Radbout Universiteit Nijmegen - Woordenboek Organische Chemie

Categorie: Chemie, chemische- en kernindustrie > Organische chemie
Datum & Land: 15/02/2007, NL offline
Woorden: 1302

succinimide
(123-56-8)
Engelse vertaling: succinimide
Groepen: oplosmiddelen
CAS Nummer: 123-56-8
NSC Nummer: 49152
Vergelijk succinamide

substituent
Letterlijk een vervangende groep of deel. Bv. alkyl of fenyl.
Naamgeving Stamnaam + -yl. Zie -yl

suspensie
Groepen: heterogeen mengsel
Heterogeen mengsel van een vaste stof in een vloeistof: er zweven kleine vastestofdeeltjes in de vloeistof. De vloeistof is troebel.

Svante Arrhenius
1. Ontdekte dat er stoffen zijn die bij oplossen in water uiteenvallen in ionen.
2. 1859 - 1927

Swern-oxidatie
Groepen: naamreacties
Conversie van een alcohol naar een keton door oxidatie met oxalylchloride.

synthese gas
Engelse vertaling: syngas, synthesis gas
Mengsel van CO x en H 2 . Dit gas kan gebruikt worden bij de synthese van methanol en ammonium.

synthese
Totaal van reacties die nodig zijn om uit eenvoudigere moleculen waarvan de structuur bekend is complexere moleculen te maken.

tartrazine
(1934-21-0)
Engelse vertaling: tartrazine
Groepen: kleurstoffen
CAS Nummer: 1934-21-0
NSC Nummer: 4760
E-Nummer: E102


tamoxifen
(10540-29-1)
Engelse vertaling: tamoxifen, (Z)-2-[4-(1,2-diphenyl-1-butenyl)phenoxy]-N,N-dimethylethanamine
CAS Nummer: 10540-29-1
Werkzame stof uit een geneesmiddel tegen kanker. Neveneffecten zijn vermoeidheid en haaruitval. Als geneesmiddel is het door ICI op de markt gebracht als het monocitraat zout. Het droeg de naam Nolvadex.

taxol
(33069-62-4)
synoniemen: paclitaxel
Engelse vertaling: taxol
CAS Nummer: 33069-62-4
NSC Nummer: 125973
Middel in de strijd tegen kanker.

tautomeren
Engelse vertaling: tautomers
Structuurisomeren met verschillende energiën die in elkaar omgezet kunnen worden via een lage energie barriere, waarbij een atoom of atoomgroep migreert.

Tesla, Nikola
Nikola Tesla werd geboren in het voomalige Joegoslavi. Hij had een moeder die verschillende apparaten voor het huishouden en een aantal landbouwgereedschappen had uitgevonden. Tesla wist, dat een dynamo eigenlijk een omgekeerde elektromoter is. Hij wilde een beter elektromotor maken. Tot dan toe gebruikte men meestal gelijkstroom, Tesla ging het met wisselstroom proberen. Hij heeft nog een klein poosje op het laboratorium van Edison gewerkt, maar kon het niet goed met Edison vinden. Edison zag meer in de toepassing van gelijkstroom, Tesla meer in de toepassing van wisselstroom. Uiteindelijk bleek het wisselstroom-systeem van Tesla beter te werken. De uitvindingen van Tesla hebben ook de ontwikkeling van de radio sterk gestimuleerd. Een belangrijke uitvinding van Tesla was de zgn. inductie-motor. Deze motor heeft geen koolborstels nodig. Door middel van inductie, wordt in de draaiende spoel een spanning opgewekt. Hij wordt toegepast in de motor van een pick-up en een bandrecorder, omdat hij geen lawaai maakt. 1856 - 1943

tertiaire structuur
synoniemen: structuur, tertiaire
Tweede supramoleculaire eigenschap voor structuur. Hierbij gaat de secundaire structuur over in een complexere tertiaire structuur.

tertiair bicyclisch koolstofatoom
Tertiair koolstof atoom waarvan drie bindingen deel uit maken van een bicylisch systeem. Koolstof 1 en 2 uit het plaatje zijn zulke koolstof atomen.

terpyridine
(1148-79-4)
Engelse vertaling: terpyridine, 2,2:6`,2``-terpyridine
CAS Nummer: 1148-79-4
NSC Nummer: 36755


terpenen
formule: C5H8n
Engelse vertaling: terpenes
Klasse van koolwaterstofverbindingen die bestaat uit aaneengeschakelde isopreenmoleculen.

terpentine
(64742-82-1)
Engelse vertaling: hydrodesulfurized heavy naphtha, white spirits
CAS Nummer: 64742-82-1
Mengsel van verschillende organische oplosmiddelen dat gedestileerd word uit aardolie.

terpinoleen
(586-62-9)
IUPAC naam: 1-methyl-4-(1-methylethylidene)cyclohexeen
Engelse vertaling: terpinolene
CAS Nummer: 586-62-9


terpeen
Natuurlijke organische verbindingen die voorkomen in planten. Bestaat uit alleen maar isopreenblokken.

ternaire verbinding
Verbinding die bestaat uit drie verschillende atomen, zoals alcoholen, aminoalkanen en thioethers.

terfenyl
(26140-60-3)
synoniemen: p-terfenyl
IUPAC naam: 1,4-difenylbenzeen
Engelse vertaling: terphenyl
Duitse vertaling: Terphenyl
Groepen: aromaten
CAS Nummer: 26140-60-3


tereftaalzuur
(100-21-0)
IUPAC naam: 1,4-benzeendicarbonzuur
Engelse vertaling: terephtalic acid
Groepen: zuren
CAS Nummer: 100-21-0
NSC Nummer: 36973


tetrose
Groepen: monosachariden
Monosachariden die vier koolstofatomen bevatten.

tetrametylsilaan
(75-76-3)
afkorting: TMS
Engelse vertaling: tetramethyl silane
Groepen: functionele groepen
CAS Nummer: 75-76-3
NSC Nummer: 5210


tetrahydrofuran
(109-99-9)
afkorting: THF
Engelse vertaling: tetrahydrofuran
Groepen: oplosmiddelen
CAS Nummer: 109-99-9
NSC Nummer: 57858
UN Nummer: 2056
Vijfring van vier koolstofatomen en een zuurstofatoom. Vergelijk furan

tetrahydrocannabinol
(1972-08-3)
afkorting: THC
Engelse vertaling: tetrahydrocannabinol
Groepen: drugs
CAS Nummer: 1972-08-3
NSC Nummer: 134454
Werkzame bestanddeel van marijuana.

tetrafenylcyclopentadienon
(479-33-4)
afkorting: TC
Engelse vertaling: tetraphenylcyclopentadienone, tetracyclone
CAS Nummer: 479-33-4
NSC Nummer: 243761


tetrafluoretheen
(116-14-3)
afkorting: TFE
Engelse vertaling: tetrafluoroethylene
Groepen: alkenen
CAS Nummer: 116-14-3


tetraethyllood
(78-00-2)
Engelse vertaling: tetraethyl lead
Duitse vertaling: Tetraethylblei
CAS Nummer: 78-00-2
NSC Nummer: 22314
UN Nummer: 1649
Organometaal verbinding dat in benzine zat (soms nog) om een betere verbranding te krijgen.

tetraëdrisch
Groepen: ruimtelijke structuur
Een verbinding is tetraëdrisch waarneer de vier bindingen onderling een hoek maken van 109 o . De bindingen wijzen hiermee allen naar één van de vier hoekpunten van een regelmatig viervlak.

tetradecaan
(629-59-4)
structuurformule: CH3(CH2)12CH3
IUPAC naam: tetradecaan
Engelse vertaling: tetradecane
Groepen: alkanen
CAS Nummer: 629-59-4
NSC Nummer: 72440
Alkaan met 14 koolstofatomen.

tetrachloormethaan
(56-23-5)
synoniemen: tetra, tetrachloorkoolstof
Engelse vertaling: carbon tetrachloride
Duitse vertaling: Tetrachlormethan, Tetra, Tetrachlorkohlenstoff
Groepen: oplosmiddelen
CAS Nummer: 56-23-5
NSC Nummer: 97063
UN Nummer: 1846
Carcinogeen, toxische oplosmiddel.

tetrachlooretheen
(127-18-4)
synoniemen: perchloorethyleen
Engelse vertaling: perchloroethylene
Groepen: oplosmiddelen
CAS Nummer: 127-18-4
NSC Nummer: 9777
UN Nummer: 1897


testosteron
(58-22-0)
Engelse vertaling: testosterone
Duitse vertaling: Testosteron
Groepen: sterodden
CAS Nummer: 58-22-0
NSC Nummer: 9700
Mannelijke geslachtshormoon. Het speelt een rol bij de ontwikkeling van de voortplantingsorganen en de secundaire geslachtskenmerken. Door het vasthouden van N 2 stimuleert dit hormoon de protednesynthese. Zie oestradiol

thiopropionaldehyde-S-oxide
Bij het snijden van uien komen chemische stoffen vrij, die de ogen doen tranen. Thiopropionaldehyde-S-oxide is zo`n stof.

thioureum
(62-56-6)
Engelse vertaling: thiourea
CAS Nummer: 62-56-6
NSC Nummer: 5033
UN Nummer: 2810


thiol-
functionele groep: -SH
Engelse vertaling: thiol-
Groepen: functionele groepen
Verbinding met een -SH groep.

thionylchloride
(7719-09-7)
Engelse vertaling: thionyl chloride
CAS Nummer: 7719-09-7


thiofosgeen
(463-71-8)
Engelse vertaling: thiophosgene
CAS Nummer: 463-71-8


thioketonen
Engelse vertaling: thioketones
Ketonen waarvan de zuurstof vervangen is door een zwavelatoom. Vergelijk ketonen

thiofeen
(110-02-1)
synoniemen: thiofuran
Engelse vertaling: thiophene
Duitse vertaling: Thiophen
CAS Nummer: 110-02-1
NSC Nummer: 405073
UN Nummer: 2414
Vijfring van vier koolstofatomen en een zwavelatoom waarbij de twee van de drie C-C bindingen dubbel zijn.

thermotrope vloeibare kristal
Engelse vertaling: thermotropic liquid crystal
Vloeibare kristal die ontstaat onder verwarming. Vergelijk lyotrope vloeibare kristal

thermoplasten
Groepen: polymeren
Plastics die bestaat uit lange molekuulketens (polymeren) die bijeengehouden worden door vanderwaalsbindingen en soms ook waterstofbruggen. In tegenstelling tot thermoharders kennen thermoplasten een verwekingspunt. Boven deze temperatuur kan deze plastic vervormt worden, zodat ze tot draden gesponnen of tot folie geblazen kunnen worden. Vergelijk thermoharders

thermolyse
Groepen: ontledingsreacties
Ontleding van een verbinding door verhitten.

thermoharders
Groepen: polymeren
Plastics die bestaat uit een netwerk van monomeren die via atoombindingen met elkaar verbonden zijn. Tijdens het produktie proces kunnen ze daarom maar een keer `gegoten` worden, waarna het plastic niet meer vervormbaar is. Vergelijk thermoplasten

theophylline
(58-55-9)
Engelse vertaling: theophylline
CAS Nummer: 58-55-9
NSC Nummer: 2066
Komt voor in thee.

theobromine
(83-67-0)
Engelse vertaling: theobromine
CAS Nummer: 83-67-0
NSC Nummer: 5039
Komt voor in thee. Vergelijk caffeine

thymine
(65-71-4)
afkorting: T
Engelse vertaling: thymine
Duitse vertaling: Thymin
Groepen: DNA-base , pyrimidines
CAS Nummer: 65-71-4
NSC Nummer: 14705


thymol
(89-83-8)
Engelse vertaling: thymol
CAS Nummer: 89-83-8
NSC Nummer: 49142


Tiffenenau-Deyanov-reactie
Groepen: naamreacties
Conversie van een 1,2-aminohydroxy-verbinding in een keton waarbij een omlegging plaatsvindt. Een diazoniumverbinding is een intermediair. Als de verbinding een ringstructuur heeft, kan er ringvergroting en -verkleining optreden.

Tosyl-groep
afkorting: Ts
Groepen: functionele groepen


tolueen
(108-88-3)
IUPAC naam: methylbenzeen
Engelse vertaling: toluene
Duitse vertaling: Toluol
Groepen: oplosmiddelen
CAS Nummer: 108-88-3
NSC Nummer: 406333
UN Nummer: 1294
Tolueen wordt veel als oplosmiddel gebruikt als vervanger voor het veel giftigere benzeen. Het is grondstof voor TNT en benzeencarbonzuur. Zelf wordt het bereidt uit methylcyclohexaan via dehydrogenereren onder hoge druk en bij hoge temperatuur in aanwezigheid van een katalysator. Als katalysator kan gebruikt worden: molybdeenoxides en aluminium. Tolueen werd oorspronkelijk gewonnen uit de hars van de Zuidamerikaanse Toluiferabalsamum boom.

toxisch equivalent
afkorting: TEQ
Engelse vertaling: toxic equivalent
Maat voor de bijdrage van een verbinding aan de toxiciteit van het mengsel van vergelijkbare stoffen waar de verbinding deel van uit maakt. Vaak wordt dioxine als referentie gebruikt.

Troger`s base
(529-81-7)
Engelse vertaling: Troeger`s Base
CAS Nummer: 529-81-7
NSC Nummer: 68211


tritylbromide
(596-43-0)
IUPAC naam: trifenylbroommethaan
Engelse vertaling: trityl bromide, triphenylmethyl bromide, triphenylbromomethane
CAS Nummer: 596-43-0
NSC Nummer: 66464


tritylchloride
(76-83-5)
IUPAC naam: trifenylchloormethaan
Engelse vertaling: trityl chloride, triphenylmethyl chloride, triphenylchloromethane
CAS Nummer: 76-83-5
NSC Nummer: 435


tristearine
(555-43-1)
Engelse vertaling: tristearine
Groepen: triglyceriden , lipiden
CAS Nummer: 555-43-1
Drievoudige ester van glycerol en stearinezuur.

triose
Groepen: monosachariden
Monosachariden met drie koolstofatomen.

trioledne
Engelse vertaling: triolein
Groepen: glyceriden
Glyceride met drie oliezuur vetzuren.

triol
Groepen: suikerchemie
Een verbinding die drie hydroxylgroepen bevat.
Voorbeeld glycerol

trinitrotolueen
(118-96-7)
afkorting: TNT
Engelse vertaling: trinitrotoluene
Groepen: explosieven
CAS Nummer: 118-96-7
NSC Nummer: 36949
UN Nummer: 0209
De toepassing van TNT is ontdekt in 1863.

trinitrobenzeen
(99-35-4)
Engelse vertaling: trinitrobenzene
CAS Nummer: 99-35-4
NSC Nummer: 36931


trimyristine
(555-45-3)
IUPAC naam: tritetradecanoylglycerol
Engelse vertaling: trimysterin, tritetradecanoylglycerol
Groepen: vetten
CAS Nummer: 555-45-3
NSC Nummer: 4062


trimetylsilyl-
Engelse vertaling: trimethylsilyl
Groepen: functionele groepen
Trimethylsilyl-groep. Zie TMS

trimethylsilylchloride
(75-77-4)
Engelse vertaling: Chlorotrimethylsilane
CAS Nummer: 75-77-4
NSC Nummer: 15750
UN Nummer: 1298


trimethylamine
(75-50-3)
Engelse vertaling: trimethylamine
CAS Nummer: 75-50-3
UN Nummer: 1083
Ruikt naar rottende vis.

triglyceriden
Groepen: glyceriden
Ester van glycerol met drie carbonzuren.

trifenylmethanol
(76-84-6)
synoniemen: trifenylcarbinol
IUPAC naam: trifenylmethanol
Engelse vertaling: triphenylmethanol, triphenylcarbinol
CAS Nummer: 76-84-6
NSC Nummer: 4050


trifenylfosfine
(603-35-0)
Engelse vertaling: triphenyl phosphine
CAS Nummer: 603-35-0
NSC Nummer: 215203


triethylfosfonoacetaat
(867-13-0)
Engelse vertaling: triethyl phosphonoacetate
CAS Nummer: 867-13-0
NSC Nummer: 16128


triethyleenglycol
(112-27-6)
Engelse vertaling: triethylene glycol
CAS Nummer: 112-27-6
NSC Nummer: 60758


triethoxyfosfine
(122-52-1)
Engelse vertaling: triethoxyphosphine
CAS Nummer: 122-52-1
NSC Nummer: 5284
UN Nummer: 2323


triethylamine
(121-44-8)
afkorting: TEA, TEN, TETN
Engelse vertaling: triethyl amine
Groepen: oplosmiddelen
CAS Nummer: 121-44-8
UN Nummer: 1296


tridecaan
(629-50-5)
structuurformule: CH3(CH2)11CH3
IUPAC naam: tridecaan
Engelse vertaling: tridecane
Groepen: alkanen
CAS Nummer: 629-50-5
NSC Nummer: 66205
Alkaan met 13 koolstofatomen.

triclosan
(3380-34-5)
Engelse vertaling: triclosan
CAS Nummer: 3380-34-5


trichlooretheen
(79-01-6)
IUPAC naam: trichlooretheen
afkorting: tri
CAS Nummer: 79-01-6
UN Nummer: 1710


trichloorfenol
(25167-82-2)
Engelse vertaling: trichlorophenol
Groepen: polychloorfenolen
CAS Nummer: 25167-82-2


trichloorazijnzuur
(76-03-9)
afkorting: TCA
Engelse vertaling: trichloroacetic acid
Groepen: zuren
CAS Nummer: 76-03-9
NSC Nummer: 215204
Doordat de chlooratomen de negatieve lading van de zuurgroep beter stabiliseren dan waterstofatomen, is deze verbinding zuurder dan azijnzuur zelf. Zie azijnzuur

tributyltin
(688-73-3)
afkorting: TBT
Engelse vertaling: tributylstannane
Groepen: organometalen
CAS Nummer: 688-73-3
Bestreidingsmiddel tegen algen, zeepokken en slakken dat gebruik wordt in verf voor rompen voor boten. Het is echter zeer schadelijk voor het zeemilieu en heeft geleid tot het uitsterven van wulken in de Waddenzee.

triazine
(290-87-9)
IUPAC naam: 1,3,5-triazine
Engelse vertaling: triazine
CAS Nummer: 290-87-9
NSC Nummer: 56189


treonine
(72-19-5)
IUPAC naam: 2-amino-3-hydroxybutaanzuur
afkorting: Thr, T
Engelse vertaling: threonine
Duitse vertaling: Threonin
Groepen: aminozuren
CAS Nummer: 72-19-5
NSC Nummer: 46701
Aminozuur.

trans-2-buteen
(624-64-6)
synoniemen: (E)-2-buteen
Engelse vertaling: trans-2-butene, (E)-2-butene
Groepen: 2buteen
CAS Nummer: 624-64-6
UN Nummer: 1012
Vergelijk cis2buteen

trans-1,2-dichloorcyclopropaan
Rechts staan de twee stereoisomeren van trans-1,2-dichloorcyclopropaan. Ze zijn elkaars spiegelbeeld en bovendien niet door draaien over elkaar heen te leggen.

trans-
Groepen: cis-trans-isomerie
Sterische configuratie van chemische groepen die optreedt bij alkenen en cyclische verbindingen.
Voorbeeld Fumaarzuur heeft de trans-configuratie van buteendizuur.

tryptofaan
(73-22-3)
afkorting: Trp, W
Engelse vertaling: tryptophane
Duitse vertaling: Tryptophan
Groepen: aminozuren
CAS Nummer: 73-22-3
NSC Nummer: 13119
Aminozuur.

Tsuchihashi-synthese
Groepen: naamreacties
Synthese van een keton vanuit thioacetonoxymethaan.

twist-conformatie
Groepen: stereochemie , conformatie
Een van de drie conformaties van een zesring, waarbij de bindingen normale lengtes en hoeken hebben. Vergelijk stoel-conformatie , boot-conformatie

twaron
synthese van twaron
synoniemen: polyfenyleen terefthaalzuur
afkorting: PPTA
Engelse vertaling: twaron, polyphenylene terephtaramide
Groepen: vezels , polymeren
Polymeer van afwisselend een 1,4-daminobenzeen en 1,4-benzeendicarbonzuur.

type-isomerie
Groepen: isomerie
Isomerie, waarbij de isomeren verschillen in functionaliteit. Bijvoorbeeld ethanol en methoxymethaan. Zie Structuurisomerie Vergelijk Plaatsingsisomerie , Ketenisomerie

tyrosine
(60-18-4)
afkorting: Tyr, Y
Duitse vertaling: Tyrosin
Groepen: aminozuren
CAS Nummer: 60-18-4
NSC Nummer: 82624
Aminozuur.

uitsluitprincipe
synoniemen: Pauli-verbod
Engelse vertaling: Pauli exclusion principle
Wet die stelt dat slechts twee elektronen een atomair orbitaal kunnen bezetten en deze twee elektronen een tegengestelde spin moeten hebben.

Ullmann-koppeling
Groepen: naamreacties
Koppeling van twee aryl-halides met koper of koperoxide.

undecaan
(1120-21-4)
structuurformule: CH3(CH2)9CH3
Engelse vertaling: undecane
Groepen: alkanen
CAS Nummer: 1120-21-4
NSC Nummer: 66159
Alkaan met 11 koolstofatomen.

urocaanzuur
(104-98-3)
Engelse vertaling: urocanic acid
CAS Nummer: 104-98-3
NSC Nummer: 66357
E-urocaanzuur

ureum
(57-13-6)
synoniemen: carbamide
IUPAC naam: diaminomethanal
Engelse vertaling: urea
Duitse vertaling: Harnstoff
CAS Nummer: 57-13-6
NSC Nummer: 34375
Eindprodukt van het metabolisme van veel dieren en ook de mens. Het is in 1773 ontdekt door H.M. Rouelle.

urethanen
IUPAC naam: urethanen
Esters van carbamidezuur.

urethaan
(51-79-6)
CAS Nummer: 51-79-6
NSC Nummer: 746


uracil
(66-22-8)
afkorting: U
Engelse vertaling: uracil
Duitse vertaling: Uracil
Groepen: DNA-base , pyrimidines
CAS Nummer: 66-22-8
NSC Nummer: 3970


vanilline
(121-33-5)
IUPAC naam: 4-Hydroxy-3-methoxybenzaldehyde
Engelse vertaling: vanillin
Groepen: smaakstoffen , geurstoffen , aldehyden
CAS Nummer: 121-33-5
NSC Nummer: 403658
Smaakt en ruikt naar vanille. Sterke dranken die op eiken vaten om smaak gebracht worden, bevatten vanilline.

vanderwaalskrachten
De krachten die de intermoleculaire vanderwaalsbinding tot stand brengen. De energie in zulke bindingen is meestal kleiner 1 J per mol.