Hoorn

Categorie: Kunst, muziek & cultuur > Muziektermen
Datum & Land: 16/06/2013, BE
Woorden: 1553

Falset
Verhoging van het stemregister door het strottenhoofd en de stembanden in een bepaalde stand te zetten.

Fado
Portugees lied, meestal met gitaarbegeleiding.

Fa
Vierde noot van een toonladder. Wordt ook wel aangeduid met f.

Fermateteken
Halve cirkel met een puntje in het midden dat boven of onder de noot staat die je naar keuze moet verlengen.

Fermate
Een verlenging van een noot naar keuze

finalis
Slottoon van een gezang, belangrijk om de modus en dus het karakter van een gezang te bepalen

Finale
Slotstuk van een groter muziekwerk

Fill in
Ritmische verbinding tussen de melodische thema's van een improvisatie, meestal gespeeld door de slagwerker. Een 'Fill' bereidt een nieuwe zin, een nieuw deeltje of een nieuwe harmonie voor

Fluttertongue
Dit is het uitspreken van een rollende -r- tijdens het blazen. Het veroorzaakt een wat raspend geluid

Flatterzunge
Dit is het uitspreken van een rollende -r- tijdens het blazen. Het veroorzaakt een wat raspend geluid

Flamenco
Zigeunerdans uit Zuid-Spanje

Fontanel
Beschermlaagje voor de kwetsbare kleppen van een blaasinstrument

Follia
Luidruchtige Portugese dans

Frotella
Luchtige, meerstemmige compositie uit Italië

Fret
Een fret is een stukje metaal dat over de arm van het instrument loopt. Door een snaar op een fret te drukken wordt het stuk snaar dat kan trillen korter en de toon hoger.

Frequentie
Het aantal trillingen per seconde, aangegeven in Hertz (Hz).

Frasering
Articulatie of uitspraak van muzikale zinnen.

Furiant
Snelle dans met afwisselende maatsoorten

Fuga
Compositie waarin de stemmen elkaar imiteren. Eenzelfde thema wordt daarbij in verschillende toonhoogtes uitgevoerd.

Gavotte
Franse gezelschapsdans in vierdelige maat met statige bewegingen

Gamma
Toonladder

Gallicaanse liturgie
Liturgie van de Gallische kerk

Gaillarde
Levendige snelle springdans in driedelige maat

Gagliarde
Italiaanse dans in driedelige maat uit de 16de en 17de eeuw

Getijden
Gebeden van het kerkelijk *brevier

Gesloten lippijpen
Onderdeel van het orgel. Dit zijn de pijpen waaruit het geluid uitkomt. De bovenkant van de pijp is gesloten

Gepunkteerd
Noten, voorzien van een punt naast de noot. Deze verlengd de noot met de helft van zijn waarde.

Genre
Soort of stijl

Generale pauze
Een stiltemoment voor het hele orkest

Geluid
Alle met het oor waarneembare trillingen. Het menselijk oor kan geluidstrillingen waarnemen die liggen tussen 16 en 20.000 Hertz

Gebroken akkoord
In een gebroken akkoord worden de akkoordtonen na elkaar gespeeld en niet tegelijk.

Gitana
Spaanse zigeunerdans

Gigue
Snelle, oud-Franse dans

Gloria Patri et Filio
Slotformule van psalmen en andere gezangen, ook de kleine doxologie genoemd

Gloria
Gezang uit het ordinarium van de mis, ook wel de grote doxologie genoemd

Glissando
Glijdend, snel langs de tonen gaand waardoor de toonhoogten in elkaar overvloeien

Gospel
Amerikaans religieus lied

Gopak
Levendige dans in tweedelige maat, afkomstig uit Rusland

Grote terts
afstand tussen drie hele tonen, aangeduid met de letters gr.t. Ook wel majeur genoemd

Grote secunde
Interval dat twee notennamen omsluit

Grote sext
Interval dat zes notennamen omsluit

Grote drieklank
Opeenstapeling van twee tertsen, een grote en een kleine

Groot septiem
Interval dat zeven notennamen omsluit

Grondtoon
De toon waarnaar de toonladder is genoemd. Van de do-toonladder is do de grondtoon.De grondtoon van een drieklank is de toon waarop het akkoord is gebouwd. Van het akkoord do-mi-sol is do de grondtoon. Ook wanneer het akkoord is omgekeerd, bijvoorbeeld sol-mi-do, blijft do de grondtoon.

Grondakkoord
Grote-terts-drieklank, gebouwd op de grondtoon van de toonladder.

Growling
Wordt meestal op trompet gedaan, in combinatie met een demper. Het effect is het koperen equivalent van Louis Armstrong's manier van zingen

Gregoriaans
Eenstemmig liturgisch gezang. Eerste gezongen tekst die is ontstaan uit het voorlezen van liturgische teksten. Toen de groepen toehoorders groter werden, ging men deze teksten luidop reciteren. Ze werden met een soort zangstem op één toon gezongen. Later werd het meerstemmig

Grand jeté
Een grote, verre sprong, met de armen en benen gestrekt.

Grand allegro
Grote sprongen en passen bij ballet

Grafische partituur
Partituur waarbij het muziekverloop met plaatjes en andere tekens wordt weergegeven ipv het traditionele notenschrift

Graduale
Tussenzang na de eerste lezing uit het proprium van de mis

Harmonieorkest
Orkest met houtblazers, koperblazers en slagwerk

Harmonie
Het gelijktijdig klinken van meerdere tonen. Orkest met houtblazers, koperblazers en slagwerk

Hafabra
Harmonie, fanfare, brassband

Halve toon
Kleinste toonschrede van het Europese toonsysteem, ééntwaalfde deel van een octaaf

Halve noot
Noot die bestaat uit twee hele tellen. Het duurt tweemaal zolang als een vierde noot. De halve noot wordt aangeduid met een leeg bolletje met een staart

Halling
Trage volksdans in een tweedelige maat, afkomstig uit Noorwegen

Habanera
Ritmische dans in een tweedelige maat, afkomstig uit Cuba

Hexachord
Systeem van zes diatonische tonen met een halve toon in het midden

Heterofonie
Gelijktijdig klinken van een thema en een variatie daarop

Herstellingsteken
Voorteken dat een verhoging of verlaging van een noot ongedaan maakt

Herhalingsteken
Teken dat wordt aangeduid met twee verticale strepen en een dubbelpunt. Tussen twee van deze tekens moet een muziekstuk herhaald worden.

Hemiool
Verdeling van twee 3-4 (twee keer drie kwartnoten) maten in drie halve noten (drie keer twee kwartnoten).

Heletoonstoonladder
Verdeling van een oktaaf in 6 grote secunden

Heldentenor
Een tenor met een zware, dramatische stem die grenst aan de bariton. De heldentenor wordt ingezet voor zware rollen. Het is ook de zwaarste tenorstem

Herhaling
Iets opnieuw doen. In de muziek kan een melodie, een ritme of een samenklank meerdere keren voorkomen. De meest bekende vorm van herhalen is het refrein. Herhalen kan op twee manieren: op dezelfde toonhoogte of iets hoger of lager

hoed
Deksel van de luchtpijp van het orgel

homofonie
Compositorische schrijfwijze waarbij alle stemmen in een gelijk ritme zijn neergezet

Homofoon
Gelijkklinkend

Hoofdaccent
Het accent op de eerste tel van de maat

Hoofdthema
Het belangrijkste thema van een compositie

Hoofdvorm
Oorspronkelijk de vorm van het eerste deel van een klassieke sonate

hoofdwerk
Orgelterm. Het orgel wordt ingedeeld in het hoofdwerk, bovenwerk, borstwerk en rugwerk. Het hoofdwerk is het eigenlijke orgelgedeelte

Horae
De zogenaamde kleine uren van het dagofficie (Priem, terts, sext en noon)

Horlepijp
Schotse volksdans

Houtinstrument
Instrumenten die aangeblazen worden met een houten mondstuk

Humoresque
Licht, vrolijk muziekstuk

Hymne
Loflied in versvorm, het volkslied van een land

Ictus
Accentstreepje ingevoerd door Dom Mocquereau

Idiofoon
Instrument dat zelf trilt.

Improvisatie
Vrije fantasie

Impromptu
Improviserend

Impressionisme
Kunststijl uit de tweede helft van de 19de eeuw, waarbij de kunstenaars weergeven wat hun oog of hun oor waarneemt. Bij impressionistische muziek is de stemming het belangrijkste element

Imitatie
Herhaling van de melodie, meestal op een andere toonhoogte

Inventie
Compositie in een improviserende stijl.

Introitus
Openingszang uit het proprium van de mis

Intro
Voorspel, meestal vrij kort en instrumentaal

Intrada
Voorspel, inleiding op het eerste thema van een symfonie

Intonatie
Het op de juiste toonhoogte inzetten van de zangstem of een instrument.

Interval
Toonafstand. De afstand tussen twee tegelijk of na elkaar klinkende tonen

Interpunctie
Muzikale frasering

Interpretatie
Persoonlijke inkleuring van een muziekstuk, vertolking

Intermezzo
Instrumentaal of vocaal tussenspel in een opera tussen twee bedrijven

Interludium
Tussenspel

Inleiding
Een kort gedeelte waarmee een muziekstuk begint. In de pop- en jazzmuziek ook wel intro genoemd

Intavolare
Overschrijven van muziek in een ander notenschrift

Instrumentatie
De leer van de instrumenten.

Isotonisch
Gelijk van toon

Isoritmiek
Met gelijk ritme

Isometrisch
Twee of meer melodieën van gelijke metrische en ritmische beweging