DBNL - Encyclopaedie van Nederlandsch West-Indië

Categorie: Geschiedenis en volkskunde > Nederlands West-Indië, 1914
Datum & Land: 22/12/2007, NL
Woorden: 4409

Hippeastrum puniceum
Let op: Spelling van 1914 Urb. Fam. Amaryllidaceae. Red lily, bov. e. Sierplant met lijnvormige bladeren en groote roodgekleurde bloemen die uit een nauwere buis en lange slippen bestaan. De bloemen staan in schermvormige bloeiwijzen. Gekweekt.

Hippomane mancinella
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Euphorbiaceae. Manzalienja, ben. e. Mangeniel tree, bov. e. Boom met leerachtige, langgesteelde bladeren, die groote gelijkenis vertoonen met perenbladeren; de bloemen staan in dunne aarvormige bloeiwijzen; de vruchten doen wat denken aan onrijpe groene appels. De plant bevat zeer giftig melksap. De verhalen, die omtrent dezen fraaien boom …

Hirtella triandra
Let op: Spelling van 1914 Willd. Fam. Rosaceae. Hairy plum, bov. e. Lage heester met spitstoeloopende bladeren en bloemen in dichte pluimvormige bloeiwijze.

Hirundinidae
Let op: Spelling van 1914 ZWALUWEN, worden met denzelfden naam aangeduid als bij ons. Eenige soorten komen broedend voor, terwijl andere hier alleen overwinteren. Een soort, die bij bewoonde plaatsen wordt aangetroffen en hier ook broedt, is Progne chalybea, op de bovendeelen glanzend blauw-zwart, keel en borst grijsbruin, buik wit. Langs de rivieren treft men soms talrijk …

Hiwa
Let op: Spelling van 1914 Een bamboesoort waarvan, volgens Van Coll de Arowakken hunne fluiten vervaardigen.

Hoatzin
Let op: Spelling van 1914 Zie OPISTHOCOMUS.

Hoeden-vlechterij
Let op: Spelling van 1914 Heel lang reeds, maar hoe lang is onbekend, vlocht men in Zuid- en Midden-Amerika sterke en buigzame stroohoeden, van uiteenloopende fijnheid en prijs, Panama-hoeden geheeten in Europa, omdat vroeger de hoeden uit Ecuador, Peru en Columbia over Panama verscheept werden; ongeveer evenals de Tanggeransche hoeden van Java in den beginne hun weg naar F…

Hoedoe loso fowroe
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie TROGON.

Hoedoeloso
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CORRODENTIA.

Hoenders
Let op: Spelling van 1914 Zie GALLI.

Hoepel-olie
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie COPAIFERA en OLIËN.

Hoeproe-hoedoe
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie COPAIFERA.

Hoerihoeri
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie CAPPARIS COCCOLOBIFOLIA. -->

Hoëvell (Wolter Robert baron van)
Let op: Spelling van 1914 geb. te Deventer 15 Juli 1812, overl. te 's-Gravenh. 10 Febr. 1879, promoveerde Sept. 1836 te Groningen tot doctor in de godgeleerdheid en vertrok in Nov. d.a.v. naar Indië, waar hij spoedig benoemd werd tot predikant te Batavia. Met Dr. S.A. Buddingh en Mr. J.J. Brest van Kempen stichtte hij in 1838 het Tijdschrift voor Neerland's (later Nederland…

Hof van justitie
Let op: Spelling van 1914 Zie RECHTSWEZEN. -->

Hofjes
Let op: Spelling van 1914 Op Curaçao gedeelten van plantages en kleinere grondjes, met gekweekte boomen. De grootere zijn meestal in een vallei of ravijn aangelegd, waar de bodem genoeg vocht bevat om den boomgroei te onderhouden.

Hog meat
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie BOERHAAVEA HIRSUTA.

Hogendorp (Gijsbert Karel graaf van)
Let op: Spelling van 1914 geb. te Rotterdam 27 Oct. 1762, overl. 5 Aug. 1834. Met terzijde stelling te dezer plaatse van hetgeen omtrent dezen staatsman zou zijn te berichten, worde hier alleen melding gemaakt van datgene waaruit zijne belangstelling in de West-Indische Koloniën blijkt. In no. 12 en 13 van zijne ‘Brieven aan eenen participant in de Oost-Indische Compagnie’,…

Hollandsch
Let op: Spelling van 1914 Zie NEDERLANDSCH.

Holly hock
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie BYRSONIMA.

Hollystalk
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie HYPTIS PECTINATA.

Holocentrus-
Let op: Spelling van 1914 soorten worden in het Papiamentsch Kandeeltje, op Saba Redman genoemd. Een zeer mooi gekleurde soort, die men dikwijls op tropische markten ziet, is Holocentrus ascensionis (Osb.) J. & Ev. Fam. Holocentridae. Zeevisch. Verspreiding: West-Indië, bij rotsen en riffen, van Florida tot St. Helena, bij Cuba zeer algemeen. Het kieuwdeksel heeft aan zijn …

Holzakdieren
Let op: Spelling van 1914 Zie COELENTERATA.

Homalium guyanense
Let op: Spelling van 1914 Warb. Fam. Flacourtiaceae. Bita-hoedoe, n.e. Een veel voorkomende boom met groene bloemen. Gebruik onbekend.

Homalocranium melanocephalum
Let op: Spelling van 1914 L. Een klein slangetje, tot de familie der Dipsadomorphinae behoorende, met een cylindervormig lichaam, omgeven door 15 overlangsche rijen van schubben. De kop, klein en bijna niet van den nek gescheiden, is van boven donkerbruin of zwart gekleurd, meestal met 2 kleine naast elkaar geplaatste lichte vlekjes op het midden; deze donkere kleur strekt …

Hond (wilde)
Let op: Spelling van 1914 Zie ICTICYON.

Honeyberry
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie EUGENIA UNIFLORA.

Honifrei
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie HYMENOPTERA.

Honig
Let op: Spelling van 1914 Zie BIJENTEELT en HYMENOPTERA.

Hontiman
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie HYMENOPTERA.

Hooba
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie SPONDIAS MOMBIN.

Hoofd-ingelanden
Let op: Spelling van 1914 Zie LANDDROSTEN.

Hoofdgeld
Let op: Spelling van 1914 Zie BELASTINGEN, blz. 80 en 83.

Hoofdpijnblad
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie OPERCULINA.

Hoogkijker
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie ANABLEPS ANABLEPS.

Hoogland tapoeripa
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie GUSTAVIA PTEROCARPA.

Hooiwagen
Let op: Spelling van 1914 Zie ARTHROGASTRA.

Hoorka
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie VISSCHERIJ-BEDRIJF OP DE W.I. EILANDEN.

Hoplerythrinus unitaeniatus
Let op: Spelling van 1914 (Spix) Eig. (Syn. ERYTHRINUS UNITAENIATUS Spix). Warappa, kar. en n.e. Fam. Characidae. Zoetwatervisch. Verspreiding: Suriname; La Plata tot Guiana en Peru; Trinidad. Het lichaam is ovaal, bedekt met groote schubben; de kop is lang met wijden mondspleet. Eene zwarte oogplek, van voren met zilvertint berand, op het einde van het kieuwdeksel. Soms ee…

Hoplias macrophthalmus
Let op: Spelling van 1914 (Pellegrin.) (Syn. MACRODON AIMARA Cuv. & Val.) Anjoemara, n.e. Fam. Characidae. Zoetwatervisch. Verspreiding: Oostelijke helling van Zuid-Amerika De mondspleet is wijd. De rugvin is bijna in het midden van het lichaam geplaatst. Er is geen vetvin en de aarsvin is kort. De rug is blauw zwart, de buik is geelwit. De vinnen zijn bruin met zwart gevle…

Hoplias malabaricus
Let op: Spelling van 1914 (Bl.), E. & K. (Syn. MACRODON TRAHIRA (Sp.) Gthr.) Patakka, n.e. Fam. Characidae. De visch wordt in de rivieren, kreken en zwampen gevonden. Verspreiding: Zuid-Amerika. De korte rugvin bevindt zich bijna op het midden van het lichaam; er is gaan vetvin, de buikvinnen zijn onder de rugvin geplaatst, de aarsvin is kort, de staartvin is afgerond. De j…

Hoplosternum littorale
Let op: Spelling van 1914 (Hanc.) Eig. & Eig. Soké-kwikwi, n.e. Fam. Callichthyidae. Zoetwatervisch. Verspreiding: Suriname; La Plata tot Trinidad. De bek is plat, iets puntig; de onderlip heeft een breeden, vrijen rand, die in het midden hoekig ingesneden is. De voeldraden reiken ongeveer tot het einde van de borstvin. De zijkanten van het lichaam zijn geheel bedekt met tw…

Hoplosternum thoracatum
Let op: Spelling van 1914 (C. & V.) Eig. & Eig. (Syn. CALLIGHTHYS LONGIFILIS C. & V.) Platkop-kwikwi, sur. Fam. Callichthyidae. Zoetwatervisch. Verspreiding: Suriname; Amazone en noordwaarts, Paraguay. De kop is breeder dan hoog, er zijn twee paar bovenkaaksvoeldraden, die reiken tot voorbij den voet van de buikvinnen. De oogen zijn klein. De kop bedekt met beenplaten, het …

Hortus surinamensis
Let op: Spelling van 1914 Zie CULTUURTUIN, blz. 250.

Horzels
Let op: Spelling van 1914 Zie DIPTERA.

Hostmann (dr. Friederich Wilhelm Rudolf)
Let op: Spelling van 1914 geb. omstreeks 1794 te Hildesheim (Hannover), overl. te Paramaribo 26 Oct. 1864, studeerde te Göttingen in de geneeskunde en vestigde zich in 1818 als geneesheer te Paramaribo. Door zijn uitgebreide praktijk verdiende hij in korten tijd een aanzienlijk fortuin; een groot natuurvriend zijnde begon hij spoedig botanische en zoölogische verzamelingen …

Hout en houthandel
Let op: Spelling van 1914 Reeds gedurende de eerste jaren dat de Europeanen handel dreven met de bewoners van de ‘wilde kust’ werd hout uit Suriname uitgevoerd. Voornamelijk het fraai gevlamde letterhout was zeer gezocht en de uitvoer daarvan bereikte in 1723 het maximum met 157.908 pond. In 1757 was het bedrag echter gedaald tot 7110 pond. Reeds in de 17e eeuw was het hout…

Houtbijen
Let op: Spelling van 1914 Zie HYMENOPTERA.

Houtgronden
Let op: Spelling van 1914 noemt men in Suriname de plantages in welker bosschen vierkant hout, planken en singels (zie aldaar) bewerkt werden. De slaven op deze plantages genoten, wegens den aard van het bedrijf, een zekere mate van vrijheid en hadden daarom groot bezwaar tegen hunne overbrenging naar plantages waarop cultures gedreven werden; opstanden en wegloopen naar de…

Houtluizen
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie CORRODENTIA.

Houwer
Let op: Spelling van 1914 sur. Kapmes, gelijkende op de infanteriesabels, zooals die gedragen worden door onderofficieren, tamboers, enz. in het leger, soms met houten handvat, soms geheel van ijzer, onmisbaar voor iederen landbouwer of voor ieder die het bosch ingaat.

Hoya carnosa
Let op: Spelling van 1914 R. Br. Fam. Asclepiadaceae. Wasbloem, sur. Een in de tuinen gekweekte slingerplant, waarvan de stengels met klimwortels bezet zijn. De eironde in een punt eindigende bladeren zijn dik en vleezig, de welriekende, bleekroode in een scherm geplaatste bloemen zijn dik en zien er uit als bloemen van was of porselein.

Humiria floribunda
Let op: Spelling van 1914 Mart. Fam. Humiriaceae. Basra-bolletrie, n.e. Een boom met leerachtige bladeren, die in de savanne voorkomt, en waarvan het gebruik niet nader bekend is. Een sterk en aangenaam riekende hars komt uit den stam.

Hura crepitans
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Euphorbiaceae. Poisontree, sur. Possentri of Postentri, n.e. Zandkokerboom, ben. e. Sandboxtree, bov. e. Hooge boom waarvan de stam dikwijls dicht-bedekt is door groote kegelvormige stekels; de bladeren zijn hartvormig met toegespitsten top. De eigenaardige fraai gevormde vruchten vallen met een luiden knal in een groot aantal hokjes uiteen…

Hydrochoerus
Let op: Spelling van 1914 Het grootste der tegenwoordig bestaande Knaagdieren (zie RODENTIA) is het waterzwijn, H. capybara, door de Karaïben Kapia genoemd; arow. Kibiole, n.e. Kapoea, sur. Watervarken. Het leeft in rivieren, een twintigtal gezellig bijeen. Het gaat in den regel 's nacht…

Hydrolea spinosa
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Hydrophyllaceae. Switi-watra-kraroen, n.e. Een doornige kruidachtige plant of halfheester met fraaie blauwe bloemen, die meest op vochtige plaatsen of in het water voorkomt.

Hygiëne
Let op: Spelling van 1914 In den loop der jaren heeft in onze West-Indische koloniën de overheidszorg voor de volksgezondheid zich op velerlei gebied bewogen. Quarantaine-maatregelen, en daaronder zeer strenge, tot wering van besmettelijke ziekten, die door de scheepvaart zouden kunnen binnendringen, zijn reeds vroeg genomen. (Zie ANURA). Hyla crepitans Wied. n.e. Mirki todo, is eene vrij groote lichtbruin gekleurde boomkikvorsch met donkere strepen op de zijden van het lichaam en op de achterzijde van de dijen. De huid aan de bovenzijde is geheel gl…

Hylaea
Let op: Spelling van 1914 Zie PLANTENGROEI.

Hymenaea courbaril
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Leguminosae. Boesningré kandra, Iengi kandra, Loksi, n.e. Lokus, sur. Kawanalli, arow. Simiri, kar. Locust, bov. e. In den houthandel ook Surinaamsche teak genoemd. Zeer groote boom met tweetallig samengestelde bladeren, waarvan de blaadjes zeer scheef zijn. Het roodbruine hout is geschikt zoowel voor timmer- als voor meubelhout en werd vro…

Hymenocallis caribaea
Let op: Spelling van 1914 Herb. Fam. Amaryllidaceae. White lily, bov. e. Bloemen bestaande uit een dun buisvormig gedeelte, dat uitloopt in smalle tot 10 cm. lange slippen en voorzien van een bijkroon met lange meeldraden. Bladeren evenwijdignervig. Gekweekt.

Hymenoptera
Let op: Spelling van 1914 vliesvleugeligen, eene orde van insecten, waartoe bijen, wespen en mieren behooren. Zij hebben eene volkomen gedaanteverwisseling, vier vliezige vleugels, van welke de achterste in den regel veel kleiner zijn dan de voorste, en bijtende monddeelen, dikwijls echter, zooals bij de bijen, vereenigd met een zuigorgaan, dat door de onderkaken en onderli…

Hypoplectrus unicolor chlorurus
Let op: Spelling van 1914 (C. & V.) J. & E. (Syn. PLECTROPOMA CHLORU-[p. 372] RUM C. & V.). Zeebaars. Granmorgoe, n.e. Grauwmunnik, sur. Fam. Serranidae. Zeevisch. Verspreiding: bij rotsige stranden van de West-indische eilanden en langs de kust van de Guiana's. Een lange rugvin, waarvan de helft uit stekels, de helft uit stralen gevormd is; de staartvin is uitgerand, de bu…

Hypotheekbewaarder
Let op: Spelling van 1914 Zie DEPARTEMENTEN VAN ALGEMEEN BESTUUR, blz. 265.

Hyptis atrorubens
Let op: Spelling van 1914 Poit. Fam. Labiatae. Foekoe-foekoe menti, n.e. Een kleine halfheester of kruidachtige plant met kleine bloemen, die in dichte bolvormige hoofdjes bijeenzitten.

Hyptis capitata
Let op: Spelling van 1914 Jacq. Fam. Labiatae. Fajadia, n.e. Een kruidachtige plant of halfheester, veel gelijkend op de vorige.

Hyptis pectinata
Let op: Spelling van 1914 Poit. Fam. Labiatae. Holly stalk, bov. e. Kruidachtige plant met scherpgezaagden bladerrand; de bloemen staan in dichte kamvormige bloeiwijzen waarin de bloemen naar eene zijde gekeerd zijn; deze bloeiwijzen staan in schijnkransen en vormen een lange bladerlooze tros; de kelk is zeer klein en voorzien van spitse draadvormige tanden.

Hyptis suaveolens
Let op: Spelling van 1914 Poit. Fam. Labiatae. Sanggoera, ben. e. Kruidachtige plant met tegenoverstaande, langgesteelde eenigszins hartvormige bladeren en duidelijk vierkanten stengel; de bloemen staan in schijnkransen en hebben een groote kelk die duidelijk geribd is en waarvan de tanden in draadvormige punten uitloopen.

Ibatia maritima
Let op: Spelling van 1914 Dcne. Fam. Asclepiadaceae. Marie pompoen, ben. e. Maria pompoen, bov. e. Slingerplant met tegenoverstaande diep hartvormige, langgesteelde bladeren; de bloemen staan in gedrongen bloeiwijze in de oksels der bladeren; de vruchten zijn kogelvormig en voorzien van groote wratten.

Ibididae
Let op: Spelling van 1914 De Ibissen zijn in Suriname door 5 soorten vertegenwoordigd. De meest gewone soort is de roode Ibis, Eudocimus rubra, welke volwassen bijna geheel scharlakenrood is, in jeugdigen toestand echter bruin, grijs en wit zonder eenig rood. Zij is bekend onder den foutieven naam van Flamingo. De eigenlijke Flamingo is Phoenicopterus ruber (zie aldaar). De…

Ichthyothere cunabi
Let op: Spelling van 1914 Mart. Fam. Compositae. Koenami, n.e. Een kruidachtige in de savannen groeiende plant met lange smalle bladeren. Wordt als vischvergif gebruikt.

Icica heptaphylla
Let op: Spelling van 1914 Zie PROTIUM.

Icoteca en icoteica
Let op: Spelling van 1914 Zie COMMEWIJNE.

Icteridae
Let op: Spelling van 1914 DE TROEPIALEN vervangen in Amerika de Spreeuwen (Sturnidae). Zij worden ook hangnestvogels en buidelspreeuwen genoemd, omdat zij veelal vrijhangende, zakvormige nesten bouwen. De grootste soorten behooren tot het geslacht Ostinops; O. decumanus is zwart met gelen staart en een bruine vlek onder deze. Hij wordt Ponpon genoemd, door de Aucaner en Sar…

Icticyon
Let op: Spelling van 1914 Het geslacht Icticyon behoort tot de Canidae, eene Familie der Carnivora (zie aldaar). Het is van het geslacht Canis onderscheiden door kleinere en minder kiezen. I. venaticus, de Wilde Hond, wordt aangetroffen in de bosschen. Hij is ongeveer zoo groot als een vos, pooten en staart kort.

Idenburg (Alexander Willem Frederik)
Let op: Spelling van 1914 Zie GOUVERNEURS en MINISTERIE VAN KOLONIËN.

Iengi
Let op: Spelling van 1914 n.e. Beteekent Indiaansch.

Iengi bakoeba
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie BACOVE.

Iengi kandra
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie HYMANAEA.

Iengi-barki
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie LICANIA HETEROMORPHA.

Iengi-pina
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie IREARTEA.

Iengi-pipa
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie COURATARI.

Iengi-prasara
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie IREARTEA.

Iengi-sneki
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CORALLUS.

Iengi-sopo
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie FOURCROYA.

Iguana
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie SYNODUS.

Iguana
Let op: Spelling van 1914 De leguanen, hagedissen, tot de groote familie der Iguanidae behoorende, kenmerken zich door een lang zijdelingsch samengedrukt lichaam, met grooten vierhoekigen kop, korten hals, en stevige ledematen met lange teenen. Zij dragen boven op den rug een kam gevormd door verlengde, zijdelingsch saamgedrukte, naar achter gekromde schubben. Deze kam begi…

Ijsvogel
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie ALCEDINIDAE.

Ijzerhart
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie SWARTZIA.

Ilex guyanensis
Let op: Spelling van 1914 O. Ktze. Fam. Aquifoliaceae. Sekrepatoe-wiwiri, n.e. Een voornamelijk in de savannen voorkomende dikke lage boom, met kleine witte bloemen.

Ilisha flavipinnis
Let op: Spelling van 1914 (Val.) J. & E. (Syn. PRISTIGASTER FLAVIPINNIS Val.). Sardijntje, sur. Fam. Clupeidae, leeft in de riviermonden. Verspreiding: atlantische kusten van Zuid-Amerika. Het lichaam is sterk zijdelings gedrukt, borst en buiklijn zijn boogvormig en gezaagd, de ruglijn is bijna recht. De rugvin begint wat dichter bij den bek dan bij de staartvin, de aarsvin…

Immigratie
Let op: Spelling van 1914 Toen de Europeanen Suriname begonnen te koloniseeren met het doel landbouw-producten voor de Europeesche markt te telen, bleek al spoedig dat Europeanen voor dien arbeid ongeschikt zijn en tevens dat de overigens ook schaarsche Indiaansche bevolking zich daartoe nooit zou leenen. Ter voorziening in de behoefte aan werkkrachten voor den landbouw wer…

Immigratiefonds
Let op: Spelling van 1914 Zie DEPARTEMENTEN VAN ALGEMEEN BESTUUR, blz. 265, FINANCIËN, blz. 298 en 299 en IMMIGRATIE…

Imperata brasiliensis
Let op: Spelling van 1914 Trin. Fam. Gramineae. Staartgras, sur. Een in de savannen voorkomend gras met langen halm en dichte behaarde aar aan den top.

Indiaansche kust
Let op: Spelling van 1914 Op Curaçao de naam van de geheele kust van het vaste land, gelegen bewesten den ingang van het meer van Maracaibo, d.i. dus de kust van Columbia Vroeger werden daar Indianen gehaald en als slaven verkocht.

Indiaansche talen
Let op: Spelling van 1914 Bij de talrijke talen der oorspronkelijke bevolking van Amerika treft men groepsgewijze punten van overeenkomst aan, die op gemeenschappelijke afkomst duiden. Van zoodanige groepen of families zijn op Nederlandsch grondgebied, en wel in Suriname, vertegenwoordigd: de Karaïbische taalfamilie (Kalienja, Ojana, Aparai, Trio, Saloema, Pianakoto), de Ar…

Indian shot
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie CANNA INDICA.

Indianen
Let op: Spelling van 1914 Columbus en zijn tijdgenooten verkeerden in de meening dat het nieuw ontdekte land de oostrand van Azië was en wel een deel van het eenigszins ruim opgevatte ‘Indie’. Van daar de naam Indios, die in alle Europeesche talen is overgegaan. Gedurende het eerste vierde deel van de eeuw na de landing der Spanjaarden en Portugeezen in Amerika, beschouwden…

Indigo
Let op: Spelling van 1914 Afkomstig van Indigofera Amil L. en andere soorten. Fam. Papilionaccae. Heester uit tropisch Azië afkomstig, die in zijn groene deelen een vocht bevat, waaruit onder den invloed der lucht zich de blauwe verfstof afzet onder den naam van indigo bekend. In Suriname werd de indigo-heester reeds in 1708 gekweekt. (Essai historique, I, 72). Van 1710-172…

Indjoe
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie PROSOPIS.