Exotische Muziekinstrumenten-Encyclopedie

Categorie: Kunst, muziek & cultuur > Muziekinstrumenten
Datum & Land: 15/02/2007, BE
Woorden: 1475

Timbales
twee aan elkaar verbonden trommels op een standaard. Deze trommels, veel gebruikt in de Latijns-Amerikaanse dansmuziek, worden als bongo’s gestemd, maar met stokken bespeeld

Tiktiri
Indiase dubbelklarinet, in de westerse wereld beter bekend als de ‘slangenbezweerdersfluit’. Het instrument heeft twee rieten pijpen, die in een kalebas zijn gestoken, welke als blaaspijp en als luchtkamer dienst doet. Zie ook pungi, tubri en magudi

Tilboro
van een plantenstengel gemaakte fluit, identiek aan de obati van de Haussa. De naam tilboro stamt uit het Zaria district in Noord-Nigeria

Tidinit
4-snarige, met perkament bespannen, Mauritaanse luit die de vorm heeft van een zandloper

Tibia
benen dubbelrietpijp uit het oude Rome

Tibuldu
bamboe buiszither van de Tagbanua uit Palawan (Filippijnen)

Tible
soort Catalaanse hobo, gebruikt in de cobla-orkestjes

Tjapsei
messing handcimbalen van de Yao uit Thailand. De tjap sei zijn zo'n 20 cm. in doorsnee en hebben een grote bobbel in het midden

Tlapanhuehuetl
moderne Mexicaanse trom op poten met een vastgesnoerd vel. De tlapanhuehuetl wordt met een stok geslagen

Tlapiztali
kleine antieke Azteekse bekfluit van klei uit Mexico

Toumboude
kalebas uit Mali en Burkino Faso, waarmee een raspachtig geluid wordt gemaakt

Toune
dubbelriet blaasinstrument uit Guinee

Tongali
bamboe fluit van de Kankana-ey uit het noorden van de Filippijnen

Toonmhori
lange vaastrommel uit Thailand

Toen
trommel van de Maya uit Mexico en Guatemala, vervaardigd uit een holle boomstam

Tondaramma
bamboe mondharp van de Chenchu in Andhra Pradesh (Zuid-India)

Totombito
Kongolese trogciter met individuele kammen om de snaren verder van de plank verwijderd te houden

Toem
primitieve duimpiano van de Anouak uit Ethiopië. De toem bestaat meestal uit een sinaasappelkistje dat als klankkast dienst doet met daarop een aantal lamellen bevestigd, die vaak vervaardigd zijn uit platgeslagen spaken van een kapotte paraplu

Topsjoer
langhalsluit uit de Altai

Tong-tong
set bestaande uit 4 a 5 houten spleettrommen, gebruikt op het Indonesische eiland Madura

Tok
stampstok van de Baga uit Guinee

Tom-tom
Indiase tweevellige tontrom die met de handen bespeeld wordt. De tom-tom wordt gestemd d.m.v. ringen, die op en neer kunnen worden verplaatst langs de koorden, teneinde de spanning van het vel te wijzigen

Tonbak
aardewerken vaastrommel uit Iran, zie ook zarb

Tro-u
2-snarige Cambodjaanse spikevedel met een kokosnootvormige romp en een tussen de snaren gevlochten strijkstok

Trompong
rij bestaande uit 8 gongketels met een bult in het midden, die door drie man wordt bespeeld. Dit Balinese instrument speelt een belangrijke rol bij de ‘Kebyar Trompong’ dans

Trombamarina
groot strijkinstrument uit de 17de eeuw met slechts een enkele snaar, waarmede verschillende noten van de harmonische reeks werden geproduceerd, door met de linkerhand de snaar licht aan te raken

Triyannoun
soort citer van de Siamou uit Burkina Faso. Het getokkelde instrument heeft elf paar dubbele snaren en wordt meestal gebruikt voor de begeleiding van de zang

Tritit
bamboe fluit uit Aceh (Noord-Sumatra)

Triccaballacca
Italiaanse klepper, bestaande uit 3 houten stokjes met dikke, vierkante uiteinden. De tegen elkaar ketsende uiteinden brengen het typische geluid voort

Triângulo
metalen triangel die als ritme-instrument wordt gebruikt in de muziekstijlen uit het noordoosten van Brazilië, zoals de baião, de frevo, de xaxado en anderen. De triângulo wordt uiteraard met een metalen stok bespeeld en het instrument varieert in grootte van 25 tot 30 cm.

Tranh-lu
bamboe klarinet van de Hmong uit Vietnam

Tranh-pleh
bamboe klarinet van de Hmong uit Vietnam en gelijkend op de tranh-lu

Tres
3-snarige gitaar uit Cuba en Puerto Rico, ontstaan uit de Spaanse gitaar. In sommige gevallen heeft de tres zelfs drie paar dubbele snaren

Tspel
grote dubbelzijdige drum, gebruikt in de Aissawa trance muziek uit Marokko

Tsuridaiko
tweevellige Japanse Gagaku-trom met een gelakte romp en vellen die met decoratieve spijkers zijn bevestigd. Hij wordt opgehangen aan een raam of rust op een houten standaard en er wordt met twee stokken op slechts één vel geslagen

Tsjongouri
Georgische getokkelde luit

Tsjoumiri
Georgische vedel

Tsistu
40 cm. lange Baskische fluit met slechts 2 vingergaten en een duimgat. Deze fluit wordt uitsluitend met de linkerhand bespeeld. Zie ook txistu

Tsi-edo-atl
kleine, zelfgemaakte vedel van agavehout. Dit instrument van de Noord-Amerikaanse Apache kenmerkt zich door de vaak uitbundig versierde klankkast

Tsaboena
doedelzak van geitenleer

Tsan-xiang
een ongewoon, modern bastaard instrument uit China. De ronde schijf die op de gitaarachtige romp is gezet, is van slangenhuid gemaakt en resoneert op een soortgelijke manier als het perkament op de banjo. De tsan-xiang heeft echter slechts 3 snaren

Tsaraba
Servische doedelzak met een hoge klank

Tsevara
houten fluit van ongeveer 80 cm. lang uit Servië

Turumbi
Boliviaanse blokfluit

Tutari
Indiase gebogen trompet, gebruikt in religieuze optochten. Zie ook turahi

Tuteq
houten fluit uit Baltistan (Noord-Pakistan)

Tumbaknari
Kasjmiri vaastrommel met een open onderkant, die is afgedekt met huid. De tumbaknari wordt onder de linkerarm geklemd en met de rechterhand bespeeld. Soms echter zet de speler de trommel naast zich neer en speelt met beide handen. De tumbaknari is vooral populair in de volksmuziek

Turahi
Indiase gebogen trompet, gebruikt in religieuze optochten. Zie ook tutari

Tumbi
1-snarig tokkelinstrument uit India. De klankkast van de tumbi bestaat uit een halve kalebas afgedekt met perkament en de hals is niets anders dan een 1 meter lange stok. Het instrument wordt gebruikt in de volksmuziek om een drone toe te voegen

Tumyr
éénvellige cilindrische trom uit Rusland

Tuntune
1-snarig Indiaas instrument waarop een ritmische drone kan worden gespeeld. De tuntune is verwant aan de gopichand, de ektara en de tumbi. De klankkast bestaat echter uit een houten pot waarbij de bodem is vervangen door perkament. Door het perkament wordt een metalen snaar getrokken die bovenaan de hals, meestal een stok van zo'n 80 cm., wordt bevestigd. De hals is met een hoek aan één kant van de pot bevestigd zodat de snaar geheel vertikaal staat. De tuntune wordt onder de linkerarm geklemd en de snaar wordt met een stokje door de rechterhand aangeslagen. Vooral in Maharashstra is de tuntune populair

Tupan
dubbelzijdige cilindrische trommel met geregen vellen uit Bulgarije

Tumba
Cubaanse conga set een lagere stemming dan de gewone conga

Tule
soort klarinet uit Guyana, bestaande uit een lange bamboe pijp zonder vingergaten, doch met een enkel riet. De tule produceert slechts een enkele noot (doch met een prachtig sonoor geluid) en wordt meestal in groepen bespeeld

Tujatsj
ratel van de N’geende uit Zaïre

Tuk-tuk
houten spleettrom uit Madura (Indonesië)

Tula
kleine houten of metalen dwarsfluit uit Afghanistan. De tula wordt over het algemeen beschouwd als een kinderinstrument en komt in meerdere maten voor

Tulali
lange bamboe fluit met 6 vingergaten, voorkomend in Pangasinan op de Filippijnen

Tugo
zwarte, palmhouten trommel, bespannen met dierenhuid, van het eiland Basilan uit de Filippijnen

Tuiduk
Turkmeense fluit

Tudum
houten keteltrom uit India, die aan een koord over de rechterschouder wordt gedragen en met 2 wigvormige stokken wordt bespeeld

Txalaparta
merkwaardig Baskisch slaginstrument, bestaande uit een grote houten balk, die door twee mannen met dikke stokken wordt beklopt. Volgens de Basken stamt de txalaparta, wat ‘paardengalop’ betekent uit de prehistorische tijd

Txistu
kleine, Baskische fluit, die met een hand wordt bespeeld

Tzizambi
mondboog van de N’Dau uit Zimbabwe, met een van palmblad vervaardigde snaar, die met een gekartelde stok wordt getokkeld

Tzitura
7-snarige citer uit Kroatië

Tzifeteli
kleine vingercimbalen uit Griekenland

Tzettuteli
langhalsluit uit Albanië en Macedonië, zie ook cifteli

Tzamara
houten fluit van zo’n 80 cm. lengte uit Albanië en Noord-Griekenland, gelijkend op de Servische tsevara

Uchiwadaiko
Japanse lijsttrommel, met een zeer dunne lijst en een handvat. De uchiwa daiko wordt met een stok bespeeld

Udu
aardewerken bolle vaastrom zonder vel uit Nigeria, enigszins gelijkend op de Indiase ghatam, maar dan met twee extra ronde openingen aan de zijkanten. De openingen kunnen met de hand worden 'aangeslagen' of juist worden 'afgesloten'. De udu wordt vaak in paren bespeeld en produceert een rijke, diepe, organische klank die doet denken aan de Indiase tabla

Udukkai
andere naam voor de udukku, zie aldaar

Udukku
de udukku is een 'talking' zandlopertrommel uit Tamil Nadu in Zuid-India, gemaakt van klei, hout of messing en ongeveer 30 cm. groot. Beide zijden van de trom zijn bespannen met een dun vel wat is vastgesnoerd met katoenen bindgaren. Precies halverwege de romp van de udukku, en over het bindgaren, loopt een dikke band, welke bij het aandrukken een hogere toon produceert en andersom. De udukku, ook wel udukkai genaamd, wordt in de linkerhand vastgehouden en met de vingers van de rechterhand bespeeld

Ud
fretloze Arabische korthalsluit met een peervormige klankkast. Het instrument heeft 5 paar dubbele snaren en één enkele bassnaar, die met een plectrum worden getokkeld. De ud, oorspronkelijk afkomstig uit Perzië, is het belangrijkste instrument in de Arabische wereld en wordt als de voorloper van de Europese en de oosterse luiten beschouwd. Soms ook abusievelijk gespeld als oud

Ugal
Balinese metallofoon met 10 toetsen en evenzovele lange bamboe resonatoren daaronder geplaatst. In een Balinees gamelanorkest worden op de ugal de melodielijnen gespeeld

Uja-pupu
grote houten slagstokken van de Ulch uit Siberië

Ujusini
rechte bamboe kernspleetfluit met 2 vingergaten uit Bolivia

Ukelele
houten miniatuur gitaartje met 4 darmsnaren die hoger gestemd zijn dan bij de gewone gitaar. Het instrument komt over de gehele wereld voor, maar vooral op Hawaï is het populair. De ukelele is ontwikkeld uit de braguinha, een uit Madeira overgewaaid instrument

Ulna
een van oorsprong prehistorisch instrument gemaakt van de ellepijp van een adelaarsvleugel (in Tibet van een menselijk bot) en gebruikt zowel als fluit, hoorn en megafoon. Het simpele instrument heeft mondstuk noch vingergaten en het geluid hangt af van hoe je blaast of perst. Sommige ulna’s die in Tibetaanse kloosters worden gebruikt zijn gedeeltelijk in zilver gezet

Umwirungi
lange, rechte herdersfluit uit Ruanda, gesneden uit de broze stengel van de Intomvu-plant. De randgeblazen umwirungi heeft een U-vormige inkeping als mondstuk en meestal 2 tot 4 vingergaten

Umumduri
muziekboog uit Ruanda en Burundi. De umuduri bestaat uit een gebogen tak, bespannen met een metalen snaar of een snaar gemaakt van een plantaardige vezel, welke met een metalen stokje wordt aangeslagen. Een aan de tak bevestigde kalebas doet dienst als klankresonator. Het timbre van de umuduri kan worden beinvloedt door de opening van de kalebas tegen de buik of borstkas te drukken

Upa upa
diatonische accordeon van het Paaseiland

Urua
enorme dubbele klarinet van de Camayura-indianen uit Brazilië. De urua is gemaakt van twee stukken riet van ongelijke lengte, met ingezette idioglotte rietbladen. Bij rituelen wordt de lange pijp als mannelijk beschouwd en de korte als vrouwelijk

Uti
Joegoslavische korthalsluit met frets en 10 snaren

Utete
mondharp uit Tonga

Ütergarten
soort cello met een platte klankkast en een korte hals uit Hongarije, en bespannen met 2 à 3 dikke snaren die d.m.v. een stok worden aangeslagen

Valiha
bamboe buisciter, nationaal instrument van Madagaskar. Hoewel de meeste valiha’s heterochord zijn (d.w.z. met losse, aparte snaren), komen ook valiha’s voor waar de snaren uit het instrument zelf worden gesneden. Vele hebben een spleetvormig klankgat dat uit de bamboe buis is gesneden en ze zijn meestal rijkelijk versierd

Veena
getokkelde luit uit het zuiden van India. Zowel de klankkast als de hals van de veena zijn vervaardigd uit jackwoodhout en gewoonlijk rijkelijk versierd met been of ivoor. Het instrument heeft 4 melodiesnaren die over 24 vaste fretten lopen en heeft een bereik van twee oktaven. Daarnaast heeft de veena nog 3 snaren voor de ritmische begeleiding en/of voor de drone. Aan de hals van het instrument bevindt zich nog een tweede holle houten klankversterker (net zoals bij een sitar soms het geval is) die ook als steun dienst doet. Bij het bespelen van de veena zit de bespeler in kleermakerszit op de grond met het instrument voor hem, waarbij de extra klankversterker op de linker dij rust. De veena wordt met een speciaal gevlochten vingerplectrum (mizrab) bespeeld en neemt een zeer be...

Venu
bamboe fluit met 8 vingergaten uit Zuid-India

Vina
Zie bij veena

Violon
soort vedel van het Peulvolk uit Guinee, die bespeeld wordt als een viool

VichitraVeena
de vichitra veena is een tamelijk modern, maar zeldzaam snaarinstrument uit Noord-India. Dit instrument heeft een brede, holle houten hals - bijna één meter lang en 15 cm. breed - welke op twee grote kalebassen rust die als klankkasten dienstdoen. De van boven afgeplatte hals biedt ruimte aan 6 metalen melodiesnaren welke over een ivoren kam lopen, alsmede aan 12 resonantiesnaren van verschillende lengtes, welke onder de melodiesnaren doorlopen. Omdat frets ontbreken worden de verschillende tonen geproduceerd door met de linkerhand een soort glazen bol over de snaren te laten glijden, ongeveer te vergelijken met het bespelen van een moderne steelgitaar. De snaren worden met een gevlochten plectrum (mizrab) - welke over de rechterwijsvinger geschoven wordt - getokkeld

Vihuela
belangrijk Spaans tokkelinstrument uit de renaissancetijd. De romp van de vihuela was gitaarvormig, doch de snaren waren gestemd als die van de luit

Wassamba
sistrum uit Guinee

Wadaiko
Japanse trom

Wandan
trom van de Kpelle uit Guinee

Wan-loh
Chinese gong van ongeveer 50 cm in doorsnede

War-let-kote
Birmese bamboe kleppers

War-let-kyong
lange bamboe kleppers uit Birma

Wasa
natuurhoorn van de Berta uit Soedan, Oeganda en Tanzania. De wasa kan in grootte variëren van 40 cm tot bijna 2 meter

Washint
Ethiopische herdersfluit met 4 vingergaten. De washint is gemaakt van riet of bamboe en er bestaan 8 soorten die in lengte en timbre van elkaar verschillen. Wegens de gemakkelijke bespeelbaarheid is deze fluit erg populair in Ethiopië