Radbout Universiteit Nijmegen - Woordenboek Organische Chemie

Categorie: Chemie, chemische- en kernindustrie > Organische chemie
Datum & Land: 15/02/2007, NL offline
Woorden: 1302

dibutylether
(142-96-1)
Engelse vertaling: dibutylether
Groepen: ethers
CAS Nummer: 142-96-1
NSC Nummer: 8459
UN Nummer: 1149


dibenzylketon
(102-04-5)
IUPAC naam: 1,3-difenylaceton
Engelse vertaling: dibenzyl ketone, 1,3-dephenyl acetone
CAS Nummer: 102-04-5
NSC Nummer: 407392


dibenzo-p-dioxine
(262-12-4)
Engelse vertaling: dibenzo-p-dioxin
CAS Nummer: 262-12-4


diazomethaan
(334-88-3)
synoniemen: diazirine
Engelse vertaling: diazomethane
CAS Nummer: 334-88-3
Toxisch doordat het methyleert. Kan gebruikt worden om een zuur om te zetten in een ester.

diazo-
functionele groep: =N2
Groepen: voorvoegsels
Voorvoegsel in de naamgeving van verbindingen met een diazogroep.

diazinon
(333-41-5)
CAS Nummer: 333-41-5
NSC Nummer: 8938
UN Nummer: 3018


diastereomeren
Groepen: stereoisomeren
Twee stereoisomeren die niet elkaar spiegelbeeld zijn. Vergelijk enantiomeer

diuron
(330-54-1)
Engelse vertaling: diuron
Groepen: pesticiden
CAS Nummer: 330-54-1
NSC Nummer: 8950


dithiozuren
Engelse vertaling: dithioic acids
Organische zuren waarvan de COOH groep vervangen is door een CSSH groep.

disymmetrisch
Engelse vertaling: disymmetric
Elk molecuul dat niet gesuperponeerd kan worden met zijn spiegelbeeld.

disulfiram
(97-77-8)
Engelse vertaling: disulfiram
CAS Nummer: 97-77-8
NSC Nummer: 25953
Middel in de strijd tegen AIDS.

Dmitri Mendeleev
1. Russisch scheikundige die het periodiek systeem zoals het nu gebruikelijk is samenstelde. Hij beschreef het in zijn werk Osovy Khimi dat Fundamenten of Principes van de Chemie betekent. In zijn periodiek systeem stond het atoomgewicht standaard. Op basis voorspelde hij succesvol het bestaan van nog onbekende elementen.
2. 1834-1907

dopamine
(51-61-6)
afkorting: DA
Engelse vertaling: dopamine
Groepen: neurotransmitters
CAS Nummer: 51-61-6
NSC Nummer: 173182


dodecylbromide
(143-15-7)
structuurformule: CH3(CH2)10CH2Br
IUPAC naam: 1-broomdodecaan
Engelse vertaling: dodecyl bromide, lauryl bromide, 1-bromododecane
CAS Nummer: 143-15-7
NSC Nummer: 6786


dodecaan
(112-40-3)
structuurformule: CH3(CH2)10CH3
IUPAC naam: dodecaan
Groepen: alkanen
CAS Nummer: 112-40-3
NSC Nummer: 8714
Alkaan met 12 koolstofatomen.

Dow-proces
Groepen: naamreacties
Industrieel produktie van fenol.

drugs
Engelse vertaling: drugs
Duitse vertaling: Drogen
Middelen die verdovend, hallucinerend of verslavend werken.

droogijs
Engelse vertaling: dry ice
Duitse vertaling: Trockeneis
Bevroren koolstofdioxide dat vaak gebruikt wordt als koelmiddel. Bv. in aceton. Zie koolstofdioxide

eclipsed-conformatie
Newman projectie
Engelse vertaling: eclipsed conformation
Groepen: conformatie
Conformatie waarbij de zes R-groepen aan een enkel gebonden atoom-atoom eenheid een hoek van 0 o met elkaar maken.
Ethaan in eclipsed-conformatie

ecdyson
(3604-87-3)
Engelse vertaling: ecdysone
Groepen: sterodden
CAS Nummer: 3604-87-3


Edman-degradatie
Groepen: naamreacties
N-terminale analyse van peptides met fenylisothiocyanaat.

edetaat
Engelse vertaling: edetate
Zuurrest van EDTA.

eenbinding
Duitse vertaling: Doppelbindung
Tweevoudige C-C binding. De meest gesubstitueerde een-binding is thermodynamisch het stabielst. Zie aan-binding Vergelijk yn-binding

efedrine
(299-42-3)
Engelse vertaling: ephedrine
Groepen: drugs
CAS Nummer: 299-42-3
NSC Nummer: 170951


eicosanol
(629-96-9)
structuurformule: C20H41OH
Engelse vertaling: icosanol
CAS Nummer: 629-96-9
NSC Nummer: 120887


eicosaan
(112-95-8)
formule: C20H42
IUPAC naam: eicosaan
Engelse vertaling: icosane
Groepen: alkanen
CAS Nummer: 112-95-8
NSC Nummer: 62789


eiwit
synoniemen: protedne, polypeptide
Engelse vertaling: protein
Duitse vertaling: Eiweissstoffe, Proteine, Polypeptide
Groepen: biopolymeren
1. Biopolymeer van aminozuren die verbonden zijn via peptidebindingen.
2. Polymeer waarbij de monomeren met elkaar verbonden zijn via amidebindingen.

elementair ladingsquantum
synoniemen: lading van het elektron
afkorting: e
Engelse vertaling: charge of an electron
Groepen: fysische constanten
Kleinst mogelijke lading. 1 e = 1.6021773 . 10 -19 C

elektronendichtheid
Engelse vertaling: election density
Gemiddelde negatieve lading. Wordt beschreven met golffuncties van orbitalen.

elektronenformule
Een vorm van structuurformule waarbij ook de lone-pairs weergegeven zijn. In een elektronenformule heeft elk atoom behalve het waterstofatoom een octet-omringing, d.w.z. vier elektronenparen.

elektron
Engelse vertaling: electron
Duitse vertaling: Elektron
Elementair deeltje dat een centrale rol in de scheikunde speelt. Door zijn complexe orbitalen veroorzaakt ie een grote diversiteit aan bindingen en verbinding. Een elektron heeft een lading e . Zie elementair ladingsquantum e

elektrolyse
Engelse vertaling: electrolysis
Duitse vertaling: Elektrolyse
Groepen: ontledingsreacties , redoxreactie
Ontleding van een verbinding door een elektrische stroom.

elektrofiel
Molecuul dat een tekort aan elektronen heeft, hoewel het niet positief geladen hoeft te zijn. Deze term wordt in react ies gebruikt om het deeltje aan te geven dat elektronen ontvangt. Vergelijk nucleofiel

elektrode
Engelse vertaling: electrode
Groepen: elektrolyse
Deel van een elektrochemische cel dat elektronen opneemt of afstaat.

elastomeer
Engelse vertaling: elastomer
Elastisch organisch polymeer of co-polymeer.

emulsie
Engelse vertaling: emulsion
Duitse vertaling: Emulsion
Groepen: heterogeen mengsel
Colloddale mensel van kleine vloeistofdruppeltjes zweven in een andere vloeistof dat troebel is. Zie collodd

emulgatoren
Groepen: additieven
Verbindingen die een emulsie van twee stoffen die anders zouden ontmengen, toch gemengt houden.
Voorbeeld Als je water met olie mengt, krijg je kleine druppeltjes olie verdeeld in het water. Laat je dat staan, dan drijft de olie even later weer boven. Voeg je een emulgator toe, dan blijven die druppeltjes olie in het water zweven. De olie komt niet meer bovendrijven. Het blijft gemengd. Zie emulsie

entiteit
Letterlijk iets dat werkelijk bestaat. In de scheikunde een molecuul, atoom of ion met een eigen structuur en eigenschappen die haar uniek maakt.

enthalpie
afkorting: H
Engelse vertaling: enthalpy
De enthalpie H is de som de energie U en het product van de druk p en het volume V : H = U + p * V . Een reactie verloopt als de enthalpie van die reactie afneemt.

endotherm
Een endotherme reactie is een reactie waarbij warmte aan de omgeving onttrokken wordt. Vergelijk exotherm

endocyclische eenbinding
Engelse vertaling: endocyclic double bond
Dubbele bindingen die onderdeel zijn van een ring worden endocyclisch genoemd. Vergelijk exocyclische eenbinding

enantiomereovermaat
afkorting: e.e.
Engelse vertaling: enantiomeric excess
e.e. = ([isomeer1] - [isomeer2])-([isomeer2])

enantiomeer
synoniemen: spiegelbeeldisomeren
Engelse vertaling: enantiomer
Groepen: stereoisomeren
De enantiomeer van een verbinding is het spiegelbeeld van die verbinding. Twee enantiomeren zijn elkaars spiegelbeeldisomeren. Vergelijk diastereomeren

enzym
Engelse vertaling: enzyme
Eiwit met katalytische eigenschappen om een substraat om te zetten in een andere verbinding.

epimerisatie
Racemisatie van een diastereomeer waarbij slechts één van de chirale centra van configuratie verandert.

epimeren
Groepen: suikerchemie
Twee epimeren zijn twee suikers de in stereochemie slechts verschillen in de eerste koolstof naast de carbonylkoolstof. Dit kan aangetoond worden met fenylhydrazine.

epoxipropeen
(75-56-9)
Engelse vertaling: propylene oxide
CAS Nummer: 75-56-9
UN Nummer: 1280


epoxyetheen
(75-21-8)
synoniemen: ethyleenoxide, etheenoxide
IUPAC naam: oxiraan
Engelse vertaling: ethylene oxide, ethene oxide
CAS Nummer: 75-21-8
UN Nummer: 1040


epoxide
Verbinding met een driering, waarvan een van de atomen een zuurstofatoom is.

equimolair
Engelse vertaling: equimolar


Ernest Rutherford
1. 1871 - 1937
2. Geboren in Bridgewater, New Zealand. Deed het beroemde experiment met goud waarin hij aantoonde dat atomen bestaan uit een kleine kern met daaromheen elektronen.

esters
Verzamelnaam voor moleculen COOR.

ethyleendiaminotetrazijnzuur
(60-00-4)
afkorting: EDTA
Engelse vertaling: ethylenediaminetetraacetic acid
CAS Nummer: 60-00-4
Verbinding die chelaten vormt met overgangsmetalen.

ethyleendiamine
(107-15-3)
IUPAC naam: 1,2-diaminoëthaan
Engelse vertaling: ethylenediamine
CAS Nummer: 107-15-3
UN Nummer: 1604


ethylacrylaat
(140-88-5)
Engelse vertaling: ethyl acrylate
CAS Nummer: 140-88-5
NSC Nummer: 8263
UN Nummer: 1917


ethylamine
(75-04-7)
synoniemen: aminoethaan
IUPAC naam: ethaanamine
Engelse vertaling: ethylamine, aminoethane
Groepen: alkaanaminen
CAS Nummer: 75-04-7
UN Nummer: 1036


ethylacetoacetateethyleenketaal
(6413-10-1)
Engelse vertaling: ethyl acetoacetate ethylene glycol ketal
Groepen: geurstoffen
CAS Nummer: 6413-10-1
NSC Nummer: 6537


ethylacetaat
(141-78-6)
IUPAC naam: ethylethanoaat
afkorting: EtOAc
Engelse vertaling: ethyl acetate
Duitse vertaling: Ethylacetat
Groepen: oplosmiddelen
CAS Nummer: 141-78-6
NSC Nummer: 70930
UN Nummer: 1173


ethyl-4-hydroxybenzoaat
(120-47-8)
synoniemen: ethyl paraben
IUPAC naam: ethyl-4-hydroxybenzoaat
Engelse vertaling: ethyl 4-hydroxybenzoate
Groepen: parabenen
CAS Nummer: 120-47-8
NSC Nummer: 23514


ethoxyethanen
Verzamelnaam voor moleculen R-O-R.

ethoxyleren
Engelse vertaling: ethoxylate
Reactie waarbij een hydroxylgroep wordt omgezet in een ethoxygroep.

etheen
(74-85-1)
synoniemen: ethyleen
Engelse vertaling: ethene, ethylene
Duitse vertaling: Kohlenwasserstoffgas
Groepen: alkenen
CAS Nummer: 74-85-1
UN Nummer: 1962
Kleurloos gas met een zoete geur en smaak.

ethanol
(64-17-5)
structuurformule: C2H5OH
synoniemen: alcohol, ethyl alcohol
Engelse vertaling: ethanol, ethyl alcohol
Groepen: alkanolen , oplosmiddelen
CAS Nummer: 64-17-5
NSC Nummer: 85228
UN Nummer: 1170
Scheikundige naam voor het in het dagelijks leven genoemde alcohol. Wodka bestaat bijna alleen uit ethanol en water.

ethanoaat
synoniemen: acetaat
IUPAC naam: ethanoaat
afkorting: OAc
Engelse vertaling: ethanoate, acetate
Duitse vertaling: Acetate
Ester van azijnzuur.
Voorbeeld Vaak wordt de afkorting Ac gebruik in structuurformules, zoals in EtOAc, waarbij Et staat voor ethyl en OAc voor staat voor acetaat.

ethaandial
(107-22-2)
synoniemen: glyoxal
IUPAC naam: ethaandial
Engelse vertaling: ethanedial, glyoxal
CAS Nummer: 107-22-2


ethaan
(74-84-0)
IUPAC naam: ethaan
Engelse vertaling: ethane
Duitse vertaling: Ethan
Groepen: alkanen
CAS Nummer: 74-84-0
UN Nummer: 1035
Eenvoudige alkaan met twee koolstof-atomen.

evenwicht
Term uit de reactiekinetiek die de situatie beschrijft waarbij er precies evenveel moleculen ontstaan als verdwijnen. Ofwel de situatie als de heengaande en teruggaande reactiesnelheid hetzelfde is.

explosief
synoniemen: ontplofbaar
Bijvoegelijknaamwoord voor stoffen die een explosie kunnen veroorzaken.

exotherm
Een exotherme reactie is een reactie waarbij warmte vrijkomt. Vergelijk endotherm

exocyclische eenbinding
Engelse vertaling: exocyclic double bond
Dubbele bindingen die verbonden zijn met, en dus extern aan, een ring worden exocyclisch genoemd. Vergelijk endocyclische eenbinding

Eyring-vergelijking
k = kT - h e -dH a- RT

Favorski-reactie
Groepen: naamreacties
Variant van de Knoevenagel-reactie.

Favorski-omlegging
Groepen: naamreacties
Omlegging van een alpha-haloketon door behandeling met base.

ferroceen
(102-54-5)
Engelse vertaling: ferrocene, iron dicyclopentadienyl
CAS Nummer: 102-54-5
NSC Nummer: 209798


fenylisothiocyanaat
(103-72-0)
Engelse vertaling: phenyl isothiocyanate
CAS Nummer: 103-72-0
NSC Nummer: 5583


fenylisopropanol
(617-94-7)
synoniemen: fenyldimethylcarbinol, benzeenmethanol
IUPAC naam: 2-fenyl-2-propanol
Engelse vertaling: phenyl isopropanol, phenyldimethylcarbinol, 2-phenyl-2-propanol, benzenemethanol
CAS Nummer: 617-94-7
NSC Nummer: 212537


fenylazijnzuur
(103-82-2)
Engelse vertaling: phenylacetic acid
CAS Nummer: 103-82-2
NSC Nummer: 125718


fenylethanal
(122-78-1)
synoniemen: hyacintine
Engelse vertaling: phenylethanal
CAS Nummer: 122-78-1
NSC Nummer: 406309
Ruikt naar hyacinten.

fenylhydrazine
(100-63-0)
IUPAC naam: fenylhydrazine
Engelse vertaling: phenyl hydrazine
CAS Nummer: 100-63-0
UN Nummer: 2572
Reageert met een alpha-hydroxyaldehyde tot een osazone. Wordt gebruikt in de suikerchemie om aan te tonen dat twee suikers epimeren zijn.

fenylalanine
(63-91-2)
IUPAC naam: 2-amino-3-fenylpropaanzuur
afkorting: Phe
Engelse vertaling: phenylalanine
Duitse vertaling: Phenylalanin
Groepen: aminozuren
CAS Nummer: 63-91-2
NSC Nummer: 79477


fenolftaledne
(77-09-8)
Engelse vertaling: phenolphtalein
Groepen: zuur-base-indicatoren
CAS Nummer: 77-09-8
NSC Nummer: 215214
Omslagtraject (in pH): (kleurloos) 8.2 - 10.0 (paarsrood)

fenol
(108-95-2)
synoniemen: benzol, benzenol, carbolzuur
Engelse vertaling: phenol
CAS Nummer: 108-95-2
NSC Nummer: 36808
UN Nummer: 1671
Triviale naam voor benzol.

fenol-formaldehyde
synoniemen: bakeliet
afkorting: PF
Engelse vertaling: bakelite
Groepen: thermoharders
Het eerste polymeer dat thermohardende eigenschappen bezat.

fenolen
klasse: ArOH
Engelse vertaling: phenols
Verbinding met een hydroxygroep direct aan een aromatische ring verbonden. Deze groep verbindingen is vernoemd naar haar eenvoudigste verbinding, fenol.

fenetool
(103-73-1)
synoniemen: ethoxybenzeen
Engelse vertaling: phenetole
CAS Nummer: 103-73-1
NSC Nummer: 406706


fenanthreen
(85-01-8)
Engelse vertaling: phenanthrene
Duitse vertaling: Phenanthren
CAS Nummer: 85-01-8
NSC Nummer: 26256


fenaleen
(203-80-5)
Engelse vertaling: phenalene
CAS Nummer: 203-80-5


femtometer
afkorting: fm
Groepen: afstandsmaten
10 -15 m

Fehling`s reagens
Engelse vertaling: Fehling`s reagent
Groepen: reagens
Oplossing van gelijke hoeveelheden kopersulfaat en natriumtartraat. Reagens om aldehyden om te zetten in carbonzuren. Kan gebruikt worden suikers en aldehyden aan te tonen. Deze test werd overbodig na de ontdekking van Benedict`s reagens. Zie aldehyden , carbonzuren , Benedict`s oplossing

Fisher-Tropsch-proces
Groepen: naamreacties
M + CO + H 2 /> M-CH 3 + CO + H 2 /> M-C n H 2n+1 Reactie die interessant is voor het opslaan van energie in alkanen die bruikbaar zijn als brandstof.

Fisher-projectie
Groepen: suikerchemie
2D tekening waarbij de positie in de tekening de stereochemie bepaalt. De horizontale bindingen staan naar voren terwijl de verticale bindingen naar achteren staan.

Fisher-esterificatie
Groepen: naamreacties
RCO 2 H + R`OH /> RCO 2 + H 2 O Zuur-gekatalyseerde reactie van een zuur en een alcohol tot een ester. Het evenwicht wordt naar rechts geduwd door een overmaat alcohol of het aftapen van water.

fluorkoolwaterstof
afkorting: HFK
Is minder of niet schadelijk voor de ozonlaag dan CFK`s, maar is ook een broeikasgas. Zie CFK

fluorescentie
Engelse vertaling: fluorescence
Duitse vertaling: Fluoreszenz
Licht dat een molecuul in aangeslagen toestand uitzend als het aangeslagen elektron terugvalt naar de grondtoestand.

fluorescedne
(2321-07-5)
Engelse vertaling: fluoresceine
CAS Nummer: 2321-07-5
Werkzame stof in fluorescerende verf.

fluoreren
Groepen: halogeneren
Halogeneren met fluor.

fluoreen
(86-73-7)
Engelse vertaling: fluorene
CAS Nummer: 86-73-7
NSC Nummer: 6787


fluorantheen
(206-44-0)
Engelse vertaling: fluoranthene
CAS Nummer: 206-44-0
NSC Nummer: 6803


flavineadenine-dinucleotide
(146-14-5)
afkorting: FAD
Groepen: co-enzymen
CAS Nummer: 146-14-5
NSC Nummer: 112207


fosgeen
(75-44-5)
synoniemen: koolstofoxychloride
IUPAC naam: dichloormethanon
Engelse vertaling: phosgene
CAS Nummer: 75-44-5
UN Nummer: 1076
Zeer giftig gas.