KSART - Kunstvormen

Categorie: Algemeen of niet ingedeeld
Datum & Land: 02/10/2022, NL
Woorden: 16070

Style Coup de Fouet
Verwijst naar een Belgische variant van art nouveau, zo genoemd vanwege het 'coup de fouet'- of zweepslagmotief dat kenmerkend is voor de stijl

Style Guimard
Een variant van art nouveau in Frankrijk, bedacht door de architect Hector Guimard om zijn eigen stijl te beschrijven. Guimard stond bekend om zijn ingangen bij de Parijse metro, die waren gemaakt van staal en glas. De term wordt vaak gebruikt in combinatie met 'Style Métro'

Style Jules Verne
Verwijst naar een Franse variant van art nouveau, zo genoemd vanwege de beeldspraak van de stijl en de nadruk op het fantastische, zoals in de geschriften van Jules Verne

Style Métro
Verwijst naar een Franse variant van art nouveau die is vernoemd naar bouwwerken bij de ingangen van de Parijse metro die zijn ontworpen door Hector Guimard en waarbij de nadruk ligt op een modern gebruik van glas en staal. Daardoor wordt de term vaak gebruikt in combinatie met 'Style Guimard'

Style Nouille
Verwijst naar een Franse variant van art nouveau waarvan de letterlijke betekenis 'vermicellistijl' is, een verwijzing naar de verstrengelde lijnen die kenmerkend zijn voor de ontwerpen

stopkistje
Doosjes voornamelijk door zeelui gebruikt om draad, naalden, band of andere kleine artikelen van de uitrusting in te bewaren

St Ives School
Verwijst naar de stijlen van een diverse groep kunstenaars die werkten rond de kustplaats Saint Ives, in de Engelse streek Cornwall. Al sinds het einde van de 19e eeuw een groep schilders in Saint Ives actief, maar die groep behoorde tot een traditie van landschappen en plein-air. Tegenwoordig wordt de term 'St Ives School' vooral geassocieerd met de modernistische schilders die halverwege de 20ste eeuw actief waren in Saint Ives. Belangrijke kunstenaars van de St Ives School zijn onder anderen Barbara Hepworth, Naum Gabo, Terry Frost, Peter Lanyon, Bryan Wynter en Patrick Heron

St. Lawrence River skiff
Te gebruiken voor aan voor- en achterzijde gelijke overnaadse roeiboten die gebruik maken van één dol en een roeispaan met een gat waarin de dol past . Ze zijn zo'n 5 tot 6 m lang en halverwege de 19e eeuw ontstaan in het gebied rond de St.Lawrence Rivier; de grotere exemplaren kunnen zeilen voeren en varen zonder roer

staande kapstok
Standaards, gewoonlijk van hout of metaal, met haken aan de bovenkant waaraan men jassen, hoeden of andere kledingstukken kan ophangen

stacco
Procedé voor het verwijderen van een frescoschildering van de muur door de pigmentlaag en een intonacolaag te verwijderen. Doek wordt vastgelijmd op het geschilderde oppervlak en wanneer het droog is worden doek, schildering en bepleistering van de muur gehaald

stacco a massello
Methode voor het verwijderen van wandschilderingen, waarbij zowel het arricciato als de dragende laag van de muur wordt verwijderd

stadsgeschiedkundigen
Historici die de geschiedenis van steden, de verstedelijking en alle aspecten van het leven in steden bestuderen

stadsontwikkelaar
Functionarissen die zich bezighouden met het algemene beheer van stedelijke gebieden, inclusief het stellen van doelen voor het leven in de stad, het vaststellen van het beleid, en de planning, de ontwikkeling, het beheer en het onderhoud van de stedelijke omgeving en diensten

staf
Lange stokken die met de hand worden vastgehouden en steun bieden bij het lopen

stafgoden
Lange stukken hout, aan de bovenzijde gesneden in de vorm van een menselijke figuur met een grote fallus en met een middendeel dat is omwikkeld met bastdoek of dat verschillende uitgesneden horizontale beelden bevat. Ze variëren vaak in grootte, uiteenlopend van 76 centimeter tot 5,5 meter in lengte. De beelden op de stafgoden benadrukken de notie van het mannelijk voortplantingsvermogen

stafwerk
De convexe opvullingen van het lagere deel van sommige cannelures van klassieke zuilen of pilasters

staldeurhanger
Hangblokken die worden gebruikt voor zware schuif- of roldeuren, bestaande uit twee katrollen, achter elkaar vastgemaakt aan de bovenkant van de deur, verbonden door een zware metalen plaat. De deur rolt langs een horizontale rail die of van de lateibalk hangt of aan een parallel onderdeel is bevestigd dat er iets van uitsteekt

stammen
De opgaande as van een plant, zowel onder als boven de grond, die gewoonlijk in tegengestelde richting van de wortel groeit en het blad, de bloem of de vrucht draagt

standpunt
Omvat de impliciete locatie binnen een perspectiefstelsel waarbij de beschouwer een staande houding inneemt, alsmede een vast waarnemingspunt voor het bekijken van een perspectivisch opgebouwde afbeelding. Qua betekenis is er overlapping met 'gezichtspunt', maar 'standpunt' verwijst in het bijzonder naar bouwtekeningen terwijl 'gezichtspunt' in principe naar alle kunstvormen kan verwijzen

star wegdek
Wegdek dat in een hoge doorbuigingsweerstand voorziet en dat de belasting over een relatief groot deel van de fundering verdeelt. Gebruik 'veerkrachtig wegdek' voor wegdek dat voor zijn stabiliteit afhankelijk is van inhaking, wrijving en cohesie

statiefcamera
Grote camera's die een matglas hebben voor de afbeelding om te kunnen zoeken of scherp te stellen

statisch-bepaalde bouwconstructie
Wordt gebruikt voor skeletten die niet meer dan drie onbekende reacties hebben, zodat de reacties kunnen worden gevonden door eenvoudige toepassingen van de basisvergelijkingen van de evenwichtsleer

statisch-onbepaalde bouwconstructie
Wordt gebruikt voor skeletten die niet kunnen worden geanalyseerd door middel van de evenwichtsprincipes of de vergelijkingen van de statica, omdat er meer dan drie onbekende reacties van toepassing zijn op het skelet

steakmes
Scherpe tafelmessen die voornamelijk worden gebruikt voor het snijden van vlees en soortgelijk voedsel. Hebben meestal een getand lemmet en vaak een houten, ivoren of plastic handvat

steamer rug
Grofgeweven, zware reisdekens die door passagiers op schepen worden gebruikt. Geen Nederlands equivalent

Stechzeuge
Harnassen voor zg Gesteche, een type steekspel waarbij werd gevochten met verkorte lansen; Duitsland, 15e-16e eeuw. Gebruik 'Rennzeuge' voor harnassen in de zg Rennen, een type steekspel waarbij werd gevochten met geslepen lansen; Duitsland, 15e-16e eeuw

steekschild
Zware stukken wapenuitrusting die aan de borstplaat zijn geschroefd en zijn gevormd naar de contouren van de linkerschouder, om ook de linkerkant van de borst en bovenarm te bedekken. De onderste rand steekt uit om ook de rechteronderarm, die de teugels vasthoudt, gedeeltelijk te beschermen. Ze werden gebruikt als versterkingsstukken voor een toernooiuitrusting

steekspel
Schijngevechten tussen twee geharnaste ruiters die elkaar met lansen aanvallen waarbij het doel is om de tegenpartij van het paard te stoten of diens lans te vernietigen

steekzetter
Schoenmakerswerktuig dat bestaat uit een metalen staafje (ca. 4-5cm lang) dat naar het uiteinde toe vaak breder uitloopt en dat aan het hoofdeinde voorzien is van een groef, bevestigd in een houten hecht. Met de steekzetter wordt er tussen elke steek op de bovenrand van de schoenzool een inkerving gemaakt om de steken vast te zetten en ze beter te laten doen uitkomen

steel
De stam of hoofdas van een plant

steel
Smalle delen van objecten, zoals de verticale ondersteuning van vaatwerk dat de kom met de basis verbindt, of een buisachtig onderdeel van een pijp dat nauwsluitend in de kop past

steelspits
Vuurstenen spits uit de steentijd, driehoekig of bladvormig, met een kleine steel aan de onderkant om het te kunnen vastmaken aan een houten steel en twee kerven van ongelijke diepte en lengte

steengravure
Lithografieën vervaardigd door de steen te prepareren en vervolgens met een naald te graveren; veelvuldig toegepast in de 19e eeuw

steenslag
Gedolven, geplet en gesorteerd gesteente dat vervolgens wordt gebruikt voor het maken van beton, als spoorwegballast en bij de aanleg van wegen. Het is vaak graniet, kalksteen of trapgesteente

steigbeugelpot
Klassieke Egeïsche vaten met een valse tuit, die bovenop uitsteekt om twee handvatten in de vorm van een stijgbeugel te ondersteunen, en met een smalle, gemakkelijk af te sluiten tuit verder beneden op de schouder

stelmoer
Schroefmoeren die worden gebruikt voor het op een lijn brengen van een voorwerp, die vaak worden gekoppeld aan een borgmoer om ze vast te zetten op hun plaats

stemma's
Boeken of registers waarin een genealogie staat opgetekend, in het bijzonder registers waarin de afstamming en de kenmerken van ingeschreven rasdieren worden beschreven

stemvervormer
Te gebruiken voor apparaten die geluid vervormen door middel van mirlitons die in trilling worden gebracht door de menselijke stem, gebruikt om de stem van de gebruiker te verhullen; ze worden in Afrika vaak toegepast bij maskerades, ceremonies en rituelen

stemvork
Vorken gebruikt als maatstaf bij het stemmen of voor het uitvoeren van geluidsexperimenten: een steel waaraan 2 uitsteeksels die, wanneer ze worden aangeslagen, een toon voortbrengen met een vaste, constante toonhoogte; staal

stencildrukker
Verwijst naar ambachtslieden die de techniek van het stencilen toepassen; dit is een techniek waarbij een patroon wordt uitgesneden uit een dun vel koper, kunststof of ander materiaal, waarna inkt, verf of een andere kleurstof door middel van tamponneren, strooien, spuiten of wrijven door de openingen wordt gedrukt

stencileren
Een methode voor het produceren van meerdere afdrukken van documenten vanaf een speciaal geprepareerd, wassen origineel. Een bepaalde inktsoort wordt door de uitsnijdingen in de stencilplaat geduwd, waardoor de inkt op het papier wordt overgebracht

stengtuigage
Wordt gebruikt voor tuigages met een driehoekig zeil, waarvan de vooruitstekende hoek is aangehecht aan een apart rondhout dat in volledig verticale positie is gehesen, zodat het een uitbreiding van de korte mast wordt

step-in
Damesondergoed, vaak gedeeltelijk of geheel van elastiek of met baleinen verstevigd, voor het ondersteunen en vormen van de onderbuik, heupen en billen

ster
Te gebruiken voor de gestileerde figuren afgeleid van astronomische sterren met een willekeurig aantal stralen

stereolithografie
In 1986 ontwikkeld rapid prototyping-proces waarbij driedimensionale objecten worden geconstrueerd door middel van een UV-laser die dwarsdoorsneden van het object binnen een vat met vloeibare fotopolymeren opbouwt. Bij blootstelling aan UV-licht harden de polymeren uit. De met dit procedé vervaardigde delen zijn doorgaans nogal kwetsbaar

stereoscopie
Verwijst naar technieken gericht op het suggereren van driedimensionaliteit in foto's door het gebruik van twee beelden die vanuit enigszins verschillende standpunten zijn gemaakt, waarna ze naast elkaar worden gemonteerd en door een stereoscoop of een ander hulpmiddel bekeken moeten worden. Deze vorm van fotografie was uitermate populair tijdens de Victoriaanse periode. Het proces werd al in 1832 beschreven, maar de technieken werden pas na 1856 geperfectioneerd toen een camera met dubbele lens werd ontwikkeld om tegelijkertijd twee foto's te maken van hetzelfde tafereel. De perspectieven van de foto's waren 6,5 centimeter van elkaar verwijderd, ongeveer de normale afstand tussen de ogen van een mens

sterkte van materialen
Het vermogen van materiaal om weerstand te bieden aan belasting zonder mee te geven of te barsten

stervormige forten
Redoutes bestaand uit een aantal inspringende en vooruitstekende punten, waarvan de zijden naast elkaar liggen

stijve constructie
Wordt gebruikt voor skeletten die geen waarneembare vormveranderingen ondergaan onder invloed van variërende belastingen

stippelgegraveerd
Drukprocédé waarbij tintgebieden worden verkregen door meestal, in combinatie met een patroon van gegraveerde en geëtste lijnen, korte krasjes of stippen te graveren. Gebruik 'schrootmanier' voor het vijftiende-eeuwse procédé voor het maken van reliëfgravures met gestippelde delen

stoeltjeslift
Skiliften waarbij de passagiers in open stoeltjes of stoelachtige steunen worden vervoerd

stoffelijke resten
De as van een gecremeerd mens of dier

stoffenverver
Textielwerkers die een kleurstof in een oplossing of fijne dispersie toepassen zodat ten minste een deel van de kleurstof wordt opgenomen door het textiel

stofjas
Lange, lichte, jasachtige overkleding die aan het begin van de 20e eeuw werd gedragen om de drager te beschermen tegen stof, vooral bij het rijden in automobielen

stoflaken
Stoffen of plastic bedekkingen die worden gebruikt om meubilair en uitrusting te beschermen bijvoorbeeld tijdens een periode waarin het niet wordt gebruikt

stoom
Water in de vorm van een onzichtbaar gas of onzichtbare damp, dat deze vorm heeft gekregen door het te koken. Wordt algemeen gebruikt voor het opwekken van mechanische energie

stoomlocomotief
Te gebruiken voor locomotieven die worden aangedreven door inwendig gestookte stoomketels, waarvandaan hete uitlaatgassen uit een vlamkast achteraan naar een rookkast en een rookgang vooraan stromen. Hierin zet de stoom onder hoge druk uit in cilinders waardoor twee zuigers worden aangedreven; vaak met aangekoppelde kolen- en watertenders erachter

stoothaak
Verstelbare apparaten, vaak van metaal, die worden gebruikt om hout vast te zetten aan het uiteinde van de werkbank; worden meestal gebruikt bij het schaven

stootvast
Weerstand van een materiaal om niet te breken door een slag, uitgedrukt in termen van de hoeveelheid energie die wordt geabsorbeerd voor breking

stootvaste lamp
Lampen die meestal één of twee verticale pithouders hebben, die uit een stevig afgesloten reservoir steken. Gepatenteerd in 1787 door John Miles uit Birmingham, Engeland. Ze worden zo genoemd omdat de brandstof er niet uit kan lopen wanneer er tegen wordt gestoten

stopverf
Een reeks lichtelijk groenachtig bruine kleuren die lijken op de kleur van stopverf, een zware pasta-achtige mix van lijnolie en calciumcarbonaat in poedervorm die wordt gebruikt om ruiten in hun kozijnen vast te zetten en voor andere doeleinden

stormeggen
Defensief traliewerk, van massief ijzer of hout, verticaal beweegbaar in groeven die gesneden zijn in de stijlen van verstevigde poorten

straalpijp
Uitstekende openingen die worden gebruikt om water- of luchtstromen te sturen of om de snelheid van de stroom te wijzigen, vooral die openingen die taps toelopen of die een vernauwing hebben, zoals aan het eind van een slang of een blaasbalg

straalpijpen
Apparaat dat een luchtstoot naar een oven of smidsvuur voert door middel van vallend water, waarbij het water en de lucht in een tweede fase worden gescheiden. In specifieke zin, een blaasapparaat zonder bewegende delen dat tot in de 19de eeuw werd gebruikt in metallurgische fabrieken in Italië, Spanje en andere Middellandse Zeelanden. Een stoot vochtige lucht wordt naar een oven gevoerd door middel van vallend water, waarbij de lucht middels het zogeheten Venturi-effect naar beneden wordt gezogen. In een vat wordt de lucht dan gescheiden en door een pijp of 'tuyere' naar de oven gevoerd

straalvliegtuig
Te gebruiken voor vliegtuigen die worden voortgestuwd door motoren die stralen of stromen gas of vloeistof uitstoten en hun stuwkracht volledig of grotendeels verkrijgen als reactie op dat uitstoten

straalvormig
Gerangschikt of met onderdelen die zijn gerangschikt als stralen rond een centrale as

straatklinkers
Een verglaasde steen, met name voor gebruik van straten waar weerstand tegen slijtage van belang is

straatlantaarn
Wordt gebruikt voor straatverlichtingseenheden, bestaande uit paal of mast, arm en lamp, die meestal in serie langs wegen zijn geplaatst

straight-front
Met betrekking tot kastmeubilair: met een rechte, ongebogen voorkant

strandcabine
Meestal houten cabines die tijdens de zomermaanden op het strand worden gezet om te verhuren aan badgasten, die er hun spullen in kunnen opbergen en zich er kunnen omkleden

strandpyama
Kledingstukken bestaande uit een wijde broek en bijpassend jasje of truitje die van ongeveer 1920 tot 1950 als informele kleding op het strand werden gedragen

Strapaese
Italiaanse culturele stroming uit de jaren 20 tot 40 van de 20ste eeuw, die modernistische tendensen in de kunst en literatuur verwierp. De vertegenwoordigers van de Strapaese-beweging verheerlijkten het landleven en lieten zich inspireren door de Italiaanse geschiedenis. De stroming werd geassocieerd met zowel het nationalisme als het fascisme

stras
Een kleurloze, kunstmatige edelsteen van glas of glasvloed, vaak met facetten die schitteren als die van een diamant

streepvaren
Genus van ongeveer 700 soorten varens, vaak beschouwd als het enige genus in de familie der Aspleniaceae

streetscape
Het geheel van materiële aspecten van straten en hun omgeving, zoals gebouwen, open ruimten en beplanting

stretcher
Lichte bedden die vaak opklapbaar zijn en vooral bij kamperen of voor kinderen worden gebruikt. Ze zijn meestal gemaakt van canvas dat over een frame wordt gespannen

strijdwagen
Te gebruiken voor oude Mesopotamische, Egyptische, Griekse en Romeinse voertuigen met meestal twee wielen, die door maximaal tien dieren konden worden getrokken; ze kwamen voor in vele verschillende vormen en met diverse toepassingen en werden meestal bestuurd vanuit een staande positie. Waarschijnlijk ontwikkeld in Mesopotamië rond het begin van het derde millennium

strijkmachine
Apparaten, meestal met een tamelijk zware, platte metalen basis, die kunnen worden verhit en gebruikt om stukken stof glad te maken, af te werken of te persen

string tie
Zeer smalle stropdassen die meestal in een strik worden vastgeknoopt

stringing clamps
Klemmen om garen vast te zetten. Ze worden veel gebruikt bij het maken van poppen

stripteasetenten
Een gelegenheid waar amusement in de vorm van stripteases wordt aangeboden

stro
Gedroogde stengels van graangewassen of andere grassen, die worden gebruikt bij het vlechten en weven

stroming
De beweging van elektrische ladingen, gassen, vloeistoffen of andere materialen of hoeveelheden

strompelrok
Rokken die aan de onderkant nauwer zijn dan bij de knie, zodat de draagster met kleine trippelpasjes moet lopen, gedragen omstreeks 1912/1913

stroommeter
Instrumenten die worden gebruikt om de stroomsnelheid, de ontladingssnelheid of de druk te meten van vloeistoffen, gassen of dampen in een buis of een andere gesloten houder

stropdas
Vrij lange, smalle stukken zacht materiaal, zoals zijde of wol, die om de hals onder de boord worden gedragen en met een knoop, lus of strik aan de voorkant worden vastgemaakt, waarbij de twee uiteinden meestal verticaal los naar beneden hangen

stropdassenrek
Rekken om stropdassen aan te hangen

struck molding
Lijstwerken die op maat worden gesneden in een constructie in plaats van eraan toegevoegd of ingepast

structuurkleitegels
Een holle kleitegel bestaande uit gebakken klei, kleischalie, vuurvaste klei of mengsels daarvan

Stuart
Verwijst naar de stijlen die ontstonden ten tijde van de Stuarts, een Schotse en Engelse dynastie van heersers, begunstigers en verzamelaars. De term verwijst in het bijzonder naar de elegante hofstijlen uit de 17de en 18de eeuw

studentenrechtbanken
Gemeentelijke gebouwen in bepaalde Engelse steden waar casusdiscussies worden of werden gehouden. Historisch gezien verwees de term naar stadhuizen of vergaderruimten zoals rechtszalen of raadskamers

studentenstoel
Benaming die aan het eind van de 19e eeuw werd gebruikt voor een soort gestoffeerde leunstoel die bedoeld was om als leesstoel in slaapzalen te gebruiken

studiebeurs
Een financiële toelage voor studenten op basis van noodzaak of geschiktheid, meestal uit het fonds van een school, college of universiteit voor het dragen van de kosten van de opleiding. Te onderscheiden van 'toelagen', studiebeurzen die worden toegekend aan ongediplomeerden en niet aan gediplomeerden, die bovendien nog geen studierichting hebben gekozen

studiezaalmedewerker
Bibliothecarissen die het beheer voeren over de naslagcollectie van een bibliotheek en bezoekers van de bibliotheek helpen de gewenste informatie te vinden

stuiknaad
Rechthoekige verbindingen tussen twee onderdelen die met elkaar in een rechte hoek staan. Het contactoppervlak van het uitstaande onderdeel is rechthoekig gesneden en past precies op het oppervlak van het andere onderdeel

stroomloos proces
Het afzetten van een metalen deklaag door middel van een gereguleerde chemische reductie, die wordt gekatalyseerd door het metaal dat of de legering die wordt afgezet

staal gegraveerd
Drukprocédé waarbij wordt gegraveerd met behulp van stalen platen of met koperen platen met een stalen bovenzijde; kwam aan het begin van de 19e eeuw als vervanging voor het kopergraveren met de minder duurzame koperplaten. Gebruik 'siderografie' voor het graveren van staalplaten bestemd voor de produktie van documenten, zoals bankbiljetten

stadstaat
Onafhankelijke staten die bestaan uit een stad en haar aangrenzende, afhankelijke gebieden

stalbuizen
Vesten met mouwen, vroeger gedragen door korporaals en soldaten bij de kazernedienst

stalen helmkap
Eenvoudige, nauwsluitende metalen helmen uit de 17e eeuw, die de kruin van het hoofd bedekken en door zowel burgers als soldaten gedragen, meestal onder een vilten hoed. Over het algemeen uit één stuk gemaakt maar een variatie gemaakt van geklonken stroken metaal is ook bekend