DBNL - Encyclopaedie van Nederlandsch West-Indië

Categorie: Geschiedenis en volkskunde > Nederlands West-Indië, 1914
Datum & Land: 22/12/2007, NL
Woorden: 4409

Kruizebloem
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie PASSIFLORA FOETIDA.

Krullotenziekte
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie CACAO, blz. 190.

Kust
Let op: Spelling van 1914 In Suriname noemt men het district Coronie ‘de Kust’. Op Curaçao geeft men denzelfden naam aan de tegenover het eiland gelegen kust van het vasteland, die ook ‘Indiaansche kust’ genoemd wordt.

Kustverlichting
Let op: Spelling van 1914 Zie onder nautische aanteekeningen bij de artt. SURINAME, CURACAO, enz.

Kwa-kwa
Let op: Spelling van 1914 n.e. De Europeesche eend.

Kwaboe
Let op: Spelling van 1914 n.e. KACHETE, pap. De bof, paroti-[p. 436]tis, ontsteking van de oorspeekselklier, waarmede een zwelling van de klier en van het omgevende weefsel gepaard gaat. Deze besmettelijke, dikwijls epidemisch optredende ziekte, waarvan de bacil nog niet bekend is, komt in de W.I. Koloniën meermalen voor en wordt behandeld met warme omslagen en bedekking me…

Kwadrupels
Let op: Spelling van 1914 Zie MUNTWEZEN, CURACAO.

Kwakòe
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie NAAMGEVING.

Kwakwa-banji
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie MUZIEK-INSTRUMENTEN.

Kwakwa-sneki
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie LACERTILIA.

Kwallen
Let op: Spelling van 1914 Zie COELENTERATA.

Kwami
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie NAAMGEVING.

Kwamìna
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie NAAMGEVING.

Kwana
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie LEPORINUS FASCIATUS.

Kwareel
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie BOERHAAVEA SCANDENS.

Kwari
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie QUALEA en VOCHYSIA.

Kwassi
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie NAAMGEVING.

Kwassi-bita
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie QUASSIA.

Kwassi-kwassi
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie NASUA.

Kwassi-mama
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie LEPORINUS FASCIATUS.

Kwassiba
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie NAAMGEVING.

Kwatta
Let op: Spelling van 1914 kar. en n.e. Zie ATELES.

Kwatta-bobí
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie KOEBOOM.

Kwatta-patoe
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie ESCHWEILERA en LECYTHIS.

Kweekje
Let op: Spelling van 1914 In Suriname een pleegkind, in den regel een negermeisje. In verreweg de meeste gevallen wordt een kind, meestal een plantagekind, in huis genomen om er diensten van te hebben; omdat nu meisjes in de huishouding bruikbaarder zijn dan jongens zijn de kweekjes gewoonlijk meisjes. Slechts in enkele gevallen, n.l. wanneer een kinderloos echtpaar de zorg…

Kwejoe
Let op: Spelling van 1914 Zie BENEDENL. INDIANEN, blz. 102.

Kwepi
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie COUEPIA en LICANIA APETALA.

Kweriman
Let op: Spelling van 1914 kar. en n.e. Zie MUGIL BRASILIENSIS.

Kwikwí
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CALLICHTHYS, DORAS DENTATUS en HOPLOSTERNUM.

Kwikzilver
Let op: Spelling van 1914 In 1911 werd nabij de Marowijne cinnaber-erts gevonden. Volgens het Kol. Verslag 1913, blz. 3, werd van de analyse daarvan aan de Technische Hoogeschool te Delft een gunstig rapport ontvangen. Voor rekening van een Nederlandsch syndicaat is thans (1914) een onderzoek in gang of een loonende ontginning mogelijk is.

Kwil
Let op: Spelling van 1914 of QUILL. De krater van den zuidelijken hoofdvulkaan op St. Eustatius, ook wel de vulkaan zelf. Volgens G.A.F. Molengraaff, De Geologie v.h. eiland St. Eustatius, Leiden 1886, blz. 6 is het woord afgeleid van het Hollandsche woord kuil. Zie afb. bij H. van Kol. Naar de Antillen en Venezuela, Leiden 1904, blz. 186.

Kwinti
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie ERYNGIUM.

Kwit-kwitti-jabá
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie COTINGIDAE.

Laabra
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie PISONIA BONAIRENSIS.

Laan
Let op: Spelling van 1914 Zie GENIPA.

Laaster
Let op: Spelling van 1914 Pap. Zie LEPRA.

Labadisten
Let op: Spelling van 1914 Zie EUROP. KOLONISATIE.

Labadó
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie DAMMEN. Het woord beteekent ook een overlaat in de wegen; waar een ‘rooi’ of droge waterloop den weg snijdt, bemetselt men den vloer of er wordt een gemetselde rand geplaatst tot bescherming van den weg; zulk een bouwwerk heet ook labadó.

Labagai
Let op: Spelling van 1914 pap. Slechte, sterke rum op Spaansche peper getrokken om er de koppen van vechthanen mede te wasschen; het scherpe vocht zet ze tot meerdere woede in het gevecht aan. Het woord beteekent ook een borrel.

Lace plant
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie PILEA.

Lacertilia
Let op: Spelling van 1914 HAGEDISSEN. Orde van de subklasse der Sauria, tot welke subklasse ook de Orde der Ophidia behoort. De reptielen, die tot de subklasse der Sauria behooren onderscheiden zich doordat de onderkaak door middel van een bewegelijk beenstuk (het os quadratum) met den schedel is verbonden; door het bezit van eene dwarsgeplaatste cloacaal-opening aan weersz…

Lachesis mutus
Let op: Spelling van 1914 Deze zeer gevaarlijke giftslang, bekend onder den naam: Kapassi-slang (in Br. Guiana Bushmaster) is door hare aanzienlijke grootte de meest gevreesde van alle vergiftige slangen van Suriname. Kappler vermeldt eene Lachesis mutus, die eene lengte had van bijna 14 voet en die zoo dik was als een arm, en exemplaren van 2 Meter lang behooren volstrekt …

Lachnolaimus maximus
Let op: Spelling van 1914 (Walb.) J. Okvees, pap. Fam. Labridae. Zeevisch. Verspreiding: West-Indië; overvloedig bij riffen en rotsen. Hij is zijdelings samengedrukt, zijn rug is hoog en draagt veertien stekels, waarvan de eerste drie stevig zijn en sikkelvormig, en bij de volwassen dieren in lange wimpers uitgegroeid. Terwijl het vlies tusschen deze stekels laag is, zijn d…

Lactophrys tricornis
Let op: Spelling van 1914 (L.) J. & E., (Syn. OSTRACION TRICORNIS L.) Blair-eyes en Toro op st. eust. Fam. Ostraciidae. Verspreiding: de tropische deelen van den atlantischen oceaan. Het lichaam is kort en bedekt met schildjes, die een driehoekige doos vormen, met de vlakke zijde van onderen en een hoekige kant naar boven. Volwassen individuen hebben behalve de rugrichel, n…

Lactophrys trigonus
Let op: Spelling van 1914 (L.) Poey, Fam., Ostraciidae. Zeevisch. Verspreiding: West-Indië. Het lichaam is door een driehoekige doos omsloten. De kaken, de voet van de vinnen en de staartsteel zijn vrij. De kleur is olijfgrijs. Een zwak-blauwe plek bevindt zich op het midden van de meeste schilden, die de doos vormen. De bovenste schilden zijn zwart omgrensd, de onderste bl…

Lactuca intybacea
Let op: Spelling van 1914 Jacq. Fam. Compositae. Salade andijvie, ben. e. Kruid met zittende, zeer onregelmatig getande, aan den voet duidelijk versmalde bladeren; de bloemhoofdjes zeer kort gesteeld langs een trosvormig vertakte hoofdas.

Ladrondjie
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie EUPOMACENTRUS.

Lady of the night
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie CEREUS NYCTICALUS. bov. e. Zie BRUNFELSIA.

Lady-slipper
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie STANHOPEA. -->

Laet (Johannes de)
Let op: Spelling van 1914 geb. te Antwerpen 1582, overl. te Leiden 1649, was bewindhebber van de W.I. Compagnie. Hij schreef o.m. Nieuwe wereldt ofte Beschryvinghe van West-Indiën, Leyden 1625, 2e verm. druk 1630, in 1633 in het Latijn uitgegeven als Novus orbis, seu descriptio Indiae Occidentalis. Ook in het Fransch vertaald, Leiden 1640; verder: Historie ofte Jaerlyck Ver…

Lagadiesja
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie AMEIVA.

Lagenaria vulgaris
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Cucarbitaceae. Fleschkalebas, sur. Papa godo, n.e. Sweet gourd, bov. e. Een in alle tropische streken aangeplante komkommervrucht met groote hartvormige, scherp getande bladeren. De vruchten, die een aanzienlijke [p. 440] grootte bereiken, hebben den vorm van een buikige flesch.

Lagerstroemia indica
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Lythraceae. Jamponica, n.e. Queen of Cribflower, bov. e. Boompje of heester met spatelvormige, zittende bladeren en groote trossen paarse bloemen met gekroesde bloemkroonbladen. Gekweekt.

Lakasiri
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie PROTIUM.

Lakken
Let op: Spelling van 1914 sur. Plantersterm. Het afhouwen van de takken van gevelde boomen bij het in cultuur brengen van land.

Lamoe
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CITRUS DECUMANA.

Lamoentsji di Surinaam
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie TRIPHASIA.

Lamoentsji sjimarón
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie TRIPHASIA.

Lampa-spel
Let op: Spelling van 1914 Een hazard-spel door Chineezen in Suriname ingevoerd en meerendeels door Chineezen gespeeld. Het spel is te vergelijken met een loterij van 36 nummers, die de namen dragen van voorwerpen, dieren en menschen, b.v. doodkist, tijger, pastoor, enz. De Chineesche bankhouder bepaalt telkens welk nummer winnen zal en hangt in zijn woning dat nummer voor i…

Lanchas
Let op: Spelling van 1914 pap. Kleine vaartuigen waarin men goederen van Aruba naar het vaste land vervoert.

Landbouw
Let op: Spelling van 1914 Suriname.: Het landbouwbedrijf in de kolonie dagteekent van de eerste vestiging van Europeanen. Kapitein Marshall, die zich in 1630 met 60 Engelsche kolonisten aan de Suriname-rivier vestigde, verbouwde tabak. Van uitvoer vindt men geen melding gemaakt. Willoughby's kolonie en de Joodsche kolonisten, die hem voorafgegaan en gevolgd waren, legden zi…

Landbouw-departement
Let op: Spelling van 1914 Zie CULTUURTUIN en DEPARTEMENTEN VAN ALGEMEEN BESTUUR, blz. 266.

Landbouwers-leenbanken
Let op: Spelling van 1914 Zie CREDIET-INSTELLINGEN, blz. 239.

Landdrosten
Let op: Spelling van 1914 Tot 1863 de titel der besturende ambtenaren van het opper- en neder-district Nickerie. Zij werden bijgestaan door een commissie van drie Raden Hoofd-ingelanden, die een burgerlijke- en politie-rechtbank vormden. Zie de Publ. van 9 Maart 1836 (G.B. no. 2). In 1869 (G.B. no. 18) werden deze rechtbanken ontbonden en in 1899 (G.B. no. 45) de commissiën…

Landkrabben
Let op: Spelling van 1914 Zie GECARCINIDAE.

Landmeten en landmeters
Let op: Spelling van 1914 Kort na de verovering van Suriname op de Engelschen in Febr. 1667 werd, met het oorlogschip de Hope, Pieter van Beaumont als landmeter daarheen gezonden. Deze heeft het land zijner bestemming niet bereikt, daar het schip in Mei d.a.v. in handen van de Engelschen viel. Een tweede uitgezonden landmeter was Willem Mogge (na den vrede van Breda op 31 J…

Landraden
Let op: Spelling van 1914 Zie BESTUURSREGELING, blz. 136.

Landschildpadden
Let op: Spelling van 1914 Zie CHELONIA.

Landtaxen
Let op: Spelling van 1914 Zie BELASTINGEN, blz. 83.

Landziekte
Let op: Spelling van 1914 In ‘Een onpartijdige Beschr. van Surinam’, Amst. 1669 spreekt George Warren van ‘het water, 't welcke men daer de Landtsieckte noemt.’ ‘Het Volck - zoo vervolgt hij - was in den eersten geweldigh daer mede gequelt, maer ick gelove dat het meer toe quam bij de slechte huysinge en d'elendige kost, als bij d' ongetempertheyt ofte onaert van het Landt.…

Lansberge (Reinhart Frans van)
Let op: Spelling van 1914 geb. te Olst (Overijsel) 6 Maart 1804, overl. te 's-Gravenhage 12 Mei 1873, was consul generaal in Venezuela toen hij bij K.B. van 28 April 1855 benoemd werd tot gouverneur van Curaçao en onderhoorigheden. Vier jaren later trad hij af, wegens zijne benoeming, bij K.B. van 23 April 1859, tot Gouverneur van Suriname, welke waardigheid hij aanvaardde …

Lantaarndrager
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie RHYNCHOTA.

Lantana camara
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Verbenaceae. Koorsoe wiwiri, n.e. Floor di sangger, ben. e. Sage, bov. e. Een lage heester, die zich op open plaatsen uiterst gemakkelijk verspreidt en o.a. in Oost-Indië een lastig onkruid is geworden. De eenigszins hartvormige bladeren zijn zeer ruw en grof gezaagd. Stengel en bladsteel voorzien van scherpe stekels. De plant is gemakkelij…

Lantana involucrata
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Verbeneceae. Sage, bov. e. Heestertje met eivormige tot 3 [p. 448] cm. lange bladeren en in langgesteelde hoofdjes staande bloemen.

Laraacha
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie CITRUS.

Lau-lau
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie BRACHYPLATYSTOMA.

Lauffer (Johan Rudolf)
Let op: Spelling van 1914 Zie GOUVERNEURS.

Lawa
Let op: Spelling van 1914 Zie GRENZEN VAN SURINAME en MAROWIJNE.

Lawsonia inermis
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Lythraceae. Reseda, sur. en ben. e. Miminet, bov. e. (In Oost-Indië boom-reseda). Algemeen voorkomende sierplant, heester met zeer spitse, tot 4 cm. lange, tegenoverstaande bladeren en dichte, pluimvormige bloeiwijzen van tot 0,5 cm. groote, witte of roode, eenigszins als reseda riekende bloemen. De bloemen leveren een kleurstof en zijn ook…

Laxeeren
Let op: Spelling van 1914 sur. Oude plantersterm. Zie BARBAKOT. Ook van gronden, die het water goed doorlaten, zoodat het niet op de klei blijft staan, zeide men dat ze goed laxeeren.

Leaf of life
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie BRYOPHYLLUM.

Leather jack
Let op: Spelling van 1914 st. eust. Zie OLIGOPLITES.

Lecythis
Let op: Spelling van 1914 Fam. Lecythidaceae. Baboen-godo of Kwatta-patoe, n.e. Groote boomen, die eigenaardige, met een deksel openspringende vruchten hebben, welke daardoor aan een pot doen denken. Alleen de soorten met groote vruchten heeten baboen godo of kwatta-patoe. (Zie ook ESCHWEILE…

Lederschildpad
Let op: Spelling van 1914 Zie CHELONIA.

Leele
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie RANDIA ACULEATA.

Leenga di tsjoetsjoebi
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie CERATOSANTHES.

Leengga di baaka
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie SPIGELIA.

Leenhuizen
Let op: Spelling van 1914 Bij gouv. res. van 31 Dec. 1910, no. 48, werd aan E.A. Tjin-Kon-Fat vergunning verleend tot het te Paramaribo oprichten van een ‘leenhuis op pand’ (bank van leening of lommerd). Van vroeger en later verleende vergunningen tot oprichten van leenhuizen te Paramaribo en te Nieuw Nickerie is geen gebruik gemaakt. Krachtens de gouv. res. van 12 Oct. 191…

Leeningen
Let op: Spelling van 1914 Zie FINANCIËN, blz. 299.

Leenrecht
Let op: Spelling van 1914 Zie GRONDPOLITIEK.

Legenden
Let op: Spelling van 1914 Zie BENEDENL. INDIANEN, blz. 111.

Legoeana
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie IGUANA.

Legoeana-téré
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie ACACIA PANICULATA.

Leguaan
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie IGUANA.

Lelie
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie HEDYCHIUM.

Lely (cornelis)
Let op: Spelling van 1914 Zie GOUVERNEURS.

Lelydorp
Let op: Spelling van 1914 Een vestigingsplaats van kleine landbouwers aan den spoorweg gelegen, in de Para-zone in Suriname, naar Gouverneur Lely aldus genoemd. Vóór den spoorweg-aanleg heette het plaatsje, dat toen nagenoeg onbewoond was, Kofidjompo.

Lemmetjes
Let op: Spelling van 1914 sur. en ben. e. Zie CITRUS LIMETTA. Als iets bijzonders zij hier aangeteekend dat, volgens Hartsinck, II. 885, de kamer van kleine Zaken te Paramaribo, het Subalterne Collegie genaamd, dat op 10 Juli 1691 was ingesteld, o.m. ook toezicht had over ‘het aanplanten…

Lemoengras
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie ANDROPOGON SCHOENANTHUS.

Lemongrass
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie ANDROPOGON SCHOENANTHUS.