Hoorn

Categorie: Kunst, muziek & cultuur > Muziektermen
Datum & Land: 16/06/2013, BE
Woorden: 1553

Ensemble
Groep muzikanten

Enkelriet-instrumenten
instrumenten die een mondstuk hebben waartegen het riet is bevestigd

Ensemble
Groep van zangers of instrumentalisten die gezamelijk musiceren

Entr'acte
Muzikaal tussenspel tussen twee bedrijven van een opera

Entrada
Openingsstuk

Entree
Opening van een muziekstuk of een ballet.

Epistel
Schriftlezing in de mis, doorgaans uit de brieven van de apostelen

Estampie
Danslied

Eucharistie
De mis of het avondmaal, centraal gebeuren uit de christelijke liturgie

Eufonie
Welluidendheid

Euritmie
Bewegingskunst waarbij muziek en beweging harmonieus samengaan.

Euouae
Slotformule van een psalmtoon (differentia) ontleend aan de klinkers van seculorum amen

Evangelie
Laatste schriftlezing in de mis, ontleend aan een van de vier evangelies

Evergreen
Lied dat door de jaren heen populair is gebleven

Expositie
Het eerste deel van een werk, waarin de componist thema's exposeert die de basis zijn voor de rest van de compositie. Hierna volgt nog de doorwerking en de reëxpositie.

Expressionisme
Kunststijl uit het begin van de 20ste eeuw waarbij de componist uiting geeft aan zijn eigen gevoelens

Exsultet
Gezang bij de wijding van de paaskaars in de Paasnacht

Fa
Vierde noot van een toonladder. Wordt ook wel aangeduid met f.

Fado
Portugees lied, meestal met gitaarbegeleiding.

Falset
Verhoging van het stemregister door het strottenhoofd en de stembanden in een bepaalde stand te zetten.

Fandango
Spaanse volksdans in een driedelige maat

Fanfare
Muziekkorps met koperen blaasinstrumenten en slaginstrumenten. In een fanfare komen geen houtinstrumenten voor.

Fantasie
Compositie met een steeds variërend motief.

Farandole
Levendige dans uit Zuid-Frankrijk

Fasleutel
Geeft aan op welke lijn de fa staat. Dient voor de lage instrumenten.

Fermate
Een verlenging van een noot naar keuze

Fermateteken
Halve cirkel met een puntje in het midden dat boven of onder de noot staat die je naar keuze moet verlengen.

Fill in
Ritmische verbinding tussen de melodische thema's van een improvisatie, meestal gespeeld door de slagwerker. Een 'Fill' bereidt een nieuwe zin, een nieuw deeltje of een nieuwe harmonie voor

Finale
Slotstuk van een groter muziekwerk

finalis
Slottoon van een gezang, belangrijk om de modus en dus het karakter van een gezang te bepalen

Flamenco
Zigeunerdans uit Zuid-Spanje

Flatterzunge
Dit is het uitspreken van een rollende -r- tijdens het blazen. Het veroorzaakt een wat raspend geluid

Fluttertongue
Dit is het uitspreken van een rollende -r- tijdens het blazen. Het veroorzaakt een wat raspend geluid

Follia
Luidruchtige Portugese dans

Fontanel
Beschermlaagje voor de kwetsbare kleppen van een blaasinstrument

Fret
Een fret is een stukje metaal dat over de arm van het instrument loopt. Door een snaar op een fret te drukken wordt het stuk snaar dat kan trillen korter en de toon hoger.

Frasering
Articulatie of uitspraak van muzikale zinnen.

Frequentie
Het aantal trillingen per seconde, aangegeven in Hertz (Hz).

Frotella
Luchtige, meerstemmige compositie uit Italië

Fuga
Compositie waarin de stemmen elkaar imiteren. Eenzelfde thema wordt daarbij in verschillende toonhoogtes uitgevoerd.

Furiant
Snelle dans met afwisselende maatsoorten

Gagliarde
Italiaanse dans in driedelige maat uit de 16de en 17de eeuw

Gaillarde
Levendige snelle springdans in driedelige maat

Gallicaanse liturgie
Liturgie van de Gallische kerk

Gamma
Toonladder

Gavotte
Franse gezelschapsdans in vierdelige maat met statige bewegingen

Gebroken akkoord
In een gebroken akkoord worden de akkoordtonen na elkaar gespeeld en niet tegelijk.

Geluid
Alle met het oor waarneembare trillingen. Het menselijk oor kan geluidstrillingen waarnemen die liggen tussen 16 en 20.000 Hertz

Generale pauze
Een stiltemoment voor het hele orkest

Genre
Soort of stijl

Gepunkteerd
Noten, voorzien van een punt naast de noot. Deze verlengd de noot met de helft van zijn waarde.

Gesloten lippijpen
Onderdeel van het orgel. Dit zijn de pijpen waaruit het geluid uitkomt. De bovenkant van de pijp is gesloten

Getijden
Gebeden van het kerkelijk *brevier

Gigue
Snelle, oud-Franse dans

Gitana
Spaanse zigeunerdans

Glissando
Glijdend, snel langs de tonen gaand waardoor de toonhoogten in elkaar overvloeien

Gloria
Gezang uit het ordinarium van de mis, ook wel de grote doxologie genoemd

Gloria Patri et Filio
Slotformule van psalmen en andere gezangen, ook de kleine doxologie genoemd

Gopak
Levendige dans in tweedelige maat, afkomstig uit Rusland

Gospel
Amerikaans religieus lied

Graduale
Tussenzang na de eerste lezing uit het proprium van de mis

Grafische partituur
Partituur waarbij het muziekverloop met plaatjes en andere tekens wordt weergegeven ipv het traditionele notenschrift

Grand allegro
Grote sprongen en passen bij ballet

Grand jeté
Een grote, verre sprong, met de armen en benen gestrekt.

Gregoriaans
Eenstemmig liturgisch gezang. Eerste gezongen tekst die is ontstaan uit het voorlezen van liturgische teksten. Toen de groepen toehoorders groter werden, ging men deze teksten luidop reciteren. Ze werden met een soort zangstem op één toon gezongen. Later werd het meerstemmig

Grondakkoord
Grote-terts-drieklank, gebouwd op de grondtoon van de toonladder.

Grondtoon
De toon waarnaar de toonladder is genoemd. Van de do-toonladder is do de grondtoon.De grondtoon van een drieklank is de toon waarop het akkoord is gebouwd. Van het akkoord do-mi-sol is do de grondtoon. Ook wanneer het akkoord is omgekeerd, bijvoorbeeld sol-mi-do, blijft do de grondtoon.

Groot septiem
Interval dat zeven notennamen omsluit

Grote drieklank
Opeenstapeling van twee tertsen, een grote en een kleine

Grote secunde
Interval dat twee notennamen omsluit

Grote sext
Interval dat zes notennamen omsluit

Grote terts
afstand tussen drie hele tonen, aangeduid met de letters gr.t. Ook wel majeur genoemd

Growling
Wordt meestal op trompet gedaan, in combinatie met een demper. Het effect is het koperen equivalent van Louis Armstrong's manier van zingen

Habanera
Ritmische dans in een tweedelige maat, afkomstig uit Cuba

Hafabra
Harmonie, fanfare, brassband

Halling
Trage volksdans in een tweedelige maat, afkomstig uit Noorwegen

Halve noot
Noot die bestaat uit twee hele tellen. Het duurt tweemaal zolang als een vierde noot. De halve noot wordt aangeduid met een leeg bolletje met een staart

Halve toon
Kleinste toonschrede van het Europese toonsysteem, ééntwaalfde deel van een octaaf

Harmonie
Het gelijktijdig klinken van meerdere tonen. Orkest met houtblazers, koperblazers en slagwerk

Harmonieorkest
Orkest met houtblazers, koperblazers en slagwerk

Heldentenor
Een tenor met een zware, dramatische stem die grenst aan de bariton. De heldentenor wordt ingezet voor zware rollen. Het is ook de zwaarste tenorstem

Heletoonstoonladder
Verdeling van een oktaaf in 6 grote secunden

Hemiool
Verdeling van twee 3-4 (twee keer drie kwartnoten) maten in drie halve noten (drie keer twee kwartnoten).

Herhaling
Iets opnieuw doen. In de muziek kan een melodie, een ritme of een samenklank meerdere keren voorkomen. De meest bekende vorm van herhalen is het refrein. Herhalen kan op twee manieren: op dezelfde toonhoogte of iets hoger of lager

Herhalingsteken
Teken dat wordt aangeduid met twee verticale strepen en een dubbelpunt. Tussen twee van deze tekens moet een muziekstuk herhaald worden.

Herstellingsteken
Voorteken dat een verhoging of verlaging van een noot ongedaan maakt

Heterofonie
Gelijktijdig klinken van een thema en een variatie daarop

Hexachord
Systeem van zes diatonische tonen met een halve toon in het midden

hoed
Deksel van de luchtpijp van het orgel

homofonie
Compositorische schrijfwijze waarbij alle stemmen in een gelijk ritme zijn neergezet

Homofoon
Gelijkklinkend

Hoofdaccent
Het accent op de eerste tel van de maat

Hoofdthema
Het belangrijkste thema van een compositie

Hoofdvorm
Oorspronkelijk de vorm van het eerste deel van een klassieke sonate

hoofdwerk
Orgelterm. Het orgel wordt ingedeeld in het hoofdwerk, bovenwerk, borstwerk en rugwerk. Het hoofdwerk is het eigenlijke orgelgedeelte

Houtinstrument
Instrumenten die aangeblazen worden met een houten mondstuk

Horae
De zogenaamde kleine uren van het dagofficie (Priem, terts, sext en noon)

Horlepijp
Schotse volksdans

Humoresque
Licht, vrolijk muziekstuk

Hymne
Loflied in versvorm, het volkslied van een land