KSART - Kunstvormen

Categorie: Algemeen of niet ingedeeld
Datum & Land: 02/10/2022, NL
Woorden: 16070

sjamanisme
Verwijst in het algemeen naar de religieuze praktijken van sommige Noord-Aziatische volkeren die geloven dat goede en slechte geesten de wereld bevolken, en dat zij via priesters, die als medium fungeren, deze geesten kunnen oproepen of met hen kunnen communiceren. Sjamanisme komt ook voor bij de voorchristelijke Lappen, de Inuit, de Prairie-Indianen van Noord-Amerika, sommige Australische Aboriginals en verschillende andere volken. De term werd oorspronkelijk gebruikt door het Tungus-volk van Siberië

sjabti-kist
Kistjes waarin sjabti’s werden bewaard. Eerst waren dit kleine doodskisten, maar vanaf het Nieuwe Koninkrijk werden de kisten groter en werden ze versierd met funeraire scenes

sjako
Militaire hoofddeksels met een hoge, onbuigzame bovenkant en een klep, die meestal door militairen en leden van muziekkapellen worden gedragen. Gedragen in de negentiende eeuw door de Infanterie in Europa, het hoofddeksel van de Hongaarse Huzaren nabootsend. Verwant aan de hoge burgerhoed en voorzien van een klep op het voorhoofd. De hoedenbol is stijf en cilindrisch. Vaak is de binnenzijde uit karton vervaardigd en de buitenzijde met vilt bekleed. Toch is er een grote variatie in vorm, materiaalgebruik en kleur

sjamaan
Zij die als bemiddelaars optreden tussen de natuurlijke en bovennatuurlijke werelden, als genezers of priesters die de toekomst voorspellen en bovennatuurlijke krachten beheersen ten behoeve van het welzijn van de samenleving

sjees whiskey
Zeer lichte sjezen die heel snel kunnen gaan; hebben zelden daken en vaak ook geen spatscherm

sjeikdom
Landen in de Arabische wereld onder het bewind van een sjeik

skyphoi type A
Verwijst naar een type skyphoi bestaande uit een betrekkelijk dikwandige beker met stevige handvatten en een (bandvormige) torusvoet. De totale proporties zijn zwaarder dan die van Korinthische skyphoi

skyphos
Een type drinkvaten in de vorm van een diepe beker, meestal met twee horizontale handvatten aan de lip en een kleine geïntegreerde voet. In geheel zwart of mat onbeschilderd aardewerk was de skyphos het meest voorkomende bekertype

skilift
Kabelbanen voor het vervoer van skiërs en die meestal bestaan uit een reeks zitplaatsen die hangen aan een eindeloze kabel die wordt aangedreven door motoren

skelters
Voertuigachtig speelgoed met trappedalen die lijken op die van een fiets; verscheen in een eenvoudige vorm aan het einde van de 19e eeuw en had aan het begin van de 20e eeuw soms al uitgebreidere auto-achtige accessoires en echt werkende onderdelen

skipak
Een- of tweedelige kostuums die bestaan uit een nauwsluitende broek en een jasje gemaakt van warme, lichte, weerbestendige stof. Soms gemaakt als een ensemble met een bijpassende trui, muts of pet, handschoenen of nog andere accessoires

skimotor
Te gebruiken voor motorvoertuigen met rupsbanden aan de achterkant en bestuurbare ski's voor, waarmee over sneeuw wordt gereden

skiagrafisch
In tweedimensionale representaties als tekeningen of schilderijen: de afbeelding van figuren en objecten in perspectief met passende gradaties van licht en schaduw, waarbij technieken als arcering worden gebruikt; heeft met name betrekking op architectonische afbeeldingen waarin schaduwen worden weergegeven die onder een bepaalde hoek worden geworpen

Sky art
Beweging rond de kunstenaar Otto Peine en kunstenaars van het Center for Advanced Visual Studies, dat deel uitmaakt van het Massachusetts Institute of Technology in Amerika. Sky artists maakten kunst in de lucht, zowel binnen als buiten de stad, met behulp van moderne technologie zoals laserprojectie en solar-tracked hologrammen, maar ook met eenvoudige technieken, zoals vliegers

skistok
Dunne stokken of staven met meestal een punt aan de ene kant, een handvat of lus aan de andere kant en een schijf bij de onderkant om het blijven steken in de sneeuw tegen te gaan. Worden gebruikt bij het skiën op sneeuw om vaart te krijgen, in balans te blijven of om sprongen en draaien te oefenen

skeuomorphs
Voorwerpen die zijn gemaakt in de vorm van een ander voorwerp, maar met een afwijkend of alternatief materiaal

skelet
De algemene klassen van ladingverdelende middelen, gebaseerd op structurele principes en gebruikt in bouwwerken

skeleton suit
Jongenspakken, met een broek die wordt vastgeknoopt aan de taille van het bijbehorende jasje of gilet; gedragen aan het eind van de 18e en het begin van de 19e eeuw. Geen Nederlands equivalent

ski
Lange, smalle, plankachtige toestellen die worden vastgezet onder speciaal ontworpen hoge schoenen en gebruikt om mee over sneeuw te glijden; al meer dan 5000 jaar bekend en oorspronkelijk gemaakt van dierenbeen dat direct aan schoeisel werd bevestigd, maar tegenwoordig vervaardigd uit verschillende harde, duurzame materialen, met een taps toelopend en omhoogkrullend vooreinde

skischoen
Stijve schoenen die stevig om de voet zijn bevestigd met behulp van veters, gespen of haken en die in een binding van een ski kunnen worden vastgezet

skeletklok
Wordt gebruikt voor klokken die zo zijn ontworpen dat de mechanieken zoveel mogelijk zichtbaar zijn; ze werden halverwege de 18e eeuw bedacht in Frankrijk en waren in Engeland populair in de 19e eeuw

skibril
Beschermende brillen speciaal geschikt voor het skiën

skiliftstation
Wordt gebruikt voor bouwwerken die zijn geplaatst langs skiliften en bedoeld voor het vervoeren van skiërs, meestal met inbegrip van de bedieningspanelen van de skilift en onderdak voor de bedieners ervan

skipiste
Helling van een berg of een grote heuvel die men prepareert voor skiërs, snowboarders, enzovoort. Gewoonlijk zijn ze voorzien van markeringen en wordt de moeilijkheidsgraad aangegeven. Op skipistes wordt doorgaans toezicht gehouden

slangenwagen
Te gebruiken voor vierwielige brandweervoertuigen, meestal door paarden getrokken, waarop grote haspels staan voor het vervoer van brandslangen

sleperswagen
Zware vrachtdragers die door paarden worden getrokken; met twee of vier wielen, al of niet met vering, met platte en vlakke bodems of laadbakken en vaak zonder zijkanten; vooral gebruikt door bedrijven in en rond steden; te onderscheiden van goederenwagens die door paarden worden getrokken, doordat ze rechte en vlakke laadvlakken hebben en kleinere achterwielen dan goederenwagens, waardoor ze lager zijn dan het vloerniveau, wat het verslepen van zware voorwerpen vergemakkelijkt

sloot
Lange smalle uitgravingen die in de aarde zijn gegraven voor verdediging, drainage of irrigatie

slopersballen
Zware, ronde metalen of betonnen sloopmiddelen die aan een kabel hangen die aan de giek van een kraan vastzitten en worden gebruikt voor het doorbreken van beton en metselwerk

slot
Wordt gebruikt voor complete sluitinrichtingen, inclusief alle mechanische onderdelen en accessoires van het slot, zoals knoppen, verstevigingsplaten en beschermende sleutelgatplaatjes

slagbuisslot
Slagsloten ontwikkeld in de vroege 19e eeuw, gebruik makend van een metalen buisje dat wordt ingevoerd in een gat in de achterkant van de loop en het slagsas bevat

slipper
Pantoffels zonder hak of lage sleehakken zonder achterkant, met een bovenleer of voorstuk van zacht materiaal en vaak met een open teen

slimme groei
Vorm van ontwikkeling van een woonkern met de nadruk op minimale stadsuitbreiding en beperking van milieuonvriendelijke projecten, met beschermde groengordels en met voetgangersgebieden en landelijke gebieden, waarbij stadscentra en oudere woonwijken worden gerevitaliseerd door middel van adaptief hergebruik en 'inbreiden'

slaan
Elk van verschillende assemblageprocessen waarin toevoegingen stevig op afgewerkte stukken worden geperst. In de context van boekbinden, het proces van het vlakken can bladen of het verzamelen van een tekstblok voor naaien of hechten door ze herhaaldelijk met een hamer te slaan, om ze te samen te persen en plat te maken. Of, bij het opnieuw inbinden, om de rugsteunen te verwijderen. Ook in het kader van het weven of soortgelijke activiteiten, het gerbruik van een klopper of kam om elke nieuwe inslagdraad in de juiste positie tegen de bestaande inslagen te drukken

slak
Glasachtige stof die bestaat uit vuil of afvalstoffen die tijdens het uitsmelten worden gescheiden van metalen

slakkenberg
Heuvels van gesmolten afval of metaalslakken die zijn gescheiden van metaal in het smeltproces. Verwijst ook naar heuvels (bergen) ongewenst afval of residu die de bijproducten zijn van de mijnbouw erts, kolen, of andere grondstoffen

slakkenbeton
Licht beton gemaakt met sintel als grof aggregaat

slecht gebakken baksteen
Te kort gebakken baksteen met een ruwe textuur en roze tint

slabakken
Grote schalen voornamelijk bestemd voor het serveren van salade. Ook kleine schaaltjes voor porties salades voor één persoon

slavork
Vorken die kleiner zijn dan eetvorken, in het algemeen drie of vier tanden hebben en worden gebruikt voor het eten van salades

slingerwapens
Werpwapens die eigenlijk alleen bestaan uit een strook leer, stof of een ander soepel materiaal die in het midden wijder wordt om een zak te vormen voor het projectiel. Ze werden bij de beide uiteinden vastgehouden en snel rondgedraaid, waarna één eind los werd gelaten om het projectiel weg te slingeren

sleutelgatberschermer
Sleutelplaatjes met daaraan een draaiende hanger die over het sleutelgat heenvalt en het bedekt

slingerblijden
Middeleeuwse militaire wapens die hoofdzakelijk bestonden uit een hefboom met een groot gewicht bevestigd aan de korte arm, en een mand, bak of slinger bevestigd aan het eind van de lange arm voor de projectielen. Wanneer het gewicht wordt losgelaten en valt wordt het projectiel met grote snelheid weggeslingerd

sluitsysteemslot
Sluitingsystemen waarbij sprake is van sleutels die op meerdere sloten passen en waarbij elk slot met tenminste twee verschillende sleutels kan worden bediend. Er is dan altijd één sleutel waarmee alle sloten van het systeem kunnen worden geopend, terwijl de andere sleutels slechts op één of hoogstens een aantal van de andere sloten passen

slab table
Historische benaming voor 18e-eeuwse tafels met een marmeren tafelblad. Gebruik 'mengtafels' voor tafels met een marmeren tafelblad met een opbouw waarin laden zitten voor wijnkaraffen en een tambourdeksel dat neergerold kan worden om de marmeren plaat te bedekken als de tafel niet wordt gebruikt

slaapzaal
Zalen met bedden die dienen als gemeenschappelijke slaapruimte, b.v. in internaten, jeugdherbergen of kazernes. Gebruik voor slaapzalen in kloosters 'dormitoria'

slaapbarak
Eenvoudige gebouwen, vaak met stapelbedden, die worden gebruikt als slaapvertrekken door bijvoorbeeld boerenknechten, rondtrekkende arbeiders of kampeerders

slangenzuil
Wordt gebruikt voor zuilen met beeltenissen van slangen, als kenmerken van de Tolteekse architectuur

slavenarmband
Onbuigzame armbanden die over de hand kunnen schuiven, of armbanden die scharnieren en sluiten met een knip

slab tables
Tafels met één plaat als blad, gewoonlijk van steen, doorgaans marmer of leisteen, maar soms van graniet of een andere steensoort, of van beton of zwaar hout. De plaat steunt op een onderstel, gewoonlijk van steen, hout of metaal, maar vormt daarmee geen onlosmakelijke eenheid. Voor tafels uit de achttiende eeuw met marmeren bladen, gebruikt men de specifiekere term 'marble slab tables'

sleutel
Het bij een slot behorende instrument waarmee een slot wordt bediend. Voor handgereedschap zonder bek dat wordt gebruikt voor het openen en sluiten van andere instrumenten dan sloten, maar niet voor het aandraaien van schroeven wordt 'sleutels (afsteluitrusting)' gebruikt

slinger
Behangsels bestaande uit stukken stof die ter decoratie losjes, op twee of meer plekken bevestigd, naar beneden hangen om zachte, golvende, halvemaanvormige plooien te vormen. Ze verschillen van 'guirlandes', waarmee bloemen, fruit of gebladerte die op dezelfde manier hangen, worden aangeduid

sloppenwijk
Buitenwijken die uit krotten bestaan; kan ook verwijzen naar arme of verwaarloosde delen van een stad

sluisdeur
Deuren van schutsluizen of van sluizen waarmee men de waterstroom in rivieren of andere waterlopen regelt

slipper chair
Stoelen met een hoge rugleuning en een lage zitting, zonder armleuningen. Ze zijn vaak gestoffeerd en zijn bedoeld voor gebruik in de slaapkamer

slagveldkaart
Kaarten waarop de reliëfgegevens en andere kenmerken van een slagveld zijn aangegeven, meestal met een weergave van de posities en verplaatsingen van troepen. Ook kan de kaart verwijzingen bevatten naar militaire strategieën en tactieken

slotplaat
Platte metalen plaatjes waarop de geweersloten van vuurwapens worden gemonteerd

sluitmand
Grote manden met meestal een deksel of klep, voor het verpakken, opslaan of vervoeren van voedsel, linnengoed of andere artikelen

slaapwagons
Treinstellen die zijn uitgerust met speciale voorzieningen zodat passagiers kunnen slapen

slaghoedje
Kleine metalen kapjes in de ontwikkelde versie van het slagslot die slagsas bevatten dat wordt gebruikt om het voorstuwingsmiddel te doen ontbranden

slagtoestel
Sloten voor vuurwapens, waarbij een slagsas wordt ingeleid en explodeert en zo de lading ontsteekt

slangenglas
Kelkglas waarvan de stam uit een driedimensionaal in elkaar gedraaide en getordeerde, overlangs geribde glasstaaf bestaat die aan één uiteinde voorzien is van een, vaak blauw, gekleurde slangenkop

slechtkwast
Grote, ronde penselen, meestal gemaakt van dassenhaar, waarvan de haren plat uitwaaieren. Worden voornamelijk gebruikt bij het schilderen met olieverf om randen of patronen te verzachten of vermengen

slepers
Vrij kleine, krachtige schepen, die worden gebruikt om schepen op zee en dekschuiten te slepen, of om te assisteren in en rond een haven, bijvoorbeeld bij het aanleggen. Gebruik 'duwboten' voor koopvaardijschepen die hele groepen dekschuiten slepen

sleutel
Handgereedschap om mee te openen en sluiten dat geen bek heeft of in schroeven past. Gebruik 'schroevendraaiers' voor verstelgereedschap waarvan de punt in de groef van een schroef past. Gebruik 'moersleutels' voor handgereedschap dat opent en sluit door middel van een bek. Gebruik 'sleutels (ijzerwaren)' voor de wegneembare en in werking brengende voorwerpen van sloten

sleutels
Handgereedschap dat bestaat uit een handvat met aan één kant een bek, dat wordt gebruikt voor het draaien of vasthouden van bouten, moeren, buizen of fittingen. De bek kan verstelbaar zijn of voorgevormd voor een object van een bepaalde grootte,

slichtmaan
Crescent-shaped knives with a handle set transversely, used by leatherworkers and for other purposes. This type of knife was known in ancient Egypt and other early civilizations

slijper
Personen die gereedschappen scherper maken door ze te slijpen, of die metaal, glas of steen slijpen om ze te vormen of te polijsten

slijpplaat
Gereedschap dat lijkt op een platte vijl met een ruwe en een gladde kant; worden gebruikt om potloden, houtskool, krijtjes en pastelstiften aan te punten

slijpschijf
Slijpschijven of -platen die worden gebruikt voor het snijden of gladmaken van materialen zoals metaal, glas, plastics of klei

slijpsteen
Vlakke zandstenen wielen die om een as draaien. Worden gebruikt voor het slijpen van gereedschappen en voor het vormgeven en gladmaken van voorwerpen

sling chair
Benaming die meestal betrekking heeft op verschillende soorten stoelen met een zitting en rugleuning die zijn gevormd uit één stuk canvas, leer of iets dergelijks en die losjes rond het frame hangen

slinger
Wordt gebruikt voor massa's, meestal lang in verhouding tot hun breedte, hangend aan een vast punt, en met vaak een gewicht aan het vrije uiteinde, en in staat om in een boog heen en weer te zwaaien door de werking van de zwaartekracht en de verkregen vaart. Wordt soms gebruikt voor het reguleren van de snelheid van het mechaniek van klokken

slingerkogel
Metalen bollen met een gewicht van ongeveer 6 kg die zijn verbonden met een lang stuk staaldraad met een vaste handgreep aan het einde; ze zijn bedoeld voor afstandwerpen tijdens veldnummers

slip-over
Nauwsluitende jasjes tot aan de taille of korter, gedragen door vrouwen en kinderen in de 19e eeuw. Ook dergelijke buitenkleding, die vooral door mannen werden gedragen in de 18e en 19e eeuw

slobkous
Korte beenkappen die over de instap worden gedragen en meestal worden vastgemaakt met een riempje onder de voet. Werden vooral aan het einde van de 19e eeuw en het begin van de 20e eeuw gedragen

sloep
Te gebruiken voor zeilschepen met gaffeltuig, met één mast en één of twee grootzeilen

slöjdmes
Houtbewerkingsmessen met één vast lemmet, die worden gebruikt om hout te bewerken, te snijden en af te werken

slotgracht
Wordt gebruikt voor natte of droge verdedigingssloten, vaak geassocieerd met versterkte constructies

slottoren
De sterkste en veiligste delen van kastelen, vaak gebruikt als woningen

sluitstuk
Beweegbare metalen blokken die passen op de achterstukken van vuurwapens om zodoende die staartopening hermetisch af te sluiten van de loop tijdens het vuren

slut lamps
Relatief kleine olielamp, die veel werd gebruikt in keukens, met een ronde metalen bak of een bak in de vorm van een spade waarin men dierlijk vet deed. Men plaatste een pit van touw of doekjes ' die 'sluts' ('slonzen') werden genoemd, omdat ze er slonzig en vies uitzagen ' in een of twee tuiten aan de zijkant. De lamp was vaak bevestigd op een grote schotel om overstromend of druipend vet op te vangen

slicking
Het handmatig #setting out van leer of perkament, uitgevoerd op zeer dun en kwetsbaar leer of als een uitzonderlijke gladde nerfzijde vereist is, zoals bij velijn

slaghamer
Grote houten voorhamers die worden gebruikt om pennen of wiggen te drijven, om zware houten balken op hun plaats te slaan of voor andere dingen waarbij het materiaal zou kunnen worden beschadigd wanneer er een gewone voorhamer werd gebruikt

slagkooi
Constructie gemaakt van palen en netten waarin honkballers het slaan van de bal kunnen oefenen

slap luchtschip
Te gebruiken voor luchtschepen van het slappe type die over een aantal ballonachtige compartimenten beschikken

sloopvergunning
Vergunningen die door overheidsinstanties worden verstrekt en waarmee toestemming wordt gegeven voor de afbraak van onroerend goed, in het bijzonder met behulp van explosieven

smal lettertype
Lettertypen waarvan de karakters vrij smal zijn in verhouding tot hun hoogte

smalt
Gepoederd glas dat door de oxidatie van kobalt diepblauw van kleur is. Na afkoeling wordt het glas verpulverd voor gebruik als een pigment of voor het heldere wit in wasmiddelen

smaltblauw
Diverse kleuren die variëren van bleekblauw of grijsachtig blauw tot diepblauw, genoemd naar de kleur van smalt in poedervorm dat vroeger als blauwsel werd gebruikt bij het wassen van kleding en voor het kleuren van porselein. Smaltpoeder is diepblauw en in water opgeloste smalt is bleekblauw van kleur

Smillie's bath
Oplossing van zoutzuur en kaliumchloraat, die wordt gebruikt als bijtmiddel bij aquatint

smaakzin
Het zintuig waarmee aroma of geur van iets kan worden waargenomen wanneer het in contact wordt gebracht met de tong

smeltpunt
De temperatuur waarop een vaste stof vloeibaar begint te worden

smelten
Een vaste stof omzetten naar een vloeibare toestand, meestal door verhitting

smeltlassen
Het lassen van gesmolten metalen zonder gebruik te maken van mechanische druk of pletting

smeltlijm
Een thermoplastisch hechtmiddel dat in gesmolten staat wordt aangebracht en zich tijdens de afkoeling hecht als vaste stof. Te onderscheiden van 'heat-seal adhesive', dat al in een dunne laag op het te plakken oppervlak aanwezig is waar het, door aanwending van warmte en druk, de binding vormt

smokingjasje
Jasjes die onderdeel uitmaken van een 'smoking', zonder taille, meestal met satijnen of faille revers. Gedragen met een broek met bies die langs de buitennaad van de pijpen loopt om een smoking te vormen. Zie 'smokings' en 'jasjes'

smokken
Verwijst naar het proces dat wordt toegepast op een kledingstuk of een ander stuk stof, waarbij plooien worden bijeen worden gehouden en bewerkt met een eenvoudige of decoratieve steek

smoutwerk
Gelegendheidsdrukwerk, gebruikt voor, onder andere, reclame, visitekaartjes, brieven en flyers. Het gaat om een klein zetsel, waarbij vaak vaste formules gebruikt worden en waarvan de productieperiode zeer kort is

smaltblauw
Reeks diepblauwe kleuren die lijken op de kleur van smalt, een diepblauw pigment voor verf en keramiek

smeedstuk
Algemeen te gebruiken voor metalen voorwerpen, bijvoorbeeld machineonderdelen, die tot een van te voren vastgestelde vorm zijn bewerkt door middel van één of meer processen zoals hameren, persen, walsen of smeden