Winelexicon

Categorie: Landbouw, voedsel en voedselverwerking > Wijnlexicon
Datum & Land: 18/04/2012, NL
Woorden: 3610

Volnay-Santenots (Fr.)
Gemeentelijke premier cru-AOC in de Côte de Beaune voor uitsluitend rode wijn van Pinot Noir op de gemeente Meursault. Santenots is een aparte climat van de AOC Volnay.

Vol
Veel gebruikte term voor een smaakindruk bij wijn. Het tegenovergestelde van dun. De wijn geeft in de mond een vol gevoel, substantie. De volheid houdt verband met het alcoholgehalte en extract. Meestal wordt vol geassociëerd met zacht. Toch komt het bij jonge wijnen vaak voor dat ze zowel vol als hard smaken, omdat die doorgaans relatief veel zuren en tannine bevatten. Door rijping worden ze vaak voller en zachter.

Vouvray Pétillant (Fr;)
AOC in Touraine komt overeen met Anjou Pétillant.

Vouvray Mousseux (Fr.)
AOC in Touraine komt overeen met Anjou Mousseux.

Vouvray (Fr.)
AOC voor zoete (likoreus, soms pourriture noble), rijke en frisse wijn van Chenin Blanc uit het Loiregebied. Zowel mousserend als niet-mousserend. Soms droog van karakter. Tegenover de wijngaarden van Montlouis gelegen en vaak overeenkomstig van stijl. Kan zeer oud worden.

Vougeot (Fr.)
Gemeentelijke AOC in de Côte de Nuits voor bijna uitsluitend rode wijn van Pinot Noir en een beetje wit van Chardonnay op de gelijknamige gemeente. De appellatie omvat ook climats geklasseerd als premier cru.

Vosne-Romanée (Fr.)
Gemeentelijke AOC in de Côte de Nuits voor uisluitend rode wijn van Pinot Noir op de gemeenten Vosne-Romanée en Flagey-Echezeaux. De appellatie omvat ook climats geklasseerd als premier cru.

Vosges (Fr.)
Soort eikenhout gebruikt voor het vervaardigen van vaten om wijn in te laten rijpen. Heeft een overwegend fijne poriënstructuur. Heeft een relatief bescheiden invloed op het karakter van de wijn, geeft relatief weinig tannine af en heeft een lang aanhoudende en verfijnde invloed op de wijnen die er in rijpen. Bij uitstek geschikt hout om witte wijnen in te laten rijpen. Wordt gebruikt voor de rijping van wijnen van Chardonnay, Pinot Meunier en eventueel Sauvignon Blanc.

VQPRD (Fr., Eur.)
Afkorting van Vins de Qualité Produits dans des Régions Délimitées. Een door de EG ingestelde categorie voor kwaliteitswijnen die binnen de Gemeenschap worden geproduceerd. Deze wijnen moeten aan een groot aantal wettelijk vastgestelde eisen voldoen. Ze moeten afkomstig zijn uit een nauwkeurig vastgesteld gebied, dorp of wijngaard en moeten bovendien aan een aantal minimum eisen voldoen. Zo dient de wijn te worden gemaakt van voorgeschreven druivensoorten, is de opbrengst per hectare aan beperkingen onderhevig, is er een minimum of maximum alcoholgehalte voorgeschreven en kunnen er allerlei voorschriften gelden voor de wijnbereiding en rijping. De naam van de appellation (herkomst) moet op het etiket worden vermeld. Zowel de Franse VDQS-wijnen als de AOC-wijnen behoren tot deze categorie, net als de Italiaanse DOC- en DOCG-wijnen, de Portugese DO-wijnen, de Spaanse DO-wijnen en de Duitse QBA- en QMP-wijnen.

Vroegrijpend
Term die wordt gebruikt bij druivensoorten die vroeger dan gemiddeld rijpe druiven leveren. Voorbeelden van vroege variëteiten zijn Ortega, Sieger, Portugieser, Müller-Thurgau.

Vranac
Blauwe druivensoort van goede kwaliteit vooral aangeplant in het voormalige Joegoslavië (in Montenegro). Geeft mooie intens rode gecorseerde wijnen van hoge kwaliteit.

VSR (Fr., Eng.)
Afkorting van Vin Specialement Récommendé, of Very Specially Recommended. Vroeger veel gebruikt in de Bourgogne voor meestal jaartalloze wijnen, en om een speciale cuvée (mengwijn) mee aan te duiden. Vaak ging het om wijnen met een lage classificatie of wijnen die niet erg hoog van kwaliteit waren.

Vöslau (Oost.)
Deelgebied dat sinds 1985 valt onder de Thermenregion. Men maakt er o.a. lichte, rode wijn van de Portugieser, maar ook serieuzere producten van Cabernet Sauvignon en Spätburgunder.

Waterslot
Toestel dat bij de gisting van wijn het koolzuurgas doet ontwijken uit het vat zonder dat er lucht van buiten binnenkomt. Het is meestal gemaakt van glas of kunststof en is in de regel gevuld met sulfiethoudend water. De werking is dezelfde als die van een sifon, het water sluit de ene ruimte af van de andere.

Washington State (VS)
Deze staat wordt, net als het aangrenzende Oregon, door de Cascade Range in twee gedeeld. In het westen ligt het koele, vaak regenachtige Puget Soundbekken, waar meestal te weinig zon is, en in het oosten bevindt zich het droge, zonnige Columbia Riverbekken, waar irrigatie noodzakelijk is. De wijnbouwers van Washington doen precies het omgekeerde van hun buren in Oregon. Hier liggen de meeste wijngaarden in het koele westen van de staat en ligt de nadruk op Bourgondische druivensoorten, terwijl in Washington de wijngaarden in het warme oosten liggen en, naast de Chardonnay, vooral druiven worden gebruikt van Bordeaux Sémillon voor wit, Cabernet Sauvignon en Merlot voor rood. Ook Riesling. Vier grote wijngebieden liggen in deze staat Columbia Valley, Yakima Valley, Walla Walla Valley en Puget Sound.

Warm
Smaakindruk waarbij de wijn een warm gevoel in de mond geeft. Het alcoholgehalte speelt daarbij een belangrijke rol, maar ook esters en hogere alcoholen veroorzaken deze smaakindruk. Het warme gevoel is sterker naarmate er minder frisse componenten (zuren) in de wijn aanwezig zijn. Wanneer het warme gevoel van een wijn te sterk wordt en gaat overheersen, spreekt men van branderig (negatieve sensatie). De wijn is dan niet in balans.

Ward (Z.Afr.)
Staat voor een klein, exact omschreven wijnbouwgebied. De bekendste wards zijn Constantia en Franschhoek.

Walsen
lets dat men veel wijnkenners en pseudo-wijnkenners kan zien doen het in het glas laten ronddraaien van de wijn waardoor de wijn langs de wand omhoogkruipt en een groter oppervlak aan de lucht wordt blootgesteld. Hierdoor treedt er een sterkere verdamping van vluchtige (geur)stoffen op. Dit verhoogt de concentratie aan geurstoffen in de lucht boven de wijn en dus de intensiteit van de geur. Ook komen méér geurindrukken naar voren, omdat de minder gemakkelijk verdampende stoffen in iets grotere hoeveelheden vrijkomen. Zo neemt men dus niet alleen een grotere geurintensiteit waar, maar ook een grotere verscheidenheid aan geuren.

Wahluke Slope (AVA)
De Wahluke Slope AVA ligt in Washington State, volledig ingesloten in de bekende Columbia Valley AVA. Hier staat ongeveer 2000 hectare wijngaard aangeplant waarvan de druiven door enkele gerenommeerde producenten buiten de streek verwerkt worden.

Waiheke Island (Nieuw-Zeeland)
Klein eiland op North Island in Auckland Harbour. Heeft een heter en droger klimaat dan Auckland en een natuurlijk gedraineerde, middelmatig tot slecht vruchtbare bodem van leem en klei. Dit eiland wordt beschouwd als de streek waar de beste rode Bordeaux-achtige wijnen van Nieuw-Zeeland worden gemaakt. Toch ook mooie Chardonnay en Syrah.

Wachenheim (D.)
Dorp in de Mittelhaardt in de Rheinpfalz met enkele van de beste wijngaarden van het gebied. De Riesling geeft er prachtige, krachtige, volle, rijke en kruidige wijnen. Behoren niet zelden tot de top van Duitsland.

Wachau (Oost.)
Deelgebied van Niederösterreich langs de zuidelijke oever van de Donau. Er zijn vele steile wijngaarden en men produceert er enkele van de beste Oostenrijkse droge witte wijnen. De betere hebben een voor Oostenrijk ongewoon hoog zuurgehalte, hetgeen hun lange levensverwachting verklaart. De mooiste wijnen maakt men van de Riesling. Men vergelijkt ze ook wel met de wijnen van deze druif uit de Moezel en Rheingau. De Grüner Veltliner is het meest aangeplant, de Müller-Thurgau zelfs nog anderhalf keer zo veel als de Riesling.

Weststeiermark (Oost.)
Deelgebied van Steiermark (Stiermarken), gelegen in en ten westen van Graz. De beroemde rosé Schilcher is er uit afkomstig, evenals witte wijnen van de Müller-Thurgau en Pinot Blanc.

Western Australia (Austr.)
Uitgestrekt gebied, ongeveer één derde van Australië met slechts 1,7 miljoen inwoners. Het noordelijkste deel, Swan District en Perth Hills, is heel warm en droog, toch worden hier prachtige wijnen gemaakt van vooral Chenin Blanc. Meer naar het zuiden is het koel en gematigd, deze streek wordt vaak vergeleken met Bordeaux en Bourgondië. Subregio's Geographe, Margaret River, Blackwood Valley en Pemberton. Cabernet en Merlot produceren hier verrassende wijnen; maar ook Shiraz, Pinot Noir, Chardonnay, Sauvignon Blanc, Sémillon, Riesling en zelfs Zinfandel geven hier heel mooie resultaten. In het zuidoosten van Western Australia, het relatief koele Great Southern, worden schitterende wijnen gemaakt van Cabernet Sauvignon, Shiraz, Pinot Noir, Chardonnay, Sauvignon en Riesling.

Welschriesling
Witte druivensoort van goede kwaliteit. Niets te maken met de echte Riesling. Geeft goede wijnen met veel frisheid en een vrij kruidig-bloemig en aromatisch karakter. Ze worden zowel in droge als lichtzoete stijl gemaakt. Ook in Italië aangeplant (Riesling Italico), in Oostenrijk maakt men er in Burgenland intens zoete en rijke wijnen van en in de rest van Oostenrijk heeft men de gebruikelijke droge of lichtzoete versies. Ook het voormalige Joegoslavië is rijk bedeeld met de daar Lazki Riesling of Italianski Riesling genoemde Welschriesling. Hetzelfde geldt voor Bulgarije, Tsjechoslowakije (Vlassky Riesling) en Roemenië, waar de mooiste Welschrieslings vandaan schijnen te komen.

Weißherbst (D.)
Lichtrode wijn van minimaal QBA-kwaliteit, gemaakt van rode druiven die meteen na de aankomst in de kelder zijn geperst. Door dit persen komt er een zeer kleine hoeveelheid rode kleurstof in de wijn terecht die verantwoordelijk is voor de rosétint. Weißherbst is het Duitse equivalent van rosé. Is vaak erg fruitig, fris en licht van smaak. Wordt veel gemaakt in Baden van de Spätburgunder.

Weissenkirchen (Oost.)
Mooi wijnstadje in het hart van de Wachau, bezit enkele van de beste wijngaarden van de streek.

Weißburgunder
Zie Pinot blanc.

Weißburgunder, gelber
Chardonnay.

Weinviertel (Oost.)
Deelgebied van Niederösterreich. De tot 1985 zelfstandige deelgebieden Retz en Falkenstein vormen nu samen het Weinviertel. Het oostelijke deel, Falkenstein, levert eenvoudige droge witte wijnen van de Welschriesling en op basis van dezelfde druif ook mousserende wijnen. In het westelijke deel, Retz, worden tal van verschillende druivensoortsen aangeplant, de belangrijkste zijn Grüner Veltliner, Portugieser en Zweigelt.

Weinstraße (D.)
Toeristische wijnroute. Is in diverse wijnstreken uitgezet en bewegwijzerd.

Weinprobe (D.)
Wijnproeverij.

Weinsiegel (D.)
Zie Deutsches Weinsiegel.

Weinkellerei (D.)
Wijnbedrijf.

Weingut (D.)
Wijngoed.

Wein (D.)
Wijn.

Weindomäne(n) (D.)
Wijngoed (eren).

Wehlen (D.)
Dorp in het beste deel van de de Mittelmosel, met zeer goede wijngaarden in de buurt van Bernkastel.

White Shiraz (Aust.)
Zie Ugni Blanc.

Winzerverein (D.)
Wijnbouwcoöperatie. Produceert wijn en zorgt voor de afzet van de wijn, meestal kleiner van omvang dan een Winzergenossenschaft.

Winzerzentralgenossenschaft (D.)
Overkoepelende wijnbouwcoöperatie van een geheel gebied. Bijvoorbeeld in de Moezel, Württemberg en Baden. Gigantische bedrijven.

Winzer (D.)
Wijnboer.

Winzergenossenschaft (D.)
Wijnbouwcoöperatie. Produceert wijn en zorgt voor de afzet van de wijn.

Winningen (D.)
Laatste belangrijke wijngemeente in Moezel-Saar-Ruwer vòòr de Moezel in de Rijn stroomt bij Koblenz. Heeft de beste wijngaarden van de 'Terrassen-Moezel', zoals dit lagere deel van het Moezeldal wordt genoemd.

Winkel (D.)
Dorp in de Rheingau met zeer goede wijngaarden. De wijnen staan bekend om hun geurigheid en elegantie en verfijning.

Winery (Eng.)
Engels voor wijn(productie)bedrijf.

Wineland (Z.Afr.)
Is geen officiële aanduiding, maar onderstreept alleen het belang van de wijnen onafhankelijk van de vraag of ze als ward, district of region geclassificeerd zijn.

Wine of Origin (Z.Afr.)
Zuid-Afrikaans equivalent van de Franse Appellation Controlée, Italiaanse DOC(G), Spaanse DO, enz.

Wine (Eng.)
Wijn.

Wiltingen (D.)
Dorp in de Saar met goede wijngaarden, waar men over het algemeen zeer frisse, elegante wijnen produceert die iets minder soepel en zacht, maar pittiger zijn dan die uit de Mittelmosel.

Willamette Valley (VS)
De meest ontwikkelde wijnregio van Oregon. Wordt ook wel de Côte d'Or van de VS genoemd, het klimaat is vergelijkbaar, de bodem echter niet. Mooie Pinot Noir, Chardonnay, Riesling en Pinot Gris. Ook mooie mousserende - méthode champenoise - wijnen.

Wildbacher
Blauwe druivensoort van Duitse afkomst maar ook aangeplant in Oostenrijk, Kroatië en Italië. Geeft clairetwijn lichtrode wijn, redelijk wrang, veel zuren, maar toch voldoende fruit en kruidigheid.

Wijnwet-Goria/Wet 164 (It.)
Wijnwet uit 1992, genoemd naar de Italiaanse minister van Landbouw die hem indiende. Deze wet heeft tot doel de beruchte en grotendeels incompetente wijnwetgeving van Italië drastisch te verbeteren en te schoeien op het Franse model, waarbij kwaliteit gerelateerd aan herkomst centraal staat. De wijnwet-Goria kent vier kwaliteitsniveaus. De laagste categorie is vino da tavola. Deze wijn mag overal uit Italië afkomstig zijn en het etiket mag geen melding maken van een eventuele streek van herkomst of gebruikte druivensoorten. De volgende (hogere) categorie is Indicazione Geografica Tipica (IGT), vergelijkbaar met de Franse Vin de Pays. Hierbij worden streek van herkomst en eventueel gebruikte druivensoort vermeld. De (hogere) categorie Denominazione di Origine Controllata (DOC) is ruwweg vergelijkbaar met de Franse Appellation d'Origine Contrôlée. Dit zijn wijnen uit een bepaald gebied die aan vele eisen moeten voldoen, zoals kwaliteit, gebruikte druivensoort, maximale opbrengst, enz. Presteert een bepaald DOC-gebied gedurende vijf jaren wijnen van onvoldoende kwaliteit, dan raakt het zijn DOC-predikaat kwijt en degradeert het tot de lGT-categorie. Minimaal vijf jaar achtereen zeer goed presterende DOC-gebieden kunnen naar de (hoogste) categorie Denominazione di Origine Controllata e Garantita (DOCG) worden gepromoveerd. Ook uitzonderlijk goed presterende en consistente producenten kunnen een eigen DOCG verwerven. Het is de promotie- en degradatiemogelijkheid, gebaseerd op kwaliteit en consistentie van een bepaald gebied (of producent), die de wet-Goria in theorie zo waardevol maakt. Als deze wet goed blijkt te werken, dan zou het aantal prestige-vini da tavola wel eens drastisch kunnen verminderen. Het zal nog wel jaren duren voordat de effecten van de nieuwe wet voor de consument merkbaar worden.

Wijnsteenzuur
Vormt met appelzuur, citroenzuur en melkzuur het belangrijkste zuur in druivenmost en wijn. Het komt eigenlijk alleen maar in redelijke hoeveelheden voor in rijpe druiven, in ander fruit zit het veel minder. Wijnsteenzuur speelt een belangrijke rol in de vorming van esters (geurstoffen) tijdens de rijping van de wijn. Geeft vrij gemakkelijk een neerslag van wijnsteenkristallen wanneer de druivenmost of wijn een zekere hoeveelheid calcium en kalium bevat. Een lage temperatuur bevordert de vorming en neerslag van wijnsteenkristallen. Wijnsteenzuur heeft een speciale zure smaak die ook duidelijk in wijn te herkennen is.

Wijnsteen
Neerslag in de vorm van heldere kristallen in wijn die bestaan uit calcium-, kalium- en magnesiumzouten van wijnsteenzuur (calcium-, kalium- en magnesiumtartraat). Heeft geen enkele nadelige invloed op de kwaliteit van de wijn.

Wijnproeven
Het met het oog, reuk- en smaakzintuig analyseren of beoordelen van een wijn.

Wijngoed
Bezitting waar men wijn maakt. Heeft eigen wijngaarden en apparatuur om van de druiven uit de wijngaarden wijn te maken.

Wijndruifluis
Zie Phylloxera vastatrix.

Wijnbouwcoöperatie
Samenwerkingsverband van wijnboeren met als doel het inkomen van de aangesloten leden op te vijzelen en te garanderen. Vaak opgericht in voor wijnboeren moeilijke tijden (het begin van deze eeuw). In gebieden waar de wijnboeren over het algemeen maar kleine bezittingen hebben, zijn de wijnbouwcoöperaties het sterkst vertegenwoordigd de boeren hebben zelf niet de middelen en de kennis om goede wijn te produceren, terwijl ook de afzet (promotie, distributie, enz.) van eigen wijn een probleem vormt. Het inkomen van de wijnboeren wordt gegarandeerd doordat ze een vaste prijs voor hun druiven ontvangen. Steeds vaker gaan de coöperaties er toe over hun leden te betalen naar zowel de hoeveelheid als de kwaliteit van de aangeleverde druiven. De coöperatie staat de boeren ook terzijde met raadgevingen en aanwijzingen bij de verbouw van de druiven.

Wijnbereiding
Andere term voor vinificatie en rijping.

Wijnalcohol
Meestal geconcentreerde alcohol verkregen door distillatie van wijn. Ook wel brandy genoemd.

Wijn
Het product dat uitsluitend is verkregen door een gehele of gedeeltelijke alcoholische gisting van verse, al dan niet getreden druiven of van verse druivenmost. Wijnen waarbij men bij de bereiding ander fruit heeft gebruikt moeten dat op het etiket vermelden, bijvoorbeeld appelwijn, vlierbessenwijn, enz.

Wien (Wenen) (Oost.)
Hoofdstad van Oostenrijk, tevens wijnbouwgebied in en rond de stad. Producent van betrekkelijk simpele en frisse wijn. De meeste wijnen zijn wit en droog, enkele zijn rood en eveneens fris. Af en toe komt men een krachtiger rode wijn van de Cabernet Sauvignon tegen.

Worcester (Z.Afr.)
Wijnbouwgebied ten oosten van Paarl. Men maakt er met name zoete dessertwijn en brandy, maar sinds een aantal jaren ook steeds meer droge witte van goede kwaliteit.

Wood port (Port.)
Verzamelnaam voor portwijnen die een langdurige rijping op houten vaten hebben ondergaan en daaraan hun karakter te danken hebben geen primair fruit, overheersende impressies van hout, ceder, karamel en noten. Een tawny port is een typische wood port.

Wonnegau (D.)
Naam voor het zuidelijke deel van Rheinhessen en tevens naam van het Bereich waaronder dat deel valt.

WO (Z.-Afr.)
Zie Wine of Origin.

Wrattonbully (Austr.)
Belangrijk wijngebied in South Australia, Limestone Coast Zone, met grote hoeveelheden Sauvignon Blanc, Chardonnay en Riesling, en Cabernet Sauvignon, Shiraz en Merlot.

Wrang
Smaakimpressie die onaangenaam is. Geeft een samentrekkend en ruw gevoel aan de slijmvliezen van de mond. Ook wel astringent genoemd. Wrangheid wordt veroorzaakt door tannine (looizuur) en komt veel voor bij rode, krachtige jonge wijnen. Gedurende de rijping neemt in veel gevallen de wrangheid en zuurte van de wijn af. Of een wijn als wrang wordt ervaren hangt van de soort tannine af. Druiven die onrijp zijn geplukt bevatten onrijpe tannine en geven een wrangere wijn dan wanneer ze volledig rijp zijn geoogst. Aflhankelijk van het type wijn is wrangheid een goede of minder gewenste smaakimpressie. Het is een slechte eigenschap bij een jonge, lichte wijn die bedoeld is om jong te worden gedronken. Bij jonge, krachtige rode wijnen die lang kunnen rijpen zoals klassieke hoge Bordeaux, Bourgognes en Rhônes is een wrange smaak een indicatie van rijpingspotentieel. Dit is meestal een wrangheid die grotendeels verdwijnt na voldoende flesrijping.

Würzburg (D.)
Stad in het Frankenland. Producent van droge, volle en krachtige Frankenwein van goede tot zeer goede kwaliteit.

Württemberg (D.)
Hét rode wijngebied van Duitsland (ca.50% van de wijngaarden bestaan uit blauwe druiven), gelegen rond en tussen Stuttgart en Heilbronn rond de rivier de Neckar in het zuidelijke midden van Duitsland. Druivensoorten Riesling, Kerner en Ruländer voor witte wijn, Spätburgunder, Lemberger, Trollinger en SchwarzRiesling voor rode wijn. Hier worden zeer mooie wijnen gemaakt, vooral in coöperatieven.

Wyndruif (Z.Afr.)
Sémillon.

Xarel-lo
Witte druivensoort van goede kwaliteit uit het noordoosten van Spanje. Geeft robuuste stille witte wijnen met mooie aciditeit en geassembleerd met Macabeo en Parellada prachtige cavas.

Xynomavro
Blauwe druivensoort van goede kwaliteit afkomstig van Griekenland. Geeft donker gekleurde, tanninerijke wijnen met mooie zuren. Een voorbeeld van een xynomavrowijn is de Naoussa.

Xynisteri
Witte druivensoort van redelijke kwaliteit vooral aangeplant op Cyprus en geeft de zoete, portachtige dessertwijn Commandaria. Ook maakt men er tafelwijnen van die meestal nogal vlak en lomp van karakter zijn, tenzij de druiven extra vroeg zijn geoogst en daardoor hun zuren en frisheid hebben behouden.

Yakima Valley (VS)
AVA in Washington State met zeer warme droge zomers en koude winters. Het is een langgerekte oase die fungeert als een van de grote voedselproducenten van Amerika. Ondergewaardeerde wijnen van Sauvignon Blanc, Sémillon, Cabernet, Merlot, Chardonnay, Chenin Blanc, Riesling, rode Lemberger en Grenache.

Yarra Valley (Aust.)
Klein wijnbouwgebied in Victoria, pal ten noordoosten van Melbourne. Een gebied met enorme mogelijkheden, waar de Pinot Noir goede resultaten geeft en ook de Cabernet Sauvignon zich van zijn beste kant laat zien.

Yecla (Sp.)
Kleine DO in de bergen rond Murcia waar donkerrode wijn wordt gemaakt die lijkt op die van het naburige Jumilla. Gebruikte druivensoorten voor wit Merseguera en Verdil; voor rood en rosé Monastrell en Garnacha Tinta.

Yeast (Eng.)
Gist.

Yon-Figeac ( Château (Fr.))
Grand cru classé Saint-Emilion. Merlot 75%, Cabernet Franc 25%. Soepele, aromatische, smakelijke wijn met aroma's van fruit, vanille, kaneel, koffie, kruiden en gebrand hout.

Yquem (Château d' (Fr.))
Premier grand cru classé Sauternes. Sémillon 80%, Sauvignon Blanc 20%. Het summum van Sauternes, pure klasse, stijl en weelde. Enkel superlatieven kunnen de kleur en smaak van deze wijn beschrijven.

Zand(ig)
Indien in een bodem veel zand en weinig klei voorkomt, spreekt men van een lichte bodem. Het komt niet zelden voor dat zandige bodems ook rijk zijn aan grind (rivierafzettingen). Ook dit type rekent men tot de lichte bodems (zoals in de Graves en Haut-Médoc). Lichte bodems leveren elegantere, lichtere en meestal meer verfijnde wijnen dan zware kleirijke bodems. In het Frans noemt men lichte zandige en grindrijke bodems sols sable-graveleuses.

Zagarolo (It.)
Kleine DOC in Lazio, in het noorden van de Castelli Romani, voor droge witte wijnen van Malvasia en Trebbiano.

Zacht (heid)
Geur- maar vooral smaakimpressie. Rijpe druiven die een vinifcatie en rijping onder ideale omstandigheden hebben ondergaan, kunnen weldadig zachte wijnen opleveren. Deze zachtheid wordt veroorzaakt door glycerol, een laag zuurgehalte, alcohol, suikers, vanille en rijpe tannine. Rijping van goede wijnen, zowel op fles als op fust geeft ze extra zachtheid. Dit komt onder andere door het geleidelijk afnemen van het zuur- en tanninegehalte. Voorbeelden van zachte rode wijnen zijn goede Dolcetto's, Beaujolais, Rioja crianza's of Reserva's.

Zapfen-Kordon (D.)
Snoeiwijze voor druivenplanten. Zie cordon.

Zapfen (D.)
Vruchtknoppen.

Zeltingen (D.)
Stad in de Mittel-Moezel, niet zo bekend als zijn buren Ürzig en Graach, maar met topwijngaarden en topproducenten.

Zell (D.)
Zeer bekend dorp in de Moezel. Bevindt zich in het iets minder goede deel van de Moezel, de Untermosel, stroomafwaarts van de Mittelmosel. Dit deel valt onder het Bereich Zell. Enorme hoeveelheden matige, dunnige en zoet-zurige wijnen met de naam Zeller Schwarzer Katz geven de indruk dat er geen goede wijnen in dit gebied worden gemaakt. Die goede zijn er wel degelijk, maar die hebben vaak een iets lichter en minder complex karakter dan die uit de Mittelmosel.

Zinfandel
Blauwe druivensoort van goede kwaliteit hoofdzakelijk in Californië aangeplant. Men maakt er alle denkbare soorten wijn van wit, rosé, rood, alsmede (zoete) rode dessertwijnen. Wanneer men de opbrengst van de druif beperkt houdt, hebben de jonge rode wijnen een donkere tot inktzwarte kleur, veel kracht, fruit en intensiteit. De oudere wijnen bezitten een meer kruidig en zacht karakter. Rijping op eikenhouten vaten verhoogt de kwaliteit. In Apulië (Zuid-ltalië) noemt men de druif Primitivo. Deze druif geeft een intense, donkergekleurde en zeer krachtige wijn met in zijn jeugd veel fruit. Zowel droge als zoete versies worden er van gemaakt. Beide typen kunnen zeer oud worden. In Zuid-Afrika, Australië en Nieuw-Zeeland wordt meer en meer Zinfandel aangeplant.

Zilt
Term voor een geur- of smaakindruk die zeer fris is en haast iets zoutig (zilt) aandoet. Komt voor bij zeer frisse witte wijnen zoals Muscadet en Soave. Ook goede manzanilla staat bekend om zijn ziltige karakter.

Zilavka
Witte druivensoort van hoge kwaliteit uit Bosnië-Herzegovina. Geeft prachtige, frisse en genuanceerde droge witte wijnen met een notig karakter.

Zierfandler Rot
Blauwe druivensoort uit Oostenrijk. Geeft stevige geparfumeerde wijnen van hoge kwaliteit. Van deze druif wordt samen met de Rotgipfler de beroemde Gumpoldskirchen gemaakt.

Zierfandler
Witte druivensoort van goede kwaliteit afkomstig uit Oostenrijk. Geeft intense frisse complexe wijnen. Ze zijn frisser en beter uitgebalanceerd dan bijvoorbeeld de wijnen van de Rotgipfler. Is ook vrij veel in Hongarije aangeplant.

Zitza
Griekse mousserende wijn van goede kwaliteit, min of meer zoet, gemaakt van Debina in de regio's Jannina en Zitza (vlakbij de grens met Albanië).

Zoethout
Geur- maar vooral smaakindruk in rode wijn. Wordt in jonge wijn vaak veroorzaakt door de Merlot. Deze zoetige en licht bittere geur en smaak doet in de verte aan drop denken. Komt ook voor bij meer belegen wijnen die niet van de Merlot zijn gemaakt. Vooral bij wijnen die men enige tijd op eikenhout heeft laten rijpen.

Zoet
Smaakimpressie (in mindere mate ook geurimpressie) veroorzaakt door een hoog suikergehalte. De mate van zoetheid is zowel afhankelijk van het suikergehalte als van het zuurgehalte van de wijn. Een wijn met een hoog zuurgehalte smaakt minder zoet dan een met hetzelfde suikergehalte maar met een lager zuurgehalte. (Fr. doux, moelleux, liquoreux; D. süß, lieblich; It. dolce; Port. doce, adamado; Sp. dulce; Eng. sweet.)

Zuurgehalte
Het gehalte aan zuren in een wijn, omgerekend en uitgedrukt in grammen wjnsteenzuur per liter (overal ter wereld, behalve in Frankrijk) of in grammen zwavelzuur per liter (Frankrijk). Om een zuurgehalte uitgedrukt in grammen wijnsteenzuur per liter om te rekenen naar grammen zwavelzuur per liter, moet men het aantal grammen wijnsteenzuur delen door 1,53. Omgekeerd moet men het aantal grammen zwavelzuur per liter vermenigvuldigen met 1,53 om het zuurgehalte in wijnsteenzuur te verkrijgen. Zuurgehalte wordt ook wel (niet helemaal correct) zuurtegraad genoemd.

Zuur
Belangrijke smaakimpressie in wijn, veroorzaakt door zuren. Kenmerkend voor droge wijnen. Een zure smaak hoeft geen fout in een wijn te zijn; goede wijnen die nog te jong zijn en nog moeten rijpen, hebben een hoog zuurgehalte. Na rijping zal het zuur minder in de smaak domineren. Er zijn ook wijnen die onaangenaam zuur smaken en niet beter worden na rijping. Men spreekt dan vaak van onrijpe en schrale wijnen.

Zuri de Hondarribi
Baskische druivensoort, basis van de DO's Chacolí, Guetaria en Vizcaya. Hij geeft de wijnen karakteristieke zuren en citrusaroma's (pompelmoes, citroen...). (zuri = baskisch voor wit)

Zuren
Chemische verbindingen die door hun speciale moleculebouw met basische stoffen kunnen reageren. Veel zuren hebben een zure smaak. Men maakt onderscheid tussen organische en anorganische zuren. Zuren die in wijn kunnen voorkomen zijn appelzuur, melkzuur, wjnsteenzuur, barnsteenzuur, citroenzuur, koolzuur, azijnzuur, boterzuur, propionzuur, looizuur. Dit zijn allemaal organische zuren. Appelzuur, citroenzuur en wijnsteenzuur zijn van nature in de wijn aanwezig; barnsteenzuur, azijnzuur en melkzuur ontstaan door de gisting. Azijnzuur bepaalt de vluchtige zuurtegraad, is dus een indicator voor de gezondheidstoestand van de wijn. Azijnzuur wordt veroorzaakt door fouten vòòr of na de gisting (bv. als de malolactaatgisting opstart vòòr de alcoholische gisting is beëindigd). De andere vijf bepalen de vaste zuurtegraad.