Histoportal - Atlas van de mythologie

Categorie: Geschiedenis en volkskunde > Mythologie
Datum & Land: 15/02/2007, NL offline
Woorden: 1158

Panku
Categorie: Oosters Panku of Pan-gu, in de Chinese mythologie een oerreus die als dwerg werd geboren uit het kosmische Ei, dat openbarstte. De bovenste helft werd de hemel (yang), de onderste helft de aarde (yin), en Panku, die uit het Ei te voorschijn kwam, groeide iedere dag drie meter en duwde met zijn lichaam hemel en aarde verder uit elkaar. Na 18000 jaar spat hij, evenals het kosmische Ei, uiteen: zijn ogen worden de Zon en de Maan, zijn hoofd wordt de bergen, zijn bloed vormt de zeeën en rivieren, zijn haar de bossen, zijn adem de wind, zijn zweet de regen, zijn stem de donder en zijn vlooien worden de voorvaderen van de mensheid. Volgens een andere mythe werd hij uit de vijf elementen geboren en schiep hij met hamer en beitel hemel en aarde.

Pandora
Categorie: Grieks - Romeins Pandora was in de Griekse mythologie de eerste vrouw op aarde die door Hephaistos uit aarde en water werd gevormd en van de goden alle gaven (kunstvaardigheid, bekoorlijkheid enz.) heeft gekregen. Als straf voor Prometheus` diefstal van het vuur zendt Zeus Pandora met een doos vol rampspoed naar de mensen. Wanneer de nieuwsgierige Pandora de doos opent, komen alle ellende en plagen over de mensheid. Mogelijk is er een affiniteit met een oude aardgodin, die eveneens Pandora (`algevende`) werd genoemd.

Panathenaeën
Categorie: Grieks - Romeins Het grootste feest ter ere van de godin Pallas Athena in de stad Athene, dat aanvankelijk jaarlijks, sinds het midden van de 6de eeuw v.C. om de vier jaar werd gevierd. Op het programma stonden de gebruikelijke sportwedstrijden en ook voordrachten van gedichten. Het hoogtepunt van het feest was de processie, waarbij een door dochters van de Atheense elite geweven, saffraankleurige peplos (kleed) aan de godin in het Erechteion werd aangeboden. Deze processie was afgebeeld in de fries om de cella van het Parthenon en is nog deels ter plaatse bewaard gebleven. De winnaars van de atletiekwedstrijden kregen een prachtige amphora met olie van de heilige staatsolijfbomen. De Panathenaeïsche amforen zijn zwartfigurig beschilderd, meestal hoog, slank en rustend op een kleine voet en vertonen aan de voorzijde Athèna Polias, de stadsgodin met schild en speer, en staande tussen twee met hanen of nikè`s bekroonde zuilen.

Pan
Categorie: Grieks - Romeins Pan, Griekse god van het bos en de herders, zoon van Hermes en een nimf, beschermer van kudden en jagers, was vooral in Arcadië populair. Hij zou uit Kreta afkomstig zijn. Hij wordt voorgesteld als Sater met horens en bokspoten of als een bok. Hij achtervolgt de Nimfen in bossen en over bergen en vermaakt haar met zijn spel op de panfluit. Plots opduikend veroorzaakt hij `paniek` (in de slag bij Marathon) of `panische schrik`. Pan behoort tot het gevolg van Dionysus. Hij is ook een voorspellende godheid en aan enkele van zijn heiligdommen waren orakels verbonden. Holen en spelonken waarin men bij slecht weer het vee onderbracht, zijn `Pansholen`. Naar Pan zijn de zgn. Panisken genoemd, een soort bosduivels. Pans Romeinse pendant is Faunus.

Pamarindo
Categorie: Fabelwezens Een erg kleine dwerg van Italiaanse origine die erg gemeen en dik is. Hij doodt dieren. De Pamarindo staat bekend om zijn met vettigheid besmeurde rode kleren en bonten muts. Hij is lui en niet geliefd bij andere wezens.

Palm
Categorie: Symbolen De Palm was in het oude Midden-Oosten een symbool van de Zon en de overwinning. Hij werd in Egypte en Arabie gelijkgesteld met de levensboom. Als voedselbron had het in westelijk Azie ook een vrouwelijke vruchtbaarheidssymboliek. Palmmotieven worden derhalve niet alleen geassocieerd met de Romeinse zonnecultus van Apollo, maar ook met de godinnen Astarte en Ishtar. Het symbolische gebruik van palmbladeren in de overwinningsprocessies door de volgelingen van Jezus toegepast bij zijn laatste intocht in Jeruzalem, een gebeurtenis die nu wordt gevierd op palmzondag.

Palamedes
Categorie: Grieks - Romeins Palamedes was de wijze raadgever van de Grieken in de Trojaanse oorlog, zoon van koning Nauplios van Euboia, geldt als de uitvinder van de maten, de weegschaal, de dobbelstenen en enkele letters van het Griekse alfabet. Het is Palamedes die Odysseus ontmaskert wanneer deze waanzin veinst om zich te onttrekken aan de strafexpeditie tegen Troje. Daarop beschuldigt Odysseus hem lasterlijk van verraad, waarvoor Palamedes onschuldig ter dood wordt gebracht.

Paian
Categorie: Grieks - Romeins Paian was de Griekse godheid die gold als de geneesheer van de goden. Hij wordt soms geïdentificeerd met andere goden (o.a. Apollo, Zeus, Asclepius, Dionysus) in hun functie van helers of beschermers tegen onheil en ziekten. Paian is ook de naam van een loflied op Apollo of andere kwaadwerende goden

Pachamama
Categorie: Verscheidene Pachamama, aard- en vruchtbaarheidsgodin, tevens almoeder en oppergodin van de Inka, aan wie lama`s en andere dieren werden geofferd. Haar naam betekent `aarde-moeder`. Zij wordt nog altijd vereerd in sommige delen van het Andesgebergte.

Pachacamac
Categorie: Verscheidene Pachacamac, schepper-, wind- en maangod van de Inka, tevens cultuurbrenger, die zijn volk aan de westkust van Peru onderwees in de vredes- en krijgskunst. Hij geldt als een zoon van Inti. Hij werd vooral vereerd in de `heilige` stad Pachacamac (20 km ten zuiden van Lima), waar in duizenden graven dodenoffers werden gevonden. Zijn naam komt voor als component in de naam van verschillende Inka-vorsten. Hij wordt later geïdentificeerd met de schepper-god Viracocha

Paasopstand
Categorie: Geschiedenis In de 60 jaar voorafgaande aan 1916, groeide het Ierse nationalistische sentiment en nam de partijorganisatie in omvang toe, daartoe gesterkt door de versterkte patriottische gevoelens van de Ieren in het buitenland, vooral in Noord-Amerika, en door de welwillendheid van de liberaal ingestelde Engelsen om de Ieren een ethische en culturele identiteit toe te kennen, die institutionele erkenning verdiende. Deze nationalistische beweging werd gestimuleerd door en op haar beurt regelmatig geactiveerd door de gewelddadige tradities van de katholieke protesterende boeren tegen de agrarische elitaire grootgrondbezitters, wier religie en economische macht naar het scheen steunde op de Britse wetgeving. Deze sterke toeneming van het Ierse nationalisme werd gestimuleerd door de crisis van 1912-1914. Slechts door de dreiging van geweld leek het dat de mensen uit Ulster en de Britse Unionisten het Ierse zelfbestuur in de weg stonden en vroeg in 1914 werd het al als een succes beschouwd, dat de Britse regering verdeeld op deze zaak reageerde. Niets kon de Ieren meer prikkelen om dezelfde weg te volgen en de Ierse Vrijwillige Strijdkrachten namen snel in omvang toe. Een gevolg hiervan was, dat de Ierse parlementaire nationalistische vleugel in belangrijkheid afnam. Zoals altijd konden alleen de liberalen geven, wat de Ieren wensten. Deden ze dat niet, dan hadden ze geen constitutioneel alternatief. De Wet op het zelfbestuur van 1914, een initiatief van John Redmond, sloot Ulster niet uit, maar de wet werd opgeschort en niet toegepast.

Pazuzu
Categorie: Oosters Pazuzu, door de Akkadiërs in het oude Mesopotamië zeer gevreesde gevleugelde demon, met klauwen aan handen en voeten, een misvormd hoofd en een schorpioenstaart. Hij is de personificatie van de zuidoostelijke stormwind, die ziekten brengt.

Pax
Categorie: Grieks - Romeins Pax (Lat., Vrede), in het oude Rome de personificatie en godin van de Vrede, is de Romeinse pendant van de Griekse Irene. Aan haar waren te Rome de Ara Pacis (een klein heiligdom met altaar uit 13 v.C. op het Marsveld, heropgebouwd op de Piazza Augusta emperatore) en een tempel op het Forum Pacis (op de Keizerfora) gewijd. Haar attributen zijn de Olijftak, hoorn des overvloeds en scepter.

Pattini
Categorie: Oosters De belangrijkste Singalese godin. Ze waakt over het huwelijk en houdt epidemieen op een afstand.

Patroclus
Categorie: Grieks - Romeins Patroclus (of Patroklos) was de trouwe vreind en wapenbroeder van Achilles. Ze groeiden samen op en trokken ook samen ten strijde tegen Troje. In de wapenuitrusting van Achilles vecht hij tegen de Trojanen en drijft hij ze terug maar wordt dan vermoord door Hector. Achilles heeft geen rust tot hij Hector vermoord, waar hij ook in slaagt. Hij sleept het lijk van Hector rond de muren van Troje. Note: Dit verhaal is verfilmd in de film Troy.

Patollo
Categorie: Verscheidene Patollo was de Baltische oorlogsgod en een tegenhanger van de Germaanse Odin. Patollo werd voorgesteld als een oude man met een lange groene baard en een doodse kleur. Hij droeg een tulband. Zijn gewijde attributen waren de schedels van mens, een paard en een rund. Patollo was de Baltische oorlogsgod. Dankzij hem kregen mensen het geluk aan hun kant, maar net als Odin nam hij het hen even gemakkelijk weer af wanneer hij bloed wilde proeven. Op een gegeven moment moet Patollo`s rol als doodsgod belangrijker zijn geworden. Christelijke missionairen stelden hem in ieder geval onmiddellijk gelijk met de duivel.

Perunu
Categorie: Verscheidene Perunu was de Slavische dondergod en tevens oppergod en scheppend god. In Kiev was tot in de 10e eeuw een tempel aan hem gewijd. Aan zijn verering werd een einde gemaakt door Vladimir, de vorst van Kiev die later heilig wordt verklaard. Er bestonden overeenkomsten tussen Perunu en Thor; veel eigenschappen van Thor waren overgedragen aan Perunu. Perunu bracht overal zomerzon, verdreef de wolken en liet de sneeuw smelten. Op het land van verdorven mensen liet hij het hagelen.

Perseus
Categorie: Grieks - Romeins De koning van Argus, Acrisius, had maar één kind, een dochter. Omdat hij vurig naar mannelijke nazaten verlangde, liet hij zoals destijds gebruikelijk was bij het Orakel van Delphi naar zijn kansen informeren. Het antwoord van de god luidde: Asrisius, zonen krijg je nooit, maar wel een kleinzoon en deze zal je dood veroorzaken.` Zonder te talmen sloot Acrisius zijn dochter, die Danaë heette, op in een toren met luiken van brons. Vanuit de hemel keek Zeus op het knappe meisje neer, en hij veranderde zichzelf in gouden regendruppels om via het venster op haar neer te dalen en haar te bevruchten. Na negen maanden is de jonge vrouw bevallen, waarop Acrisius, bang voor de waarschuwing van het Orakel, haar met de baby in een houten kist liet stoppen die in zee werd gegooid. Na dagenlang op de golven rondgedobberd te hebben spoelde het voorwerp aan op het eiland Seriphus. Een visser bevrijdde Danaë en Perseus - want zo heette het jongetje - uit de benarde ruimte en bracht ze naar de koning die moeder en zoon vriendelijk ontving en Perseus aan het hof liet grootbrengen. Toen de jongen in de bloei van zijn jeugd was, verzocht de koning hem om een uiterst moeilijke opdracht te volvoeren. Hij moest de kop van de gevreesde Medusa gaan halen! Medusa was een monsterachtige vrouw, angstaanjagend dat ieder die haar zag terstond versteende. Ze had slangen in plaats van haren en verwrongen gezichtstrekken, en haar tong stak tussen twee grote varkenstanden uit haar mond.

Persephone
Categorie: Grieks - Romeins Persephone, Griekse godin van het dodenrijk, dochter van Zeus en Demeter. Zij wordt door de god van de Onderwereld Hades geschaakt terwijl zij als jong meisje bloemen plukt. Hij neemt haar mee naar zijn dodenrijk zonder dat iemand de roof merkt en huwt haar. Sindsdien wordt zij door Demeter gezocht en wanneer deze van de zonnegod Helios verneemt dat Persephone in het dodenrijk is, treft zij de aarde met onvruchtbaarheid. Daarop zendt Zeus zijn bode Hermes naar Hades, die Persephone naar de aarde moet zenden. Hades laat haar gaan op voorwaarde dat zij een derde deel van het jaar in het dodenrijk zal verblijven. Persephone, ook Kore (`meisje`) genoemd, werd met haar moeder in het bijzonder vereerd in de Eleusinische mysteriën. De Romeinen vereren haar als Proserpina.

Peron
Categorie: Biografien Het Peronisme: Een opvallend kenmerk van de Argentijnse politiek sinds 1945 is het `Peronisme` geweest. Dit was de beweging die door Juan Perón gevestigd was, een ambitieus officier, die na een militaire staatsgreep in 1943 optrad als minister van arbeid en in 1945 aan de macht kwam door een bondgenootschap van dissidente soldaten met de vakbonden. Perón stond een politiek voor van nationalisatie van buitenlandse ondernemingen, lokaal gefinancierde industrialisatie, sociale zekerheid voor de arbeiders uit de stad en betere werk en leefomstandigheden voor het leger. Evita: Gesteund door zijn uitzonderlijk begaafde vrouw, Evita Duarte, een radio-omroepster, wier talenten niet enkel van politieke aard waren, maakte Perón gebruik van pers, radio en massabijeenkomsten om zijn persoon bekend te maken aan het volk bij ontstentenis van een effectieve partijorganisatie. Er was geen politicus die met de populariteit van Perón kon wedijveren (die door Europeanen, gevormd door de Tweede Wereldoorlog fascistisch werd genoemd). Langzamerhand werd de aantrekkingskracht van, Perón kleiner. Aan het begin van de jaren 1950 namen de inflatie en de werkloosheid toe en mede door de mislukking van de industrialisatiepolitiek groeide de onvrede van de bevolking, Na een door de marine gesteunde staatsgreep door een groep burgers, werd Perón verbannen; uiteindelijk vestigde hij zich in Madrid. Geen van de opvolgende regeringen had meer succes dan die van Perón. Een serie radicale, militaire en coalitieregeringen slaagde er niet in door de vicieuze cirkel van economische stagnatie en openbare wanorde heen te breken.

Perkuno
Categorie: Verscheidene Perkuno, (`hij die treft`) ook wel Perkonis, Perkons of Perkunas, was de Baltische dondergod. Hij was de beschermer van de wet en de gerechtigheid. Verkleed als een jager weet hij demon en duivel klein te krijgen. De Eik en het vuur zijn aan hem gewijd. Vanuit zijn wagen, waarmee hij over de wolken rijdt, gooit hij zijn bijl die steeds doel treft en daarna naar Perkunas` hand terugkeert. Hij is een zeer populaire god die een rol speelt in vele Litouwse volksliederen.

Pentakel
Categorie: Symbolen Zie hiervoor Pentagram.

Pentagram
Categorie: Symbolen Het Pentagram is een oud geometrisch embleem van harmonie, gezondheid en mythische krachten. Wanneer hij wordt gebruikt in magische rituelen wordt dit teken doorgaans Pentakel genoemd. Het Pentagram is waarschijnlijk 4000 jaar geleden in Mesopotamië ontstaan, waarschijnlijk als een astronomische weergave van de bewegingen van de planeet Venus. Men neemt aan dat dit teken ook werd gebruikt op het zegel van Salomo en het was het officiële zegel van Jeruzalem in de periode van ongeveer 300-150 v. Chr. In Griekenland adopteerden de volgelingen van Pythagoras het als symbool van gezondheid en mystieke harmonie. Vanaf dat moment kreeg het Pentagram occulte betekenis en middeleeuwse tovenaars associeerden hem met Salomos befaamde macht over de natuur en de spirituele wereld. Soms droegen magiërs fraaie linnen hoeden in de vorm van een Pentakel om bovennatuurlijke krachten op te roepen. De Pentakel met een punt naar boven en twee naar beneden was het teken van witte magie, de `voet van de druïde`. Met een punt naar beneden en twee naar boven verbeeldde hij de `bokkenpoot` en de horens van de duivel - een karakteristieke symbolische omkering. De Pentakel was oo een geliefd symbool bij de vrijmetselaars.

Penelope
Categorie: Grieks - Romeins Penelope, in de Griekse mythologie het symbool van de trouwe echtgenote, gehuwd met Odysseus en moeder van Telemachus. Tijdens de lange afwezigheid van haar man blijft zij hem trouw ondanks het feit dat vele jonge edelen (de `vrijers`) naar haar hand dingen en het gerucht zich verspreidt dat Odysseus dood is. Met een list weet zij haar vrijers tot uitstel te bewegen: zij zal een van hen huwen zodra het lijkkleed dat zij weeft voor Odysseus` vader, Laertès, gereed zal zijn; maar wat zij overdag weeft, trekt zij `s nachts weer uit. Wanneer haar list uitlekt, komt Odysseus juist op tijd thuis en hij doodt alle vrijers. Penelope, mogelijk in oorsprong een Arcadische nimf, is een van de nobele hoofdfiguren van Homerus` Odysseia.

Penaten
Categorie: Grieks - Romeins Penaten waren in het oude Rome beschermgoden van de voorraadkamer, later van het gehele huis en gezin. Hun cultus is verbonden met die van de Lares en van Vesta. Zij werden in de Romeinse huizen vereerd aan de haard en kregen hun deel van de dagelijkse maaltijd. Ook het Romeinse volk had zijn eigen Penaten. Die waren door Aeneas uit het brandende Troje meegenomen en naar Rome overgebracht, waar zij werden ondergebracht in de Vesta-tempel op het Forum Romanum. De uitdrukking `zijn Penaten opzoeken` (naar huis gaan) gaat op deze beschermgoden terug.

Pemba
Categorie: Verscheidene Pemba of Bemba, in de traditie van het Bambara-volk in Mali (dat de schepping als een continue activiteit beschouwt) de oerdruppel die de oergeest Yo op aarde liet vallen en waaruit de aard- en schepper-god en goddelijke oerboom ontstonden. Zo werd Pemba de schep- per van de bomen. Hij modelleerde uit klei de eerste vrouw, Musso Koroni, die planten en dieren baart. De oerboom Pemba, waaronder de door de watergod Faro geschapen mensen een onderkomen vinden, paart onvermoeibaar met de vrouwen om het mensdom uit te breiden. Teneinde hem de nodige kracht te verschaffen voor deze activiteit wordt hem mensenbloed geofferd. Volgens een mythe wordt de macht van Pemba, die zich meester wil maken van de wereld, gebroken door Faro, die met zijn water en wijsheid de ware cultuurbrenger voor de mensheid is.

Pelops
Categorie: Grieks - Romeins Pelops, Griekse held, een zoon van Tantalos, wordt door zijn vader geslacht en aan de goden als spijs voorgezet. Deze ontdekken de wandaad en wekken Pelops weer tot leven. Een schouder is echter door Demeter achteloos opgegeten en wordt vervangen door ivoor(alle afstammelingen van Pelops hebben een witte vlek op de schouder). Later dingt Pelops naar de hand van de mooie Hippodameia, dochter van koning Oinomaos van Pisa (in Elis). Aan de koning was voorzegd dat hij zou sterven zodra zijn dochter zou huwen. Daarom belooft hij haar hand aan degene die hem in een wedren zal verslaan. Pelops koopt Oinomaos` wagenmenner om en deze maakt de wagen van zijn meester onklaar zodat deze verongelukt en Pelops de wedren en Hippodameia (als vrouw) wint. Zij krijgen drie zonen: Atreus, Thyestes en Pittheus. Pelops wordt heerser van Elis en geeft zijn naam aan het zuidelijke schiereiland van Griekenland, Peloponnesos (`eiland van Pelops`). In Olympia, het antieke heiligdom in het noordwesten van de Peloponnesos, zijn belangrijke resten gevonden van een Pelopstempel.

Pelles
Categorie: Keltisch Pelles was een van de namen van de `Kreupele Koning` uit de graallegende. In zijn kasteel Carbonek werd de Graal bewaard. In andere versies van het verhaal heette hij Amfortas. Pelles zou de vader zijn geweest van Elaine, die verliefd werd op Lancelot en hem de zuivere Galahad als zoon schonk, de enige van Arthurs ridders die de Graal in zijn geheel aanschouwde en hem zelfs mocht aanraken. Verminkt door een ongeneeslijke wond, die geestelijke onvolmaaktheid symboliseerde wachtte hij in het halfduister op de komst van Galahad, de verlossende ridder.

Pelikaan
Categorie: Symbolen De Pelikaan werd gezien als een vogel die zichzelf zou opofferen om zijn jongen te helpen. In het volksgeloof werd aangenomen dat hij zichzelf verwondde om zijn jongen te drinen te geven van zijn bloed. Hiermee is het een symbool geworden van het offer dat Christus bracht ter verlossing van de mensheid.

Pegasus
Categorie: Fabelwezens Pegasus, in de Griekse mythologie het gevleugelde paard dat door Poseidon werd verwekt bij Medusa. Het paard springt uit haar hoofd wanneer zij door Perseus wordt onthoofd. Wanneer de Korinthische held Bellerophon met Pegasus wil opstijgen om de hemel te bestormen, werpt het ros hem af en wordt het een sterrenbeeld.

Pegasus
Categorie: Grieks - Romeins Pegasus is in de Griekse mythologie het gevleugelde paard dat door Poseidon werd verwekt bij Medusa. Het paard springt uit haar hoofd wanneer zij door Perseus wordt onthoofd. Wanneer de Korinthische held Bellerophon met Pegasus wil opstijgen om de hemel te bestormen, werpt het ros hem af en wordt het een sterrenbeeld.

Phoebe
Categorie: Grieks - Romeins Phoebe was een van de titaten en werd geassocieerd met de Maan en wijsheid. Ze was een dochter van Gaia en Uranus. Haar kinderen waren Asteria en Leto. Ze is tevens grootmoeder van Apollo, aan wie ze volgens de legende zijn mytische Orakel te Delphi cadeau deed.

Pijnboom
Categorie: Symbolen In de orientaalse symboliek is de Pijnboom de belangrijkste harshoudende altijd groene boom die staat voor onsterfelijkheid en-of een lang leven. Net als de ceder was de Pijnboom verbonden met onvergankelijkheid. De boom werd geplant romdom Chinese graven met deze symbolische betekenis. Men dacht dat de hars paddestoelen voortbracht waarmee de taoistische Onsterfelijken zich konden voeden. De grove den is een favoriet motief in Chinese en Japanse kunst; afzonderlijk staat hij voor een lang leven, in paren voor huwelijkse trouw. De Pijnboom staat ook voor moed, vastberadenheid en geluk. In het westen wordt de boom geassocieerd met de Vruchtbaarheid van gewassen, vooral in de Romeinse lenterituelen van Kybele en Attis. De Pijnboom was heilig voor de Griekse oppergod Zeus (Jupiter). De dennenappel is een fallus- en vlamsymbool van mannelijke regeneratieve kracht. Bovenop een zuil geplaatst was de dennenappel een embleem van Mardoek.

Pixies
Categorie: Fabelwezens Pixies zijn kleine, gevleugeld wezentjes met een hoofd die eigenlijk te groot is voor hun lijf. Ze hebben een puntige neus en puntige oren. Het zijn in weze geen kwaadaardige wezens, hoewel dat erg kan veranderen omdat ze enorm wispelturig zijn. Ze hebben een enorme afkeer van luie mensen en zijn zelf continu, en vooral in het voorjaar, bezig met het verzorgen van bloemen en planten.

Plejaden
Categorie: Grieks - Romeins De Plejaden zijn in de Griekse mythen de zeven dochters van de titaan Atlas en Pleione. Ze zijn door Zeus aan de hemel geplaatst als het Zevengesternte om hen van de achtervolging van Orion, de schone jager, te vrijwaren. Volgens een andere mythe waren zij aan de hemel geplaatst nadat zij zich hadden gedood uit smart over De dood van hun zusters de Hyaden. De Plejaden bestaan uit: Elektra, Alkyone, Kelaino, Maia, Sterope, Taygeto en Merope.

Planeten
Categorie: Symbolen In de oudheid geloofde men dat Planeten goden waren. Dit heeft de ontwikkeling van hun symboliek sterk beinvloed. Meer dan tweeduizend jaar nadat Griekse schrijvers dit geloof in hun mythes hadden opgenomen, accepteerden belangrijke geleerden in de wetenschap, filosofie en godsdienst het idee dat de Planeten heer en meester waren over aIle gebeurtenissen op aarde - zoals de Zon en de Maan dat ook inderdaad zijn. Hoewel de astrologie en de wetenschap in de achttiende eeuw van elkaar werden gescheiden, maakte de planetaire symboliek toen al onlosmakelijk deel uit van het menselijk leven. De dagen van de week zijn zelf gebaseerd op de zeven `Planeten` die de ouden tegen de achtergrond van de vaste steffen konden zien bewegen. Men nam aan dat de aarde hiervan het onbeweeglijke middelpunt vormde; deze zeven - dat uiteraard hierdoor een mystiek getal was - `Planeten` waren de Zon en de Maan, Mercurius, Venus, Mars, Jupiter en Saturnus. Elk van de `Planeten` had zijn eigen kenmerken, die enerzijds gebaseerd waren op hun bewegingen en anderzijds op een systeem van `correspondenties` met specifieke hemelrichtingen, kleuren, metal en, lichaams- organen, juwelen, bloemen, enzovoort. AIle Planeten zijn in de westerse kunst gepersonifieerd en van hun eigen emblemen voorzien. Mercurius verschijnt gewoonlijk als jongeling met een star (caduceus), een gevleugelde helm en sandalen en wordt geassocleerd met beweegijkheid, meditatie, verstand, welsprekendheid, vrije wil, aanpassing, handel en de astrologische tekens Maagd en Tweelingen.

Poseidon
Categorie: Grieks - Romeins In de meedogenloze strijd tegen Cronus en de Titanen had Zeus veel steun ondervonden van zijn oudere broer Poseidon. Deze had zijn bloeddorstige vader in de Tartarus opgesloten. Het lag voor de hand dat Zeus, die de opstand had geleid, zijn vader zou opvolgen als opperheerser van het heelal. Maar de nieuwe gebieder achtte het niet meer dan rechtvaardig dat ook Poseidon en zijn andere broer Hades over een eigen machtsgebied zouden beschikken. Daarom besloten zij gedrieën te loten over de verdeling van het universum. Ze gooiden drie verschillende loten in een helm en schudden die net zolang totdat ze er een voor een uitsprongen. Zeus kreeg de hemel toebedeeld, Hades het duistere dodenrijk en Poseidon de zee en de wateren. De aarde zou voor alle drie gemeenschappelijk terrein zijn. Poseidon wordt in de oudste tijden ook menigmaal de god van de aarde genoemd en dat kan komen doordat hij met de vochtigheid de grond vruchtbaar heeft gemaakt. Bovendien werd hij verantwoordelijk gesteld voor de aardbevingen. Een van zijn bijnamen was dan ook de Aardschokker. Hij droeg immers een grote drietand in zijn hand, waarmee hij de golven kon opzwepen of juist tot rust brengen, maar waarmee hij ook de aarde in beweging kon brengen en zelfs de rotsen verbrijzelen. In zijn optreden is hij altijd een ernstige god geweest, bij het norse af, wiens wraak genadeloos en langdurig kon zijn. Doorgaans reed hij over de golven in een gouden wagen, bespannen met prachtige zeepaarden.

Poena
Categorie: Grieks - Romeins Griekse godin van het straf. Poena (punish) is dan ook latijns voor straf.

Potrimpo
Categorie: Verscheidene Potrimpo was de Baltische vruchtbaarheidsgod en de tegenhanger van de Germaanse god Freyr. Hij was tevens een riviergod. Hij werd voorgesteld als een opgewekte, baardeloze jongeman met een tarwekrans op zijn hoofd.

Prometheus
Categorie: Grieks - Romeins Prometheus (Gr. = hij die vooruit denkt), in de Griekse mythologie een van de Titanenzonen van lapetos en Klymene, is een weldoener van de mens. Tegen de wil van Zeus steelt hij het vuur uit de hemel en brengt het, verborgen in een rietstengel, naar de mensen. Ook leert hij de mens vele kunsten en brengt hij welvaart en beschaving. Wanneer Zeus de mensen straft met een zondvloed redt Prometheus zijn zoon Deukmalion. Hij wordt ook wel als de schepper van de Eerste mensen beschouwd. De diefstal van het vuur maakt Zeus zo boos dat hij Pandora met een doos vol ziekten en rampen naar de mensen stuurt. Prometheus laat hij door Hephaistos aan de Kaukasus ketenen, waar een Adelaar iedere dag diens lever (die steeds weer aangroeit) uitpikt. Herakles zal ten slotte de vogel doden en Prometheus wordt in de Olympus opgenomen. In Athene was Prometheus zeer geliefd bij de handwerklieden, vooral de pottenbakkers, die hem als hun beschermer beschouwden. Op zijn jaarlijkse feest (de Promètheia) werd in een fakkelloop nieuw vuur van het Prometheus-altaar naar de stad gebracht. Prometheus` antipode is zijn broer Epimetheus (hij die achteraf denkt), die met Pandora huwt hoewel Prometheus hem hiertegen heeft gewaarschuwd.

Ptah
Categorie: Egyptisch Ptah was de god van Memphis, de oude hoofdstad in het noorden van Egypte waar de Farao`s werden gekroond. Aanvankelijk gold hij als god van de handarbeiders en de kunstenaars: op kunstige wijze boetseerde hij het universum. Zo evolueerde hij tot scheppingsgod. Volgens de reeds meer geraffineerde Memphistische scheppingsleer is Ptah de oergod die aan de top van het Egyptisch pantheon staat en tegelijkertijd vader en moeder is van de god Atum en de zonnegod Ra. Ptah werd de hoofdgod van het hele rijk en de Egyptische koningen werden in zijn tempel gekroond. Doordat hij weleens met de dodengod Sokar van Memphis werd vereenzelvigd, is hij tevens heerser van het dodenrijk. Ptah werd voorgesteld als een mens, soms als een mummie. Hij geeft zijn orakels via de heilige stier apis van Memphis. Door de Grieken werd hij gelijkgesteld met Hephaistos. Van de Ptah-tempel te Memphis bleef een tempelmuur bewaard, met kolossale beelden van koning Ramses II en van een Sfinx.

Puca
Categorie: Fabelwezens De Puca, uitgesproken als `pookah`, is de Ierse goblin. Hiij was een van de meest gevreesde wezens uit Ierse legenden. Volgens de legende kan hij iedere vorm en grootte aannemen die het wil en heeft het geen goeds in zin. Volgens een andere legende is het echter getemd door de legendarische koning Brian Boru die het gebruikt als zijn paard. De Puca zou namelijk vaak de vorm van een paard of ander vee aannemen. Hij is het vaakst te vinden op donkere of onheilspellende plekken zoals kruispunten, bruggen en `s nachts onder je raam.

Pygmies
Categorie: Fabelwezens De Pygmies was een ras Dwergen volgens de Griekse mythologie. Volgens sommige tradities leefden ze vlakbij de Nijl, volgens een andere in India. Volgens Homerus migreerden er iedere winter kraanvogels naar het land van de Pygmies, waarna er een verwoedde strijd uitbrak tussen de twee groepen, omdat de kraanvogels de maisvelden plunderden. Een ander verhaal vertelt over een leger van Pygmies die een slapende Hercules aantroffen en aanstalten maakten om hem te overmeesteren. Hercules werd echter wakker en moest lachen om de kleine mannen. Hierop pakte hij er een paar in zijn handen en stopte ze in zijn leeuwenvel en bracht ze naar Erechtheus.

Pygmalion
Categorie: Grieks - Romeins Pygmalion is in de griekse mythen een beeldhouwer die verliefd wordt op een door hemzelf vervaardigd ivoren vrouwenbeeld. Op zijn verzoek wekt Aphrodite het beeld tot leven, waarna Pygmalion zijn eigen schepping huwt.

Python
Categorie: Fabelwezens In de Griekse mythologie was Python een mosterlijke slangedraak, geboren uit de modder van de zondvloed, die te Delphi het Orakel bewaakte tot hij door Apollo wordt gedood bij de verovering van de stad.

Pythia
Categorie: Grieks - Romeins Pythia was de beroemde priesteres van de god Apollo in Delphi, die orakels verkondigde. Ze was een vrouw van eenvoudige afkomst die gezeten op een heilige drievoet in trance raakte. Uit de onsamenhangende klanken die zij uitstootte formuleerden de priesters orakeluitspraken.

Ran
Categorie: Germaans Ran was een zeegeest die de grilligheid van de zee personificeerde. Zij ving zeelieden in haar net en sleurde hen de diepte in. Daar amuseerde zij hen, samen met haar man Aegir, in haar met goud verlichte koraalgrotten. Ran was gek op goud, dat `zeevlam` werd genoemd, vanwege de lichtgevende eigenschappen van de golven in de noordelijke wateren. Zeelieden namen vaak goud mee om Ran gunstig te stemmen.

Ragnarok
Categorie: Germaans Ragnarok, oftewel de `godenschemering` was de dag waarop de Germaanse goden zouden omkomen. Na een drie jaar durende winter zou er op de vlakte Vigrid een beslissende slag plaatsvinden tussen de goden en de vorstreuzen. Aan de zijde van Odin en de andere goden zouden de `roemrijke doden` vechten die in de strijd waren gesneuveld en sindsdien in het Walhalla verbleven. Aan de zijde van de vuurgod Loki en de vorstreuzen zouden de `roemloze doden` uit de Onderwereld van Hel vechten, alsmede de wolf Fenrir en de zeeslang Jormungand. De oppergod Odin kon deze catastrofe niet voorkomen. Zijn enige troost was dat Ragnarok niet het einde van de schepping betekende. Nadat hij zou zijn gedood door Fenrir; Thor gevallen zou zijn door Jormungand en vrijwel alle andere goden en vorstreuzen ook zouden zijn gesneuveld, zou een nieuwe, lieflijke wereld uit het water oprijzen. Voor de slag zouden twee mensen, Lif en Lifthrasir zich verschuilen in de wereldboom Yggdrasil, en zij zouden later een nieuw mensenras voortbrengen. Ook enkele goden zouden de slag overleven, onder meer Odins zoon Vidar en Vali en zijn broer Honir, evenals Thors zoons Modi en Magni, die Thors hamer zouden erven, alsmede Balder die uit De dood zou herrijzen. Ragnarok sprak de Vikingen zeer aan tijdens hun plunderingen in West-Europa. Toen ze eenmaal inzagen hoe effectief de standhogg was, de snelle aanval vanaf zee, was in West-Europa niets of niemand meer veilig voor hen. In 793 plunderden ze het Britse klooster Lindisfarne en werd de kerk van St.

Ra
Categorie: Egyptisch Ra was de belangrijkste van de Egyptische goden en de personificatie van de middagzon. Hij is een oergod die uit het oerwater Nun is verrezen en zich zelf heeft geschapen. Volgens een andere mythe is hij een zoon van de aardgod Geb en de hemelgodin Nut. De Egyptenaren geloofden dat Ra in zijn boot `s ochtends zijn dagelijkse tocht door het luchtruim begint. Hierbij wordt hij o.a. vergezeld door de maangod Thot en zijn dochter Maat en iedere dag tracht het monster Apophis de vaart van de zonnegod te verhinderen. `s Avonds wordt Ra door zijn moeder Nut ingeslikt en `s morgens opnieuw ter wereld gebracht. Ra is ook koningsgod en sinds de 4e dynastie noemden de Farao`s zich `Zoon van Ra`. Te Heliopolis werden de Phoenix en de Mnevis die orakels gaf, als manifestatie van de zonnegod aanbeden. In deze stad bouwden de koningen tempels voor Ra, die belangrijke instellingen waren op o.m. ideologisch gebied. Van deze tempels is weinig bewaard gebleven. Alleen de obelisk van koning Sesostris I (971-1926 v.C) die eens voor de zonnetempels stond, staat nog overeind.

Reshef
Categorie: Oosters Fenicische god van onweer en epidemieen. Men kon hem ook aanroepen voor genezing. De Egyptenaren namen hem op in hun godenwereld. Ze vereerden hem als oorlogsgod en beeldden hem af met een strijdbijl.

Regin
Categorie: Germaans Regin en zijn broer Fafnir doodden hun vader Hreidmar onder de invloed van de vervloekte ring Andvarinaut, die hen het goud van hun vader deed begeren. Fafnir veranderde in een draak en bewaakte zijn goud, maar Regin werd smid aan het Deense hof. Hij bracht de jonge held Sigurd ertoe Fafnir te doden, maar toen die zijn opdracht had voltooid beraamde Regin een plan om Sigurd te vermoorden. De vogels waarschuwden evenwel de held, die vervolgens tijdig Regin doodde.

Reformatie
Categorie: Geschiedenis In 1500 was vrijwel iedereen lid van de katholieke kerk. Wat niet betekende dat iedereen tevreden was met die kerk. Somige vorsten hadden een oog laten vallen op haar rijkdom. Andee mensen hadden dan weer kritiek op de levenswijze en onwetendheid van heel wat geestelijken of op de verkoop van aflaten, een systeem waarbij afgevaardigden van de paus tegen betaling zonden vergaven, wat er op neer kwam dat als je maar genoeg betaalde je zonden door de priesters werde vergeven en ze je een plaats in de hemel beloofden waardoor gelovigen de indruk kregen dat als ze maar genoeg betaalden hun zonden altijd wel vergeven zou worden. De Contra-Reformatie: de Katholieke kerk probeerde de verspreiding van het protestantisme tegen te gaan en meteen een einde te maken aan sommige misbruiken binnen de kerk. Deze beweging werd de Contra-Reformait genoemd. Een van de belangrijkste figuren was Ignatius van Loyola die in 1540 de Lezuietenorde stichtte. De jezuiten gehoorzaamden hun overste en de paus zonder tegenspraak. In Europa werkten ze onvermoeid om de orotestanten tot het katholicisme terug te voeren en de missionarissen vertrokken naar zowat alle delen van de werled, ook naar China en Japan. Ook het Concilie van Trente betekende een nieuwe start voor het katholocisme. Deze kerkvergadering bepaalde immers duidelijk wat de ware katholieke leer was en reorganiseerde de geestelijkheid. De resultaten waren meteen voelbaar. In 1570 was zowat 40% van de Europeanen protestant, in 1650 was dat nog nauwelijks 20%.

Revoluties
Categorie: Geschiedenis Inleiding: Revoluties hebben voor een groot deel de geschiedenis van de mensheid bepaald. Revoluties zoals de Industriele Revolutie en de Franse revolutie hebben een groot impact gehad op het hedendaagse wereldbeeld ( met name die van Europa). 1848: Het jaar van de Revoluties in Europa. Gewoonten zoals dat de koning heer en meester was over zijn onderdanen kwamen wellicht voor het eerst serieus onder druk te staan. Hele bevolkingsgroepen kwamen in opstand tegen de heersende vorst en wilden meer rechten in het bestuurd van hun land. Sommigen slaagden daarin, velen echter niet, voor hen zou de onafhankelijkheid wat langer op zich laten wachten. 1989: Een jaar dat wat dichter bij het heden ligt en voor velen nog goed te herinneren is, is wellicht op donderdag 9 November 1989, het jaar waarin het Ijzeren Gordijn, oftewel de Berlijnse Muur valt. Wat volgt is een opnieuw herenigd Duitsland, maar ook meer armoede en werkloosheid. Hier echter meer over later bij het onderwerp `Revoluties in Europa, 1989`, laten we nu een stap terug nemen in de tijd, naar 1848... Wat er aan vooraf ging: Revolutie en nationalisme: De Franse revolutie voerde heel wat nieuwe ideeen in. Zo meende men o.a. dat mensen die dezelfde taal spraken en dezelfde levensgewoonten hadden in een staat moesten worden samengevoegd en niet langer geregeerd worden door vreemden. Vóór de revolutie werd aangenomen dat de staat het eigendom was van de koning, ook dat veranderde nu echter. Het gezag moet bij het volk liggen, stelde de Verklaring van de Rechten van de Mens in 1791.

Rhiannon
Categorie: Keltisch Een dochter van Hereydd en de vrouw van Pwyll, een vorst uit Dyfed. Ze beleefde veel ellende doordat ze Gwawl, de man aan wie ze als echtgenote was beloofd, afwees. Zijn vader vervloekte daarom Pwylls huis. Door deze vloek bleef Rhiannon zeven jaar lang onvruchtbaar en werd ze, na de geboorte van haar zoon, er vals van beschuldigd hem te hebben opgegeten. Zelfs nadat deze jongen, Pryderi was teruggekeerd en opgegroeid, bleef de vloek haar kwellen. Op een gegeven moment werden Pryderi en zij in ezels veranderd. Ze bezat evenwel ook toverkracht: haar vogels konden met hun gezang doden opwekken en levenden doen inslapen. Het geduld waarmee zij leed en onrecht verdroeg maakt haar een opmerkelijke personage van de Welshe mythologie. Waarschijnlijk hield haar ware aard oorspronkelijk verband met paarden. Toen Pwyll haar voor het eerst zag bereed ze een groot, schitterende schimmel gehuld in een gewaad van met gouddraad geborduurde zijde. Ook belandde haar ontvoerde zoontje in een stal en moest ze voor straf als rijdier voor de bezoekers van haar man dienen.

Rind
Categorie: Germaans Rind was de dochter van koning Billing en de minnares van Odin, die haar in verschillende gedaanten benaderde. Uit hun verhouding kwam Vali voort, die De dood van Balder zou wreken. In een bepaalde mythe werd Odin afgezet als oppergod omdat hij Rind had gedwongen aan zijn avances toe te geven en zwanger van hem te worden.

Rig
Categorie: Germaans Rig was de naam die de god Heimdall aannam toen hij drie soorten mensen schiep: de slaven of Thrall, de vrije boeren of Karl en de edelen of Jarl. Hoewel hij meestal optrad als goddelijke wachter en de hemel afspeurde naar de vorstreuzen die zouden toeslaan op Ragnarok, gold Heimdall ook als Rig of `koning`.

Roskva
Categorie: Germaans Roskva was een boerendochter die dienares werd van Thor. Thor vroeg eens bij haar vaders huis om eten en onderdak. Omdat Roskva`s vader te arm was om vlees te kunnen aanbieden, gaf Thor hem zijn eigen bokken, op voorwaarde dat de botten wel intact bleven. Maar Thialfi brak een bot en toen Thor het dier weer tot leven wekte bleek het kreupel. Als genoegdoening moesten Thialfi en Roskva Thor dienen.

Ronan (2)
Categorie: Keltisch Ierse druide die alleen in het woud leefde en een weerwolf was.

Ronan
Categorie: Keltisch Ronan, koning van Leinster was, door de verwikkelingen rond zijn tweede huwelijk, een Ierse tegenhanger van de Griekse held Theseus. Net als diens tweede vrouw Phaedra hield Ronans tweede vrouw Eochaid meer van haar stiefzoon dan van haar man. Toen de stiefzoon zich afkerig van haar toonde, beschuldigde Eochaid hem van poging tot verkrachting. Ronan liet zijn zoon terechtstellen en stierf later van wroeging toen hij de ware toedracht leerde kennen. Eochaid benam zich met gif het leven.

Romeinse Rijk
Categorie: Oudheid Periode: ca. 500 v.C. - ca. 500 n.Ch. Rijk dat in zijn grootste omvang rond 100 n.C. het hele Middellandse-Zeegebied en vrijwel heel West-Europa omvatte. Het Romeinse Rijk was niet alleen belangrijk als doorgeefluik van de `klassieke cultuur` aan het `barbaarse` Westen, maar ook vanwege zijn bijdrage op het gebied van wetgeving en bestuur. De geschiedenis van het Romeinse Rijk wordt verdeeld in de Koningstijd (753-ca. 510 v.C.), de Romeinse Republiek (ca. 510-31 v.C.) en het Romeinse Keizerrijk, verdeeld in het principaat (31 v.C.-284 n.C.) en het dominaat (284-476). Na 395 was er sprake van een West-Romeins Rijk dat vanuit Ravenna werd bestuurd en een Oost-Romeins Rijk dat vanuit Constantinopel werd geregeerd. De Romeinen namen veel over van de onderworpen Etrusken en Grieken, maar brachten alles samen binnen een geheel eigen en zeer specifieke beschaving. Van veel invloed op latere culturele en wetenschappelijke ontwikkelingen, bijv. op het gebied van de bouwkunst en stadsinrichting. De bloeiperiode valt samen met de vroege keizertijd (vanaf 27 v.C.). Talloze bouwwerken en systemen werden aangelegd, w.o. de keizerfora in Rome, waarvoor hele stadsdelen moesten wijken. Verder o.m. thermen, aquaducten en amfitheaters. De beeldhouwkunst was van veel minder belang. Vrijstaande beelden werden veelal naar Griekse originelen gekopieerd. Wel van belang zijn reliëfs, zoals op de zuil van Trajanus en munten met keizerportretten. Uit de schilderkunst zijn vnl. de wandschilderingen uit Pompeii overgebleven.

Rome
Categorie: Oudheid De stichting van Rome: Volgens de sage is Rome in 753 v.Chr. gesticht door de tweeling Romulus en Remus. Zij werden geboren uit de god Mars en de koningsdochter Rhea Silvia. Ze werden te vondeling gelegd, gezoogd door een wolvin en opgevoed door een herder. Later bouwden ze een stad. Toen Romulus een verdedigingsmuur om de stad optrok, dreef Remus de spot met de muur, wat hij met De dood moest bekopen. Om meer bewoners in zijn stad te krijgen verklaarde Romulus haar tot vrijplaats voor ballingen en vluchtelingen; hij vulde de bevolking aan met vrouwen die hij van een naburige stam roofde (`Sabijnse maagdenroof`). Op de plaats van het huidige Rome leefden al vanaf ca. 400 v.Chr. mensen op twee heuvels, de Palatinus en de Quirinalis. De bevolkingsgroepen verenigden zich tot een stad, die onder Etruskische heerschappij kwam. De laatste Etruskische koning, Tarquinius Superbus, werd in 509 v.Chr. verdreven, waarna Rome een republiek werd.

Roc
Categorie: Fabelwezens Een reusachtig sterke roofvogel afkomstig uit Arabische mythen.

Robin Hood
Categorie: Biografien Robin Hood, wie kent hem niet? Als vogelvrije verborg hij zich in Sherwood Forest voor zijn vijand, de Sheriff of Nottingham. Hij bestal de rijken en gaf geld aan de armen. En dan was daar ook nog zijn grote liefde, Maid Marian. Vaak wordt hij geassocieerd met Robert, Earl of Huntington of met de minder adellijke Robert of Locksley (ook wel gespeld als Loxly, wat de duidelijkheid niet ten goede komt, omdat beide plaatsnamen bestaan). Een romantisch verhaal, maar heeft hij ook echt bestaan? Wie diep gaat spitten in mythen en legenden komt vaak wel een historische persoon of gebeurtenis tegen, waarop die mythe of legende gebaseerd is. En ook bij deze Robin Hood is dat het geval. Maar laten we eerst even wat historische feiten op een rijtje zetten. Na de verovering van Engeland door de Normandische hertog Willem de Veroveraar (1066) werd de Saksische bevolking onderdrukt door Normandische adel. Nu maakte het voor de boeren en lijfeigenen niet veel uit of ze door de kat of door de hond gebeten werden, maar de gegoede burgerij en de Saksische adel was hier bepaald niet blij mee. Een gedeelte van de Saksische adel wist zijn bevoorrechte positie te behouden, door de heerschappij van de Normandiërs te erkennen. Richard I (1157-1199), was een van de drie zonen van Henry II en Eleanor van Aquitaine. In 1172 werd hij hertog van Aquitaine en raakte in 1173 in een onfrisse strijd verwikkeld met zijn vader, waarbij hij geholpen werd door zijn broers Henry en Geoffrey.

Russische revolutie
Categorie: Geschiedenis In 1917 dwingt een revolutie in Rusland tsaar Nicolaas II, lid van de Romanov-familie die toen al 300 jaar regeerde, af te treden. Het was de eerste revolutie die de macht overnam in naam van arbeiders en boeren. Daar ze ook de latere opstanden in China en Cuba inspireerde, is het een van de belangrijkste gebeurtenissen in de geschiedenis van de 20ste eeuw. De revolutie begon in Maart 1917 met de vorming van een voorlopige regering. Deze regering, die door het volk niet radicaal genoeg bevonden werd, werd omvergeworpen in November, toen de bolsjewieken aan de macht kwamen en Rusland omvormden tot de eerste communistische staat van de wereld. Oorzaken van de revolutie: In 1917 verkeerde Rusland na jaren van moeilijkheden in een diepe crisis. De meeste Russen (boeren en fabrieksarbeiders) leefden in mensonterende armoede. Er was een voedseltekort en ze stoorden zich aan het tirannieke bewind van Nicolaas II. Rusland had ook grote verliezen geleden tegen Duitsland inde Eerste Wereldoorlog. In 1917 deden zich twee grote Revoluties voor, die bekendstaan als de Februari- en Oktoberrevolutie. De vroegere Russische Kalender liep dertien dagen achter op die van de rest van Europa, zodat de Revoluties zich eigenlijk in Maart en November voordeden. Veel cruciale gebeurtenissen vonden plaats in Sint Petersburg (vroeger Petrograd), maar de Revoluties hadden een grote invloed op geheel Rusland. De troepen die opgedragen waren om voedselrellen te onderdrukken, weigerden hun orders op te volgen en sloten zich aan bij de arbeiders.

Rusalki
Categorie: Fabelwezens De Rusalki waren waternimfen uit de Slavische en Russische mythologie. Ze waren de geesten van verdronken meisjes. In de wintermaanden leefden ze in de grote Oost-Europese rivieren. In de omgeving van de Dnjepr en de Donau werden ze voorgesteld als verleidelijke, sirene-achtige schepselen, die voorbijgangers lokten met hun fraaie gezang. In het noorden werden ze daarentegen beschouwd als kwaadaardige, onaantrekkelijke wezens, die reizigers het water insleurden om hen te verdrinken. `s Zomers verlieten de Rusalki het warme water en zochten ze de koelte van de bossen op.

Ruda
Categorie: Oosters Ruda, de `genadige`, was een voor-islamitische godheid uit Noord-Arabie, die soms een vrouwelijke en soms een mannelijke gedaante aannam. Hij werd geasocieerd met de avondster en soms Arsu genoemd.

Ruadan
Categorie: Keltisch Ruadan was een zoon van de godin Brigid en van Bres, de leider van de Tuatha De Danann die deels van de Fomori afstamde. In de tweede slag bij Magh Tuireadh moest Ruadan de De Danann-wapensmid Goibhniu bespioneren. Hij greep een van Goibhniu`s speren en trof er de god mee, maar die trok hem weer uit zijn lichaam en verwondde vervolgens Ruadan dodelijk. Toen Brigid op het slagveld haar zoon kwam bewenen, zou ze daarmee de eerste lijkzang van Ierland hebben aangeheven.

Sataran
Categorie: Oosters Sataran of Istaran, schutsgod van de Soemerische stad Der in het oude Mesopotamië, die fungeert als rechter en tevens als god-heler. In de laatstgenoemde functie heeft hij de Slang-god Nirach als bode.

Sarruma
Categorie: Oosters Sarruma, god van de Hoerrieten, in het oude Klein-Azië, wiens naam `koning van de bergen` betekent. Hij is een zoon van de weergod Tesub en van de godin Hebat. De bijl is zijn attribuut en hij rijdt op een panter.

Sarpedon
Categorie: Grieks - Romeins Sarpedon, een zoon van de Griekse oppergod Zeus en Europa, trekt, verdreven door zijn broer Minos, naar Klein-Azië en wordt koning van Lycië (in het zuidwesten van Klein-Azië). Hij zal drie mensengeslachten lang leven. In Homers` Ilias is hij een zoon van Zeus en Laodameia en koning van de Lyciërs. Hij komt de Trojaanse koning Priamos te hulp bij het beleg van Troje. Wanneer hij door Patroklos wordt gedood, ontbrandt een strijd om zijn lichaam, tot Zeus aan Hypnos (de Slaap) en Thanatos (De dood) bevel geeft het naar Lycië te brengen.

Sarpanitu
Categorie: Oosters Sarpanitu, in het oude Mesopotamië de godin die de levenskracht personifieert. Als gemalin van de oppergod Marduk is zij de ster onder de Babylonische godinnen. Het Akkadische woord Sarpanitu betekent `de zilverglanzende`. Onder de bijnaam Erna werd zij aangeroepen als beschermster van de zwangerschap. Zij is de moeder van de wijze god Nabu.

Santas
Categorie: Oosters Santas was een oude god uit westelijk Klein-Azie. Hij werd vaak geassocieerd met de moedergodin Kubaba en `koning` genoemd. Hij verscheen soms ook als de Babylonische god Marduk en werd als Sandon in de Griekse godenwereld opgenomen.

Sangreal
Categorie: Keltisch Sangreal, oftewel de Heilige Graal was de heilige schaal of kelk uit de middeleeuwse Arthur-mythen. Christus zou eruit hebben gedronken bij het Laatste Avondmaal. Ook zou er het bloed in zijn opgevangen dat uit de wond vloeide die Christus tijdens zijn kruisiging met een speer werd toegebracht. De Graal werd naar Engeland gebracht door Jozef van Arimathea, de man die Christus liet begraven, dan wel door zijn zwager Bron en diens zoon Alan. De Graal was verbonden met de vroeg-christelijke nederzetting in Glastonbury. Een ander wonderbaarlijk voorwerp dat met de Graal verband hield was een bloedende speer. Sir Galahad genas daarmee de `Kreupele Koning` die in zijn burcht op sterven lag. Overigens was het oorspronkelijk sir Percival die de Graal aanschouwde: pas in de latere versie nam Galahad deze rol over. De Graal verdween vanwege de zondigheid van het tijdsgewricht en zou ergens in Engeland verborgen liggen. Voor menig ridder vormde dit feit op zichzelf al een uitdaging om zijn leven te beteren. Nadat de Graal zich ongezien in Camelot had vertoond, zwoer sir Gawain terstond dat hij de Graal met eigen ogen zou aanschouwen. Vele ridders van de Tafelronde volgden zijn voorbeeld, tot ongenoegen van koning Arthur, die vreesde dat zijn beste mannen hem zouden ontvallen. Alleen sir Galahad volbracht de queeste met succes. Nadat hij de Graal in zijn handen had genomen, werd zijn ziel door `een menigte engelen` ten hemel gedragen. Dat de Graal het lichaam en het bloed van Christus voorstelde, lijdt geen twijfel.

Salamanders
Categorie: Fabelwezens Salamanders zijn de sterkste en machtigste van de elementen, ze behelzen de ziel van het vuur. Zonder hen zou er geen vuur bestaan. Ze worden voorgesteld als een hagedisachtig wezen of als een hoop vonken licht. Salamanders staan er om bekend dat ze van vorm kunnen veranderen en als een soort wagen dienen die door de tijd kan reizen. Voor meer info over Salamanders zie `Heer der wolven`, door Bridget Wood.

Sadb
Categorie: Keltisch Sadb was de minnares van Finn MacCool, de grote aanvoerder van de Fianna. Hij zag haar voor het eerst op de jacht: Sadb, ofschoon zelf een godin, was toen door een machtig tovenaar veranderd in een hert. `s Nachts verscheen ze aan Finn als een vrouw, waarna ze een tijd gelukkig samenleefden. Maar toen Finn van huis was, werd Sadb opnieuw in een hert veranderd. Finn zocht het hele land naar haar af, maar vond alleen een naakte jongen die in de wildernis was opgegroeid. De held herkende in hem zijn eigen zoon bij Sadb en noemde hem daarom Oisin, `hertje`. Oisin werd later een van Ierlands beroemdste dichters.

Sabdag
Categorie: Verscheidene In de oud Tibetaanse bon-religie en groep geesten die op bepaalde bergen of velden huizen en de mensen ongeluk brengen.

Savitar
Categorie: Oosters Savitar, in de vedische (Oudindische) traditie een zonnegod, die mens en dier aanspoort tot handelen. Hij rijdt in een gouden wagen en overziet het gehele hemelgewelf. In het brahmanisme wordt hij tot de Aditya`s gerekend.

Sauska
Categorie: Oosters Sauska, ook Sawnska of Sausga, `zij die gewapend is`, godin bij de Hoerrieten, in het oude Klein-Azië, die veel weg heeft van Istar. Evenals deze Akkadische godin brengt Sauska Vruchtbaarheid en is zij ook godin van de liefde en de seksualiteit en tevens krijgsgodin. Zij draagt een zeer vrouwelijke rok met een split, maar ook de muts die de (mannelijke) goden dragen. De leeuw is haar symbooldier. Zij was tot in Egypte bekend om haar geneeskracht.

Saule Meitas
Categorie: Verscheidene Saules Meitas, in de Letse mythologie de dochters van de zonnegodin Saule, die vaak in één adem worden genoemd met hun minnaars, de godeszonen Dieva deli. Terwijl zij in hun moeders tuin rozen planten, strooien de Dieva deli gouden dauw daarover.

Saule
Categorie: Verscheidene Saule, Letse zonne- en vruchtbaarheidsgodin, beschermster van landarbeiders en wezen, is een godin van aanzien, die wordt aangesproken met titels als `zonnemaagd` of moeder Zon`. Zij is de moeder van de Saules Meitas en wordt het hof gemaakt door de hemelgod Dievs en de Maan god Meness. Saule woont op de top van de hemelberg, die zij tijdens de dag met haar wagen beklimt. `s Nachts vaart zij met haar boot op de wereldzee. Voor de Litouwers is zij de Zon, die door de goddelijke smid Teljavelik werd geschapen en aan de hemel geplaatst, en vormt zij een godenpaar met de maangod Menulis. Bij hem is zij de moeder van Semyna. Saule was volgens bepaalde tradities de Baltische zonnegodin en de minnares van de dondergod Perkuno. Ze werd vereerd in Litouwen, Pruisen en Letland. Haar vereerders verzorgden ongevaarlijke groene slangen, daardoor verkregen de bewoners van een huis voorspoed, Vruchtbaarheid en andere giften van Saule. Het doden van een Slang gold als heiligschennis. Bij het zien van een dode Slang moest Saule wenen. Ook nadat de Litouwers in de 15e eeuw, als laatste volk in Europa, waren gekerstend, bleven Litouwse boeren slangen vereren. Men geloofde dat wie een Slang tegenkwam, zou trouwen of een kind zou krijgen.

Saturnus
Categorie: Grieks - Romeins Saturnus, Ouditalische god van de landbouw, later geïdentificeerd met de Griekse god Kronos, geldt als de vader van Jupiter, Ceres, Iuno e.a.; Ops zou zijn gemalin zijn. Jupiter zou hem hebben verjaagd en de god Ianos nam hem gastvrij op in Latium, waar hij de landbouwen de wijncultuur introduceerde en een periode van bloei en ongestoord geluk (de zgn. Gouden Eeuw) inluidde. Ter herdenking van deze gouden tijd werd ieder jaar te Rome de Saturnalia gevierd. Saturnus` tempel op het Forum Romanum, aan de voet van de Capitolijnse heuvel, waarin zich de schatkist bevond, was een van de oudste tempels van Rome. Saturnus heeft veel weg van de Fenicische vruchtbaarheidsgod Baäl-Ham en de Etruskische landbouw en zonnegod Satre.

Saturnalia
Categorie: Grieks - Romeins Saturnalia, het meest populaire feest in het oude Rome, ter herdenking van de door Saturnus ingeluide zgn. Gouden Eeuw, gevierd van 17 tot 19 december, later tot 24 december. Het feest begon met een officieel offer bij de tempel van Saturnus op het Forum Romanum, gevolgd door een openbare feestmaaltijd waar ook senatoren en notabelen aan deelnamen. Daarop volgde dagenlang een carnavalesk volksfeest van vriendschap en verbroedering, met bezoeken aan vrienden en verwanten, waarbij men elkaar geschenken (bij voorkeur speciaal voor het feest gebakken aarden beeldjes) gaf en geluk wenste. De slaven werden door hun meester bediend en als gelijken behandeld. Ook de waskaars als symbool van het terugkerende zonnelicht speelde bij het feest een rol.

Sati
Categorie: Oosters Sati,(Sanskrit, = deugdzame, goede vrouw), godin van het hindoeïsme, dochter van de wijze god Daksha en gemalin van Shiva. Bedroefd door de twist tussen haar vader en haar echtgenoot kiest zij vrijwillig De dood door het vuur om de eer van haar man te redden (hieruit ontstond de gewoonte van de weduwenverbranding). Daar Shiva`s smart om haar dood een bedreiging vormt voor de goddelijke orde wordt zij herboren (als Parvati).

Sater
Categorie: Fabelwezens Sater bij de oude Grieken een bos- en bergdemon, wordt voorgesteld als een grotesk mens met bokspoten, horens, hoeven en een staart. De saters behoren tot het wulpse gevolg van de wijngod Dionysos en zijn de personificatie van de grove zinnelijke instincten

Scheppingsmythe
Categorie: Mythen Het ontstaan van de wereld en de goden Scheppingsmythe houdt de beschrijving van de schepping of het ontstaan van de wereld in en vormt sinds de oudste tijden een essentieel bestanddeel van de mythen. Hoewel iedere mythologie haar eigen kosmogonie bevat, onderscheidt men toch een aantal gemeenschappelijke elementen. Het oude Egypte In het begin is er de Chaos, vaak beschouwd als een kosmisch Ei. In Egypte (Heliopolis) was er een oceaan, Nun, die dat Ei vulde. Uit Nun, die de kiemen van alle later leven bevatte, kwam de zonnegod Atum (`hij die volkomen is`) tevoorschijn, de schepper en oervader van alle volgende generaties van goden. Door zelfbevruchting bracht hij het eerste godenpaar voort, Su en Tefnut. Hun kinderen Geb en Nut werden door Su van elkaar gescheiden waarbij Geb de aarde vormde, Nut het hemelgewelf en Su zelf de atmosfeer. In het scheppingssysteem van de Egyptische stad Memphis is het de god Ptah die vóór alles bestond in de oceaan Nun en met zijn hart (het verstand) de schepping concipieerde en deze idee met zijn tong (het woord) verwezenlijkte. Mesopotamië: In het oude Mesopotamië verhaalt het epos Enuma Eli, de Scheppingsmythe: de oergodin Namat, die de oeroceaan personifieert, zint na de moord op haar gemaal Abzu (de personificatie van het zoete water) op wraak maar wordt door de jongere, drieste goden verslagen. Haar lichaam wordt gespleten: de bovenste helft wordt de hemel, de onderste de aarde; haar water vormt de wolken enz. Het oude China - Japan Bij de oude Chinezen splitste het kosmische Ei (de Chaos) zich in het (vrouwelijke) yin-principe dat de zware aarde vertegenwoordigt, en het (mannelijke) yang-principe dat de lichte, zuivere lucht representeert.

Schemering
Categorie: Symbolen De Schemering wordt vaak in verband gebracht met het halfduister van de achteruitgang en met het schaduwrijke grensgebied van De dood. In noordelijk Europa symboliseren mythes van de godenschemering - het Duitse Gotterdammerung` en het Scandinavische Ragnarok - het melancholieke wegebben van de zonnewarmte in een krachtig beeld van het einde van de wereld en het voorspel tot een nieuwe levenscyclus.

Scathach
Categorie: Keltisch Scathach, - schimmig - , was een krijgshaftige prinses uit het Land der Schaduwen. Ze gaf onderricht in de krijgskunde. Haar beroemdste leerling was Cu Chulainn. Ze leerde hem zijn beroemde krijgssprong en gaf hem de speer Gae-Bolg (`buikspeer`). Deze speer bracht aanvankelijk een wond teweeg, maar in het lichaam van het slachtoffer vernielden weerhaakjes vervolgens diens maag. Uathag, een dochter van Scathach, was Cu Chulainns minnares tijdens zijn opleiding. Het beviel haar niet dat hij tegen haar zus Aoifa wilde vechten. Cu Chulainn versloeg Aoifa door een list, waarna ze zijn volgende minnares werd en de moeder van zijn zoon Conlai. Later werd ze de godin van de doden, zij die waren gevallen tijdens een gevecht, en bewaakster van de ingang naar Tir Nan Og. Ze was ook een befaamde magier en voorspelde Cu Chulainns dood aan de hand van de godin Macha.

Scylla
Categorie: Grieks - Romeins Scylla was in de Griekse mythologie een zeemonster. Ze is de dochter van Phorkys en Poseidon en zuster van Charybdis. Ze is een van de monsters die Odysseus tegenkomt op zijn reis. Daarbij verorbert ze zes van zijn mannen. In de Odysee wordt ze beschreven als een bijzonders lelijk wezen met `twaalf voeten, zes nekken met op allemaal een afzichtelijke kop met drie rij tanden`. Dit was echter niet altijd zo. Eens, zo wordt verteld, was Scylla een wonderschone waternimf die verliefd werd op een visser genaamd Glaucus. Glaucus was door de zeegoden veranderd in een onsterfelijke en toen hij haar op een dag aan de kust bij een rots zag verklaarde hij haar zijn liefde. Zij vluchtte echter van hem. Glaucus was hier zo teleurgesteld over dat hij naar de tovenares Circe ging. Hij vroeg haar niet om ervoor te zorgen dat Scylla van hem ging houden, maar om ervoor te zorgen dat zij pijn zou voelen zoals hij deed bij haar afwijzing. Circe stelde hem voor dat hij zijn liefde op een ander moest richten, op iemand die het waard zou zijn. Glaucus stelde echter dat hij nooit van een ander dan Scylla zou houden. De machtige tovenares was hier erg door beledigd, maar in plaats van haar woede op Glaucus te richten vergiftigde ze de poel waar Scylla altijd baadde en veranderde haar in een afzichtelijk zeemonster en was hiermee gelijk van haar rivaal verlost.

Scota
Categorie: Keltisch Scota gold als de vroegst bekende stammoeder van de Schotten. Volgens een bepaalde mythe was ze de dochter van een Egyptische Farao. De wijze leermeester Niul, die in Egypte woonde, trouwde met haar. Hun zoon Goidel gaf zijn naam aan de Gaelen. In een andere traditie was ze de vrouw van Milesius en sneuvelde ze in de strijd tegen de Tuatha De Danann.

September
Geen bijbehorende categorie gevonden De naam van deze maand (van septem, Latijn voor `zevende maand`) gaat terug op zijn vroegere positie op de Kalender. September werd de negende maand toen Julius Caesar de Kalender hervormde en het jaar liet beginnen met Januari. Feestdagen: 1 September: Dag van Radha (Indiaas). 21 September: Feest van de goddelijke drie-eenheid: Demeter, Kore en lachos.

Semias
Categorie: Keltisch Semias was de meester van de stad Murais, een van de steden waar de Tuatha De Danann vandaan kwamen. In de stad bevond zich de ketel van de oppergod de Dagda. De stad bevond zich in het westen van Ierland.

Semele
Categorie: Grieks - Romeins Semele, dochter van het Thebaanse koningspaar Cadmus en Harmonia, werd bij de Griekse oppergod Zeus moeder van de god Dionysos, tot ongenoegen van Zeus` jaloerse echtgenote Hera. Daar de god haar heeft beloofd iedere wens van zijn geliefde te vervullen, geeft Hera Semele de raad aan Zeus te vragen zich in zijn ware gedaante aan haar te vertonen. Wanneer de god in volle majesteit met donder en bliksem aan haar verschijnt, kan Semele de blik niet verdragen en wordt zij door zijn bliksem verteerd. De ongeboren Dionysos verbergt Zeus in zijn dij. Later zal Dionysos zijn moeder naar de Olympos brengen waar zij als Thyone plaats neemt onder de onsterfelijken.

Semara
Categorie: Verscheidene In de Balinese mythologie de liefdesgod die in de drijvende hemel woont. Dit is een van de hemels die zich boven de waterlaag rond de aarde bevindt.

Selkies
Categorie: Fabelwezens Selkies zijn zee-feeen die op de Schotse eilanden wonen. Ze lijken op zeehonden met menselijke wezenstrekken, maar volgens de legenden kunnen zij hun dierenvorm van zich afwerpen en als een man of vrouw op aarde rondlopen.

Selket
Categorie: Egyptisch Oudegyptische godin, beschermster van het leven van de mens en tevens van de doden. Zij bezit magische kracht om o.m. schorpioenen af te weren. Op het hoofd draagt zij trouwens een schorpioen. Zij komt ook voor versmolten met Isis tot Isis-Selket. Voor de Grieken is zij Selkis.

Selene
Categorie: Grieks - Romeins Selene, Griekse maangodin, dochter van de Titaan Hyperion en zuster van de zonnegod Helios. Zij rijdt `s nachts in een door witte paarden of ossen getrokken wagen, soms op een Ezel. Bekend is haar minnespel met Endymion. In de Hellenistische tijd wordt zij vereenzelvigd met o.a. Artemis, Persephone of Hekate. Zij is schutsgodin van goochelaars en tovenaars. Kenmerkend voor Selene is de sluier om haar hoofd waarop een maansikkel. De fakkel is haar attribuut. Selene`s Romeinse pendant Luna genoot een grotere populariteit.

Selene
Categorie: Grieks - Romeins Selene is in de Griekse mythologie godin van de Maan en zus van de zonnegod Helios. Toen Enydmion, haar minaar, in een grot op de berg Latmos in eeuwige slaap verzonken lag, werd hij iedere nacht bezocht door Selene, die voor hem zong en zijn lichaam bedekte met bloemen. Zij rijdt `s nachts in een door witte paarden of ossen getrokken wagen. Ze is tevens schutsgodin van gochelaars en tovenaars. In de kunst wordt ze vaak afgbeeld als een mooie vrouw met rood haar en een kroontje. Kenmerkend voor haar is de sluier om haar hoofd met een maansikkel. Luna was Selene`s Romeinse pendant en was een stuk populairder.

Sedna
Categorie: Verscheidene Sedna, zeegodin van de Eskimo`s, die heerst over alles wat in zee leeft. Volgens een mythe viel zij uit haar vaders boot toen zij probeerde te ontkomen aan een van haar verleiders. Toen zij zich aan de rand van de boot vastklampte, hakte haar vader haar vingers af. Die werden walvissen, walrussen, zeeotters en vissen. Sedna zelf trok naar de zeebodem. Daar woont zij in Adlivun, een vreselijk rijk, waar zij de zielen onderbrengt van degenen die haar tijdens hun leven hebben genegeerd. Vanuit haar onderzeese verblijf veroorzaakt Sedna stormen op zee. Af en toe krijgt zij het bezoek van de angakoq(Sjamaan), die haar smeekt om een goede visvangst voor de mensen. De Eskimo`s in het hoge noorden noemen haar Nerrivik (`eetplaats`), een benaming die verwijst naar de zee als bron van voedsel.

Sebettu
Categorie: Oosters Sebettu (de `zeven`), bij de Akkadiërs in het oude Mesopotamië verzamelnaam voor een groep van zeven (zowel goede als boze) demonen. De boze Sebettu zijn afstammelingen van de god Anu en trawanten van de pestgod Erra. Zij worden bestreden door de goede Sebettu. Ook het Zevengesternte (Plejaden) wordt door de Akkadiërs aangeduid met Sebettu.

Sebek
Categorie: Egyptisch Sebek of Sobek werd afgebeeld als een krokodil of een mens met een krokodillenkop. Sebek werd met name vereerd in Crocodilopolis, de hoofdstad van de provincie Fayum. Een levende krokodil, Petsuchos geheten, die gold als een incarnatie van de god, werd in een vijver naast het voornaamste heiligdom van Sebek gehouden. De vereerders van de god dronken water uit de vijver en voerden de krokodil lekkernijen. Tijdens de 13e dynastie in het tweede millennium v. C. heetten diverse koningen Sebekhotep: `Sebek is verzadigd`. Waarschijnlijk zagen velen Sebek als oppergod. Sebek werd soms gehouden voor een zoon van Neith, de moeder- en oorlogsgodin die ook de Slang Apep had gebaard.