het creëren van vormen en texturen door een nat, pas geschilderd oppervlak te schuren

scraped vessel
Vaten met een gekerfd of geribbeld oppervlak; bespeeld door daar overheen te raspen met een niet-klinkend voorwerp

scratch-art
Verwijst naar kunstwerken die worden gemaakt door een ontwerp te krassen of te graveren in karton of een ander oppervlak dat is geprepareerd door het te bedekken met inkt, zodat de kleur van het karton zichtbaar wordt in het ontwerp. Er kan gekleurde was of verf worden gebruikt om een ontwerp te maken op willekeurig karton of er wordt commercieel gemaakt ‘schaafkarton’ gebruikt. De was of verf wordt vaak bedekt met Oost-Indische inkt. Het krassen of schaven van het ontwerp gebeurt in het algemeen met een naald of een ander scherp instrument

screens passage
Ruimten tussen de kamerschermen (die als visuele obstakels dienen) en de deuren naar de dienstvertrekken (provisiekamer, keuken, voorraadkamer) in Middeleeuwse zalen

sculptuur
Kunstwerken waarin beelden en vormen zijn uitgevoerd in reliëf, in intaglio of in rondsculptuur. De term verwijst in het bijzonder naar objecten of groepen objecten die hun tastbaarheid behouden. De term is vooral van toepassing op kunstwerken die worden gemaakt door in een hard materiaal te snijden of te graveren, door een pletbaar materiaal te vormgieten of te modelleren of door delen samen te voegen tot een driedimensionaal object. Meestal heeft de term betrekking op grote of middelgrote objecten van steen, hout, brons of een ander metaal. Kleine objecten worden doorgaans 'beeldsnijwerken' genoemd. Gebruik specifiekere termen voor werken die meer verspreid zijn over ruimte of tijd, of minder tastbaar worden, zoals 'mail art' of 'omgevingskunst'

scatter piece
Beeldhouwwerken, waarbij elementen of modules zijn verspreid op een willekeurige dan wel schijnbaar willekeurige of gedeeltelijk ongecontroleerde manier

schilderstukken
Geschilderde voorstellingen op panelen of opgespannen doek, meestal van draagbaar formaat. Vooral te onderscheiden van 'muurschilderingen' en 'verluchtingen' in manuscripten

schoorsteenkroon
Bovenste deklijst van metselwerk of ander onbrandbaar materiaal, bovenop schoorstenen. Voor extra onderdelen die bovenaan openingen van schoorsteenpijpen worden geplaatst en deze bedekken wordt 'schoorsteenkappen' gebruikt

schraagtafel
Wordt gebruikt voor tafels met een afneembaar tafelblad dat niet op poten maar op twee of drie schragen steunt, die met een overlangse balk zijn verbonden. Gebruik 'zaagtafels' voor tafels met X-vormige schragen als onderstel

schuifdeursleutel
Sleutels die gebruikt kunnen worden bij schuifdeuren met een insteekslot dat is voorzien van een sleutelplaatje; de lengte van de sleutel is verstelbaar

schurken
Personen die handelingen uitvoeren die bij openbare wet zijn verboden of die plichten verzaken die bij openbare wet zijn vereist, en die de overtreder strafbaar maken volgens die wet

schutterijen
Georganiseerde korpsen bestaande uit vrijwillige, part-time werkende burgers met beperkte militaire training, die in hun vrije tijd beschikbaar zijn voor noodsituaties, gewoonlijk voor de lokale verdediging en het bewaren van de vrede of ter aanvulling van de reguliere strijdmacht

scenario's
Te gebruiken voor overzichten van verhalen of plots, bijvoorbeeld van toneelstukken, balletten, opera's, films en televisieprogramma's

schraagsteiger
Verstevigde stelling die meestal bestaat uit een horizontale balk die aan elk uiteinde wordt ondersteund door een paar gespreide palen die als stutten fungeren

Schwedlerkoepel
Wordt gebruikt voor de in 1863 in Berlijn door Schwedler geïntroduceerde koepels die zijn opgebouwd uit een onregelmatig driehoekig netwerk van scharnierende balken

schynbald
De vroegste vorm van de scheenplaat, daterend van halverwege de 13e eeuw, bestaande uit gleufvormige buizen van metaal of leer, die aan één kant open waren en het scheenbeen bedekten van net boven de enkel tot net onder de knie

schachtring
Wordt over het algemeen gebruikt voor kleine, decoratieve lijsten, meestal hoekige banden of riemen die een zuilschacht omcirkelen. In het bijzonder duidt de term de riemen aan rond de onderkant van de echinus van een Dorische zuil. Voor de groeven rond de onderkant van een Dorische zuil, die de verbinding tussen kapiteel en schacht verbergen wordt 'hypotrachelia' gebruikt. Voor gevormde banden rond Gotische zuilschachten, die vaak de verbinding tussen twee schachtdelen verbergen wordt 'schachtringen' gebruikt

schoon water
Water dat geen grote hoeveelheden zout bevat, bijvoorbeeld water in vijvers, meren of beken

schoonheidsleer
Tak van de filosofie die waarneembare schoonheid bestudeert in de kunst en natuur, samen met de intellectuele en emotionele reacties op schoonheid

schoonmaker
In algemene zin, personen die beroeps- of bedrijfsmatig schoonmaken, met name het interieur van gebouwen of kleding en huishoudlinnen

schoonschrijfboek
Boeken met schriftelijke of gedrukte voorbeelden, bijvoorbeeld van kalligrafie, die door leerlingen kunnen worden nagemaakt

schoor
Wordt gebruikt voor onbeweeglijke stutten, meestal van hout of metaal en meestal onder druk

schoorsteenhals
De smalste delen van een schoorsteenpijp, tussen de samenkomst of samentrekking boven de haardstede en de eigenlijke schoorsteenpijp. Vaak op het punt waar de klep zich bevindt

schoorsteenkap
Afdekkingen die schoorsteenopeningen beschermen. Voor deklijstachtige uiteinden aan schoorstenen wordt 'schoorsteenkronen' gebruikt. Voor verlengstukken die bovenop schoorstenen worden geplaatst om voor een betere luchtstroom te zorgen of voor een beter uiterlijk en die over het algemeen de schoorsteenpijp verlengen wordt 'schoorsteenpotten' gebruikt

schoorsteenkap
Wordt gebruikt voor de kapvormige middelen ter bescherming van de open bovenkant van pijpen, schoorstenen of schachten waarbij de lucht vrije doorgang houdt

schoorsteenpot
Wordt gebruikt voor verlengstukken van metaal, metselwerk of keramiek, die een voortzetting vormen van de schoorsteenpijpen bovenop schoorstenen om voor een betere luchtstroom of een beter uiterlijk te zorgen. Voor verlengstukken die schoorsteenopeningen beschermen en die kunnen dienen om regen tegen te houden wordt 'schoorsteenkappen' gebruikt

schoorsteenstuk
Wordt gebruikt voor panelen of decoratieve constructies die zich boven een schoorsteenmantel bevinden

schootje
Korte, rokachtige delen van een kledingstuk die aan de taille zijn bevestigd, zoals aan een lijfje of jak, en die zich meestal tot voorbij de heupen reiken

schoteltje
Bordjes met een ondiepe holle vorm, meestal rond, voor het eten van voedsel of om een kop op te zetten. Degene die bij een kop worden gebruikt hebben een lichte uitholling in het midden waarin de kop wordt geplaatst

schouderboog
Delen van een overspanning die bestaan uit vlakke lateien, gedragen door kraagstenen die in de opening steken en meestal in holtes onder de uitstekende uiteinden gehakt zijn

schouderhydria’s
De standaard-hydriavorm die werd gebruikt voor zwartfigurige vazen. Dit stevige vat onderscheidt zich door een grote ronde opening, uitspringende hals, brede, enigszins platte schouder en brede buik. Deze vorm bleef voortbestaan in roodfigurige vazen maar werd daar minder gewoon

schouwboezems
In een vertrek uitspringend rookvangend gedeelte van een schoorsteen of schouw boven de stookplaats. VWB. Als het de omlijsting van de stookplaats betreft zie 'schoorsteenmantels'

schouwburgen
Aanduiding voor gebouwen die een toneel hebben en zitplaatsen voor het publiek

schraper
Machines die graven, slepen of schaven en zijn uitgerust met een snijkant, een draagbak, een beweegbare frontmuur of bed en een stort- of uitwerpmechanisme

schriftgraniet
Een graniet waarvan het gepolijste uiterlijk markeringen vertoont die een effect teweegbrengen alsof het inscripties in Hebreeuws of spijkerschrift bevat

schrijfkamer
Kamers die bestemd zijn om in te schrijven, zoals in een residentie, hotel of club

schrijftafel
Wordt gebruikt voor vlakke bureaus op lange poten die meestal de vorm aannemen van een tafel met een lange la onder het blad. Gebruik 'schrijfbureaus' voor gelijksoortige stukken die een opbouw hebben met vakjes voor schrijfbenodigdheden

schrijnen
Heiligdommen die klein zijn in omvang en bedoeld voor persoonlijk gebruik. Hier inbegrepen zijn persoonlijke heiligdommen voor de traditionele rituele en religieuze devotionele doeleinden, daterend uit de oudheid tot de moderne tijd in vele culturen. Ook inbegrepen zijn moderne werken, gemaakt in de vorm van devotionele heiligdommen: voorbeelden zijn persoonlijke heiligdommen gemaakt volgens de New Age esthetiek en heiligdommen ontworpen als op zich zelf staande ambachtelijke objecten, gemaakt om kleine snuisterijen of andere objecten zonder religieuze betekenis weer te geven. Voor grote heiligdommen, gebruik 'heiligdommen (bouwwerken).' Voor relatief kleine heiligdommen met heilige relikwieën, zoals de relieken van een heilige, gebruik 'reliquiaria.'

schroef
Cilindrische bevestigingsmiddelen met een kop met daarin een groef of holte, en een spiraalvormige schroefdraad, die ergens in worden geplaatst door ze rond te draaien met bijvoorbeeld een schroevendraaier

schroef
Draaiende stangen met stervormige uiteinden die worden gebruikt om voertuigen door lucht of water voort te bewegen

schroefloze knop
Deurknoppen die aan de krukpen zijn bevestigd door middel van speciale moersleutels, in plaats van met de meer gebruikelijke dwarse schroef

schroefoog
Cilindrische of enigszins taps toelopende bevestigingsmiddelen met een lus of oog in plaats van een kop

schroefpenning
Twee penningen die samengeschroefd een doosje vormen. Meestal bevat de schroefpenning één of meer prentjes

schubbenpatroon
Patroon waarin rijen van gebogen of vlakke elementen elkaar achtereenvolgend overlappen en op de schubben van een vis lijken

schubdieren
Orde van zeven levende soorten in één familie. De grote hoornachtige schubben die de huid van de dieren bedekken zijn uniek. Het zijn nachtdieren die gebruik maken van hun goed ontwikkelde reukvermogen om insecten te vinden

schudzaag
Machines die gebruik maken van de op- en neergaande beweging van een recht zaagblad maar afhankelijk zijn van de klemmen die het zaagblad strak houden

schuifdeurkom
Deurhendels voor een schuifdeur die verzonken in de deur zijn aangebracht met een pen-en-gatverbinding en die een gewelfde uitsparing hebben die dient om de vingers achter te haken

schuilkelder
Constructies of kamers, vaak onder de grond, die zijn versterkt om bominslagen te weerstaan en die gewoonlijk zijn voorzien van voedsel en andere eerste levensbehoeften. Bedoeld om te worden gebruikt door burgers of militair personeel tijdens vijandelijke bombardementen

schuilplaats
Wordt algemeen gebruikt voor bouwwerken die een zekere mate van bescherming, beschutting of verdediging bieden; gebruik waar mogelijk een specifiekere term

schuin dak
Aanduiding voor daken waarvan een of meer vlakken een helling hebben van meer dan 10 graden ten opzichte van het horizontale vlak

schuin perspectief
Verwijst naar een perspectiefsysteem waarbij rechthoekige vormen in een hoek ten opzichte van het afbeeldingsvlak worden geplaatst in plaats van parallel aan het vlak; mogelijke technieken zijn tweepunts- en driepuntsperspectief

schuinschrift
Manier van schrijven waarbij men de letters in een vloeiende beweging schrijft, zonder de pen op te tillen. De letters hebben veel ronde hoeken en lussen en staan schuin. Letters en lijntjes staan veelal aan elkaar (ligatuur)

schulpzaag
Lange, meestal grofgetande handzagen waarvan de tanden onder een hoek van 60 graden staan en een beitelachtige scheurwerking hebben; worden gebruikt om hout te zagen in de richting van de nerf

scorebord
Grote, meestal rechthoekige borden op sportterreinen, die voornamelijk worden gebruikt om de score en andere relevante feiten, cijfers of beelden aan te geven

scriptie
Verhandelingen die een unieke invalshoek resulterend uit onderzoek naar voren brengen, voornamelijk als vereiste voor het behalen van een academische graad

scroll skirts
Boegbeelden die geen borstbeelden zijn of beelden met volledige lichamen. In specifieke zin boegbeelden die eindigen in een krul in plaats van in voeten. Scroll skirts lopen over in de boeg van het schip en zorgen voor een vloeiend profiel

sculpteurs
Kunstenaars die zijn gespecialiseerd in het scheppen van beelden en vormen die hoofdzakelijk driedimensionaal worden uitgevoerd, vaak van groot of middelgroot formaat, in het medium steen, hout of metaal. De term kan ook verwijzen naar kunstenaars die werk in reliëf of intaglio uitvoeren. Gebruik 'beeldsnijders' voor kunstenaars die kleine werken vervaardigen, of voor ambachtslieden die driedimensionale vormen vervaardigen welke niet als kunst worden beschouwd

scypathus munt
Wiebelige, schotelvormige munten geslagen tijdens het Byzantijnse tijdperk; dit gebeurde vooral gedurende de 11e tot en met de 13e eeuw en wel in India

schroefpers
Kleine verticale persen bestaande uit een vaste ijzeren of stalen basis en een beweegbare plaat die wordt verhoogd en verlaagd met behulp van een lange verticale schroef. Worden gebruikt om snel uniforme druk uit te oefenen

schoolschip
Te gebruiken voor schepen die zijn gebouwd of worden gebruikt om bemanningsleden, studenten van de zeevaartschool of anderen op te leiden; bij veel marines worden dergelijke schepen gebruikt voor cadetten

seismiciteitkaart
Kaarten waarop kenmerken van de aardkorst die met aardbevingen te maken hebben worden weergeven

seismisch ontwerp
De planning en constructie van een structuur die gericht is op de mogelijkheid van de structuur om de bedoelde positie en oriëntatie te behouden tijdens aardbevingen

seismische activiteit
De frequentie, intensiteit en verdeling van aardbevingen in een bepaald gebied

seismische voeg
Voegen die worden gebruikt om extreem lange gebouwen te scheiden in een serie van aangrenzende delen om beschadiging door aardbevingen te weerstaan

seismologie
Tak van de geofysica die zich bezighoudt met de studie naar aardbevingen en seismische golven

seismograaf
Diverse instrumenten voor het meten en vastleggen van trillingen van de aarde

seismometer
Instrumenten voor het meten van de richting, intensiteit en duur van bewegingen van de aarde

serveertafel
Benaming die door Sheraton wordt gebruikt voor standaarden met drie verdiepeingen, die zijn bestemd om, in de eetkamer, de schone en gebruikte borden en glazen op te zetten

sestertius
Oude Romeinse zilveren of koperen munten die oorspronkelijk een waarde hadden van tweeënhalve as of een kwart denarius; later werden dat vier assen. Ze werden uitgegeven vanaf eind 3e eeuw v.C. tot de tweede helft van de 3e eeuw n.C

Seto
Verwijst in algemene zin naar de stijl van geglazuurd keramiek die vanaf de 12de tot het einde van de 15de eeuw werd geproduceerd. In de vroege fase werden producten vervaardigd als flessen met asglazuur, kommen, borden en potten met vier kleine handvatten, vergelijkbaar met de producten uit Sanage. In de 13de en 14de eeuw ging men nieuwe industriële ovens bouwen waarmee nieuwe vormen, patronen, aardewerk met ijzerglazuur en gereedschappen voor boeddhistische rituelen konden worden vervaardigd. Het in de 15de en 16de eeuw geproduceerde Seto-aardewerk was voornamelijk bestemd voor huishoudelijk gebruik, meestal theeceremonieën

secrétaire à la Bourgogne
Commode-achtige bureaus die voor meerdere doeleinden geschikt zijn, met een reeks laden die mechanisch vanuit de achterkant omhoog konden worden gebracht

senatoren
Leden van een wetgevend overheidsorgaan dat senaat wordt genoemd, in het oude Rome en andere staten in de oudheid, in sommige steden in Europa van de middeleeuwen tot de moderne tijd en in sommige huidige staten zoals de Verenigde Staten, Canada, Frankrijk en Italië

sesando's
Snaarinstrumenten met een klankbodem van palmblad, de snaren zijn van koper en in paren rond de buisvormige snarenhouder van bamboe of hout gespannen, ook uit de bamboe snarenhouder zelf gesneden en omhoog gehaald; Timor. Gebruik: 'valika's' voor de gelijksoortige snaarinstrumenten uit Madagaskar

Sebei
Beschrijft werk dat is vervaardigd door het gelijknamige Afrikaanse volk, dat in Kenia en Uganda leeft

Sele
Beschrijft werken die zijn vervaardigd door het gelijknamige Afrikaanse volk, dat in Angola leeft en een subgroep van de Ovimbundu vormt

Sena
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in Mozambique en Malawi

Sere
Beschrijft werken die zijn vervaardigd door het gelijknamige Afrikaanse volk, dat in de Centraal Afrikaanse Republiek, Sudan en de Democratische Republiek Congo leeft

septische tank
Waterdichte reservoirs of tanks waarin afvalwater wordt opgevangen, en waarin door middel van sedimentatie en bacteriële werking een proces van klaring en gedeeltelijke zuivering plaatsvindt

segmentboog
Bogen waarbij bakstenen of andere kleine gewelfstenen zijn geplaatst in afzonderlijke concentrische cirkels

secularisatie
Handelingen of ceremonies die het heilige karakter van een ding of plaats wegnemen

servituut
Een meestal niet winstgevend belang, bepaald via een akte of testament, van een persoon in land dat eigendom is van een ander, en waarmee die persoon aanspraak kan maken op een bepaald, beperkt gebruik ervan

Sepik
Beschrijft de diverse soorten kunstwerken van de oorspronkelijke bevolking van Nieuw-Guinea die in Sepik leeft. Bij de vervaardiging van Sepik-kunstwerken wordt een breed scala aan materialen, technieken en vormen toegepast, vaak gecombineerd tot één gebeurtenis. De oorspronkelijke bevolking van Sepik hanteert diverse architecturale stijlen. De meest opvallende structuren zijn de mannenhuizen, met hun beeldgesneden structuurelementen, ornamenten en meubilair

sepia
Inkt die door kunstenaars wordt gebruikt, gemaakt van het bruine pigment dat wordt gewonnen uit de inkt van inktvissen, een weekdier dat is gerelateerd aan de octopus en de pijlinktvis. De inktvis gebruikt de natuurlijke inkt om zich te verdedigen. Om de inkt voor kunstenaars te maken wordt de inktzak uit het dier verwijderd, gedroogd en vervolgens opgelost in verdunde alkali en verder verwerkt. Het resulterende pigment is chemisch inactief en vrij permanent. Het wordt voornamelijk gebruikt als tekeninkt en om dunne lagen aan te brengen. Sepia-inkt wordt zeker al sinds de Romeinse tijd gebruikt. Vanaf de Renaissance was het vooral erg populair als tekenmateriaal. In de late 18de en 19de eeuw verving het bister als middel om gewassen tekeningen te maken

seizoenwoning
Te gebruiken voor woningen die alleen in het seizoen of slechts een paar maanden per jaar worden bewoond, bijvoorbeeld door semi-nomaden, toeristen of seizoenarbeiders

sepulcrum
Wordt gebruikt voor holtes in altaren of altaarstukken waar relikwieën in bewaard worden

serviesgoed
Groepen van bij elkaar passende stellen tafelgerei om een maaltijd te serveren voor een aantal aanzittenden

sestina's
Gedichten met zes stanza's die elk uit zes regels bestaan. De laatste woorden van de vijfde stanza herhaalt men in een andere volgorde in de overige vijf stanza's

semi-aluminium leer
Vellen of huiden die eerst plantaardig worden gelooid en vervolgens opnieuw worden gelooid met aluminiumzouten

serpentijn
Kanonnen die werden gebruikt van de 15e tot de 17e eeuw, vervaardigd in verschillende grootten en kalibers maar meestal lang in verhouding tot hun kaliber en langer en lichter dan steengeschut