KSART - Kunstvormen

Categorie: Algemeen of niet ingedeeld
Datum & Land: 02/10/2022, NL
Woorden: 16070

pitvrucht
Volgens de botanische definitie een vrucht met een structuur (kern) waarin de zaden duidelijk zijn gescheiden van het vruchtbeginsel. Een vrucht die kenmerkend is voor de pitvrucht is de appel. Kleine vruchten die doorgaans 'bessen' worden genoemd zijn eigenlijk pitvruchten, zoals haagbessen en de vruchten van het krentenboompje

pinetums
Gespecialiseerde arboreta waarin uitsluitend of hoofdzakelijk naaldbomen zijn aangeplant

pilaartomben
Graftomben die zich kenmerken door één pilaar of obelisk die uit de grafkamer steekt, gewoonlijk aan de noord- of oostzijde van het bouwwerk. Deze vorm komt uitsluitend in Oost-Afrika voor en is in het bijzonder kenmerkend voor de Swahilische funeraire architectuur

pilaster
Weinig uitspringende pijlers of rechthoekige zuilen die slechts gering uit een muur steken en die zich, bij klassieke architectuur, voegen naar een van de (bouw)orden. Ook algemeen bij meubels

piloti
Wordt gebruikt voor zuilen en pijlers die tot op de grond reiken, gebouwd aan of zichtbaar vanaf de buitenkant en die een gevoel van openheid geven onder een groot, massief gebouw, zoals in de architectuur van Le Corbusier en zijn volgelingen

pinakel
Ondergeschikte verticale structuren die over het algemeen min of meer taps toelopen, en die uitsteken boven de naburige onderdelen van een gebouw, en soms een torenspits ondersteunen. Gewoonlijk in gotische architectuur

pietra dura
Inlegwerk waarbij stukjes hard, gepolijst steen in een marmeren of een ander hard oppervlak wordt gezet

pinguïns
Orde van één familie met zeventien soorten die voorkomen in de oceanen van het zuidelijk halfrond. De vogels hebben flipperachtige vleugels, waarmee ze zich onder water voortbewegen en korte, sterke poten met vliezen. Ze staan rechtop en hebben een dicht verenkleed met korte veren die ze in de ruitijd verliezen

Pinus cubensis
Pijnboomsoort die inheems is in de oostelijke hooglanden van Cuba. De daarmee nauw verwante Pina occidentalis, die voorkomt op het naburige eiland Hispaniola, wordt in sommige classificaties beschouwd als dezelfde soort als de Pina occidentalis

piffaro’s
Schalmeien uit de regio Abruzzi in Italië, over het algemeen gebruikt om doedelzakken te begeleiden

pij
Pij, gewaad of habijt, gedragen door de leden van een religieuze orde. Deze kleding is/was tevens een van de kenmerken van de orde. Tegenwoordig wordt veelal profane kleding gedragen, waarop het ordeteken of een kruisje is gespeld. Daarnaast wordt de 'oude' ordekleding wel op bijzondere gelegenheden gedragen

pilaren
Verwijst naar relatief geïsoleerde, stevige dragende elementen van metselwerk of ander materiaal, ontworpen om verticale druk te dragen, waaronder een vierkante of rechthoekige pilaar of pilaster, het massieve metselwerk tussen deuren en ramen, de pilaren waarop een boog rust of de pilaren of stijlen van een poort of deur. Een pijler kan ook een massieve structuur van metselwerk of ijzerwerk zijn die een telescoop of een ander groot instrument ondersteunt. Worden soms onderscheiden van zuilen of palen doordat ze massiever zijn en vaak vierkant of rechthoekig in dwarsdoorsnede. Gebruik 'zuilen (bouwelementen)' voor cilindervormige stutten en voor alle stutten in staal- en betonconstructies; gebruik 'palen' voor houten stutten die vierkant zijn in dwarsdoorsnede

pin-up
Wordt gebruikt voor grote foto's of platen die aan een muur kunnen worden gehangen en waarop een seksueel aantrekkelijk persoon staat afgebeeld

piccolo
Personeel in een hotel of club dat de gasten naar hun kamers begeleidt, hen helpt met hun bagage en boodschappen doet

Picinae
Onderfamilie van vele genera en in totaal ongeveer 180 vogelsoorten. De vogels hebben gewoonlijk vleugels met opvallende en contrasterende kleuren en verschillende tekeningen. Ze zoeken naar insecten in boomschorsen en hakken nestholtes uit in dood hout

pickup tong
Diverse tangen die worden gebruikt om voorwerpen op te pakken,in tegenstelling tot het vasthouden van het voorwerp terwijl het wordt gesmeed of gehanteerd

picots
Verwijst naar smalle lusjes van gevlochten draad, groter dan een averechtse steek, die meestal in een reeks worden aangebracht om te fungeren als sierrand op kant, lint of passement. Bij het borduren kan de term ook verwijzen naar een verhoogde knoop die op dezelfde wijze wordt gemaakt om een blad, bloemblad, korenaar of een dergelijke vorm voor te stellen

piëdestal schrijfmeubel
Bureaus met een vlak bovenblad en twee kistachtige onderstellen waarin kastjes of laden zitten

piëdestals
Wordt gebruikt voor massieve, vaste dragers die te vinden zijn onder bouwkundige elementen zoals zuilen of balustrades, of die erin zijn gebouwd om beeldhouwwerk te bevatten. Kan ook worden gebruikt voor dragers van vrijstaande meubelen, meestal voor decoratieve voorwerpen, soms met kabinetten en planken. Meestal traditioneel onderverdeeld in basement, dadoe en cap

piepschuim
Een helder plastic of stug schuim, een polymeer van styreen, die hoofdzakelijk wordt gebruikt als isolatiemateriaal in koelkasten en airconditioningsapparaten, en als verpakkingsmateriaal

pigmentblok
Gebeeldhouwde objecten in verschillende vormen, vaak bedekt met ingewikkeld snijwerk, gemaakt van een pasta van gedroogde tukula vermengd met andere ingrediënten zoals zand, water en palmolie, door de Kubavolkeren in de Democratische Republiek Congo (voorheen Zaïre). Ze worden gebruikt als gedenktekens voor hun overleden eigenaren. Het pigment kan gebruikt worden door de blokken te bevochtigen en dan te wrijven

pigmentdruk
Fotografische procédés waarbij het beeld wordt gevormd door pigmenten en niet door zilver of andere metalen. Veel gebruikte pigmenten zijn lampzwart, waterkleurpigment, olieverven en inkt op oliebasis. De pigmenten zelf zijn niet lichtgevoelig, maar het fotochemische procédé van een andere doorzichtige stof creëert een hulpbinding, waarbij pigment kan worden aangetrokken of ontvangen

pijler
Wordt gebruikt voor losstaande onderdelen van een fundering van metselwerk, die belastingen overbrengen naar een dragende laag. Te onderscheiden van 'palen', die kleiner zijn en kunnen zijn gebundeld

pijlerontlastingsboog
Wordt gebruikt voor bogen die zijn ingevoerd om de vervorming van pijlers onder druk tegen te gaan

pijltje
Wordt gebruikt voor lichte, puntige projectielen die op pijlen of korte werpsperen lijken, vaak met veren aan het uiteinde van de schacht, en die met de hand worden geworpen of afgeschoten met blaasroeren. Wordt ook gebruikt voor kleine projectielen met een soortgelijke vorm die worden gebruikt in het darten

pijpstaak
Cilindervormige, taps toelopende ijzeren of houten staven die worden gebruikt om een hol voorwerp vast te houden tijdens het smeden of draaien

pilaar en voeklauwtafel
Benaming die van toepassing is op tafels met poten die uit een pilaar steken, ongeacht hun vorm, en waarvan de voeten in klauwen uitlopen

pilaarheiligen
Verwijst naar personen die zich uit de wereld hebben teruggetrokken door te gaan leven op een hoge zuil of pilaar, met name met betrekking tot de vroegchristelijke asceten

pilastrade
Rijen pilasters

Pilgrim
Verwijst naar stijl en cultuur van vroege Britse kolonisten aan de oostkust van de huidige Verenigde Staten, inclusief de cultuur van de Engelse Puriteinen die in 1620 de kolonie van Plymouth, Massachusetts stichtten en de culturen van andere 17de-eeuwse Britse nederzettingen

pillar and scroll-klok
Klokken die oorspronkelijk in de Verenigde Staten werden gemaakt aan het begin van de 19e eeuw en gekenmerkt worden door slanke, gedraaide pilaartjes aan weerszijden van de kast tussen de bovenkant en de basis, en een met krullen versierde bovenkant

pillar compass
Opklapbare passers die bestaan uit gefacetteerde benen die scharnierende, omkeerbare inzetstukken hebben waarin inkt, potlood en gewone punten zitten

pilsglas
Hoge slanke glazen bedoeld voor bier

pinas
Tweede grootste boot van een oorlogsschip, sterk gebouwd en desnoods bewapend met een stuk geschut, kon worden geroeid door 8 tot 16 riemen, of met een mast en een sloepzeil worden uitgerust

pincet
Gereedschap dat bestaat uit twee samengevoegde delen, elk bestaande uit een (halve) bek en een handvat. Wordt gebruikt voor het pakken of vasthouden van voorwerpen

pinnen
Kleine bevestigingsmiddelen, met een puntig of taps toelopend uiteinde en gemaakt van uiteenlopende materialen, die worden gebruikt om iets vast te pinnen of iets vast te maken

Pinopsida
Klasse van coniferen uit het Late Carboon tot heden, bestaande uit zes levende families, met 62 genera en 515 soorten. Hiertoe behoren hoofdzakelijk bomen, met schubachtige, naaldachtige of platte en mesvormige bladeren en compact hout. De zaden bevinden zich op het bovenste oppervlak

Pinus caribaea
Harde pijnboomsoort die inheems is in Midden-Amerika, Cuba, de Bahama's en de Turks & Caicos-eilanden en in tropische en subtropische naaldbossen. Er zijn drie variëteiten, die in sommige classificaties als afzonderlijke soorten worden beschouwd

Pinus palustris
Groenblijvende boom met lange naalden die in bosjes groeien en een lange zuilvormige stam die 35 meter hoog kan worden. De boom komt voor in de vlakke gebieden aan de zuidkust van de VS, in het gebied dat zich uitstrekt van Texas tot Virginia en Florida. Het is in de VS een belangrijke bron van terpentijn, kraftpapier, karton en boekpapier. Het harde, stijve en slijtvaste hout gebruikte men ook voor schepen, kisten, vloeren, zware constructies, deuren en kozijnen

Pinus serotina
Dennenboom die voorkomt in de vlakke gebieden aan de Atlantische kust in het oosten van de Verenigde Staten. De boom is herkenbaar aan het onregelmatig groeipatroon en de kromme takken. In de noordelijke gebieden ontstaan kruisingen met P. rigida. In sommige classificaties beschouwt men P. serotina als een ondersoort van P. rigida

pisglazen
Houders voor urine; aangepaste vorm voor vrouwen of voor mannen

piccofluit
Korte, buisvormige fluiten met cilindrische boring, wijd uitlopend aan het einde, 2 vingergaten en 1 duimgat aan de onderzijde; Londen, 1856

pijp
Grote vaten variërend van volume, vooral gebruikt voor wijn en olie

pijpersfluit
Dwarsfluiten voor marsmuziek en het geven van signalen met 6 vingergaten, cilindervormige boring, een scherpe, snerpende klank en zonder kleppen. Sinds de 19e eeuw ook een model met kegelvormige boring en een 7de vingergat, vaak met klep, voor de Es

pilum
Werpsperen, doorgaans met een lange, smalle kop, bevestigd aan de stok door middel van een flens of een holte, en een gewicht onder de kop aan de stok om evenwicht en baan te verbeteren; behorend tot de uitrusting van Romeinse soldaten vanaf de Republikeinse periode tot de 4e of 5e eeuw nc

pi-nais
Thaise rietpijpen met cilindrische boring. Ze hebben meestal zes vingergaten aan de voorzijde

pincullo
Toppelings geblazen bekfluiten van riet, been of hout, met verschillende aantallen vingergaten; vervaardigd en bespeeld in de Andes

piraat
Misdadigers die in schepen over zee reizen met de bedoeling om anderen op een georganiseerde manier aan te vallen en te beroven. Piraten zijn door de hele geschiedenis actief geweest, maar de term wordt vooral gebruikt voor het beschrijven van piraten die actief waren tussen de 16e en de 19e eeuw

piraterij
Het zonder toestemming reproduceren of gebruiken van een uitvinding of het werk van iemand anders, zoals een boek, opnames, computersoftware, intellectueel eigendom, enz., met name als er sprake is van plagiaat of een inbreuk op patenten of auteursrechten

piëzometer
Instrumenten voor het meten van de samendrukbaarheid van vloeistoffen, bijvoorbeeld van water in een put

piketpaalhek
Hekken die worden gevormd door een serie verticale palen, staken of stangen, soms met bovenaan een punt, die verbonden worden door horizontale dwarsbalken

piste
Wordt gebruikt voor hellende banen van ijs of sneeuw die zijn bedoeld en worden onderhouden voor bepaalde wintersportactiviteiten, bijvoorbeeld skiën, bobsleeën of rodelen

Picea
Genus van ongeveer 35 soorten naaldachtige groenblijvende bomen uit de familie Pinaceae, orde Pinales, die voorkomen in noordelijke en Arctische gebieden. Volgroeide bomen kunnen 20-60 meter hoog worden. Ze zijn te onderscheiden van vergelijkbare geslachten door de spiraalvormige takken, de conische vorm met naaldachtige bladeren die in een spiraalpatroon afzonderlijk zijn bevestigd aan de takken en het feit dat de takken ruw zijn in plaats van glad. Omdat de naalden gedurende de gehele levensduur van de boom uitvallen, geven de bladkussentjes waar de naalden aan waren bevestigd de takken een blijvend ruw uiterlijk. Het genus bestaat uit ongeveer 40 soorten groenblijvende sier- en productiebomen, inheems in de gematigde en koude streken van het noordelijk halfrond. Het zijn piramidevormige bomen met spiraalvormige takken en een dunne schilferige schors

Picidae
Vogelfamilie waartoe de spechten, dwergspechten en draaihalzen behoren

picknickmand
Manden met een deksel, vaak met een scharnierende klep en twee beweegbare hengsels, vooral bestemd om voedsel en eetgerei in mee te nemen naar een picknick

Pictisch
Beschrijft de kunst van de Picten, de bewoners van het gebied dat nu het noorden en oosten van Schotland uitmaakt en zich uitstrekt van Caithness tot Fife, uit de periode vanaf de Romeinse bezetting van Britannia (halverwege de 1ste eeuw n. Chr.) tot de 9de eeuw. Het gebruik van tatoeages heeft mogelijk geleid tot de Romeinse benaming Picti, oftewel beschilderde mensen. Pictische kunst is bekend om de gestileerde, krachtige schoonheid van de gegraveerde herdenkingsstenen en kruisen. Er is ook wel Pictisch zilverwerk bekend

pictogram
Kleine afbeelding of symbooltje op een computerscherm of in een grafische gebruikersinterface, bedoeld om een bestand of functie aan te duiden

pictorialisme
Te gebruiken met betrekking tot de 19e-eeuwse stroming in de fotografie

piëtisme
Een religieuze ideologie die in de 17de en 18de eeuw binnen het lutheranisme ontstond als hervormingsbeweging en als reactie op het starre protestantse dogmatisme. Het piëtisme legt de nadruk op goede daden, bestudering van de Bijbel en vroomheid. Het piëtisme beïnvloedde bewegingen en ideologieën zoals de evangelische leer, het methodisme en de Moravische broeders

Piezografie
Procedé dat aan het eind van de 20ste eeuw is bedacht door Jon Cone, waarbij speciale monochromatische inkten met software worden gecombineerd om inkjetafdrukken in zwart-wit te maken met consumentenprinters

pijl
Projectielen die meestal bestaan uit een rechte, dunne schacht met vooraan een scherpe punt of een scherpgerande of puntige kop van metaal of steen, die worden afgeschoten met een boog. Meer ontwikkelde versies hebben ook veren aan het uiteinde om hun vlucht te stabiliseren

pijlenvazen
Verwijst naar een Chinees type globulaire vazen met een lange cilindrische hals aan de bovenkant waarvan zich twee buisvormige lussen of oren bevinden. Ze fungeerden als doelwit in een wedstrijdspel waarbij pijlen werden gericht in de mond of, beter nog, de oren

pijlerdam
Wordt gebruikt voor dammen, meestal van beton, die zijn opgebouwd in een reeks steunberen

pijlkoker
Diepe houders gemaakt van metaal, hout of leer, gebruikt om pijlen in op te bergen en te dragen. Ze worden meestal over de rug gehangen

pijlwormen
Stam van 7 bestaande genera met ongeveer 50 soorten en één fossiel genus. Het zijn kleine wormachtige zeedieren met doorzichtige, doorschijnende of opake pijlvormige lichamen

pijn
De lichamelijke en emotionele gewaarwording die bestaat uit een fysiologische en gevoelsmatige reactie op een ongewenste gebeurtenis. Dient vaak als waarschuwingsmechanisme om organismen te beschermen tegen dreigend of mogelijk letsel doordat het organismen stimuleert zich terug te trekken om schadelijke prikkels te vermijden

pijp
Rookgerei voor het genieten van tabak en andere roesmiddelen; bestaat meestal uit een steel met mondstuk en een kopje waarin het te roken product wordt verbrand

pijpenstopper
Voorwerpen die worden gebruikt om de tabak in een pijpenkop te duwen. Bestaan uit een plat, rond uiteinde aan een versierd handvat dat meestal van koper of zilver is gemaakt

pijpsnijder
Handgereedschap dat bestaat uit een frame met een snijwiel en aandrijfwielen. Worden gebruikt om pijpen en buizen te snijden, door het snijwiel in de pijp te duwen en het gereedschap rond de pijp te draaien

pilaar en voetklauw dinertafel
Historische benaming die vooral in het begin van de 19e eeuw werd gebruikt voor eettafels met poten die uit een pilaar steken en eindigen in klauwen

pilaartapijt
Rechthoekige kleden die zijn bedoeld om een zuil of paal in Lamaistische tempels te omcirkelen. Zij hebben geen zijranden en hun ontwerp is niet compleet tenzij de uiteinden van de kleden elkaar raken

pillendoosje
Houders, ca. 3 x 5 cm., in allerlei vormen en van allerlei materialen, voor het bewaren van pillen

pilonen
Monumentale poorten bij Egyptische tempels die bestaan uit twee torenachtige bouwconstructies met schuin aflopende muren aan weerszijden van de toegangsdeur; kan ook meer algemeen worden gebruikt voor grote, op zichzelfstaande bouwwerken die werden gebruikt om grenzen aan te geven, bijvoorbeeld bij toegangswegen naar bruggen of lanen

piloot
Personen bevoegd tot het bedienen van de controlepanelen van luchtvaartuigen of boten

pinakes
Term die tegenwoordig wordt gebruikt om te verwijzing naar Oudgriekse plaquettes of siertegels, hoewel met de term feitelijk een schilderij op een houten plank wordt bedoeld, en niet een keramische tegel

Pinales
Orde waartoe alle levende coniferen behoren

pinatypeprocedé
Procedé om met behulp van separatienegatieven tot kleurenafdrukken te komen. Met de negatieven worden drie fotografische drukvormen gemaakt, waarin een reliëf van gelooide gelatine is gevormd. Deze worden ingekleurd met zure kleurstoffen en op elkaar gedrukt op een gelatinedrager, die de kleuren opzuigt. Ontwikkeld door Leon Didier, 1903

pinhole fotografie
Verwijst naar het maken van foto's met een gaatjescamera. Lichtgevoelige film of lichtgevoelig papier wordt belicht via een minuscule opening zonder lens: de resulterende beelden hebben een zeer grote scherptediepte, maar geen specifieke scherpte

pinscreen-animatie
Animatietechniek, medio jaren 30 uitgevonden door Alexandr Alexejev en Claire Parker, waarbij gebruik wordt gemaakt van een verticaal metalen oppervlak dat is geperforeerd door miljoenen gaatjes met koploze pennetjes; bij het indrukken van de pennetjes ontstaan schaduwen en door de stand van de pennetjes te veranderen en het resultaat beeld voor beeld op te nemen, wordt een animatie-effect bereikt wanneer de film op normale snelheid wordt afgedraaid

Pinus echinata
Dennenboom die inheems is in het zuidoosten van Noord-Amerika. De bomen kunnen diverse vormen hebben en 30 meter hoog worden. P. echinata produceert zacht lichtgeel hout dat makkelijk te bewerken is en dat men voornamelijk gebruikt voor deuren, kozijnen, interieurversiering, speelgoed en afbouwmateriaal

Pinus pumila
Struikachtige pijnboomsoort die voorkomt in het noordoosten van Azië, met inbegrip van de Japanse eilanden

pinwheelkazak
Kazak-tapijten met een veld dat bestaat uit een patroon van 5 bij 3 rozetten en een aantal andere rozetten die zijn geplaatst binnen veelhoeken die vier gekrulde haken hebben, zodat ze op een kroonwiel lijken

pionier
Personen die als eerste een gebied betreden of zich er vestigen, daarbij de mogelijkheid openend voor bewoning van en ontwikkeling door anderen

pirouette
Houten of metalen schijven, cilinders, of komvormige aanhechtsels bevestigd onder de double reed in sommige Europese en de meeste niet-Europese dubbelriet-instrumenten, die dienst doen als een liprest. De muzikant neemt het riet in de mond en drukt de lippen tegen de pirouette

pissoir
Te gebruiken voor deels afgeschermde openbare urinoirs, die op gemakkelijk te bereiken locaties zijn geplaatst, meestal bij de trottoirrand. Te vinden in bepaalde Europese landen

piste
Wordt gebruikt voor omheinde, meestal ronde of ovale ruimten bestemd voor paardrijden

pistool voor het schijfschieten
Pistolen voor het schieten op schietschijven, tegenwoordig meestal half-automatisch met een kaliber van .22

pitchpine
Algemene benaming die verwijst naar een van de diverse kegeldragende bomen waaruit pek en terpentijn kunnen worden verkregen en die sterk harshoudend hout produceren

pithouder
Cirkelvormige of geplette eivormige hulzen die zich uitstrekken door de bodemplaat van een lamp en die de pit bevatten. Verbranding van brandstof en pit vindt plaats bovenaan de huls

pitotbuis
Instrumenten die zijn ontworpen om de relatieve snelheid van vloeistoffen te meten en die bestaan uit een smalle buis waarvan één eind naar de stroom toe is gedraaid, die is verbonden met een toestel dat de druk aangeeft

pixelatie
Het effect van een afbeelding die is vervaardigd of gereproduceerd met pixels, waardoor een hoekig of onscherp beeld resulteert

pixels
Te gebruiken voor de kleinste eenheid van elektrische weergave van door de computer gegenereerde beelden. Op een zwart-witscherm kent deze eenheid uitsluitend de positie aan of uit. Op een kleurenscherm wordt het aantal kleuren dat kan worden weergegeven, beperkt door de ‘pixeldiepte’ van het scherm, die in pixels wordt uitgedrukt; hoe hoger het aantal pixels, hoe hoger de resolutie (oplossend vermogen) van het weergegeven beeld

piccolo
Verwijst naar muziekinstrumenten die de kleinste van hun familie zijn met de hoogste toonhoogte

piccolo's
Kleine fluiten die een octaaf hoger klinken dan de gebruikelijke orkestfluiten maar dezelfde vingerzetting en hetzelfde kleppenmechaniek gebruiken

piëdestal-klok
Wordt gebruikt voor klokken die elk met hun eigen afneembare voetstuk zijn ontworpen

piek
Speren met een stalen kop met een zeer scherpe punt en soms met een haak of een punt aan de zijkant, doorgaans 5 tot 6 meter lang en met een kleine blad- of ruitvormige kop; door de infanterie gebruikt als afweermiddel tegen de cavalerie van het eind van de 15e eeuw tot halverwege de 17e eeuw

pijlpunt
Het puntige of snijdende uiteinde van een pijl

pileus
Soort kalotten, soms met een punt, die vooral door de oude Grieken en Romeinen werden gedragen en door geestelijken

Pinus parviflora
Witte pijnboomsoort die inheems is in Japan, 15-25 m hoog kan worden en meestal even breed als hoog wordt. De naaldachtige bladeren groeien in groepjes van vijf

pipet
Spits toelopend buisje om kleine hoeveelheden vloeistof met grote nauwkeurigheid op te nemen en over te brengen of af te meten