J. van der Wijk - Woordenboek juridische terminologie en politiejargon

Categorie: Juridisch > juridische terminologie en politiejargon
Datum & Land: 06/07/2011, NL
Woorden: 1556

Anonieme getuige
Getuige in een strafproces wiens identiteit niet wordt onthuld, omdat hij daadwerkelijk gevaar loopt door te getuigen. De anonieme getuige wordt verhoord door de rechter-commissaris.

Animo deliberato
(l). Met voorbedachte rade.

Androcur 50
Geneesmiddel. Bij de behandeling van hyperseksualiteit en seksuele aberraties bij mannen kan dit middel de intensiteit van de geslachtsdrift dempen, terwijl de richting hiervan gewoonlijk niet wordt beïnvloed. De man kan nog steeds een erectie krijgen; het geslachtsleven wordt niet op nul gezet. Door toepassing worden psychotherapie en andere ...

Analogische interpretatie
Schepping van een rechtsregel door de rechter naar het voorbeeld van een bestaande rechtsregel. Zie ook Interpretatie.

Anale visitatie
Anaal onderzoek, bijvoorbeeld op het bezit van drugs. Zie ook Bodypacker.

ANW
Algemene Nabestaandenwet. Nieuwe wet, ter vervanging van de AWW.

Antwoord
. Het verweer tegen de eis. In het civielrecht de conclusie van antwoord van de gedaagde op de conclusie van eis van de eiser.

AOW
Algemene Ouderdomswet. Deze wet geeft recht op ouderdomspensioen bij het bereiken van de leeftijd van 65 jaar.

Appèlrechter
Rechter bij wie men in beroep kan gaan tegen de uitspraak van een lagere rechter.

Appelabel
Vatbaar voor beroep.

Appelant
Eiser in appèl.

Appèl
Beroep.

Appartementsrecht
Eigendomsrecht en recht op het gebruik van een bepaald deel van een gebouw dat blijkens zijn inrichting bestemd is om als afzonderlijk geheel te worden gebruikt. Ieder mag zijn aandeel vervreemden, doch heeft niet de bevoegdheid om het appartement op te delen.

APV
Algemene Politieverordening.

Arrondissementsrechtbank
Ook: rechtbank. Het gerecht binnen een arrondissement. Een arrondissementsrechtbank is een rechtscollege dat in eerste aanleg de burgerlijke en bestuursrechtelijke rechtspraak uitoefent voorzover deze niet aan een ander rechtscollege is opgedragen. In strafzaken zijn de deze rechtbanken in eerste aanleg bevoegd ten aanzien van bepaalde ernstige mis...

Arrondissementsofficier van justitie
. Arrondissementsofficier is net als hoofdofficier een rang, geen functie. Op de zitting zijn zij allen officier van justitie.

Arrondissementsparket
Parket.

Arrondissement
Het ressort van de arrondissementsrechtbank, samengesteld uit meerdere kantons. In Nederland zijn negentien arrondissementen. Drie of vier arrondissementen vormen het ressort van een gerechtshof.

Arrestatiebevel
Bevel van de officier van justitie om een verdachte aan te houden of een veroordeelde die zijn straf nog (geheel of ten dele) moet uitzitten.

Arrestatie
(s). Inhechtenisneming. Dit kan in de volgende situaties plaatsvinden: 1. Door een opsporingsambtenaar ten aanzien van iemand die ervan wordt verdacht een strafbaar feit te hebben gepleegd voor welke voorlopige hechtenis is toegelaten. De verdachte moet zo snel mogelijk worden voorgeleid voor een (hulp)officier van justitie. 2. Door iedereen die ie...

Arrest
1. Elk der uitspraken van de gerechtshoven en de Hoge Raad. 2. Het gearresteerd zijn. Zie Arrestatie. `Hij zit in arrest.'

AROB
Wet administratieve rechtspraak overheidsbeschikkingen. Deze wet is vervallen met de inwerkingtreding van de Algemene wet bestuursrecht (Awb).

Argumentum ad fortiori
(l). Gevolgtrekking uit een verstrekkende redenering naar een minder verstrekkende.

Argumentum ad hominem
(l). Niet ter zake dienende, persoonlijk gerichte redenering.

Argumentum e silentio
(l). Gevolgtrekking uit het stilzwijgen der wet.

Argumentum a maiore ad minus
(l). Gevolgtrekking uit een verstrekkende redenering naar een minder verstrekkende.

Argumentum a contrario
(l). Gevolgtrekking bij wijze van tegenstelling.

Arbitrage
In het privaatrecht de wettelijk geregelde rechtspraak door arbiters. Zij kunnen met inachtname van een aantal wettelijke voorschriften, met name de bepalingen in Boek Vier van het Wetboek van Rechtsvordering, een bindende uitspraak doen in aan hen voorgelegde geschillen. Om een geschil door middel van arbitrage te beslechten is een overeenkomst tussen de partijen nodig. Zie ook mediation en verenigingstuchtrecht.

Arbiter
Scheidsman door partijen bij akte van compromis aangewezen tot het doen van uitspraak over geschillen.

Arbeidsvoorwaarden
De rechtsregels, afspraken en het beloningsbeleid die gelden in de arbeidsrelatie tussen een werknemer en een werkgever. Zij komen individueel of collectief tot stand, maar mogen in principe niet in negatieve zin afwijken van hetgeen door de wetgever in het arbeidsrecht is bepaald. Zie ook Primaire arbeidsvoorwaarden en Secundaire arbeidsvoorwaarde...

Arbeidsverhoudingen
1. De onderlinge relaties in het arbeidsbestel tussen de organisaties van werkgevers, organisaties van werknemers en de overheid. Zij bepalen hoofdzakelijk de arbeidsvoorwaarden. 2. De onderlinge relatie tussen werkgever en werknemer. Zie ook Verstoorde arbeidsverhouding.

Arbeidsrecht
Door de overheid getroffen arbeidsbeschermende maatregelen die in talloze wetten zijn vastgelegd.

Arbeidsovereenkomst
Overeenkomst waarbij de ene partij, de werknemer, zich verbindt om in dienst van de andere partij, de werkgever, tegen loon arbeid te verrichten. De werknemer verplicht zich dus om arbeid te verrichten, terwijl de werkgever zich verplicht daarvoor loon te betalen. Men onderscheidt arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd en arbeidsovereenkomsten vo...

Arbeidsgeschil
Rechtsgeschil omtrent een arbeidsovereenkomst. Het proces wordt per rekest aanhangig gemaakt bij de kantonrechter.

Asiel
Het recht dat vreemdelingen kan worden verleend om in Nederland te verblijven en zo beschermd te zijn tegen vervolging in eigen land. Wordt verleend aan vluchtelingen die vanwege hun ras, geloof, geaardheid of politieke overtuiging worden vervolgd en niet zeker van hun leven zijn.

Attentaatsclausule
Ook: aanslagclausule. Bepaling in uitleveringsverdragen die inhoudt dat wél wordt uitgeleverd in geval van een aanslag of moord op een staatshoofd of een van zijn gezinsleden. Uitzondering op het beginsel dat niet wordt uitgeleverd wanneer er sprake is van politieke delicten.

AT
Arrestatieteam.

ATW
Arbeidstijdenwet. Wet die op 1 januari 1996 gefaseerd in werking is getreden. In de wet zijn onder meer het verbod van kinderarbeid en de uitzonderingen daarop geregeld. Wanneer de wet en de nadere regels niet worden nageleefd is er sprake van een economisch delict, waarvoor zowel de werkgever als de ouders-verzorgers van het kind strafrechtelijk a...

Autochtoon
Iemand waarvan beide ouders in Nederland zijn geboren.

Authentieke interpretatie
Uitlegging van de wet door de wetgever.

Authentiek afschrift
Kan door een notaris worden afgegeven van alle geschriften die hem worden voorgelegd. Ook griffiers en sommige andere ambtenaren kunnen binnen hun bevoegdheid authentieke afschriften verstrekken.

Auteursrecht
Het aan de maker (auteur) van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst (of aan diens rechtverkrijgenden) toekomende uitsluitende recht dit werk openbaar te maken en te verveelvoudigen. Het auteursrecht wordt beschouwd als een absoluut recht en als een roerende zaak; het is vatbaar voor overdracht (bij akte) en gaat over bij erfopvolging. Het a...

Auditu
(testimonium de -) (l). Getuigenis van horen zeggen.

Audiatur et altera pars
(l). Men moet ook de tegenpartij horen.

Audi et alteram partem
(l). Hoor ook de tegenpartij.

Auctoritas legis
(l). Kracht van wet.

AUWWW
De procedure `Aanhouden, Uitreiken en Weten Wat je te Wachten staat`. Snelrechtprocedure voor minderjarigen, in april 2002 geà¯ntroduceerd door het Openbaar Ministerie, de politie en de Raad voor de Kinderbescherming. Auwww zorgt ervoor dat de jongere binnen 1 tot 3 maanden na de datum van het eerste verhoor door de politie, op een officierszitting of op een kinderrechterzitting moet verschijnen. Een uitzondering op deze procedure vormt de zogenaamde HALT-afdoening.

AVAS
Afwezigheid van alle schuld. Algemene schulduitsluitingsgrond.

AWBZ
Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten. De AWBZ verzekert geneeskundige risico's die niet via ziekenfonds of ziektekostenverzekering gedekt zijn. Het gaat met name om verpleging in ziekenhuizen en revalidatie-instellingen vanaf de 366e dag en andere voorzieningen op het gebied van de gezondheidszorg.

Awb
Algemene wet bestuursrecht.

AWW
Algemene Weduwen- en Wezenwet. Deze wet geeft recht op pensioen aan weduwen en weduwnaars van wie de echtgenoot op de dag van overlijden verzekerd was. Ook kent de wet een wezenpensioen voor het kind van wie beide ouders zijn overleden. Zie ook ANW. B Balie. De gezamenlijke advocaten (en hun orde) van een arrondissement.

AZC
Asielzoekerscentrum. Zie ook verwijdercentrum.

A mensa et toro
(l). Van tafel en bed (scheiding).

BAS
Bekeuringenafhandelingssysteem.

BARD
Bureau auto- en rijwieldiefstal.

Bankgeheim
Geheimhoudingsplicht van banken. Men mag in principe geen gegevens over cliënten van de bank ter kennis van derden brengen. In Nederland wordt een uitzondering gemaakt voor de belastingdienst, bij faillissement en bij strafvervolging. Sommigen brengen hun geld daarom liever onder in Luxemburg of Zwitserland.

Bankgarantie
Indien een verkoper van een onroerende zaak van de koper de garantie wil dat deze zijn financiële verplichtingen nakomt, kan hij de koper vragen een bankgarantie af te geven. Bij een bankgarantie garandeert de bank aan de verkoper tot een bepaald bedrag dat de koper aan zijn verplichtingen voldoet. Wanneer de koper in gebreke blijft is de bank verplicht de schuld tot de hoogte van het gegarandeerde bedrag aan de verkoper te voldoen.


Bankbreuk
Hiervan is sprake wanneer de gefailleerde buitensporige uitgaven of bezwarende geldopnemingen heeft gedaan, of zijn boeken en bescheiden niet in ongeschonden staat te voorschijn brengt. Strafbaar feit. Zie ook Bedrieglijke bankbreuk.

Ballotage
Methode bij het toelaten van nieuwe leden tot een vereniging. Pas nadat de leden van de ballotagecommissie verklaard hebben geen bezwaar te hebben, kan men lid worden.

Ballistiek


BBS
Besluit Buitengewoon Strafrecht.

BBE
Bijzondere Bijstandseenheid. Verleent bijzondere bijstand aan de reguliere politie bij de bestrijding van terroristische acties.

BC
Beroepscommissie van de CRvA.

Bevoegdheid
Ook: competentie. Zie Absolute bevoegdheid en Relatieve bevoegdheid.

Bevel
Exploot van een deurwaarder waarin de aanzegging om aan het vonnis of de akte te voldoen. Zie ook Rechterlijk bevel tot betaling.

Beveiligingsbeambte
Persoon in dienst van een particuliere bewakings- en beveiligingsdienst. Hij heeft in principe niet meer rechten dan elke andere burger. Zie ook Arrestatie (2).

Beveiliging
Een van de doelstellingen van het strafrecht. In tegenstelling tot de speciale preventie gaat het bij beveiliging niet om het effect na de tenuitvoerlegging van de straf, maar om het effect tijdens de tenuitvoerlegging. (Zolang de dader vastzit kan er niets gebeuren; zolang iemand zijn rijbewijs is afgenomen, kan hij niet dronken achter het stuur z...

Beursfraude
Het met misbruik van voorwetenschap handelen in effecten.

Betekenen
Uitreiken van een afschrift door deurwaarder, postbode of overheidsdienaar bijvoorbeeld van een dagvaarding of een vonnis.

Betaling
(c). Nakoming van een verbintenis, niet slechts de voldoening van een geldschuld.

Besloten testament
(c). Geheim testament. Alleen geldig wanneer het door de erflater is ondertekend en aan de notaris wordt aangeboden in tegenwoordigheid van vier getuigen. De notaris weet dus dat er een testament is, maar kent de inhoud daarvan niet.

Beslissende eed
(c). De eed door één der partijen in het civielrechtelijk proces opgedragen aan de tegenpartij om daarvan de uitslag van het geding te laten afhangen. A draagt B de eed op; als B accepteert wint B; als B de eed terugwijst en A accepteert dan wint A; als A weigert dan wint B; als B weigert dan wint A.

Beslissend bewijs
Alle volledige bewijs waartegen geen tegenbewijs is toegelaten.

Beslag op het gehele vermogen
Faillissement.

Beslag
Voorlopige maatregel waarbij de overheid, al dan niet op vordering van een belanghebbende, bepaalde zaken aan de vrije beschikking van de eigenaar of anderen onttrekt, of wel deze onder zich neemt. Zie ook Conservatoir beslag, Executoriaal beslag, Faillissement, Inbeslagname en Revindicatoir beslag.

Beschikkingsbevoegdheid
(c). Het recht om over een goed te beschikken. In het algemeen kan men de rechten op een goed slechts aan een ander overdragen wanneer men beschikkingsbevoegdheid heeft.

Beschikking
. 1. Eenzijdige wilsuiting van een overheidsorgaan in een concreet geval, niet zijnde een algemene regeling. 2. Schriftelijk besluit van een administratief orgaan, gericht op enig rechtsgevolg. Een besluit van algemene strekking en een rechtshandeling naar burgerlijk recht zijn geen beschikkingen in de zin van de wet. 3. Beslissing in het strafproc...

Beschadigde borg
(c). De borg die de schuldige aan de eiser heeft voldaan. Hij kan het door hem betaalde op de hoofdschuldenaar verhalen. Bovendien is de schuldenaar verplicht hem alle kosten en schaden te vergoeden.

Beroepsinformant
Deze informant is vaak zelf crimineel, in elk geval in die kringen vertoevend, waar hij min of meer beroepsmatig informatie doorspeelt aan de politie. Zijn motief is doorgaans puur winstbejag, veelal nog gevoed door haat, nijd, eigenbelang enz. Deze groep informanten krijgt de meeste aandacht van de politie.

Beroep
Ook: `hoger beroep' of `appèl'. Voorziening door de in het ongelijk gestelde partij tegen een uitspraak van een lagere instantie bij een eerstvolgende hogere instantie. Men kan slechts éénmaal in hoger beroep gaan. Zie ook Cassatie.

Berisping
Terechtwijzing. De lichtste hoofdstraf in het strafrecht voor minderjarigen en het tuchtrecht.

Beneficiaire aanvaarding
(c). Ook: aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving. Het slechts willen aanvaarden van een nalatenschap wanneer het saldo batig is. De erfgenaam die slechts beneficiair wil aanvaarden dient daartoe een verklaring af te leggen ter griffie van de rechtbank in wiens gebied de erfenis is opengevallen.

Benadeelde partij
Zie beledigde partij.

Bemiddelingsopdracht
Afspraken tussen opdrachtgever en makelaar ten aanzien van aan- of verkoop van onroerend goed. Deze overeenkomst bevat niet alleen de omschrijving van de opdracht, maar ook de condities en voorwaarden waaronder de opdracht wordt uitgevoerd, de diensten die worden verricht en de kosten die hiermee zijn gemoeid.

Belofte
Vorm van eed. Plechtige verklaring om kracht bij te zetten bij 1. een belofte voor de toekomst of 2. een verklaring over feiten. De beëdigde spreekt de woorden uit: `Dat beloof ik.' Zie ook Beslissende eed en Suppletoire eed.

Beleidssepot
Hiervan is sprake wanneer de officier van justitie op grond van beleid, krachtens het opportuniteitsbeginsel, seponeert. Zie ook Technisch sepot.

Beleggingshypotheek
Hypotheekvorm die bestaat uit een lening waarover rente wordt betaald, maar waarop men gedurende de looptijd niet aflost. Daarnaast wordt er een beleggersverzekering afgesloten waarmee een kapitaal wordt opgebouwd. Dit kapitaal wordt later gebruikt om de lening af te lossen.

Belediging
1. (s) Strafbaar feit. Opzettelijke aanranding van eer of goede naam op beledigende wijze, onafhankelijk van de juistheid der betichting. Zie ook Eenvoudige belediging, Laster, Lasterlijke aanklacht, Smaad en Smaadschrift. 2. (c) Onrechtmatige daad, waarbij de beledigde niet alleen schadevergoeding en betering kan vragen, maar ook openbaar eerherst...

Beledigde partij
(s). De partij die rechtstreeks schade heeft ondervonden door een gepleegd strafbaar feit en zich in de betreffende strafzaak in het geding voegt met een vordering tot schadevergoeding. De grens tot welke men zo'n vordering kan indienen is beperkt en men verliest daarmee de aanspraak op eventuele hogere schadevergoeding. Heeft men dus meer te vorde...

Belastingkamer
Onderdeel van het Gerechtshof dat is belast met de behandeling van geschillen over belastingzaken. De zittingen van de belastingrechter zijn niet openbaar. Zie ook Administratieve rechtspraak in belastingzaken.

Belastingdeurwaarder
Ambtenaar belast met werkzaamheden op fiscaal gebied, zoals beslaglegging op goederen. Zie ook Deurwaarder.

Belasting
Heffing door de overheid van de onderdanen gevorderd ter voorziening in de kosten van het bestuur.

Belanghebbende
(o). Degene die door een overheidsbeschikking rechtstreeks in zijn belang is getroffen en als zodanig het recht heeft daartegen een voorziening te vragen door instelling van administratief beroep of het doen van beroep op een onafhankelijke rechter.

Belang
(v). Vermogensbestanddeel, economisch goed waarbij iemand belang heeft, dat op geld waardeer, aan gevaar onderhevig en bij de wet niet uitgezonderd is.

Beklag
De mogelijkheid voor rechtstreeks belanghebbenden om te klagen bij het gerechtshof wanneer door het Openbaar Ministerie is besloten een strafbaar feit niet (verder) te vervolgen.

Beklaagdenbank
Bank in de rechtszaal waar de verdachte dient plaats te nemen.

Beklaagde
Ouderwetse benaming voor verdachte.

Bekeuring
Proces-verbaal (1).

Bekentenis
Erkenning dat men een laakbare of strafbare handeling heeft verricht. 1. (c) Wordt in civielrechtelijke zaken als volledig bewijs beschouwd. 2. (s) In strafzaken geen zelfstandig bewijsmiddel, maar onderdeel van de verklaringen van de verdachte.

Begunstigde
(c). Elk van degenen die in een (levens)verzekeringspolis zijn genoemd als gerechtigden tot het in ontvangst nemen van de uitkering.