KSART - Kunstvormen

Categorie: Algemeen of niet ingedeeld
Datum & Land: 02/10/2022, NL
Woorden: 16070

steenbakker
Zij die bakstenen maken voor hun beroep

steenbakken
Het vervaardigen van bakstenen

steenfabrieken
Fabrieken waar bakstenen worden gemaakt

steenstrip
Een baksteen of tegel van normale lente en breedte, met een nominale dikte van 5 cm

steiger
Bouwconstructies die meestal parallel aan de kustlijn zijn gebouwd zodat schepen erlangs kunnen afmeren om te laden en te lossen. Gebruik 'pieren' voor soortgelijke laad- en losplaatsen, maar die haaks op de kustlijn staan. Gebruik 'kades' voor vaste oevers

steunpijler
Meestal gemetselde massa's die de druk van een boog, gewelf of dakspant ontvangen en dragen

strijdbijlen
Slagwapens met een brede, zware, a-symmetrische kling die haaks op de steel geplaatst is. Kan ook gegooid worden. Gebruik 'bijlen (gereedschap)' voor bijlen voor ander doeleinden, die meestal smallere bladen hebben

staand horloge
Karakteristiek type staande klok in Amsterdam en Holland, soms voorzien van figuurmechanieken, speelwerken of astronomische aanduidingen. Het platine-uurwerk is uitgerust met een ankergang en een lange slinger. De kast is dikwijls voorzien van zaagwerk en bekroond door figuren zoals de Atlas-drager en famen

stempelafdruk
Ingedrukte, opgedrukte, geperforeerde of in reliëf gemaakte merktekens, aangebracht met een hard voorwerp, in het bijzonder een stans, blok of ander gereedschap, op een zachter materiaal zoals papier of was

stencilmes
Kleine, van gehard staal gemaakte messen met slanke handvatten en schuine snijkanten, die worden gebruikt voor nauwkeurig, fijn snijwerk van bijvoorbeeld frisketten en stencils voor het afdrukken

stoffeerder
Vakmensen die zachte bedekkingen voor meubels maken of repareren, vooral van zit- en ligmeubilair. De term verwees oorspronkelijk naar degenen die alle textielonderdelen van een kamer maakten

stormpatroontapijt
Handgemaakte Navajo-tapijten met in het midden een blok dat met zigzaglijnen aan vier hoekblokken is verbonden om zo de suggestie van bliksemflitsen te wekken

strafmasker
Grotesk masker dat gebruikt werd om mensen te straffen. Soms maakte het masker het onmogelijk om te spreken. Andere varianten hadden een bel bevestigd om meer aandacht te trekken en de vernedering nog groter te maken

streekverhaal
Verhalen die duidelijk een plaatselijk karakter hebben wat betreft onderwerp of bronmateriaal en betrekking hebben op specifieke buurten, gemeenschappen, provincies of andere delen van grotere geopolitieke lichamen

Stile Florale
Verwijst naar de stijl en beweging die aan het begin van de 20ste eeuw zijn ontstaan in Italië en die door de Prima Esposizione Internazionale d'Arte Decorativa werden gepropageerd als Italiaanse interpretatie van de architectuurprincipes van de Art Nouveau. Belangrijke voorbeelden van deze stijl zijn onder meer het Hotel Tre Croci (1912) en het Palazzo Beri-Meregalli in Milaan (1911-1914)

stola's
Sjaalachtige stroken van stof of bont die losjes rond de nek worden gedragen, waarbij men de uiteinden aan de voorzijde laat hangen. Gebruik 'lamfers' voor lange verlengstukken van een capuchon in de vorm van buisjes

stereofoto
Stereofoto's (albuminedrukken) met een laag tissue erachter, geklemd tussen twee uitgestanste, voorgepreegde en bedrukte kartons. Ze moeten bij doorzicht bekeken worden

stacaravanterrein
Onderscheiden van 'caravanterreinen' doordat ze alleen gebruikt worden voor stacaravans

stadshuis
Wordt alleen gebruikt voor afzonderlijke vrijstaande stedelijke woningen. Gebruik 'rijtjeshuizen' voor aan elkaar verbonden stedelijke woningen met een eigen ingang

Stancliffe-zandsteen
Een kiezelachtige zandsteen uit het Engelse Derbyshire. Het wordt ook beschouwd als een grove zandsteen, meer bepaald als een grove Darley Dale-zandsteen. Het is gelijkmatig geaderd en buitengewoon hard, waardoor het bij uitstek geschikt is als hardsteen en voor bestrating. Door het hoge silicagehalte wordt het vaak verboden op last van vakbonden, omdat het stoflongen kan veroorzaken. Stancliffe-zandsteen wordt zo mogelijk alleen op een natte manier bewerkt

steentekeningen
Vlakdrukken gemaakt met behulp van een stenen drukvorm, die met vette materialen en arabische gom is bewerkt, waarna de drukinkt alleen hecht op de vette delen

struik
Lage, houtachtige, overblijvende planten gekenmerkt door verschillende vertakkingen dicht bij de wortel en afwezigheid van opvallende stammen; wordt doorgaans alleen gebruikt voor planten die minder dan zes meter hoog zijn

stylograaf
Vulpennen met een buisvormige, naaldachtige punt waarvan de inkttoevoer wordt geregeld door een keerklep en alleen wordt vrijgegeven als er druk wordt uitgeoefend op de punt. Worden gebruikt om nauwkeurige, gelijkmatige lijnen te tekenen

standaardschrift
Chinees schrift dat een vereenvoudigde, gestileerde vorm van het klerkenschrift is; het klerkenschrift werd getransformeerd tot een vloeiender, eenvoudiger te schrijven schrift. Het script, gekenmerkt door scherpe hoeken en rechte halen van uiteenlopende dikte, ontstond aan het eind van de Han-dynastie en werd populair tijdens de Wei-, Jin-, Zuidelijke en Noordelijke perioden. Het beleefde zijn meest vitale ontwikkeling en was de belangrijkste schriftsoort tijdens de Tang-dynastie (618-907), toen een succesvolle loopbaan in het ambtenarenapparaat gedeeltelijk afhankelijk was van kalligrafische vaardigheden. Het is nog altijd als standaardschrift in gebruik en dient als model voor publieke functies en gedrukt schrift

stationsgebouwen
Wordt gebruikt voor tussenliggende haltes langs vervoerslijnen, m.n. de spoorwegen; gebruik 'eindstations' voor de eindpunten van deze routes

stedebouw
Te gebruiken voor het studiegebied dat tussen architectuur en planning valt en beide overlapt, waarin men zich vooral bezighoudt met het specifieke ontwerpen en de contekstuele integratie van bouwwerken en ruimten in de stad; omvat expertise in bijvoorbeeld landschapsarchitectuur, stadssociologie, milieupsychologie en rechten

stemschroef
Een stemschroef is onderdeel van een mechanisme om snaren te spannen. Je vindt ze op onder andere een viool, altviool en cellocontrabas. Elke snaar zit aan de ene kant vast aan de brug en aan de andere kant aan de stemschroef. Met de schroef wordt de snaar op de juiste toonhoogte gestemd

stoïcisme
Een filosofische stroming die tot bloei kwam in de Griekse en Romeinse oudheid. Stoïcijnen waren er altijd van overtuigd dat alle kennisvergaring ertoe moet leiden dat de mensheid zich een gedragswijze kan aanmeten die wordt gekenmerkt door een onverstoorbare geest en de zekerheid van morele waardigheid, en bepleitten bemoeienis met menselijke aangelegenheden. Morele waardigheid, plichtsbesef en het streven naar gerechtigheid zijn dus kenmerkend voor stoïcijnen, samen met een onbuigzame geest

stras
Helder glas met een hoog loodgehalte dat wordt gebruikt voor het maken van kunstmatige edelstenen; wordt ook gebruikt voor imitatiejuwelen die van dit materiaal zijn vervaardigd

strijkbord
Gereedschappen die meestal van hout, aluminium of magnesium zijn gemaakt en worden gebruikt bij het af werken, om van onverhard beton, pleister of stucwerk een relatief gelijkmatig maar nog steeds open laag te maken

stroh-viool
Violen voor het maken van geluidsopnames: lange, smalle plaat van hout of aluminium als klankkast, waarvan de bovenkant dient als toets voor de snaren, flexibel trommelvel met daarop een metalen klankbeker naast de kam; concertmodellen hebben soms 2 klankbekers; Londen, rond 1901

strekken
Flauw gebogen bogen waarbij de boogstenen zodanig zijn geplaatst dat er zijwaartse krachten komen van verticale belasting. Gebruik 'camber arches' voor bogen met een zeer lichte kromming

stalen crinoline
Klokvormige crinolines van balein of staal die halverwege de 19e eeuw werden gedragen. Gebruik 'hoepelrokken' voor 18e-eeuwse vormkledingstukken die bestaan uit een reeks concentrische hoepels van balein of bamboe

stamboek
Officiële gegevens in boekvorm van de stamboom van rasdieren

stampbuis
Buizen waarmee ritmisch op de grond of op een hard voorwerp wordt gestampt; hout of bamboe

stok
Wandelstokken, met name de stokken die een gebogen handvat hebben en zijn gemaakt van rotan of bamboe

stripfilm
Film of fotopapier waarmee de beelddragende emulsie in zijn geheel kan worden verwijderd van het basismateriaal, meestal om deze over te brengen op een andere, steviger of transparanter drager. Eastman American Film, die in 1885 op de markt kwam, was de eerste aftrekfilm met gelatine-emulsie van betekenis

staande vleugel
Piano's, rechtopstaand met de snaarlengte van een normale horizontale vleugelpiano, maar de snaren lopen omhoog, vanaf onder het toetsenbord naar de bovenkant van de kast

stangprojectiel
Lading voor kanonnen die bestaat uit twee bollen, halve bollen of cilinders die met elkaar zijn verbonden door een ijzeren staaf; wordt vooral gebruikt voor het vernielen van masten of tuigage in zeeslagen

Straat van Torres
Beschrijft werken die zijn vervaardigd door de bewoners van de eilanden in de Straat van Torres. De bekendste werken uit de Straat van Torres zijn de double-outrigger, een zeilkano die 12 passagiers of meer kan vervoeren. De kano's zijn gedecoreerd met gravures en beschilderingen. Er is geen enkel exemplaar van een gedecoreerde kano uit de Straat van Torres bewaard gebleven, behalve op foto's en tekeningen

staatsbibliotheken
Bibliotheken die worden onderhouden met geld van de nationale regering en die voor het gehele land beschikbaar zijn. Hun algemene functie is het verzamelen en bewaren van de boeken, tijdschriften en kranten die in een land worden uitgegeven

Stahlhelm
Duits type helm die vanaf 1916 werd geproduceerd. Het bestaat uit een stalen buitenplaat met twee uitsteeksels aan de zijkanten die dienen als ventilatiegat, waarop een voorhoofdpantser kon worden bevestigd. De drieledige binnenbekleding is van leer

stanleymes
Snijmessen met een scheermesje met één snijkant dat tussen de twee kanten van een mes wordt vastgehouden

stenen graf
Wordt gebruikt voor doosvormige graven, meestal rechthoekig en bestemd als enkel graf, welke zijn uitgegraven in de grond en vaak langs alle kanten zijn afgedekt met stenen platen

sterbladigenfamilie
Familie van bloeiende planten met ongeveer 610 genera en meer dan 13.000 soorten

stoepen
Wordt gebruikt voor wandelwegen voor voetgangers aan weerskanten van wegen of straten

stolpbloemstuk
Glazen stolpen die meestal decoratief zijn gevuld met bloemen gemaakt van papier, was, zijde, schelpen, maar ook echte gedroogde bloemen. Beeldjes en andere decoratieve objecten en materialen worden ook gebruikt. Voor glazen koepels voor het beschermen van planten gebruik 'stolpen (hoveniers uitrusting)

stoottand
Een grote, uitstekende tand zoals die van olifanten en walrussen; bestaat hoofdzakelijk uit dentine

strijkijzer skiff
Kleine skiffs met een platte bodem die men kan roeien of zeilen of waaraan een buitenboordmotor kan hangen. De zijkanten zijn meestal gemaakt van twee planken naast elkaar en de kruislings beplankte bodem heeft de vorm van een strijkijzer

strikings
Gedetailleerde krullen, vaak gelijkend op dieren, mensen of planten, gemaakt door kalligrafen om kalligrafische werken te versieren. Ze kwamen vooral veel voor in 17de- en 18de-eeuwse Europese voorbeeldenboeken en werden gemaakt of wekten de indruk te zijn gemaakt met één ononderbroken lijn

Strombidae
Familie van buikpotigen die zich voeden met fijn plantenmateriaal en die in warme wateren leven

Stromboidea
Onderscheiden zich door sterke modificatie van de voet en het operculum. Ze bewegen zich slingerend voort en voeden zich met algen en planten. Sommige soorten worden gebruikt als menselijk voedsel, andere soorten worden als decoratie gebruikt

stoa
Zuilengangen in het antieke Griekenland

staand zoutvat
Hoge, open bakjes, soms met een figuratieve stam voor zout voor gemeenschappelijk gebruik aan tafel. Staan meestal op drie of vier pootjes of op een brede voet. Gebruik 'zoutvaatjes' voor lage vaatjes voor zout

stamperzeef
Diepe, halfronde, geperforeerde schalen met aan de ene kant één of twee lange handvatten en aan de andere kant een haak zodat ze op de rand van een punchkom kunnen rusten. Worden gebruikt voor het zeven van sinaasappel- of citroensap dat direct in de punchkom wordt gegoten

stedelijk gebied
Gebieden binnen stadsgrenzen of nauw verbonden met steden door gemeenschappelijk gebruik van openbare voorzieningen of diensten

stervormig
In het algemeen: met de vorm van een of meer gestileerde sterren. Specifiek in wetenschappelijke toepassingen: straalsgewijs uitlopend vanuit een middelpunt zoals de stralen van een ster

stijf linnen
Katoen-, jute- of linnenweefsel gesteven met lijm, stijfsel of appret; het wordt voornamelijk gebruikt voor tussenvoeringen in kledingstukken en bij boekbinden

stofkast
Kasten waarmee de kunstenaar de gelijkmatige verdeling van harsdeeltjes op de aquatint-plaat kunnen controleren

stuifzak
Kleine gazen zakken die worden gebruikt om aquatintplaten te bestrooien met hars in poedervorm

stoker
De stoker is de arbeider die is belast met het stoken van het vuur of ovens, meestal bij stoomaangedreven krachtwerktuigen en op voertuigen zoals locomotieven en stoomschepen

stutter
Arbeiders die steunbalken maken of installeren

standcatalogus
Overzichtslijsten van het bezit van een bibliotheek, platenverhuurbedrijf of archief, gerangschikt naar de volgorde waarin de boeken op de plank staan

standaarddetailtekening
Wordt gebruikt voor detailtekeningen gemaakt door een architectenbureau voor gebruik bij meer dan één project

staalwerk
Objecten gemaakt van staal. In de architectuur wordt gesproken van 'stalen constructies'

standers
Verwijst in de architectuur of de bouw in het algemeen naar stevige, verticale, relatief geïsoleerde constructiedelen van aanzienlijke lengte. Palen zijn in doorsnede gewoonlijk rond, vierkant of rechthoekig en worden gebruikt ter ondersteuning van een grotere constructie of als vast punt voor zijwaartse bevestiging. Ze zijn gewoonlijk relatief weinig versierd en gemaakt van één houtsoort, maar kunnen ook van steen, metaal of een ander materiaal zijn of van een samenstelling van materialen. De term wordt voornamelijk gebruikt voor verticale stutten in een houten balkenconstructie. Gebruik 'pijlers (dragende elementen)' voor vierkante staanders in klassieke stijl en voor vierkante en rechthoekige gemetselde staanders. Gebruik 'zuilen (architecturale elementen)' voor cilindrische staanders in staal- en betonconstructies

stedelijk ontwerper
Gericht opgeleide personen die zich bezighouden met het onderzoeken en uitvoeren van activiteiten op het grensgebied van de architectuur en de stedelijke en regionale planning, en die in het bijzonder zorg dragen voor het specifieke ontwerp en de contextgebonden integratie van stedelijke gebouwen en ruimten. Verwijst mede naar deskundigheid op het gebied van bijvoorbeeld landschapsarchitectuur, stadssociologie, omgevingspsychologie en juridische aspecten

Style 1900
Een Franse variant van art nouveau. De term wordt met name gebruikt om artistieke trends te beschrijven in diverse disciplines als architectuur, toegepaste kunsten en kunstnijverheid rond het begin van de 20ste eeuw

stierengevechtsarena
Arena's voor stierengevechten

stadspark
Kleine parken in gebieden (bijvoorbeeld in nieuwe steden) die in hoge mate zijn geürbaniseerd; dikwijls bevinden ze zich nabij een zakencentrum of een winkelgebied

staal
Wordt gebruikt voor de scharnierende stalen platen waarmee vonkjes worden geslagen uit een vuursteen in een vuursteenslot. Gebruik 'vuurslagen' voor handbediende gereedschappen die worden gebruikt bij het slaan tegen een vuursteen om vonken te maken

staatsietuigen
Decoratieve uitrusting (bit, hoofdstel, #borstplaat, #hoofdfranje, halster, kopstuk, #nekstuk, zadel, zadeldeken, enzovoort) waarmee een paard wordt opgetuigd

standaardlens
Lenzen waarvan de brandpuntsafstanden ongeveer gelijk zijn aan de afmeting van de film waarmee ze worden gebruikt

steekpasser
Meetinstrumenten met twee beweegbare armen met een scharnier of een draaipunt; lijken op tekenpassers maar met twee metalen punten die bijvoorbeeld worden gebruikt om lijnen te verdelen, maten over te zetten of om cirkels of bogen uit te zetten

steelschraper
Schaafgereedschap waarbij het blad verticaal op het handvat staat, aan het eind van twee parallelle armen

steenhouwersmerken
Verwijst naar symbolen of andere tekens die door steenhouwers zijn gemaakt en meestal in de steen zijn gekerfd. De steenhouwer wilde daarmee aangeven dat hij verantwoordelijk was voor het betreffende gebouw of voor bepaalde delen daarvan. Vaak waren het complexe tekens, soms ook in combinatie met een handtekening. De term kan eveneens verwijzen naar tekens die in stenen zijn gekerfd om aan te geven in welk deel van het gebouw ze thuishoorden

steenzaag
Handbediende zagen die worden gebruikt om steen, voornamelijk marmer, in bruikbare platen te zagen

stelt
Lange palen, meestal in paren met aan iedere paal een voetsteun voor één voet die op 20 tot 45 cm vanaf het ondereind van de paal zijn bevestigd, waarmee de gebruikers kunnen lopen met hun voeten boven de grond

stembrieven
Vellen papier, kaarten of andere zaken waarmee een stem kan worden uitgebracht of waarop een kandidatenlijst bekend wordt gemaakt

sterrenkruisen
Gestileerde kruisen met relatief korte armen die allemaal uitmonden in een punt, wat resulteert in een vorm die lijkt op een ster met vier armen

stijfsel papier
Imitatie-marmerpapier, gemaakt door met een kwast diverse kleurvlekjes op papier aan te brengen. Vaak gebruikt als bekleding van dozen

stormband
Banden op een hoofddeksel, waarmee het hoofddeksel onder de kin van de drager wordt vastgemaakt

Storment marmer
Marmerpapier dat is geprepareerd met een terpentijnmengsel, waaraan olie of gal is toegevoegd. Er ontstaat dan een kleurpatroon met kleine gaatjes

stralenkruisen
Kruisen met een X of meerdere gekruiste lijnen die zijn geplaatst op het punt waar de twee armen van het kruis elkaar snijden, als symbool van lichtstralen of een ster

streng
Stevige, dubbel genaaide leren riemen waarmee een trekdier aan de wagen is verbonden die het voorttrekt

strik
Vallen die bestaan uit een stuk ijzerdraad met een gestrekte lus waarmee een dier kan worden gevangen

stuc
Type licht, plooibaar pleisterwerk, gemaakt van ongebluste kalk, gemengd met marmerpoeder en lijm en soms versterkt met haar. Het droogt minder snel dan gewoon pleisterwerk en is daardoor geschikt om sculpturen en architectonische decoraties te maken, zowel binnen als buiten. Verschilt van het meeste andere pleisterwerk, dat gemaakt wordt van calciumsulfaat in plaats van ongebluste kalk zoals stucwerk, en dat veel sneller droogt

studiemodel
Architectonische modellen waarmee aspecten van een project kunnen worden verduidelijkt en geïllustreerd tijdens het ontwerpproces

stoel
Zitplaats voor één persoon met een rugleuning of een rug- en armleuning. Ze verschillen van 'krukken' die geen rug hebben

stoelen zonder armleuning
Benaming die meestal betrekking heeft op een groot assortiment stoelen zonder armleuningen om ze te onderscheiden van leunstoelen

standaardbrief
Voorgedrukte brieven, memo's of briefkaarten die reeds van tevoren worden ingekocht en waarop meestal op vaste plaatsen ruimte is opengelaten voor het invullen van gegevens

Standard Metropolitan Statistical Area
Gebied met minimaal 50.000 inwoners dat vooral wordt gebruikt voor officiële tellingen en de toewijzing van overheidsgelden, met een stad die als locaal centrum fungeert en waaromheen een verstedelijkt gebied ligt dat economisch en sociaal gezien een geheel vormt met deze stad

standpers
Persen die bestaan uit een stellage met daarop vaste matrijzen. Worden gebruikt om metaal of andere materialen te snijden of te vormen

stempeldruk
Het markeren van een oppervlak van een voorwerp door er op te drukken met een machine zoals een drukpers, een blok, een plaat of een frame waarop de elementen staan die het drukoppervlak vormen, vaak met een ontwerp in reliëf. Bij boekbinden wordt dit onderscheiden van 'handpersen (techniek)', waarbij een handmatig bediend apparaat wordt gebruikt in plaats van een machine

stickerboeken
Boeken, meestal voor kinderen bedoeld, waarin de pagina's zijn gevuld met illustraties en lege plekken waarop stickers kunnen worden geplakt; de stickers worden samen met het boek geleverd of bevinden zich op de bladzijden zelf

storax
Een bruin, kleverig, aromatisch hars dat wordt verkregen uit bomen van het genus Liquidambar, waaronder de L. orientalis uit Turkije. In het stoomdistillaat van storax wordt het witte vaste poeder polystyreen gevormd. Storaxhars wordt soms gebruikt voor het bevestigen van microscoopglaasjes. Gebruik 'benzoë' voor een bruine, aromatische hars die wordt verkregen uit het geslacht Styrax. Vroeger werden de harsen van zowel de Styrax als de Liquidambar 'storax' genoemd, maar inmiddels wordt 'storax' niet meer gebruikt voor hars van het geslacht Styrax

strijkplank
Te gebruiken voor platte planken of andere oppervlakken, gewoonlijk bedekt met stof en aan één zijde spits toelopend, waarop kleding en dergelijke worden gestreken; kunnen vrijstaand zijn met een inklapbaar onderstel of bevestigd aan een verticaal oppervlak

strooibiljet
Kleine gedrukte bladen waarop meestal een bericht of advertentie staat afgebeeld, en die zijn bedoeld om met de hand te worden verspreid en vaak ook dienst doen als posters. Voor kleine gedrukte bladen die zijn bedoeld om bij een groter algemeen publiek te worden verspreid wordt 'circulaires' gebruikt. Voor grotere bladen die vooral zijn bedoeld om te worden aangeplakt wordt 'posters' gebruikt

Stil' Modern
Verwijst naar een Russische variant van art nouveau die elementen bevatte van Russische volkskunst

Studio-Stil
Duitse term voor een variant van art nouveau die is vernoemd naar een Engelse publicatie ter promotie van de werken van de Arts and Crafts Exhibition Society