DBNL - Encyclopaedie van Nederlandsch West-Indië

Categorie: Geschiedenis en volkskunde > Nederlands West-Indië, 1914
Datum & Land: 22/12/2007, NL
Woorden: 4409

Ojada
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie BOOZE OOG. Tot aanvulling van het artikel zij hier aangeteekend dat op Curaçao de hulp van den obiaman (zie OBIA) wordt ingeroepen om zich voor het booze oog te vrij…

Ojana
Let op: Spelling van 1914 Zie BOVENL. INDIANEN.

Ojarikoelé
Let op: Spelling van 1914 Zie BOVENL. INDIANEN.

Ojeda (Alfonso de)
Let op: Spelling van 1914 geb. 1470 in Cuenca (in Nueva Castilla, Spanje) overleden 1513, een tochtgenoot van Columbus, ontdekte, met Amerigo Vespucci, in 1499 Guiana.

Oker parkiet
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie PSITTACIDAE.

Oko
Let op: Spelling van 1914 n.e. Drank van rijpe bananen of kassavebrood bereid; soms ook van het vruchtvleesch van Astrocaryum segregatum (zie aldaar).

Okomajana
Let op: Spelling van 1914 Zie BOVENL. INDIANEN.

Okro
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie HIBISCUS ESCULENTUS.

Okro-prakiki
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie PSITTACIDAE.

Okvees
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie LACHNOLAIMUS.

Old man's beard
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie TILLANDSIA RECURVATA en T. USNEOIDES.

Old wife
Let op: Spelling van 1914 st. eust. Zie BALISTES en SCARUS.

Oldenlandia corymbosa
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Rubiaceae. Atita-wiwiri, n.e. Een kleine kruidachtige plant met witte bloemen, gebruikt als geneesmiddel.

Oleander
Let op: Spelling van 1914 sur. en bov. e. Zie NERIUM.

Olieba
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie BONTIA en CAPPARIS JAMAICENSIS.

Olieba maatsjoe
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie CAPPARIS BREYNIA.

Oliën en vetten
Let op: Spelling van 1914 Hoewel er in Suriname onderscheidene olie-houdende gewassen voorkomen, wordt er, behalve in het district Coronie uit de kokosnoot (zie aldaar) weinig werk gemaakt van oliebereiding. De kokospalm is de eenige olie-leverende plant die gekweekt wordt. Voor eigen gebruik bereiden Indianen en Boschnegers spijs-olie uit het vruchtvleesch van den awarapal…

Oliepalm
Let op: Spelling van 1914 Zie ELAEIS.

Olifantsbeenen
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie FILARIOSIS.

Oligoplites saurus
Let op: Spelling van 1914 (Bl. & Schn.) J. & G., Leather Jack, st. eust. Fam. Carangidae. Zeevisch. Verspreiding: beide kusten van tropisch Amerika, zeer algemeen in West-Indië. De eerste rugvin bestaat uit vijf korte stekels. De tweede rugvin en de aarsvin lang, hun laatste stralen penseelvormig; er zijn twee stekels bij het begin der aarsvin. De staartvin sterk gevorkt. D…

Olijana
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie NERIUM.

Olijfi
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie BONTIA.

Olisiana
Let op: Spelling van 1914 Zie BOVENL. INDIANEN.

Olitoe
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie MYCTEROPERCA.

Onderbosschen
Let op: Spelling van 1914 Surinaamsche plantersterm. Het wegruimen van het kreupelhout, lianen, enz. ten einde het vellen van het bosch of de kapoeweri (zie aldaar) te vergemakkelijken.

Onderwijs
Let op: Spelling van 1914 A. Suriname.: Art. XXIX van het Octroy der West-Indische Compagnie (1682) gaf aan Gouverneur en Raad de bevoegdheid om, op approbatie van Bewindhebberen, te stellen ‘eenige kleijne en modique lasten, tot verval van de noodige kosten van de voorz. respective collegien van Raden ende Regters, mitsgaders tot onderhoudt van Kercken-dienst, Schoolmeeste…

Onderzoekingstochten en onderzoek
Let op: Spelling van 1914 A. Suriname.: De oudste kolonisten bekommerden zich weinig om het achterland der volkplanting. Behalve de expeditie door Van Aerssen in 1687 uitgezonden om het Dorado op te sporen - zie GOUDINDUSTRIE, blz. 311 - en de problematieke tochten in 1718 naar de Parima…

Onteigening
Let op: Spelling van 1914 De wetgeving der koloniën Suriname en Curaçao spreekt van onteigening - gelijk die van het moederland - indien aan een bepaald iemand in afwijking van het gemeene, d.i. voor allen geldende, recht diens eigendom wordt ontnomen. De regeerings-reglementen van Curaçao en Suriname (resp. in art. 139 en 118) bepalen, als in Nederland de grondwet, dat ald…

Onweersteenen
Let op: Spelling van 1914 Zie AMULETTEN en OUDHEDEN I.

Ooievaars
Let op: Spelling van 1914 Zie CICONIIDAE.

Oorworm
Let op: Spelling van 1914 Zie DERMATOPTERA.

Oost en West
Let op: Spelling van 1914 Deze in den Haag gevestigde vereeniging werd op initiatief van mevrouw N. van Zuylen-Tromp in April 1899 opgericht. De eerste statuten werden goedgekeurd bij K.B. van 12 Sept. 1899 no. 43. Het doel der vereeniging is: den band tusschen Nederland en zijne bezittingen en koloniën in Oost- en West-Indië voortdurend te versterken, en het bevorderen, zo…

Operculina ventricosa
Let op: Spelling van 1914 Peter. Fam. Convolvulaceae. Hoofdpijnblad, bov. e. Slingerplant met diep-hartvormige bladeren met spitsen top; de bloemkroon tot 8 cm. lang, trechtervormig en de kelkbladen eenigszins perkamentachtig tot 3 cm. lang.

Opété
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CATHARTIDAE en WINTI.

Ophidia
Let op: Spelling van 1914 SLANGEN. Orde van de Sub-Klasse der Sauria, tot welke sub-klasse ook de orde der Lacertilia behoort. De slangen onderscheiden zich van de hagedissen of Lacertieia doordat bij de slangen de rechter- en de linkertak van de onderkaak niet onderling zijn vergroeid, …

Opisthocomus hoazin
Let op: Spelling van 1914 Hoatzin, een in het binnenland van Suriname voorkomende vogel, die uiterlijk doet denken, aan een toerako (Musophaga, de Afrikaansche bananenvreter) doch wiens inwendige bouw het meest tot dien van de hoenders nadert. De ontwikkelingsgeschiedenis van dezen vogel duidt in vele punten op een primitieven toestand. Eigenaardig is de onaangename lucht, …

Opisthonema oglinum
Let op: Spelling van 1914 (Le S.) J. & E. Sprat, st. eust. Fam. Clupeidae. Haringen. Atlantische kusten van Amerika. De rugvin begint meer naar voren dan de buikvinnen, met de laatste straal zeer verlengd. De kleur is van boven blauwachtig, van onderen zilverachtig; er is een onduidelijke schouderplek; ieder rugschub heeft een donkere plek, die lengte-strepen vormen. Deze v…

Opium
Let op: Spelling van 1914 Het ingedikte sap der onrijpe zaaddoozen van den papaver of slaapbol (Papaver somniferum L, fam. Papaveraceae) wordt in Suriname gebruikt door de aldaar wonende Chineezen en Javanen. Het gebruik onder de creolenbevolking is gering, onder [p. 539] de Chineezen schijnt het dalende, onder de Javanen stijgende te zijn. De verordening van 17 Febr. 1908 …

Oplismenus setarius
Let op: Spelling van 1914 R. et Sch. Fam. Gramineae. Running mountain grass, bov. e. Kruipend gras, waarvan de bloeiwijze bestaat uit bundels aartjes (voorzien van duidelijke kafnaalden), die op afstanden van 2-0,5 c.m. geplaatst zijn langs de hoofdas; komt vooral voor in de hoogere gedeelten van de eilanden.

Opperbestuur
Let op: Spelling van 1914 Vóór de Grondwetswijziging van 1848 had de Koning ‘bij uitsluiting’ het Opperbestuur der koloniën en bezittingen van het Rijk in andere werelddeelen. Sedert zijn echter de woorden ‘bij uitsluiting’ komen te vervallen en moeten sommige onderwerpen, de koloniën en bezittingen betreffende, door den Koning worden geregeld in overeenstemming met de Volk…

Opperdistrict nickerie
Let op: Spelling van 1914 Zie CORONIE.

Opperhoutvester
Let op: Spelling van 1914 Zie COMMISSARIS DER GEMEENE WEIDEN.

Opuntia
Let op: Spelling van 1914 Fam. Cactaceae. Van dit plantengeslacht komen op de Beneden w. eilanden voor: Opuntia curassavica Mill (Kaaka di poesji en Kaliber en O. tunoides Britton et Rose (Juffrouw, Frikampeeuw, Sjangran, Toena en Toena spanjool). De tweede genoemde is de meest gewone plant van Curaçao, ja eene der voornaamste, die het karakter van het landschap bepalen. Zi…

Oranjestad
Let op: Spelling van 1914 Zie ARUBA en ST. EUSTATIUS.

Orchideeën
Let op: Spelling van 1914 Zie EPYPHYTEN.

Orchids purslane
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie PEPEROMIA GLABELLA.

Ordonnateur
Let op: Spelling van 1914 Zie COMPTABELEN, COMPTABILITEIT.

Oreala
Let op: Spelling van 1914 Een Indianen-vestiging aan den benedenloop van de Corantijn, op den linkeroever, dus in Berbice gelegen. Over de formatie van den bodem en de beteekenis van den naam zie men onder AARDKUNDE, blz. 8. Zooals in het artikel GRENZEN VAN SURINAME is medegedeeld, blee…

Orebian jessamine
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie JASMINUM UNDULATUM.

Oreegana
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie CORDIA GLOBOSA.

Orenga
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie MORINGA.

Oreodoxa regia
Let op: Spelling van 1914 H.B.K. Fam. Palmae. Koningspalm, Palmiet. Een zeer veel aangeplante ook als straatboom bekende palm, die zeer hoog wordt. Het bovenste jonge deel wordt in azijn ingemaakt en als palmkool of kabbes gebruikt. Zie verder GROENTEN.

Orkanen
Let op: Spelling van 1914 Zie CYCLONEN.

Orlean
Let op: Spelling van 1914 Zie BIXA.

Ornamentiek
Let op: Spelling van 1914 Zie BENEDENL. INDIANEN, blz. 107 en BOSCHNEGERS, blz. 161.

Orthoptera
Let op: Spelling van 1914 eene orde der insecten, waartoe kakkerlakken, sprinkhanen en hunne verwanten behooren. Zij hebben krachtig ontwikkelde, bijtende monddeelen, draadvormige, meestal lange sprieten en vier vleugels, waarvan de voorste lederachtig zijn en niet worden geplooid, terwijl de veel breedere achterste vliezig zijn en waaiervormig kunnen worden opgevouwen. De …

Ostagiers
Let op: Spelling van 1914 Zie BOSCHNEGERS, blz. 153. Volgens een mededeeling van J.W.S. van Eyck in een artikel, getiteld Beschouwing van den tegenw. staat, zeden en gewoonten van de Saramaccaner bevredigde boschnegers (Surinaamsche Almanak voor 1830, blz. 267) moesten deze gijzelaars ui…

Otaheite
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie THESPESIA.

Otaheite broodboom
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie ARTOCARPUS INCISA.

Otrabanda
Let op: Spelling van 1914 Zie WILLEMSTAD.

Otters
Let op: Spelling van 1914 Zie LUTRA.

Oude kolonie
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie NIEUWE KOLONIE.

Oudheden
Let op: Spelling van 1914 I. Suriname.: De oudheden van S. kan men in hoofdzaak onderscheiden in: steenen wapens en werktuigen, overblijfselen van oude Indiaansche nederzettingen en rotsteekeningen. Zooals gezegd is (art. BEN. IND.) worden steenen wapenen en werktuigen door de huidige In…

Owroe-wiffi
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie AEQUIDENS en CICHLASOMA.

Oxybelis
Let op: Spelling van 1914 Zweepslangen, sur. Wipi-sneki, n.e. Een slangengeslacht tot de Colubridae (onderafdeeling Opisthoglypha) behoorend, gekenmerkt door een slanken lichaamsbouw, een zijdelings samengedrukt lichaam en een langen staart. De kop, die duidelijk van den nek is afgescheiden, is langgerekt, heeft een vooruitstekenden snuit. In de bovenkaak komen 20-25 tanden…

Paaloe
Let op: Spelling van 1914 pap. Beteekent boom, hout.

Paaloe di bessji
Let op: Spelling van 1914 ar. Zie CONDALIA.

Paaloe di bonaire
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie CASEARIA BONAIRENSIS.

Paaloe di heeroe
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie MACHAONIA.

Paaloe di laman
Let op: Spelling van 1914 ar. Zie COCCOLOBA DIVERSIFOLIA.

Paaloe di leetsji
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie BUMELIA.

Paaloe di loora
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie CAPPARIS COCCOLOBIFOLIA.

Paaloe di moora
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie CHLOROPHORA.

Paaloe di takki
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie GEOFFRAEA.

Paaloe doesji
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie CHLOROPHORA.

Paaloe hoekoe
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie JACQUINIA.

Paaloe ploeta
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie BUMELIA.

Paaloe preetoe
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie CAPPARIS BREYNIA.

Paaloe sieja doesji
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie BURSERA SIMARUBA.

Paaloe sieja maatsjoe
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie BURSERA SIMARUBA.

Paaloe zapateero
Let op: Spelling van 1914 cur. Zie MORINDA.

Paalworm
Let op: Spelling van 1914 Zie MOLLUSCA, blz. 479 en ESCHWEILERA LONGIPES.

Paantje of pantje
Let op: Spelling van 1914 sur. (n.e. Pagni: portug. Pano of panno, fransch: Pagne). Zie BOSCHNEGERS, blz. 162.

Paardekop
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie SELENE VOMER en VOMER.

Paardengras
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie PANICUM SPECTABILE.

Paardenvleesch
Let op: Spelling van 1914 De naam waaronder in Nederland het hout van Mimusops Balata bekend is.

Paarl-oester
Let op: Spelling van 1914 Zie MOLLUSCA, blz. 419.

Pachira aquatica
Let op: Spelling van 1914 Aubl. Fam. Bombacaceae. (Syn. CAROLINIA PRINCEPS L.) Boschcacao, sur. Boesi-kakao, Momo, n.e. Een heester die veel langs de oevers der beneden-rivieren voorkomt. De plant is gemakkelijk te herkennen aan de groote, roode bloemen met talrijke roode meeldraden en de handvormig-samengestelde bladeren. De vrucht gelijkt veel op die van de cacao.

Padden
Let op: Spelling van 1914 Zie ANURA.

Pagaal
Let op: Spelling van 1914 sur. Pagara, n.e. Zie BENEDENL. INDIANEN blz. 106. Afgebeeld o.a. bij Martin. Westindische Skizzen, Tab. VI, fig. 16.

Pahud (Charles Ferdinand)
Let op: Spelling van 1914 Zie MINISTERIE V. KOLONIEN.

Paiwari
Let op: Spelling van 1914 Zie BENEDENL. INDIANEN. blz. 104.

Pakanì
Let op: Spelling van 1914 kar. en n.e. Zie FALCONIDAE. [p. 547]

Paki-paki
Let op: Spelling van 1914 n.e. Naam van vogels, behoorende tot de genera Podiceps en Aechmophorus; ook jonge eenden worden in Suriname met dezen naam aangeduid.

Pakira
Let op: Spelling van 1914 kar. en n.e. Zie DICOTYLES.

Pakoe
Let op: Spelling van 1914 kar. en n.e. Zie MYLEUS.

Pakoeli
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie PLATONIA.

Pakoema
Let op: Spelling van 1914 n.e. (?) Zie BATRACHOIDES.

Pakro
Let op: Spelling van 1914 n.e. Slak, tuinslak.

Pakro-akka
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie FALCONIDAE.