Exotische Muziekinstrumenten-Encyclopedie

Categorie: Kunst, muziek & cultuur > Muziekinstrumenten
Datum & Land: 15/02/2007, BE
Woorden: 1475

Ophicleïde
een in onbruik geraakt blaasinstrument dat klinkt als een ruige tuba. De eerste saxofoon, die in het midden van de 19de eeuw door Adolphe Sax werd ontwikkeld, bestond uit het lijf van een ophicleïde met daarop het mondstuk van een basklarinet gemonteerd.

Oromu
heilige fluit van de Papua uit noordelijk Irian Jaya. De oromu mag slechts in het mannenhuis door mannen worden bespeeld

Orpharion
cister uit de 17de eeuw, gekenmerkt door schuine frets en snaarhouder

Orutu
1-snarige vedel van de Luo uit Kenia. De orutu heeft een cilindrische klankkast gemaakt van een zachte houtsoort

Orde
kalebas met metalen schijfjes uit Guinee

Organetto
kleine diatonische knopaccordeon uit Sardinië

Oromos
Tibetaanse holle cimbalen

Osaman
lange, dunne trommel uit Ghana

Ottu
grote nagaswaram uit Zuid-India. De ottu heeft 5 à 6 vingergaten vlak boven de beker die met was kunnen worden dichtgestopt om de toonhoogte van de drone te kunnen veranderen

Outi
Griekse basluit met een korte hals en 4 paar snaren. De meeste outi’s hebben geen frets

Owete
Oegandese fluit gemaakt van een holle plantenstengel

Pawa
dubbelfluit uit Rajasthan

Pa-u
kleine rechte fluit met metalen membraan uit China

Pa-ulan
bamboe regenstok met handvat van de Batak en de Pala'wan op het Filippijnse eiland Palawan. De pa-ulan (letterlijk 'asking for rain') varieert in lengte van zo'n 50 cm. tot wel anderhalve meter en is gevuld met mung-boontjes of kleine steentjes. Door het instrument steeds weer om te keren vallen de boontjes langzaam van de ene naar de andere kant. De val van de boontjes wordt vertraagd door kleine bamboe pennetjes die door de bamboesok zijn gedreven en zo ontstaat het typische geluid van de regenstok. De Batak gebruiken dit rijkelijk versierde instrument tijdens rituelen die bedoeld zijn om regen op te wekken.

Pat-tong
hardhouten stok met een handvat welke door de andere hand met een kleine houten knuppel wordt aangeslagen. Dit curieuze instrument van de Ifugao uit de Filippijnen is ongeveer 80 cm. lang en wordt gebruikt tijdens rituelen en in de oorlogsdans. Iedere pat-tong heeft zijn eigen klank en toonhoogte. Grote groepen Ifugao-mannen spelen verschillende ritmes door het hoketus-systeem toe te passen op tientallen pat-tongs, waardoor een trance ontstaat. In tegenstelling tot de pakkong van de Igorot is de pat-tong niet gebogen

Pat-ma-gyee
grote Birmaanse trommel

Pattalar
Birmaanse xylofoon bestaande uit 24 bamboe toetsen die bevestigd zijn op een prachtige, met goud en zwart gedecoreerde klankkast in de vorm van een halve cirkel. De pattalar wordt met 2 houten stokken bespeeld en is een geliefd begeleidingsinstrument voor zangers

Patangok
set bamboe trommels van de Kalinga uit de Filippijnen

Patengge
vierkante trommel van de Twa uit Zaïre

Patigugon
2-snarige bamboe buisciter van de Batak op het Filippijnse eiland Palawan. De snaren worden uit hetzelfde bamboe segment gesneden als de klankkast. De patigugon is qua klank en vorm vrijwel identiek aan de tabiglok van de Tagbanua, doch minder rijkelijk versierd

Pasiyak
bamboe waterfluit, gelijkend op een kleine ‘bhong’, gebruikt op Panay Eiland in de Filippijnen om vogels mee te lokken

Pan-hu
kleine, platte Chinese trommel op een hoge voet

Panhuehuetl
deze oude Mexicaanse trom op poten van de Matlazincan cultuur heeft een van snijwerk voorziene houten romp en een enkel vel van jaguarhuid, dat op de bovenrand is gelijmd.

Panimgue
xylofoon uit Congo-Zaire

Pa-sin
kleine trommel in de vorm van een kikker van de Kayaw uit Birma

Pas-ing
bamboe citer met 2 snaren en een klankgat aan de zijkant, bespeeld door de Igorot en de Apayao op de Filippijnen.

Panduri
3-snarige getokkelde luit uit Georgië

Pandurina
Milanese mandoline met 6 paar snaren en nauw verwant aan de mandola

Panembung
Indonesische metallofoon, eigenlijk een soort zeer grote bonang, maar met een andere vorm van de gongketels

Pandour
getokkelde luit uit Dagestan

Pandora
grote bascister uit de 17de eeuw. De platte klankkast had een schelpvormige omtrek en de 7 paar metalen snaren werden met de vingers getokkeld

Pandeiro
middelgrote platte Braziliaanse handtrommel met een dubbel houten frame en schellen. De verchroomde schellen bestaan uit 3 plaatjes die dicht op elkaar zitten, waardoor een strak geluid ontstaat. De pandeiro heeft 12 spanhaken om het vel zo nauwkeurig mogelijk te kunnen stemmen

Pandaretas
kleine tamboerijn uit Peru

Pan
Chinese castagnetten gemaakt van een langwerpig stuk hardhout. De pan wordt met de linkerhand bespeeld en produceert een karakteristiek klikkend geluid

Pamirrubab
langhalsluit uit de Pamir Mountains in Tadjikistan en Kirghizstan, verwant aan de rebab

Pambai
curieuze samengestelde trom uit Zuid-India. De pambai bestaat uit twee cilindertrommels van 30 cm. lengte, de één gemaakt van messing en de ander van hout. De twee trommels worden omgekeerd in elkaar geschoven en voor de buik van de speler gehangen. De linkerkant (van de houten trommel) wordt met de hand bespeeld, de rechterkant (van de messing trommel) met een gebogen stok. De trommels zijn vaak kleurvol beschilderd en worden gebruikt in de volksmuziek, maar ook bij Hindoe tempel festiviteiten

Palmabrava
trommel, gemaakt uit een stuk zwart palmhout en bespannen met een dierenvel, in zwang bij de T’boli, de Igorot, de Tiruray en de Ibaloy uit de Filippijnen

Palwe
Birmaanse bamboe fluit

Pakkong
hardhouten gebogen stok met een handvat welke door de andere hand met een kleine houten stok wordt aangeslagen. Dit curieuze instrument van de Filippijnse Igorot-stam is ongeveer 80 cm. lang en wordt gebruikt in de oorlogsdans. Iedere pakkong heeft zijn eigen klank en toonhoogte. Grote groepen Igorot spelen verschillende ritmes door het hoketus-systeem toe te passen op tientallen pakkongs, waardoor een trance ontstaat

Palendag
korte bamboe fluit met 6 vingergaten uit Maguindanao in het zuiden van de Filippijnen

Pad-tala
Birmaanse bamboe xylofoon met 24 toetsen, die worden aangeslagen door twee, met vilt omwonden stokken. Zie ook pattalar

Pad-wain
set van 21 kleine, verschillend gestemde trommels met een rubberen vel uit Birma

Pagang
bamboe buiszither van de Tagbanua uit Palawan (Filippijnen)

Pai-hsiao
Japanse bamboe pansfluit

Paimensarvi
primitief blaasinstrument met 4 vingergaten, gemaakt van de hoorn van een rendier en afkomstig uit Finland

Pai-pan
Chinese klepper bestaande uit 3 rechte stukjes bamboe

Pakhawaj
Noord-Indiase trom, bijna identiek aan de Zuid-Indiase mridangam, maar met enkele kleine verschillen in constructie en met iets grotere stemblokken. Ook is de speeltechniek anders dan die op de mridangam. Het linkervel van de pakhawaj wordt met de open hand bespeeld, terwijl bij de mridangam een techniek wordt gebruikt die ook op de bayan (de linkertrommel van de tabla) wordt toegepast. De pakhawaj is in populariteit inmiddels door de tabla voorbij gestreefd, maar wordt nog steeds in de klassieke stijlen Dhrupad en Dhammar gebruikt, alsmede als begeleidinginstrument bij bin, surbahar en surshringar-concerten

Peyote
Amerikaanse keteltrom van de Peyote-indianen uit New Mexico, met een ijzeren romp, die voor het spelen met water wordt gevuld

Pepe
kleine kalebassen die bij de Baga uit Guinee als ratels dienst doen

Penyacah
Balinese metallofoon, gelijkend op een middelgrote Javaanse gender

Penorcon
zeer zeldzame cister zonder klankgat uit de 17de eeuw

Pentenkede
kleine aluminium plaat met metalen ringen, gebruikt door de Baga uit Guinee als percussie-instrument

Pito
1#) scheidsrechtersfluitje van de Ilocos op de Filippijnen 2#) rieten fluit van de Maya uit Guatemala

Piri
Koreaanse bamboe schalmei met een dubbel rietblad

Pirini
fluit van de Asholi uit Oeganda

Pitekiavli
herdersfluit uit Cyprus en Kreta

Pinquillo
dwarsfluit uit Bolivia en Peru

Pi-pa
Chinese korthalsluit met een tiental frets op de hals en de romp, 4 zijden snaren, slanke stempennen aan de zijkant en een ondiepe, ronde achterkant. De pi-pa was al bekend sinds het begin van onze jaartelling

Pipézat
Albanees rietblaasinstrument

Pi-nai
Thaise schalmei, die d.m.v. ‘circular-breathing’ wordt bespeeld. Dit blaasinstrument heeft een eigenaardige verdikking in het midden van het lichaam en een ongebruikelijk, viervoudig rietblad, wat gemaakt is van een gedroogd palmblad

Pin
Thaise luit met 2 a 4 metalen snaren

Pi-neng
Thaise basschalmei met een vrij zwevend riet

Pinsak
platte gong van de Igorot uit de Filippijnen

Pililuanga
fluit van de Wayapi uit Frans Guyana

Pilambang
soort klarinet van de Kmoe uit Laos en Vietnam

Pi-lek
Thaise schalmei met een vrij zwevend riet waarop de antithese van de melodie wordt gespeeld

Pi-hom
zeldzame Thaise schalmei met een vrij zwevend riet, waarvan wordt gezegd dat het veel gelijkenis vertoont met de menselijke stem

Pi-klang
Thaise schalmei met een vrij zwevend riet waarop de melodie wordt gespeeld

Piffaro
Italiaanse volksschalmei die gebruikt wordt voor het begeleiden van doedelzakken

Pife
Braziliaanse fluit, gebruikt in de onderlinge strijd tussen volkeren uit het Amazone-gebied

Pien-ch’ing
Chinese lithofoon met twee rijen van L-vormige, stenen platen, die aan een standaard zijn opgehangen. De stenen zijn alle even groot, doch van verschillende dikte om verschillende tonen te produceren

Pien-chung
Chinees klokkenspel

Plung
mondorgel van de Murong uit Bangladesh, met een kalebas als klankresonator

Poupou
pansfluit van de Wayapi uit Frans Guyana. Zie ook pupu

Pochette
8-ste eeuwse viool met een verlengde hals

Poké
pseudo-instrument van de Aka uit de Centraal Afrikaanse Republiek. De poké is gemaakt van allerhande keukengerei en is bedoeld om de kinderen mee te amuseren

Pongga
koperen signaalhoorn van de Newari uit Nepal

Pong-lang
houten Thaise xylofoon, door twee mensen bespeeld

Pontoslira
Griekse vedel die staande op de linkerknie wordt bespeeld, enigszins vergelijkbaar met de kemenche

Po-uk
dubbelzijdige Koreaanse trommel

Präzisionsgriffbrett
een gitaar ontwikkeld door de Duitse gitaarbouwer Walter Vogt in de tweede helft van de 20ste eeuw. Bij deze gitaar heeft iedere noot zijn eigen fret die naar believen heen en weer geschoven kon worden. Hiermee was de eerste zuivere gitaar een feit, maar er zouden er veel te weinig volgen om Vogts dure machinerieën en patentaanvragen te kunnen financieren en het instrument werd een flop, omdat er kennelijk geen behoefte aan was onder de gitaristen

Psalterium
Europese plankciter uit de middeleeuwen, ontwikkeld uit de Turkse qanun, die in de 11de eeuw naar Europa kwam. De vorm van het instrument veranderde gedurende de eerste eeuwen tot het in de 16de eeuw de vorm van een trapezium kreeg. De snaren van dit trapezoïde instrument zijn bevestigd aan stemschroeven aan een kant en lopen over 4 verplaatsbare kammen

Putt-ma
Birmaanse tontrom, ook bekend onder de naam segi

Putt-waing
set bestaande uit 21 Birmaanse trommels, zie saing-waing

Putorino
primitieve, zijdelings geblazen, uit een enkel stuk hout gesneden, dubbele trompet van de Maori uit Nieuw-Zeeland

Puput
primitieve fluit van de Minang op West-Sumatra, gemaakt uit bamboe, uit riet of van een rijststengel

Pupu
pansfluit van de Wayapi uit Frans Guyana. Zie ook poupou

Punongbok
bamboe mondorgel van de Lac uit Vietnam. De punongbok is in een lager register gestemd dan de koyol

Pungi
Indiase slangebezweerdersfluit, zie ook tubri en magudi

Pu-ilu
bamboe roede uit Hawaii. Men houdt het instrument met één hand vast en slaat het op de andere hand waardoor het een typisch geluid voortbrengt

Puita
wrijftrom uit Congo-Zaire an Angola, gelijkend op de Braziliaanse cuica

Puhador
Panamese handtrommel die tussen de knieën geklemd bespeeld wordt

Pvanga
primitieve, van boomschors gerolde hoorn van de Newari uit Nepal. Aan de lange, rechte pvanga is ter ondersteuning een houten stok bevestigd die door één hand wordt vastgehouden

Qawal
ronde, houten lijsttrommel uit Azerbeidzjan, met een diameter van 38 cm. en bespannen met een vissenhuid

Qanun
Turkse, getokkelde plankciter, die als de voorvader van de meeste Europese plankciters wordt gezien

Qasbah
Noord-Afrikaanse fluit

Qashshawa
houten vaastrommel uit Iraq

Qaraqish
cimbalen gebruikt in de Gnawa-muziek uit Marokko

Qena
houten of benen fluit met 5 vingergaten van de Inca. De qena bestaat al zo’n 4500 jaar en wordt nog altijd gebruikt in Colombia, Ecuador, Peru en Bolivia. Zie ook kena

Qeychak
4-snarige vedel uit Baluchistan, met 6 tot 8 resonantie-snaren, ook wel sorud of sarinda genoemd