KSART - Kunstvormen

Categorie: Algemeen of niet ingedeeld
Datum & Land: 02/10/2022, NL
Woorden: 16070

spotprent
Getekende afbeeldingen, die gewoonlijk met scherpzinnigheid en humor en kritiek leveren op actuele gebeurtenissen, maatschappelijke gewoonten of politieke tendensen

speciaal effect
Ongewone filmelementen die tot stand worden gebracht met behulp van diverse technieken, bijvoorbeeld computer-, mechanische, grime-, pyrotechnische, optische, licht-, draaisnelheids-, weers- en modelleertechnieken. Ze worden doorgaans gebruikt om effecten te creëren die met normale cameratechnieken of acteerhandelingen niet bereikt kunnen worden of daarvoor te kostbaar zouden zijn. Ze worden vaak in de setbeelden gemonteerd door een aparte speciale-effectenafdeling

spitse torens
Torens die zijn afgewerkt met spitsen. Verwijst naar de volledige constructie van de toren, de spits en de lantaarn, wanneer deze aanwezig is

spoelbak
Houders, inhoud ca 10 liter, voor het verzamelen en afvoeren van vuil water uit het huishouden

Spaans marmerpapier
Marmerpapier met lichte en donkere golfpatronen die het marmerpatroon diagonaal doorkruisen. Soms wordt het papier vóór het kleuren in vierkanten of ruitvormen gevouwen om het effect te versterken

spantbeen
Diagonale onderdelen van een dakspant die de gebinten ondersteunen en waarop de daksparren gelegd worden

springmeesters
Bouwvakkers die tot taak hebben met explosieven iets op te blazen

sprigging
In keramiek het aanbrengen van klei op een met een drukmal gemaakte hoofdvorm van vaatwerk, met de bedoeling om een reliëfdecoratie te maken

spiraalavegaar
Boren met een schroefvormig uiteinde

spiraalveer
Spiraalvormige veertjes die de vibratietijd van de balans bepalen en zo samen de voortgang van de wijzers van een uurwerk regelen

Spaans groen
Term die in algemene zin wordt gebruikt om te verwijzen naar verschillende soorten kopercorrosie. Hoewel 'patina' technisch-chemisch gezien alleen verwijst naar basisch koperacetaat, wordt de term ook gebruikt voor natuurlijk groene patina's die bestaan uit kopersulfaat, koperchloride of basisch kopercarbonaat

speciale bibliotheek
Bibliotheken in privébezit die een onderdeel vormen van een bedrijf of een andere organisatie en die meestal alleen beschikbaar zijn voor het personeel of leden van de organisatie

spoelschuif
Kleppen die op de bodem van een stortbak worden geïnstalleerd om het water door te laten stromen dat nodig is om de toiletpot schoon te spoelen

sportverenigingsgebouw
Gebouwen met voorzieningen voor de atletieksport en -recreatie en die alleen worden geboden op basis van lidmaatschap

sprenkelinstallaties
Sprinklerinstallaties die in gebouwen worden geïnstalleerd om branden te blussen

spectrale kleur
De kleuren die worden gevormd wanneer een lichtstraal door lichtbreking uiteenvalt in zijn samenstellende delen. De kleuren van de regenboog die overeenkomen met de elektromagnetische golven van het zichtbare spectrum (violet, blauw, groen, geel, oranje en rood); het sturen van wit licht door een prisma maakt deze spectrale kleuren zichtbaar

speelkasten
Gokmachines die werken op munten en die in werking worden gesteld door verschillende mechanismen, meestal met een hendel of een knop. (De uiteindelijke opstelling van vooraf aangegeven symbolen bepaalt hoeveel er wordt uitbetaald)

spiraalkandelaar
Kandelaars die bestaan uit een spiraal, gewonden van een smeedijzeren strip of staaf, die de stam van de kandelaar vormt en op een houten voetstuk is gezet. Tussen iedere winding van de spiraal is zoveel ruimte gelaten dat het kommetje of schaaltje met de kaarsenhouder omhoog en omlaag kan worden gezet door een zijstuk om de spiraal te draaien

spanten
Verwijst naar grote, vierkant gezaagde of geschaafde, gebruiksklare houtdelen, met name bestemd voor het construeren van een naar buiten toe gebogen en vervolgens verticaal omhoog lopend segment van een scheepskiel; dergelijke spanten zijn doorgaans opgebouwd uit meerdere stukken hout, niet uit één stuk

Sphenophyta
Cryptogame planten (die gebruik maken van seksuele reproductie, maar geen meeldraden en stampers hebben) met holle stengels. De stengels hebben knopen waaruit kransen van slanke takjes groeien. Tegenwoordig omvat deze stam één genus en ongeveer 30 soorten, maar in het verleden waren ze talrijk. Sommige Paleozoïsche soorten werden wel 30 meter hoog

spijkerviool
Idiofonen met een ronde, platte houten klankbodem met spijkers of ijzeren pennen van verschillende lengtes in de zijkanten geslagen, ook met sympathische snaren.; bespeeld door de spijkers aan te strijken met een geharste strijkstok

sponton
Officierspieken met een kop als die van diverse ander stokwapens, maar meestal met een brede, puntige kling met een ronde basis en vaak twee puntige uitsteeksels zoals bij een partisaan, of een dwarsbalk zoals bij een everzwijnspies; gebruikt in Europa van de 18e tot halverwege de 19e eeuw door onderofficieren van de infanterie, in het bijzonder door Engelse sergeanten

Spanish Colonial Revival
Verwijst naar de stroming in de Colonial Revival-architectuur in de jaren 20 van de 20ste eeuw die zich manifesteerde in de bouwprogramma's in het westen en zuidwesten van de Verenigde Staten. Kenmerkend voor deze stroming zijn balkons, veranda's en arcades, torens, daken met S-vormige pannen, plaza's en binnenplaatsen. De belangrijkste kenmerken van deze stijl zijn het ontbreken van architectonisch lijstwerk en het intensieve gebruik van gesneden of gegoten ornamenten, op klassieke stijlen geënte zuilen, venstertralies, smeedijzer en gedraaide spijlen die doen denken aan de Spaanse koloniale architectuur in Mexico

Space age
Verwijst naar de periode van midden jaren vijftig tot de vroege jaren zeventig van de 20ste eeuw, toen voor het eerst rakettechniek werd gebruikt om satellieten en bemande missies te lanceren naar de buitenaardse ruimte. In het algemeen van toepassing op werken die waren geïnspireerd door nieuwe technieken, materialen en ontwerpen die waren ontwikkeld voor de ruimtevaart, of op de beelden, ervaringen en psychologische toestanden die werden vastgelegd door astronauten tijdens ruimtemissies. De term is gebruikt voor werken op het gebied van kunst, design, muziek en architectuur die kenmerkend zijn voor deze periode

Spatialistisch
Verwijst naar de kunstwerken die verband houden met de esthetische doctrines die de Argentijns-Italiaanse kunstenaar Lucio Fontana (1899-1968) ontwikkelde. De stijl kenmerkt zich door de wens de scheiding tussen architectuur, schilderkunst en beeldhouwkunst op te heffen door elementen als kleur, geluid, ruimte, beweging en tijd samen te brengen in een nieuw soort totaalkunst. Opmerkelijk zijn de schilderdoeken van Fontana met gaten en sneeën die schaduwen werpen op het oppervlak

spleetidiofoon
Slaginstrumenten, bestaande uit 2 veerkrachtige armen die aan een uiteinde met elkaar verbonden zijn; bespeeld door de armen uit elkaar te duwen met een stokje, waarna ze rinkelen of trillen wanneer ze terugslaan en elkaar bij het andere uiteinde raken

sponning-klizeerschaaf
Schaven met uitstekende armen. Worden gebruikt om groeven te maken aan de kant die het verst is verwijderd van de houtbewerker

spandrel glas
Helder glas waarop aan één zijde gekleurd keramisch email is ingebakken; wordt gebruikt voor boogvullingen en dergelijke toepassingen

specerij
Aromatische, plantaardige stof die in kleine hoeveelheid als smaak- of reukgevend toevoegsel bij spijzen en dranken gebruikt wordt

speciale bibliothecaris
Bibliothecarissen die werken in omgevingen buiten de normale context van traditionele openbare, privé-, universiteits- en schoolbibliotheken, waaronder bedrijven, non-profitorganisaties en overheidsorganisaties

spinstok
Stokken waarop wol, vlas of draad wordt gestoken om te worden gesponnen met behulp van een spindel of spinnewiel

spoeldrager
Een type voet aan een glazen vat die wordt gemaakt door een ring te vormen waarop het vat staat door gesmolten glas rond de bodem te draaien

spoorlijnen
Wordt gebruikt voor het geheel van rails, bielzen en bevestigingsmiddelen waarover spoorwegvoertuigen rijden

springerle-plank
Gegraveerde planken waarop deeg wordt gedrukt zodat het ontwerp in het deeg verschijnt

spoorwegartillerie
Zwaar geschut geplaatst op en afgevuurd vanaf onderstellen die op een spoorbaan rijden

spaanhouder
Middelen die spaanders kunnen vasthouden terwijl ze branden. Ze hebben meestal een eenvoudig smeedijzeren, U-vormig handvat waarbij sommige een veer of tang hebben

spaarkassen
In beginsel geen winst nastrevende instellingen waar men opgespaard geld tegen rentevergoeding in bewaring kan geven

spaghettitang
Tangen die worden gebruikt voor het opscheppen van pasta, met name spaghetti

spangenhelm
Kegelvormige helmen gemaakt uit een aantal segmenten en banden, bekend sinds de Romeinse tijd en in aangepaste vorm gebruikt tot de 14e eeuw

spanklem
Houten frames zonder verstelbare hoeken, die worden gebruikt voor het ondersteunen van canvas of ander textiel. Gebruik 'spanramen (benodigdheden voor inlijsten en monteren)' voor soortgelijke frames met verstelbare hoeken

spanschroef
Klemgereedschap met een verstelbare bek die door een hefboom of schroef wordt afgesteld. Wordt gebruikt om een voorwerp vast te klemmen terwijl er aan wordt gewerkt

spaudler
Gleufachtige schouderstukken die vanaf halverwege de 14e eeuw werden gebruikt en die bestaan uit een reeks scharnierende halfronde harnasplaatjes die een gedeelte van de schouder en bovenarm beschermen

specerijkist
Miniatuurkisten met ontelbaar veel kleine laadjes voor kruiden. Ze worden op een tafel of een ladenkast gezet

speelgoedblokken
Lichte, massieve voorwerpen, meestal kubusvormig en vaak gemaakt van hout, plastic of een dergelijk materiaal, meestal als set; ze zijn bedoeld als kinderspeelgoed

speelhal
Amusementsvoorzieningen die een verscheidenheid aan spellen en ander amusement bieden die kunnen worden gespeeld tegen een vastgestelde prijs

speldenkussen
Kleine kussentjes waarin spelden worden vastgeprikt als ze niet worden gebruikt

Sphenodontia
Orde van reptielen die worden gekenmerkt door premaxillair weefsel dat de premaxillaire tanden (voortanden) vervangt en vier tot vijf grotere tanden aan het begin van de rij boventanden. De eerste soorten ontstonden in het Onder-Trias. De orde omvat drie families en ongeveer twintig genera, waarvan er echter nog maar een bestaat (Sphenodon) met twee levende soorten

spider faëtons
Lichte herenfaëtons voor plezierritjes of showwedstrijden die meestal bestaan uit tilburykasten op vier wielen, vaak met stoelen met rugleuning van dunne sierlijke latjes en een zeer eenvoudig achterbankje voor de knechten

spiegel van obsidiaan
Spiegels gemaakt van gepolijst obsidiaan, een zwart, glanzend glas dat ontstaat wanneer lava snel afkoelt. Dergelijke spiegels werden sinds het paleolithicum gebruikt. In Midden-Amerika en andere regionen gebruikte men ze soms voor tovenarij

spiegelglas
Glas voor spiegels. VWB

spiegeltafels
Benaming die van toepassing is op verschillende Franse kaptafels die voor vrouwen zijn ontworpen

spiesvedel
Strijkinstrumenten met een lange hals die diametraal door de klankkast loopt en er aan de onderkant uitsteekt als een pin of stompje waaraan de snaren zijn bevestigd

spiltrap
Trappen waarvan de taps toelopende treden in de rondte lopen en vast zitten in een solide, centrale trapspil

spindel
Stokken, gewoonlijk aan beide uiteinden spits toelopend, die als as worden gebruikt bij het handspinnen. Draden worden op de spindel getrokken en gedraaid vanuit een op het spinrok gestoken massa wol of ander materiaal. Het beeld van spindel en spinrok wordt van oudsher in verband gebracht met vrouwelijke kracht of deugd. Gebruik ‘spoelen’ voor soortgelijke cilindrische objecten die worden gebruikt om de draad na het spinnen te vergaren en bij het spinnen

spinthoutkevers
Leden van een familie die bestaat uit 90 soorten kleine kevers, roodbruin tot zwart van kleur, met larven die door belegen hout heen boren waardoor er slechts droog poeder overblijft. De kevers tasten gelakt, geverfd of behandeld hout niet aan. De gaatjes die worden achtergelaten door deze en andere soorten boorkevers worden vaak onterecht beschouwd als bewijs van de ouderdom van een houten voorwerp

spionageroman
Roman waarin een spion als hoofdpersoon verwikkeld is in spionnageactiviteiten, die zich dikwijls afspelen in een erotische context en waarbij geavanceerde techonologie wordt toegepast om een buitenlandse vijand te weerstaan of uit te schakelen

spiraalband
Een soort band waarin dicht bij elkaar geplaatste gaten door de bladen zijn geboord of geperforeerd bij de rand van de band, waardoor als spiraal gevormd draad of plastic materiaal wordt getrokken om de bladen bijeen te houden

spiraalboor
Boren met één of meer spiraalvormige snijgroeven. Worden gebruikt voor het boren van gaten in metaal, hout en plastic

spiraalgewelf
Ringvormige gewelven met een spiralende as die gebruikt worden ter ondersteuning van bijvoorbeeld de treden van een wenteltrap

spiraalmatras
Spiralen die een matras ondersteunen

Spirulida
Orde van in diep water levende inktvisachtige koppotigen waarvan nog slechts één lid resteert. Wordt gekenmerkt door een opvallend drijforgaan, een in kamers verdeelde inwendige schelp. In sommige classificaties worden ze beschouwd als familie van Sepiida

spitz
Balletschoenen met verstevigde tenen die meestal worden vastgemaakt met kruiselings gebonden satijnen lint en die bestemd zijn voor het dansen op de punten van de tenen

splashed ink
Chinese schildertechniek met brede streken zonder contouren, vaak met de zijkant van het penseel. Veelvuldig gebruikt tijdens de Zuidelijke Sung-periode

split-levelwoning
Wordt gebruikt voor woningen waarin de etageniveau's van naast elkaar gelegen ruimten minder dan een hele verdieping van elkaar verschillen

spolvero
Bij fresco's, het overbrengen van een uitgeprikte tekening op de uiteindelijke kalklaag door die te bestuiven met een met houtskoolpoeder gevulde, stoffen zak, waardoor de contouren van het ontwerp op de pas aangebrachte intonaco te zien zijn

sponsbakjes
Een soort bak om een badspons in te doen, in de vorm van een bol die horizontaal doormidden is gedeeld, waarvan het onderste gedeelte rust op een platte basis en de bovenste helft een scharnierende deksel met een gaatjespatroon is

sponsen
Het procédé waarbij kleur of glazuur wordt aangebracht met een spons om een vlekkerig effect te verkrijgen; dit kan willekeurig of in een patroon worden toegepast

spoor met wiel
Sporen die uitgerust zijn met een tandwieltje dat ronddraait op een as die in de steel van de Y-vormige spoor zit. Werden vanaf de 13e eeuw alom gebruikt

sporenelementenanalyse
Het analyseren van een voorwerp om er achter te komen welke spoorelementen erin aanwezig zijn, en in welke verhoudingen; dergelijk onderzoek wordt vooral uitgevoerd om vast te stellen waar de ruwe materialen waarvan het voorwerp is gemaakt, vandaan komen

sporenkap
Wordt gebruikt voor daken waarvan de gewone sparren hun belasting niet overdragen op secundaire steunders, zoals spanribben en gordingen

sportcoupés
Te gebruiken voor open auto's met één bank voor twee of drie passagiers en een grote kofferbak of uitklapbank

sporthal
Wordt gebruikt voor gebouwen die afgezette en ononderbroken ruimten bieden die zijn aan te passen voor verschillende gymnastiek- en recreatieactiviteiten zoals bijvoorbeeld baansporten en basketbal; vaak geplaatst op of bij sportvelden

sprookje
Verhalen die zich afspelen in een ver verleden en waarin gebeurtenissen worden beschreven die in de echte wereld onmogelijk zouden kunnen plaatsvinden. Hoewel het vaak magische verhalen zijn waarin allerlei fantasiefiguren voorkomen, worden de hoofdrollen door mensen vertolkt

spuiten
Voorwerpen die op vulpennen lijken en waaraan reservoirs vastzitten die perslucht gebruiken om een fijne nevel van verf of ander deklaag te produceren

spuitflessen
Flessen die water onder druk bevatten, dat door een gebogen buisje in de hals naar buiten wordt gedreven door de druk van gas als een ventiel in de buis wordt geopend

speedboor
Gereedschappen die worden gebruikt om gaten ondiepe boorgaten in hout te maken. Ze zijn in een booromslag bevestigd en bestaan uit een scherpe punt (of een van schroefdraad voorziene middenpunt), een uitstekende snijrand en een scherpe rand om het hout binnen de draaicirkel weg te snijden

speelgoedsoldaat
Miniatuurfiguren in de vorm van soldaten. Variëren van simpele speelfiguren voor kinderen tot erg gedetailleerde modellen die verzameld worden

speerstaken
Instrumenten die bestaan uit een lange horizontale balk met twee verstelbare, schuivende punten, waarvan één met een potlood en de ander met een pin of stift. Worden gebruikt om grote cirkels of cirkelbogen te tekenen voor bijvoorbeeld werktekeningen op ware grootte, het opmeten van vaten of timmerwerk

splitshoorn
Lange, taps toelopende kegels die worden gebruikt om gaten in rieten voorwerpen uit te rekken

spoelspiraal
Apparaten die worden gebruikt om films te spoelen

spookstad
Aanduiding voor eens welvarende nederzettingen die recent verlaten zijn, voornamelijk ten gevolge van dramatisch economisch verval of uitputting van lokale natuurlijke bronnen. De gebouwen blijven meestal staan, maar zijn in staat van verval

springstaarten
Orde van ongeveer 6000 soorten kleine primitieve insecten zonder vleugels. De meeste soorten hebben een gevorkt aanhangsel (furcula) aan het eind van het achterlijf dat in gespannen toestand wordt gehouden met het tenaculum, een soort haakje dat wordt gevormd door twee ledematen

spoil bank
Gebieden die ontstaan door opgegraven grond of overgebleven materiaal, voordat het terug wordt gestort; ook het deel van een mijn waar de kolen en andere mineralen achterblijven die niet verhandelbaar zijn

spookhuis
Wordt gebruikt voor huizen die worden bewoond of schijnbaar worden bewoond door spoken of andere verschijningen

spreidlicht
Gelijkmatige, bijna schaduwloze verlichting voor het verlichten van taferelen of objecten, zodat ze duidelijker zichtbaar zijn dan de omgeving

spreken in het openbaar
Toespraken houden voor een groep of in een publieke omgeving

speren voor de jacht
Speren voor de jacht; met vleugels aan de kling of een dwarsbalk net eronder, om te voorkomen dat een gespietst dier voorbij het blad de stok op komt en om het snel terugtrekken te vergemakkelijken

sporendak
Wordt gebruikt voor daken zonder bint- of hanebalken, die op muren moeten rusten om druk te kunnen weerstaan

spuwers
Wordt gebruikt voor korte buizen, pijpen of kanalen die zijn ontworpen om water naar buiten en weg van verticale oppervlakken te voeren, zoals van goten, balustrades, stortbakken, of bekkens van fonteinen

springschansen
Bouwconstructies, al of niet kunstmatig, bestaande uit sterk hellende, met sneeuw bedekte banen waarvan de skiërs als het ware gelanceerd worden

spellen
Te gebruiken voor platte borden of bordachtige spelbenodigdheden die zo zijn gemarkeerd dat de voortgang van het spel er op kan worden gevolgd

spiegel
Wordt gebruikt voor voorwerpen met een zeer gepolijst oppervlak, vaak omlijst en ontworpen om beelden te weerspiegelen

spiegelplateau
Spiegels met verzilverde randen, soms twee lagen boven elkaar, bedoeld om beeldjes, kaarsenstandaards of vaatwerk op of in te zetten; gebruikt als pièces de milieu op tafel aan het eind van de 18e en het begin van de 19e eeuw

spiegelreflexcamera's
Camera's met een zoeker- en focusseringssysteem dat gebruik maakt van een spiegel tussen de lens en het scherpstelvlak om het beeld rechtop weer te geven

spierpop
Schaalmodellen van menselijke of dierlijke figuren met afgestroopte huid aan de hand waarvan kunstenaars het spierstelsel kunnen bestuderen

spietsen
Stokwapens met een scherpe punt en zonder extra bladen of punten; om mee te gooien of te stoten of beide, gebruikt bij zowel het oorlogvoeren als bij de jacht

spijker
Dunne, meestal puntige bevestigingsmiddelen met een kop, ontworpen om te worden ingeslagen

spijkerklauw
Voorwerpen in de vorm van een handvat met een bek en een verlengbare steel, die worden gebruikt om spijkers uit hout te trekken. Gebruik 'spijkertrekkers' voor handgereedschap met een gevorkt uiteinde dat voor soortgelijke doeleinden wordt gebruikt

spijkertrekker
Klein handgereedschap met een handvat en een licht gebogen gaffelvormig uiteinde om duimspijkers of spijkers mee te verwijderen. Gebruik 'spijkertangen' voor gereedschap met een bek, dat voor soortgelijke doeleinden wordt gebruikt

spin
Geleedpotige dier met acht poten dat met spinklieren webben maakt waarin insecten kunnen worden gevangen