Gezondheidsplein - woordenboek

Categorie: Medisch
Datum & Land: 21/10/2007, NL
Woorden: 2205

Mutageen
Engels:Mutagenic wat verandering teweegbrengt

Mutatie
Engels:Mutation sprongsgewijze verandering

Mutisme
Engels:Mutism onvermogen om te spreken

Myelomatose
Engels:Myelomatosis meerdere myelomen

Myeloom
Engels:Myeloma kwaadaardig gezwel van ruggemerg of beenmerg

Myelosuppressie
Engels:Myelosuppression remmende werking op het beenmerg

Myelotoxisch
Engels:Myelotoxic giftig voor het beenmerg

Myelofibrose
Myelofibrose is een zeldzame ziekte waarbij een toename van bindweefsel in het beenmerg optreedt. De plaats van de basiscellen die in het beenmerg normale bloedcellen produceren, wordt ingenomen door bindweefsel. Dit leidt tot abnormaal gevormde rode bloedcellen. Uiteindelijk wordt zoveel beenmerg door bindweefsel vervangen dat de aanmaak van alle bloedcellen afneemt. De ziekte heeft een sluipend begin, veroorzaakt moeheid, vermagering, bloedarmoeide en aantasting van de milt. De milt kan enorm groot worden, omdat hier nu veel bloedcellen aangemaakt worden, en kan zeer pijnlijk zijn. De ziekte duurt soms jaren. Er zijn medicijnen die verbetering kunnen geven. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Mycologisch
Engels:Mycological met betrekking tot schimmels

Mycose
Engels:Mycosis door een schimmel veroorzaakte ziekte

Mycotisch
Engels:Mycotic door schimmels veroorzaakt

Mydriaticum
Engels:Mydriatic pupilverwijder

Myeloïde leukemie
Myeloïde leukemie is een vorm van leukemie. Leukemie is een ernstige aandoening. Het behoort tot de groep van de bloedkankers. Dat wil zeggen dat er sprake is van een tumor die uitgaat van een bepaald type cellen in het bloed, namelijk in dit geval de witte bloedcellen.

Myasthenie
Engels:Myasthenia spierzwakte

Mycobacterie
Engels:Mycobacterium zuurvaste staafjesbacterie

Myasthenia gravis
Myasthenia gravis is een aandoening die wordt gekenmerkt door spierzwakte. Een abnormale spiervermoeidheid, waarbij zelfs verlammingen kunnen optreden. De aandoening komt vaker bij vrouwen dan bij mannen voor en begint doorgaans op een leeftijd van 20 tot 40 jaar, maar kan op elke leeftijd optreden. De meest voorkomende symptomen zijn zwakte van de spieren van de oogleden (hangende oogleden), zwakke oogspieren en daardoor dubbelzien en ernstige en specifieke spierzwakte na lichamelijke inspanning. Bij 40% van de patiënten met myasthenia gravis worden de oogspieren het eerst aangetast, maar uiteindelijk vertoont 85% van de patiënten dit probleem. Ook spraak- en slikproblemen en spierzwakte in armen en benen komen vaak voor. Een van de oorzaken is dat in de spieren de acetylcholinereceptoren worden geblokkeerd.

Myalgie
Engels:Myalgie spierpijn

Myocarditis
Engels:Myocarditis ontsteking van de hartspier

Myopathie
Engels:Myopathy spierziekte

Myopie
Engels:Myopia bijziendheid

Myositis
Engels:Myositis spierontsteking

Nausea
Engels:Nausea misselijkheid

Navelbreuk
Navelbreuk (hernia umbilicalis) komt voor bij één op de zeven pasgeborenen. Bij een navelbreuk is de navelring niet voldoende gesloten of weer opnieuw geopend waardoor een uitpuiling ontstaat. Of afplakken met pleisters helpt, is nooit echt aangetoond. De meeste navelbreuken genezen binnen een jaar spontaan. Moeders hoeven zich niet ongerust te maken. Vanwege de hoge kans op spontane genezing, wordt met een eventuele operatieve correctie bij voorkeur gewacht tot het kind twee tot drie jaar oud is. Goedgekeurd door: W. Stenvers, huisarts

Natriurese
Engels:Natriuresis uitscheiding van zouten met de urine

Narcoticum
Engels:Narcotic verdovend middel

Nasaal
Engels:Nasal met betrekking tot de neus

Nasolacrimaal
Engels:Nasolacrimal met betrekking tot de neus en tranen

Narcolepsie
Narcolepsie is een zogenaamde slaap- waakstoornis. Zowel de slaap als het wakker zijn, zijn verstoord. De slaap wordt `s nachts geregeld onderbroken. Dit heeft tot gevolg dat iemand met narcolepsie heel vaak of zelfs voortdurend slaperig is. Hierdoor kan iemand overdag last hebben van slaapaanvallen. Enkele of alle spieren worden slap bij emotionele gewaarwordingen, bijvoorbeeld tijdens het lachen (zie ook `kataplexie`). Andere symptomen die optreden zijn concentratie- en geheugenproblemen, en automatisch gedrag. Maar, niet alle symptomen doen zich bij elke patiënt voor.

Nagelriemontsteking
Omloop of paronychia is een meestal door schimmels of bacteriën veroorzaakte ontsteking van de nagelriem(wal) na infectie of trauma. Er vormt zich een roodblauwe pijnlijke zwelling, die enigszins terug gaat als wat pus te voorschijn is gekomen, maar zich toch verder ontwikkelt. Geleidelijk aan komt het tot min of meer blijvende verdikking van de basale nagelwal, die los ligt van de nagelplaat. Dit werd vroeger vaak gezien bij huisvrouwen, dienstbodes, pekelwerkers en suikerverwerkers.

Nagelproblemen
Nagels vormen de bekleding en bescherming van het uiteinde van de tenen en vingers. Nagels zijn opgebouwd uit een stof die bestaat uit dode, verhoornde cellen. Nagels zijn kleurloos en transparant, maar lijken roze door de bloedvaten eronder. De rand van de nagel is wit vanwege de lucht eronder. Het halvemaantje, de lunula, onderaan de nagel lijkt wit omdat het niet stevig aan het bindweefsel vastzit. Nagels groeien 0,05 tot 1,2 mm per week. Als de nagel losraakt, duurt het ca. zeven maanden voor deze weer geheel is aangegroeid. Vingernagels groeien sneller dan teennagels. Ook de nagels van afzonderlijke vingers aan eenzelfde hand groeien niet even snel. De groei is sneller in de zomer en langzamer in koude klimaten en bij sommige ziekten.

Nagel-knieschijfsyndroom
Het nagel-knieschijfsyndroom is beter bekend onder de engelse naam: nail patella syndroom (nail betekent nagel en patella is knieschijf). Bij dit aangeboren syndroom blijken zowel de nagels als de knieschijven van een kind niet goed te zijn aangelegd. De nagels van zowel de handen als de voeten zijn afwijkend: ze zijn vaak extra smal en ze groeien ook niet goed, omdat ze bijvoorbeeld splijten. De knieschijven zijn soms helemaal niet aangelegd of zijn afwijkend van vorm.

Nachtmerries
Een nachtmerrie is een benauwende, angstaanjagende droom. Bij een nachtmerrie meent men in de slaap vaak onder een drukkende last te bezwijken, zich niet meer te kunnen bewegen en niet om hulp te kunnen roepen. Je kunt eruit wakker schrikken, of doorslapen. Dan kan het een slechte invloed hebben gehad op je nachtrust.

Nadelig
Engels:Adverse kwalijk

Nadir
Engels:Nadir voetpunt

Nachtblindheid (aangeboren)
Nachtblindheid kan aangeboren zijn (ongevoeligheid van de staafjes in het netvlies) of kan ontstaan ten gevolge van oogaandoeningen als cataract of bepaalde vormen van netvliesdegeneratie (zoals retinitis pigmentosa).

Navelstrengpunctie
Om te onderzoeken of een ongeboren vrucht een chromosoomafwijking of een erfelijke ziekte heeft, bestaat een aantal tests: de triple-test, de vlokkentest, vruchtwaterpunctie en navelstrengpunctie.

Neuralgie (zenuwpijn)
De term zenuwpijn of neuralgie staat voor elke pijn die ontstaat in het gebied van een zenuw. Een zenuw is een bundel vezels die signalen van de hersenen naar alle delen van het lichaam transporteert en andersom. Zenuwen lopen door je hele lichaam heen. Iedere zenuw is gekoppeld aan een bepaald deel van het lichaam. Daardoor kan zenuwpijn in verschillende plekken in het lichaam voorkomen.

Netvliesvervorming
Een vervorming van het netvlies (retina) kan ontstaan door een bloeding, een gezwel of een ontsteking achter het oog.

Neuraal
Engels:Neural met betrekking tot de zenuwen

Neuralgie
Engels:Neuralgia zenuwpijn

Netvliesloslating
Een netvliesloslating (ablatio retinae) komt jaarlijks ongeveer bij 1 op de 10.000 mensen voor. Het kan op elke leeftijd optreden, maar bij ouderen is het risico groter. Ook bijzienden of mensen met netvliesloslating in de familie lopen meer risico. Soms is een ongeval zoals een klap of een bal op het oog de aanleiding. Wanneer een netvliesloslating niet wordt behandeld kan het leiden tot slecht zien of totale blindheid.

Netvliesbeschadiging
Het netvlies is een doorzichtig, rood vlies dat een groot gedeelte van de binnenzijde van de achterkant van de oogbol bekleedt. Het netvlies ontvangt de afbeelding van de werkelijkheid en zet deze om in elektrische signalen, die naar de hersenen gaan.

Netvlies degeneratie
Dit is een oogaandoening waardoor de gezichtsscherpte afneemt (macula degeneratie).

Netvlies (gele vlek) degeneratie
Dit is een oogaandoening waardoor de gezichtsscherpte afneemt (macula degeneratie).

Netelroos
Netelroos is een overgevoeligheidsreactie van de huid (ook wel galbulten of urticaria genoemd). Het is een zich in korte tijd ontwikkelende, vaak heftig jeukende uitslag van de huid, die begint met rode vlekjes en daarna in verdikte bleke plekken kan overgaan. In feite betreft het een vochtophoping in de bovenste laag van de huid doordat de kleine haarvaatjes in de huid zich verwijden (de rode fase) waarna door lekkage het vocht in de weefsels terecht komt (bleke fase). Soms gaat de uitslag gepaard met uitgebreide oedemen (ophoping van vocht).

Nervositeit
Engels:Nervousness zenuwachtigheid

Nekwervelslijtage
De menselijke ruggengraat is opgebouwd uit meer dan dertig verschillende wervels. Zij vormen een beschermend omhulsel voor het ruggenmerg. De ruggenwervels worden ingedeeld in nek-, borst-, lumbaal en bekkenwervels.

Neonataal
Engels:Neonatal met betrekking tot de eerste weken na de geboorte

Neoplastisch
Engels:Neoplastic gepaard gaand met nieuwvorming

Nervositeit
Als je last hebt van nervositeit kun je klachten krijgen als een snelle pols, hoofdpijn, weinig eetlust, maagklachten of spierpijn. Ook slaap je misschien slecht, je kunt je niet goed concentreren of je bent snel geïrriteerd. Als je hier last van hebt, probeer dan om de oorzaak te achterhalen. Je moet de klachten zien als een waarschuwing; als je er niks aan doet kun je last krijgen van ernstiger problemen. Je kunt dan bijvoorbeeld gaan hyperventileren of overspannen worden.

Nefrotoxisch
Engels:Nefrotoxic giftig voor de nieren

Negatief
Engels:Negative afwezig

Nekaandoeningen
De nek is een erg kwetsbaar deel van ons lichaam. Ten eerste gebruik je hem steeds doordat je geregeld je hoofd draait en beweegt. Ten tweede lopen er allerlei zenuwen en andere structuren doorheen die het hoofd met de rest van het lichaam verbinden. Er zijn verschillende aandoeningen die je aan je nek kunt krijgen.

Nefropathie
Engels:Nephropathy nierziekte

Nefrotisch
Engels:Nephrotic met betrekking tot nierziekten

Nefrotisch syndroom
Het nefrotisch syndroom is een stoornis waarbij de nieren het bloed niet goed filteren, waardoor er te veel eiwitten in de urine terecht komen. Normaal gesproken stroomt er constant bloed door de nieren en worden daar de afvalstoffen (zoals zouten) en overtollig water uitgefilterd. Het schoongezeefde bloed stroomt weer het lichaam in en alles wat eruit gefilterd is gaat naar de blaas om vervolgens als urine te worden uitgeplast. Bij het nefrotisch syndroom gaat er iets niet goed bij het filteren: de filter is als het ware lek en er stromen ook eiwitten door die in het bloed hadden moeten blijven. Deze eiwitten komen in de urine terecht. Te veel eiwit in de urine heet proteïnurie en betekent dat het gaat om meer dan 3-5 gram eiwit per liter.

Necrolyse
Engels:Necrolysis afsterving van weefsel

Necrose
Engels:Necrosis weefselversterf

Nefritis
Engels:Nephritis nierontsteking

Nefroliet
Engels:Nephrolith niersteen

Niervergroting
De nieren kunnen door drie soorten zwelling aangetast worden en in grootte toenemen. Cysten, tumoren of nierstenen hebben alle drie een effect op de nier. Een cyste is een holte die omsloten wordt door een beschermende wand van cellen of bindweefsel en die vloeistof of een halfvloeibare vloeistof bevat. Ze zijn meestal goedaardig, maar kunnen soms ook kwaadaardig zijn. Ze kunnen op veel plaatsen in het lichaam voorkomen. Een niercyste neemt soms in grootte toe, maar kan jaren bestaan zonder klachten te veroorzaken. Alleen wanneer de zwelling groot genoeg is ontstaat pijn doordat ander weefsel wordt bekneld. Soms veroorzaakt een cyste bloed in de urine. Als de cysten erg groot zijn, dan is het deel dat nog normaal functioneert sterk afgenomen en kan ernstig nierfalen met uremie optreden dat behandeling vereist. Pijnloze en goedaardige cysten behoeven geen behandeling. Wanneer klachten optreden, er meerdere cysten zijn, of de cyste overgaat in een kwaadaardige tumor (zeer zeldzaam!) is soms operatieve verwijdering van de getroffen nier noodzakelijk. Goedgekeurd door: H. Vrij-Mazee, arts

Nierstenen
Nierstenen (calculi) zijn een steenachtige afzetting in het nierbekken. Deze afzetting kan samenklonteren tot kleine 'steentjes' die in grootte varieren tussen ½ en 2 ½ cm. De meeste stenen bestaan uit een combinatie van veel calcium en wat magnesium, fosfor en oxalaat. Een verzameling kleine niersteentjes wordt gruis genoemd.

Niervergiftiging
Bij een niervergiftiging is een ophoping van afbraakproducten van de eiwitstofwisseling de oorzaak van problemen. Een belangrijk afbraakproduct is ureum. Wanneer deze stof zich ophoopt spreek je van uremie. Ureum is meetbaar in het bloed en komt bij ophoping in het gehele lichaam voor. De verschijnselen die hierdoor ontstaan zijn hoofdpijn, sufheid, droge bruinige huid, jeuk, slechte eetlust en braken. Goedgekeurd door: H. Vrij-Mazee, arts

Niersteen
Engels:Calculus I verkalking in het nierbekken

Nierontsteking
Nierontsteking (glomerulonefritis) is een verzamelnaam voor verschillende aandoeningen die alle gebaseerd zijn op een ontsteking van de kleinste filtereenheid van de nier. Dit gedeelte heet de glomerulus. In de glomerulus wordt bloed gefilterd en van afvalstoffen ontdaan. Via een ingewikkeld proces worden in de nier water en bepaalde chemische stoffen die nuttig zijn voor het lichaam weer opgenomen in het bloed. Uiteindelijk ontstaat urine die wordt uitgescheiden via de blaas. Door een nierontsteking wordt dit proces dikwijls verstoord. Afvalstoffen worden niet voldoende uitgescheiden of er worden juist teveel goede stoffen uit het bloed verwijderd.

Nierkanker
Er zijn twee kwaadaardige tumoren die in de nier voorkomen. Een Grawitz-tumor komt alleen bij volwassenen voor. Deze tumor ontstaat aan de basis van de nier en groeit van daar uit het nierweefsel in en kan zelfs in de omgeving doorgroeien. Lichte koorts, bloed in de urine, verlies van eetlust en gewicht en uiteindelijk achteruitgang in de werking van de nier zijn de belangrijkste kenmerken. Bij deze tumor is het meestal noodzakelijk de getroffen nier en de omliggende lymfklieren te verwijderen.

Nierfalen
Ieder mens heeft twee nieren. De nieren zijn boonvormige organen die in de achterkant van de buik aan beide zijden van de wervelkolom, vlak boven de middel liggen. De nier heeft een belangrijke taak bij de uitscheiding van schadelijke afvalstoffen en voorkomen dat nuttige stoffen ten onrechte worden uitgescheiden. In de nieren wordt de urine gevormd en geconcentreerd. Tegelijkertijd houdt de nier de samenstelling van de lichaamsvloeistoffen (onder andere bloed) constant.

Nieraandoening
Ieder mens heeft twee nieren. De nieren zijn boonvormige organen die in de achterkant van de buik aan beide zijden van de wervelkolom, vlak boven het midden liggen. De nier heeft een belangrijke taak bij de uitscheiding van schadelijke afvalstoffen. In de nieren wordt de urine gevormd. Tegelijkertijd houdt de nier de samenstelling van de lichaamsvloeistoffen (o.a. bloed) constant.

Nierbekkenontsteking
Een ontsteking van het nierbekken (pyelonefritis) wordt meestal veroorzaakt door een bacterie die de nier via de urinebuis van buitenaf bereikt. Er wordt onderscheid gemaakt tussen een acute- en een chronische nierbekkenontsteking. Het verschil zit in de snelheid van ontstaan, verergering van klachten en de aanwezigheidsduur van de aandoening. In de meeste gevallen ontstaat een plotselinge en hevige pijn in de rug, vlak boven de middel. Dikwijls is er hoge koorts met koude rillingen en beven. De pijn zit meestal aan één kant en verplaatst zich langzaam naar beneden, richting de lies. Het plassen kan pijnlijk zijn. De urine is meestal troebel en kan lichtrood gekleurd zijn (bloed in de urine). Bij de chronische vorm zijn deze kenmerken allemaal veel minder uitgesproken. Een vervelend gevoel en vermoeidheid zijn soms de enige symptomen.

Nidatie
Engels:Nidation innesteling

Nihil
Engels:Nil niets

Normotensief
Engels:Normotensive met gewone bloeddruk

Normalisatie
Engels:Normalization in overeenstemming brengen met een norm

Non-hodgkin
Non-Hodgkin is, net als de ziekte van Hodgkin, een vorm van kanker van de lymfkliercellen. Jaarlijks wordt bij ongeveer 2.000 Nederlanders deze ziekte ontdekt, vooral bij mannen boven de 45 jaar. Hoe de ziekte ontstaat is niet duidelijk. Erfelijke factoren spelen mogelijk een rol. De aandoening is niet besmettelijk.

Nodeus
Engels:Nodose knobbelig

Nocturnus
Engels:Nocturnal nachtelijk

Nosocomiaal
Engels:Nosocomial door verblijf in het ziekenhuis veroorzaakt

Nutriënt
Engels:Nutrient voedingsstof

Nummulair
Engels:Nummular ter grootte van een muntstuk bijv. Bij huidafwijking

Nullipara
Engels:Nulliparous vrouw die nog geen kind heeft gebaard

Nystagmus
Engels:Nystagmus oogsiddering, ongecontroleeerde snelle beweging van het oog

Nystagmus
De Nederlandse term voor nystagmus is wiebel- of trilogen. Het gaat om het onwillekeurig, snel heen en weer bewegen van de oogbol.

Nycturie
Engels:Nocturia verhoogde urinelozing in de nacht

Obstipatie
Engels:Obstipation moeilijke stoelgang

Obstetrisch
Engels:Obstetrical verloskundig

Obsessie
Engels:Obsession dwangvoorstelling

Obsessies
Een obsessie of dwanggedachte is een geestestoestand waarbij iemand bezeten is van een bepaald idee. Centraal staat een aanhoudende, steeds terugkerende gedachte of idee. Iemand met een impulsieve obsessie kan gekweld worden door bepaalde gedachten die zich opdringen. Bijvoorbeeld de angst om iemand iets aan te doen of een andere misdraging. Daarnaast bestaat de dwangmatige obsessie. Iemand met een dwangmatige obsessie voelt steeds de dwang bepaalde handelingen te verrichten, bijvoorbeeld steeds controleren of de deur op slot zit. Als iemand door dergelijke dwanghandelingen beheerst wordt, lijdt de patiënt aan een dwangneurose. Een dwangneurose kan bestaan uit een handenwasritueel of het herhaaldelijk controleren of ramen, deuren of de gaskraan goed dicht zijn. Het wordt vaak veroorzaakt door een traumatische ervaring, maar in sommige gevallen is het een gevolg van een lichte hersenbeschadiging, met name wanneer deze het gevolg is van encefalitis (hersenontsteking). Dwangneurosen zijn vrij zeldzaam, hoewel lichtere obsessieve symptomen waarschijnlijk voorkomen bij ca. 15% van de bevolking. Ten minste tweederde van alle mensen met een dwangneurose heeft baat bij behandeling. In lichte gevallen kunnen tranquillizers (kalmerende middelen) worden voorgeschreven, in ernstiger gevallen kan psychiatrische hulp noodzakelijk zijn. Na behandeling kunnen bij stress de symptomen terugkeren, maar meestal houdt de patiënt ze onder controle.

Observatie
Engels:Observation waarneming

Objectief
Engels:Objective waarneembaar

Obesitas
Engels:Obesity vetzucht

Obstructie
Engels:Obstruction verstopping

Oculogyrisch
Engels:Oculogyric met betrekking tot de oogbewegingen

Oculair
Engels:Ocular oog-, met betrekking tot het oog

Occult
Engels:Occult verborgen

Occlusie
Engels:Occlusion afsluiting

Occasioneel
Engels:Occasional nu en dan voorkomend

Oculomotoor
Engels:Oculomotoric met betrekking tot de beweging van het oog

Odor
Engels:Odour reukzin

Oedeem
Engels:Oedema waterzucht

Oesophagitis
Engels:Oesophagitis ontsteking van de slokdarm