J. van der Wijk - Woordenboek juridische terminologie en politiejargon

Categorie: Juridisch > juridische terminologie en politiejargon
Datum & Land: 06/07/2011, NL
Woorden: 1556

Dader
(s). Pleger van een strafbaar feit.

Dactyloscopie
Opsporings- en identificatiemiddel aan de hand van vingerafdrukken. Zie ook Genetische vingerafdruk.

Détournement de pouvoir
(f). Misbruik van de bevoegdheid door een overheidsorgaan. Hiervan is onder meer sprake wanneer de overheid haar bevoegdheid aanwendt voor een ander doel dan waarvoor zij gegeven is.

Detentie
Hoofdstraf die overeenkomt met hechtenis.

Dereguleren
Het verminderen en beperken van wettelijke regelingen.

Derden-verzet
Verzet van een derde tegen een vonnis tussen andere partijen, omdat hij van mening is dat zijn rechten zijn aangetast.

Derdenbeslag
Beslag dat bij een derde wordt gelegd, bijvoorbeeld loonbeslag.

Derde
Buitenstaander bij een rechtsverhouding tussen twee (of meer) partijen.

Depenalisering
Het vervangen van strafmaatregelen door bijvoorbeeld verplichting tot betaling van schadevergoeding aan het slachtoffer.

Delinquent
Iemand die schuldig is bevonden aan het plegen van een strafbaar feit (misdrijf).

Delict
Strafbaar feit.

Dekmantelfirma
Door de politie opgezet bedrijf, dat bijvoorbeeld bancaire diensten aanbiedt aan criminelen die worden verdacht van het witwassen van uit misdadige activiteiten verkregen geld. De bedoeling is het onderzoek naar misdaadorganisaties en het oprollen ervan.

Deken van de Orde van Advocaten
Voorzitter van de Raad van Discipline.

Defensief verhoor
Verhoortechniek die wordt toegepast wanneer het bewijsmateriaal tegen de verdachte niet helemaal waterdicht is. Aan de hand van een tevoren opgesteld vragenschema wordt de verdachte zonder `tegengas' gehoord. Zijn antwoorden worden direct op papier gezet.

Deelneming
Hiervan is sprake wanneer men meedoet me de dader van een strafbaar feit.

Deelbaarheid
Een verbintenis is deelbaar wanneer elk der schuldenaren tot een deel van de prestaties is verplicht en-of elk der schuldeisers zijn eigen deel kan vorderen.

Deductieve logica
Methode waarmee juristen de waarheid afleiden van het algemene tot het bijzondere. In de deductieve logica worden argumenten `premissen` genoemd en het verdedigde standpunt heet `conclusie`. Premissen en conclusies kunnen deductief geldig of ongeldig zijn. Bijvo...

Deductieve argumentatie
In de deductieve logica kunnen argumenten (premissen) geldig zijn of ongeldig. Een voorbeeld: `Alle koeien van Den Braven zijn zwart-bont. Truus is een koe van Den Braven, (dus) Truus is zwart-bont.` Deze redenering is deductief geldig. Nog een voorbeeld: `Truus is een zwart-bonte koe. Alle koeien van Den Braven zijn zwart-bont, (dus) Truus is een koe van Den Braven.` Deze redenering is deductief ongeldig

Dedere aut punire
(l). Uitleveren of straffen. Beginsel van het uitleveringsrecht

Decriminalisering
Het niet langer strafbaar stellen van een bepaalde gedraging door het betreffende wetsartikel uit de strafwetgeving te schrappen

Decisoir
Beslissend. Zie ook Eed.

Deal
(e). Akkoordje tussen politie-justitie enerzijds en verdachte of getuige anderzijds.

De jure
(l). Volgens (dwingend) recht.

De internis non iudicat praetor
(l). De rechter oordeelt niet over wat iemand denkt.

De facto
(l). Feitelijk.

Deurwaardersexploot
Mededeling van een deurwaarder, ambtshalve of in bijzondere opdracht, gedaan in persoon of aan zijn domicilie. Zie ook Dagvaarding.

Deurwaarder
Gerechtsambtenaar belast met het uitbrengen van dagvaardingen en andere exploten, het verrichten van executie van civiele vonnissen en het verrichten van diensten bij terechtzittingen. Zie ook Belastingdeurwaarder.

Discriminatie
Elke vorm van onderscheid, elke uitsluiting, beperking of voorkeur, die ten doel heeft of ten gevolge kan hebben dat de erkenning, het genot of de uitoefening op voet van gelijkheid van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden op politiek, economisch, sociaal of cultureel terrein, of op andere terreinen van het openbare leven, wordt teni...

Disciplinaire straf
(o). Een ambtenaar kan disciplinair worden gestraft wanneer hij de hem opgelegde verplichtingen niet nakomt of zich overigens aan plichtsverzuim schuldig maakt.

Diplomatieke onschendbaarheid
Het niet-vallen van ambassades, diplomaten etc. onder de rechtsmacht van de ontvangende staat. Diplomaten kunnen niet vervolgd worden wegens strafbare feiten en hoeven geen belasting te betalen. Wel kan men hen het land uitzetten

Dierenmishandeling
Het onnodig veroorzaken van letsel of pijn bij een dier of het onnodig schaden van zijn gezondheid, dan wel het laten verrichten van werk dat de kracht van het dier te boven gaat

Diepte-infiltratie
Infiltratie waarbij politie-infiltranten voor onbepaalde tijd onderduiken in het criminele milieu.

Dienstbetrekking
Gezagsverhouding die ontstaat uit een arbeidsovereenkomst tussen werkgever en werknemer.

Dienende dag
De dag die voor de behandeling van een zaak op de terechtzitting is vastgesteld.

Diender
Politie-agent. Een `stille diender' is een agent in burger.

Diefstal met braak
Diefstal waarbij de schuldige zich de toegang tot de plaats van het misdrijf heeft verschaft door middel van braak of inklimming, van valse sleutels, van een valse order of een vals kostuum.

Diefstal met geweld
Diefstal, voorafgegaan, vergezeld of gevolgd door geweld of bedreiging met geweld tegen personen, gepleegd met het oogmerk om die diefstal voor te bereiden of gemakkelijk te maken, of om, bij betrapping op heterdaad, aan zichzelf of andere deelnemers aan het misdrijf, hetzij de vlucht mogelijk te maken, hetzij het bezit van het gestolene te verzeke...

Diefstal in vereniging
Diefstal gepleegd door twee of meer verenigde personen.

Diefstal
Het wegnemen van enig goed, dat geheel of gedeeltelijk aan een ander toebehoort, met het oogmerk om het zich wederrechtelijk toe te eigenen. De straf wordt verzwaard wanneer het delict plaatsvindt gedurende de voor de nachtrust bestemde tijd, in een woning of op een besloten erf waarop een woning staat, door iemand die zich aldaar buiten weten of t...

Dictum
(l). 1. Zie Uitspraak. 2. Kern van de rechterlijke uitspraak.

DIC
Douane Informatie Centrum.

DNA
Celmateriaal dat van ieder mens uniek is en in toenemende mate een rol speelt bij de opsporing en vervolging

Doorrijden na een ongeval
Het zonder kenbaar maken van de identiteit wegrijden van de plaats van een ongeval. Wanneer de bestuurder binnen 24 uur na het ongeval - en voordat de politie hem heeft opgespoord en hij als verdachte is aangehouden of verhoord - zich vrijwillig meldt bij een politie-ambtenaar en daarbij de nodige inlichtingen geeft, kan hij niet op grond van dit s...

Doodstraf
Werd in ons land bij de wet van 17 september 1870 voor het gewone strafrecht afgeschaft.

Doodslag
Het opzettelijk - echter zonder voorbedachte rade - iemand van het leven beroven. Zie ook Gekwalificeerde doodslag en Moord.

Dood door schuld
(s). Het niet-opzettelijk veroorzaken van iemands dood.

Donatie
Schenking.

Domicilie
Adres en woonplaats, werkelijk of gekozen. Minderjarigen en curandi hebben officieel geen zelfstandig maar een afgeleid domicilie ten huize van de ouders, respectievelijk voogden of curators. Domicilie van rechtspersonen is de plaats van vestiging. Zie ook Gekozen woonplaats.

Dolus semper praestatur
(l). Voor boos opzet is men altijd aansprakelijk

Dolus subsequens
(l). Opzet dat pas na het plegen van de daad aanwezig is

Dolus praemeditatus
(l). Met voorbedachte raad

Dolus repentinus
(l). Spontaan opzet, alleen bestaand op het moment van de daad

Dolus malus
(l). Boos opzet

Dolus indirectus
(l). Opzet betrokken op door de dader niet voorziene of gewilde gevolgen van het feit

Dolus impetus
(l). Niet van tevoren, maar slechts op het moment van het plegen van het feit aanwezig opzet

Dolus eventualis
(l). Voorwaardelijk opzet

Dolus generalis
(l). Niet op een bepaald slachtoffer gericht opzet

Dolus
(l). Schuld in de zin van opzet. Zie ook Culpa.

Dolo malo
(l). Met kwaadwillig oogmerk.

Doen plegen
Vorm van daderschap door het inschakelen van niet-strafbare feitelijke daders, bijvoorbeeld iemand die wilsonbekwaam is of een kind beneden de leeftijd van twaalf jaar.

Doelstellingen van het strafrecht
Men onderscheidt onder meer de instrumentele, intrinsieke en organisationele doelstellingen van het strafrecht. Ik beperk mij in dit woordenboek tot de instrumentele doelstellingen van het strafrecht. Deze zijn: vergelding, speciale preventie, generale preventie, redressie, beveiliging en waarheidsvinding.

Drugwipe
(e). Drugsdraadje waarmee de aanwezigheid van drugs in kleding, bagage enz. kan worden aangetoond.

Dringende reden
(a). Een reden die aanleiding kan geven tot het geven of nemen van ontslag op staande voet.

Driehoeksoverleg
Ook: tripartite overleg. Regelmatig overleg tussen de burgemeester, de officier van justitie (beiden uit hoofde van hun wettelijk toebedeelde verantwoordelijkheden) en de politiechef.

Drankmisbruik
Grond om onder curatele te worden gesteld. Hij die wegens verkwisting of drankmisbruik onder curatele staat mag geen huwelijk aangaan zonder de toestemming van zijn curator en zijn toeziende curator. Mocht deze toestemming niet worden verkregen, kan zij op verzoek van de onder curatele gestelde worden vervangen door toestemming van de kantonrechter...

Dramatis personae
(l). Betrokkenen.

Dura lex, sed lex
(l). Een harde wet, maar het is de wet.

Dupliek
Conclusie van dupliek. Zie ook Pleidooi.

Dubbelagent
Informant, doorgaans een crimineel, die het spel naar twee kanten speelt, onder het motto: `Twee honden vechten om een been, een derde loopt ermee heen.' Zodra blijkt dat een informant dubbelagent is, wordt het contact met de politie direct verbroken.

Dubbel huwelijk
Bigamie.

Duurzame ontwrichting
Grond voor echtscheiding. Wanneer de door de eiser van de echtscheidingsprocedure gestelde duurzame ontwrichting door de andere echtgenoot wordt ontkend, dan moet de eiser de ontwrichting bewijzen. Dat geldt ook wanneer de andere echtgenoot wegens geestesstoornis in een inrichting verblijft.

DVA
Drugsvrije Afdeling binnen de strafinrichting, waar gedetineerden van hun verslaving proberen af te komen.

Dwingend recht
Rechtsregels (met name in het arbeidsrecht en het huurrecht) waarvan op straffe van nietigheid van een overeenkomst niet mag worden afgeweken. Zie ook Aanvullend recht. E EBI. Extra Beveiligde Inrichting. Gevangenis binnen een gevangenis, voor zeer vluchtgevaarlijke gedetineerden.

Dwangverpleging
Maatregel in het strafrecht. De rechter kan bij ontoerekeningsvatbaarheid van de dader verpleging in een psychiatrisch zoekenhuis opleggen, eventueel in combinatie met TBS

Dwangsom
Bepaalde som geld die iemand verschuldigd is zo vaak of zo lang hij niet voldoet aan de hoofdverplichting die hem per vonnis is opgelegd.

Dwangmiddelen
Middelen die bij een strafrechtelijk onderzoek kunnen worden gebruikt tegen de wil van de verdachte, zoals voorlopige hechtenis, telefoontaps, huiszoeking of het in beslag nemen van spullen

Dwangbevel
Bevel na aanmaning tot voldoening van belastingen en andere heffingen van de overheid. Bij niet opvolging volgt parate executie. Zie ook Verzet.

Dwang
Geweld. Met gebruik van geweld iemand dwingen iets te doen, iets niet te doen of iets te dulden. In het civielrecht geldt dat overeenkomsten en andere rechtshandelingen die onder invloed van dwang tot stand zijn gekomen vernietigbaar zijn. Dwang hoeft niet door de tegenpartij zelf uitgeoefend te worden, maar kan ook door een derde geschieden.

Dwaling
Wilsgebrek ten gevolge van een valse voorstelling omtrent het goed waarover of de persoon met wie men handelt. Onder bepaalde voorwaarden kan een overeenkomst worden vernietigd wegens dwaling. Zie ook Oneigenlijke dwaling.

Echtscheidingsconvenant
Overeenkomst tussen man en vrouw die wensen te scheiden, waarbij financi?le regelingen worden getroffen en waarbij wordt afgesproken bij wie de kinderen zullen blijven, hoe het bezoek van en aan de kinderen wordt geregeld enz. De rechter eist een echtscheidingsconvenant wanneer man en vrouw op gemeenschappelijk verzoek willen scheiden. Economische ...

Echtscheiding
Algehele ontbinding van een huwelijk gedurende het leven van de echtgenoten, door rechterlijk vonnis en inschrijving daarvan in de registers van de burgerlijke stand. De echtscheiding is dus pas een feit door de inschrijving van het rechterlijk vonnis in de registers van de burgerlijke stand. Dit moet gebeuren binnen een half jaar nadat het vonnis ...

Echtgenoten
De twee partners in een huwelijk. Zij zijn elkaar getrouwheid, hulp en bijstand verschuldigd. Echtgenoten zijn onbekwaam om in elkanders civiele processen als getuigen op te treden. Verjaring loopt niet tussen echtgenoten. Proceskosten worden tussen echtgenoten gecompenseerd. Een arbeidsovereenkomst tussen echtgenoten is niet geldig. Schenkingen tu...

ECD
Economische Controledienst.

Ecce signum
(l). Ziehier het bewijs.

Educatieve maatregel
Maatregel met een opvoedkundige functie, zoals gerechtelijke maatregel tegen verkeersovertreders in de vorm van een cursus over de gevaren van te hard rijden of rijden onder invloed. Wie deze cursus met succes gevolgd heeft krijgt een lagere straf

EDISON
Elektronisch Documentatie- en Informatiesysteem voor Opsporingsnetwerken. Geautomatiseerd systeem waarmee opsporingsbeambten onder meer uiterst gedetailleerde beelden van meer dan drieduizend soorten reisdocumenten uit nagenoeg alle landen ter wereld kunnen vergelijken met de papieren van vreemdelingen.

ED
Ernstige Delicten. Afdeling van de politie.

Eerste levensbehoeften
Alles wat aan voeding, kleding, huisvesting, verwarming, huishoudelijke artikelen enz. onontbeerlijk is om te kunnen leven. Relatief begrip. Doorgaans kan geen beslag worden gelegd op bedden, beddegoed, kleding en de voorraden eten en drinken voor één maand.

Eerste aanleg
De eerste feitelijke behandeling van de zaak door de rechter

Eenzijdige overeenkomst
Overeenkomst waarbij slechts één van de partijen iets moet presteren. Zie ook Borg.

Eenzijdige rechtshandeling
Rechtshandeling waarbij een enkel persoon het gewenste gevolg teweeg kan brengen. Voorbeelden: het verwerpen van een nalatenschap, het maken van een testament, het erkennen van een kind. Zie ook Meerzijdige rechtshandeling.

Eenmalige informant
Informant die op de een of andere manier achter een voor de politie interessant gegeven is gekomen en dit om de meest uiteenlopende redenen doorgeeft. Vaak gaat het om mensen die in de regel fel gekant zijn tegen tipgevers. Pogingen om hen tot informant te ontwikkelen hebben weinig zin.

EEG
Europese Economische Gemeenschap

Eed
Plechtige verklaring om kracht bij te zetten bij 1. een belofte voor de toekomst of 2. een verklaring over feiten. De be?digde spreekt de woorden uit: `Zo waarlijk helpe mij God almachtig.' De eed staat gelijk aan de belofte. Zie ook Beslissende eed en Suppletoire eed.

Eeuwigdurend
Voor onbeperkte tijd. Zie Erfpacht.

Eetpiraat
Iemand die herhaaldelijk in een restaurant eet zonder daarvoor te betalen. Zie ook Flessentrekkerij.

EHRM
Europese Hof voor de Rechten van de Mens.

Eiser
(c). Degene die een civielrechtelijk proces aanvangt. Zie ook Appelant, Requestrant en Requirant.

Eis in reconventie
Tegeneis. De eis die gedaagde in conventie op zijn beurt richt tegen de eiser in conventie. De gedaagde in conventie is dus de eiser in reconventie, terwijl de eiser in conventie de gedaagde in reconventie is. Tussen beide zaken hoeft geen verband te bestaan.

Eis
1. (s) De uitspraak die het openbaar ministerie van de rechter verlangt. 2. (c) Conclusie van eis. Zie ook Petitum.