DBNL - Encyclopaedie van Nederlandsch West-Indië

Categorie: Geschiedenis en volkskunde > Nederlands West-Indië, 1914
Datum & Land: 22/12/2007, NL
Woorden: 4409

Macamba
Let op: Spelling van 1914 pap. Scheldnaam voor volbloed Hollanders; beteekent modderpoot of moddervoet.

Macambie
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie ELOPS.

Machaonia ottonis
Let op: Spelling van 1914 Urb. Fam. Rubiaceae. Paaloe di heeroe, ben. e. Boom of heester met naar top en basis scherp toeloopende, tot 4 cm. lange bladeren; de bloemen staan in sterk samengestelde, pluimvormige bloeiwijzen en hebben een zachtbehaard vruchtbeginsel; de plant heeft scherpe doornachtige takken.

Machinisten-cursus
Let op: Spelling van 1914 Van ouds bestond op de werkplaatsen van het Dep. der Koloniale Vaartuigen te Paramaribo de gelegenheid om een praktische opleiding tot machinist te verkrijgen. In 1897 werd er een meer stelselmatige opleiding in het leven geroepen. Op 1 Maart van dat jaar werd de cursus tot opleiding van machinist-leerlingen geopend met 5 leerlingen. Volgens het ni…

Macht
Let op: Spelling van 1914 In den slaventijd de gebruikelijke term voor de slavenbevolking op een plantage in de verbinding ‘slavenmacht’ of ‘negermacht.’

Mackay (mr. Aenaes baron)
Let op: Spelling van 1914 Zie MINISTERIE VAN KOLONIËN.

Macrolobium acaciaefolium
Let op: Spelling van 1914 Bth. Fam. Leguminosae. Bosch-tamarinde, sur. Een boom die in bladvorm sterk aan de tamarinde doet denken, doch geen eetbare vruchten heeft. Het hout is een bijzonder mooi, maar niet veel gebruikt meubelhout, geel met bruine vlammen.

Madam polan
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie CLERODENDON FRAGRANS.

Madapolam
Let op: Spelling van 1914 Katoenen stof onder dezen naam in vroeger jaren in Suriname veel ingevoerd. De naam is afkomstig van het in 1789 tijdens een cycloon door een vloedgolf weggespoelde industriedorp Madapolam in het presidentschap Madras, Britsch-Indië. Het dorp is verdwenen, de naam van de stof heeft zich gehandhaafd.

Madoengoe
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie FILARIOSIS.

Magdalena
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie ISOCARPHA.

Mahagony
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie SWIETENIA.

Maho
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie HIBISEUS TILIACCUS. bov. e. Zie DAPHNOPSIS.

Mahoebaari
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie PISONIA BONAIRENSIS.

Mahok
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie SWIETENIA.

Mahonie
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie SWIETENIA.

Mahony (Johan)
Let op: Spelling van 1914 Zie GOUVERNEURS.

Maidenapple
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie MOMORDICA.

Maidenhair
Let op: Spelling van 1914 sur. en bov. e. Zie ADIANTUM.

Maïs
Let op: Spelling van 1914 Karoe, n.e. Koren of Turksch koren, sur. Marisi, arow. Maisji grandi, ben. e. Maïs, bov. e. De maïs (Zea Maïs L. Fram. Gramineae, vermoedelijk uit Mexico afkomstig) een meer dan manshoog gras met eenslachtige bloemen, waarvan de vrouwelijke bloeiwijze een kolf, de mannelijke een samengestelde pluim is, wordt in Suriname alleen voor inlandsch gebrui…

Maisji grandi
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie MAÏS.

Maisji grandi sjimaron
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie COMMELINA VIRGINICA.

Maisji raaboe
Let op: Spelling van 1914 ar. Zie ANDROPOGON SORGHUM en MAÏS. ben. e. Zie LIPPIA REPTANS.

Maisji sjeete simán
Let op: Spelling van 1914 ar. Zie ANDROPOGON SORGHUM en MAÏS.

Maisji sjikitoe
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie ANDROPOGON SORGHUM.

Maisji totalieka
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie PANICUM VELUTINOSUM. [p. 458]

Makà
Let op: Spelling van 1914 n.e. Beteekent stekel; algemeene aanduiding van planten en dieren met stekels: brantimakà, pramakà, makà-aratta, makà-sneki, enz.

Makà-aratta
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CAVIA.

Makà-fisi
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CURIMATUS SPILURUS.

Makà-kraroen
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie AMARANTUS SPINOSUS.

Makà-sneki
Let op: Spelling van 1914 n.e. Ook kapassi-sneki genoemd. Zie LACHESIS.

Makà-sriba
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie POECILURICHTHYS.

Makka pruim
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie SPONDIAS PURPUREA.

Makkaroen
Let op: Spelling van 1914 Zie BONKJES.

Makoe
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie DIPTERA.

Makoeraa
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie ABRUS.

Makot of Makoeto
Let op: Spelling van 1914 pap. Manden, op Curaçao gevlochten van de in tweeën gespleten dunne twijgen van den kalebasboom (Crescentia); van mindere kwaliteit zijn die van tamarinde- en van manggletwijgen. In Suriname wordt het woord - dat van Indiaanschen oorsprong is - in den vorm van het verkleinwoord gebruikt; men spreekt van een sigaren-makotje = sigaren-koker. Zie ook …

Makreel
Let op: Spelling van 1914 Zie THUNNUS.

Malachra alceifolia
Let op: Spelling van 1914 Jacq. Fam. Malvaceae. Giambo sjimarón, ben. e. Rechtop groeiende plant met zwak drielobbige bladeren met drie hoofdnerven; de voet van het blad is zeer breed, tot 5 cm. terwijl de lengte van het blad dikwijls minder is; de bloemen staan in dichte, lang gesteelde, zeer ineengedrongen bloeiwijzen, voorzien van schutbladen; de kelkbladen zijn scherp b…

Malachra capitata
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Malvaceae. Wilde okro, sur. Een halfheester met stekelig-behaarden stengel en bladeren, en witte bloemen. De plant levert een uitstekende met jute overeenkomende vezelstof, doch de kultuur is moeilijk.

Malaria
Let op: Spelling van 1914 MOERASKOORTS, PALUDISME. Van de oudste tijden af hebben de zoogenaamde moeras- of periodieke koortsen de aandacht bezig gehouden van ontelbare onderzoekers, die de meest uiteenloopende theorieën voor haar ontstaan hebben verkondigd. De meest verspreide meening was dat vergiftige uitwasemingen van moerassen de oorzaak waren. In 1880 publiceerde Lave…

Malaria-muskiet
Let op: Spelling van 1914 Zie ANOPHELES.

Malefijt (Jan Hendrik de Waal)
Let op: Spelling van 1914 Zie MINISTERIE VAN KOLONIËN.

Malinkers
Let op: Spelling van 1914 sur. Van het Fransche malingre. In den slaventijd negers op de plantages, die door ouderdom of gebreken niet in staat waren te werken, of slechts lichten arbeid konden verrichten.

Malohie
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie ANDROPOGON SCHOENANTHUS.

Maloieda
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie SOLANUM NIGRUM.

Malpighia angustifolia
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Malpighiaceae. Bastard cherry, bov. e. Boom of heester met smalle, lijnvormige bladeren, aan de achterzijde van plat aanliggende, in het midden bevestigde haren voorzien.

Malpighia glabra
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Malpighiaceae. Sjimaroekoe, ben. e. Boom met tot 2,5 cm. breede, naar den top zeer spits toeloopende tegenovergestelde bladeren, en bloemen in korte schermvormige bloeiwijzen.

Malpighia punicifolia
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Malpighiaceae. Geribde kers, sur. Moontji-moontji-keersi, n.e. Sjimaroekoe maatsjoe, ben. e. Cherry, bov. e. Kleine boom met spatelvormige, aan den top afgeronde bladeren, die aan kortloten staan. De roode, eetbare vruchten hebben de grootte van de Europeesche kers, maar het vruchtvleesch vertoont van buiten een aantal ondiepe, overlangsche…

Malva
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie WALTHERIA.

Mama-foe-gron
Let op: Spelling van 1914 n.e. In het negerbijgeloof de beschermgodin van een plantage, het erf, in het algemeen een plek gronds.

Mamiara-tétéi
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie DOLIOCARPUS.

Mamió
Let op: Spelling van 1914 n.e. en sur. Lapjes van allerlei kleur en patroon aan elkander genaaid, tot een ‘bedelaarsdeken’.

Mammalia
Let op: Spelling van 1914 De Zoogdieren of Mammalia vormen een duidelijk omschreven Klasse van zgn. Gewervelde Dieren. Toch bieden de talrijke vertegenwoordigers oneindige verscheidenheid, zoowel in levenswijze als in maaksel en uiterlijk of in trap van ontwikkeling. Wel leven de meeste op het land, maar talrijke soorten verkiezen een verblijf in het water, al moeten zij oo…

Mammea americana
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Guttiferae. [p. 462] Mammi, sur., n.e. en bov. e. Mamaja, arow. Mammeia, ben. e. Een groote boom met dikke, leerachtige glimmende, kort gesteelde, naar den voet wigvormig toeloopende bladeren tot 15 cm. lang. De bladeren hebben een groot aantal evenwijdige zijnerven, die bijna loodrecht op de hoofdnerf staan. Uit de groote, witte, welrieken…

Mammeia
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie MAMMEA.

Mammi
Let op: Spelling van 1914 sur., n.e. en bov. e. Zie MAMMEA.

Mammootika
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie MOMORDICA.

Mampa
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie AMBELANIA.

Mampira
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie DIPTERA.

Mampoerietoe
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie POROPHYLLUM.

Man
Let op: Spelling van 1914 n.e. In plantennamen gebruikt, als manbarklak, man-letterhout, enz., in tegenstelling van oeman (vrouwelijke) barklak, oeman-letterhout, enz. De onderscheiding houdt slechts in enkele gevallen, zooals bij de papaja (zie CARICA) verband met het geslacht der bloem…

Man aneisi wiwiri
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie PIPER.

Man jack
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie CORDIA SULCATA.

Man of war bush
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie CAPPARIS CYNOPHALLOPHORA.

Man-barklak
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie ESCHWEILERA LONGIPES.

Man-baäna
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie BANAAN.

Man-better-man
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie ACHYRANTHES.

Man-bita
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie PHYLLANTHUS ORBICULATUS.

Man-dron
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie MUZIEK-INSTRUMENTEN.

Man-gras
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie ELEUSINE.

Man-letterhout
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie BROSIMUM.

Manakin
Let op: Spelling van 1914 Zie PIPRIDAE.

Manari
Let op: Spelling van 1914 arow., kar. en n.e. Vierkante zeef van warimbo (Ischnosiphon) gevlochten, gewoonlijk van Indiaansch maaksel, in de kolonie algemeen gebruikt.

Manatus
Let op: Spelling van 1914 Dit geslacht behoort tot de Orde der Sirenia (zie MAMMALIA). De Amerikaansche Zeekoe, M. americanus (= M. latirostris). kar. Jaroa of Jalawa, arow. Kojoemoloe, fr. Lamantin, is in Suriname niet zeldzaam. Hij bereikt een grootte van meer dan 3 meter. Kop breed, s…

Mandevilla scabra
Let op: Spelling van 1914 K. Sch. Fam. Apocynaceae. Mirki-tétéi, n.e. Een liaan met gele bloemen, die een wit melksap bevat.

Mangel
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie CONOCARPUS.

Mangel blanko
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie AVICENNIA en CONOCARPUS.

Mangel di sabaana
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie COCCOLOBA DIVERSIFOLIA. cur. Zie TRIPLARIS CORIACEA.

Mangel tán
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie RHIZOPHORA.

Mangeniel tree
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie HIPPOMANE.

Manggo
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie MANGIFERA.

Mangifera indica
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Anacardiaceae. Manje, sur. Manja, n.e. Manggo, ben. e. Mangotree, bov. e. Groote, uit Oost-Indië afkomstige, boom met langwerpige, dikke, leerachtige bladeren, die tot 2 dm. lang en 6 cm. breed zijn en aan de einden der takken dicht op elkaar staan. De bloemen zijn in pluimvormige bloeiwijzen geplaatst. De vrucht bevat een oranjegeel vrucht…

Mango tree
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie MANGIFERA.

Mangro
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie RHIZOPHORA. Mangro heet in Suriname ook het voorland der plantages in de benedenlanden, dat buiten den voordam gelegen is en dat gewoonlijk met deze boomen begroeid is. Ook Conocarpus erecta Jacq. en Laguncularia racemosa Gärtn. f., beide behoorende tot…

Mangrove
Let op: Spelling van 1914 Zie PLANTENGROEI.

Manhage
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie CORDIA SEBESTENA.

Mani
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie SYMPHONIA.

Manicaria saccifera
Let op: Spelling van 1914 Gaertn. Fam. Palmae. Troeli, sur. en n.e. Timiti, arow. Een lage palm met groote, weinig ingesneden bladeren. De plant komt vooral aan de benedenrivieren voor; de bladeren zijn een uitstekende dakbedekking en duren 5 jaar. De gedroogde middennerf wordt door de Indianen (Waraus) gebruikt om door wrijving vuur te maken.

Manihot carthaginensis
Let op: Spelling van 1914 Müller. Fam. Euphorbiaceae. Bittere kassave, Cassave di moondi, Marihoeri, Yucca amara, ben. e. Heester met driedeelige bladeren, waarvan de lobben aan den voet smaller zijn dan aan den top. Zie verder onder AARDVRUCHTEN.

Manihot glaziovii
Let op: Spelling van 1914 Müll. Zie PLANTAGE-RUBBER.

Manihot palmata
Let op: Spelling van 1914 var. Aipi Muller arg. Fam. Euphorbiaceae. Zoete kassave, sur. Switi kassaba, n.e. Boesoeli, arow. Zie verder onder AARDVRUCHTEN.

Manihot utilissima
Let op: Spelling van 1914 Pohl. Fam. Euphorbiaceae. Bittere kassave, sur. Aleba of Alepa, kar. Kassaba, n.e. Cassave, bov. e. Amerikaansche cultuurplant, thans in alle tropische landen verspreid. Heester. Onderscheidt zich van M. Carthaginensis door de meerlobbige bladeren. Zie verder onder …

Manja
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie MANGIFERA.

Manje
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie MANGIFERA.

Mankeman seeboe
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie TEPHROSIA CINEREA.

Manoa
Let op: Spelling van 1914 Zie ELDORADO.

Manoeweerie
Let op: Spelling van 1914 cur. Zie AMOREUXIA.

Mantéca frescoe
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie BOTER.

Manumissie
Let op: Spelling van 1914 de vrijgeving van slaven, dagteekent vermoedelijk reeds van het begin der slavernij in de W.I. Koloniën. In 1733 werd in Suriname voor de gemanumitteerden een reglement vastgesteld, waarbij zij gelast werden ‘geene de minste stoutheid, moedwil of eenige feitelijkheden aan eenige Blanken te doen, noch gedoogen, dat die door Slaaven word gedaan, maar…