DBNL - Encyclopaedie van Nederlandsch West-Indië

Categorie: Geschiedenis en volkskunde > Nederlands West-Indië, 1914
Datum & Land: 22/12/2007, NL
Woorden: 4409

Miconia holosericea
Let op: Spelling van 1914 Triana. Fam. Melastomataceae. Pienja, n.e. Een kleine heester met rose bloemen en groote, ovale bladeren.

Miconia macrophylla
Let op: Spelling van 1914 Triana. Fam. Melastomataceae. Mispel, sur., Kremoto, n.e. Een lage heester met groote, behaarde bladeren.

Middelen en inkomsten
Let op: Spelling van 1914 Zie BEGROOTING, BELASTINGEN en FINANCIËN.

Miendri passi
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CAPRIMULGIDAE.

Miendrinitti-kreek
Let op: Spelling van 1914 Zie SARAMACCA.

Mieren
Let op: Spelling van 1914 Zie HYMENTOPTERA.

Miereneter
Let op: Spelling van 1914 Zie CYCLOTURUS, MYRMECOPHAGA en TAMANDUA.

Mierenhout
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie TRIPLARIS SURINAMENSIS.

Mierenleeuw
Let op: Spelling van 1914 Zie NEUROPTERA.

Mijer (mr. Pieter)
Let op: Spelling van 1914 Zie MINISTERIE VAN KOLONIËN.

Mijnwetgeving
Let op: Spelling van 1914 I. Algemeen.: Zoowel het moederlandsche als het Ned.-Oost-Indische mijnrecht maken uitdrukkelijk den eigendom van den bovengrond los van het recht op de mijn, in overeenstemming met het mijnrecht der meeste staten. Het Surinaamsche mijnrecht doet dit niet en vóór de wet van 1 Juli 1909 (Ned. S. 213, Publ. Blad 43) deed het Curaçaosche mijnrecht het…

Mijnwormziekte
Let op: Spelling van 1914 Zie ANCHYLOSTOMIASIS.

Mijten
Let op: Spelling van 1914 Zie ACARINA.

Mikania cordifolia
Let op: Spelling van 1914 Willd. Fam. Compositae. Broko-baka, n.e. Een slingerplant. Een afkooksel van ranken en bladeren is een volksgeneesmiddel tegen pokken.

Milkytree
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie TABERNAEMONTANA CITRIFOLIA.

Millerwood
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie QUARARIBEA.

Mimicry
Let op: Spelling van 1914 nabootsing. Hieronder verstaat men het feit, dat dieren en in mindere mate ook planten in kleur of vorm op andere dieren, planten of zelfs levenlooze voorwerpen gelijken en wel zoo dat het onderscheid tusschen beiden niet onmiddellijk gezien wordt en dus het eene voor het andere kan worden gehouden. Dat eene dergelijke overeenkomst voor het betreff…

Miminet
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie LAWSONIA.

Mimosa
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie LEUCAENA.

Mimosa distachya
Let op: Spelling van 1914 Cav. Fam. Leguminosae. Unguis di gaatoe, ben. e. Lage heester met dubbel samengestelde bladeren; de stengels zijn voorzien van sterk samengedrukte, zeer scherpe stekels; de bloemen zijn geplaatst in cilindervormige trossen, de peulen platgedrukt.

Mimosa pudica
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Leguminosae. Kruidje-roer-me-niet. Sjin-sjin, n.e. Shame lady shame, bov. e. Een klein heestertje, dat bij aanraking de bladeren samenvouwt en naar beneden buigt; de plant heeft dubbel samengestelde bladeren; de blaadjes van de eerste orde staan aan het einde van den bladsteel. De geheele plant is voorzien van platgedrukte stekels. Van Mimo…

Mimus rostratus
Let op: Spelling van 1914 Tjoetjoebi, pap. Een spotlijster op de Nederl. Antillen.

Mimus silvus
Let op: Spelling van 1914 Dagoe fowroe, n.e. Een in Suriname veel voorkomende spotlijster, welke ook den eigenaardigen naam grafrust draagt.

Mimusops balata
Let op: Spelling van 1914 Gärtn. Fam. Sapotaceae. Bolletri of Balata, sur. Boerowé, arow. Een groote boom welks melksap de Balata levert. De vruchten zijn eetbaar en doen in smaak aan sapotille denken. Zie verder BALATA.

Mineraal compagnie
Let op: Spelling van 1914 Zie GOUDINDUSTRIE, blz. 311.

Ministerie van Koloniën
Let op: Spelling van 1914 Over het beheer der Amerikaansche Koloniën na de ontbinding der West-Indische Compagnie handelt het artikel BESTUURSREGELING VAN CURAÇAO. Gelijk daar vermeld is, werd de ‘Raad der Amerikaansche Coloniën en Bezittingen’ opgeheven toen onder koning Lodewijk, Mr. P…

Minquartia guyanensis
Let op: Spelling van 1914 Aubl. Fam. Olaeaceae. Konthout, sur. Aratta-hoedoe, n.e. Jawalidani, arow. Een boom met buitengewoon hard en duurzaam hout, dat voornamelijk voor het maken van palen gebruikt wordt. De stam heeft talrijke groeigaten en maakt daardoor den indruk alsof hij door ratten aangevreten is; vandaar de inlandsche naam aratta-hoedoe (rattenhout).

Miquel (friedrich anton wilhelm)
Let op: Spelling van 1914 Zie BOTANISCH ONDERZOEK. blz. 167.

Mira-froïti
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie TAMANDUA.

Mira-hoedoe
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie TRIPLARIS SURINAMENSIS.

Mirabilis jalapa
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Nyctaginaceae. Vieruursbloem, sur. Fojoeroe bromiki, n.e. Four o'clock, bov. e. Een kruidachtige plant uit Mexico afkomstig, met breede driehoekige, langgesteelde bladeren, trompetvormige, roode, witte of gele, zeer welriekende bloemen met lange buis. Zooals de in-inlandsche namen aanduiden gaan de bloemen om vier uur in den namiddag open. …

Mirki-tétéi
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie MANDEVILLA.

Mirki-todo
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie HYLA.

Mirki-wiwiri
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie EUPHORBIA THYMIFOLIA.

Mispel
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie BELLUCIA, LOREYA en MICONIA MACROPHYLLA. bov. e. Zie
Mispoe
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie ACHRAS,

Missie (Roomsch Katholieke)
Let op: Spelling van 1914 I. Suriname.: De Roomsch Katholieke Missie in Suriname werd gegrond vest in 1683 bij decreet van de Congregatie de Propaganda Fide van 22 Sept. De eerste geestelijken voor de missie bestemd, waren kloosterlingen en wel van de orde van den H. Franciscus. Onder de velen, die zich vrijwillig voor de moeilijke zending hadden aangeboden, werden gekozen …

Modicque lasten
Let op: Spelling van 1914 Zie BELASTINGEN, blz. 81.

Moederland en koloniën
Let op: Spelling van 1914 Deze vereeniging, 14 Maart 1901 te 's Gravenhage opgericht, stelt zich ten doel a. mede te werken aan de behartiging van de belangen der koloniën en van het moederland, met betrekking tot de koloniën; b. hare leden op te wekken tot deelneming aan het staatkundig leven in het moederland. Uit den aard der zaak neemt Oost-Indië in de voordrachten, die…

Moelat
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie ACANTHOCYBIUM.

Moemoe
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie LYCOPODIUM CERNUUM.

Moerasschildpad
Let op: Spelling van 1914 Zie CHELONIA, blz. 203.

Moerdam
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie DAMMEN.

Moesinga-negers
Let op: Spelling van 1914 Zie BOSCHNEGERS, blz. 156.

Moesoe-pikien
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie SAKKA-PIKIEN.

Moesti sambo
Let op: Spelling van 1914 bon. Zie PISONIA BONAIRENSIS.

Moetété
Let op: Spelling van 1914 n.e., of juister geschreven MOETIT-[p. 477]TÉ. Open korf, die gebruikt wordt om in het Surinaamsche woud lasten te dragen, waartoe hij voorzien is van een band van katoen of van barklakbast, die om het voorhoofd van den drager loopt; de moetittés der negers hebben bovendien nog schouderbanden. De Indianen vervaardigen dit soort draagkorven binnen e…

Moko-moko
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie MONTRICHARDIA.

Molascuit
Let op: Spelling van 1914 Zie SUIKERRIET.

Molentrens
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie PLANTAGE.

Mollusca
Let op: Spelling van 1914 (WEEKDIEREN) vormen een der groote groepen van het dierenrijk, en worden in verschillende klassen verdeeld, als: Cephalopoda, Gastropoda, Scaphopoda, Amphineura en Pelecypoda of Lamellibranchia. Zij leven grootendeels in zee, maar ook op 't land, in zoet- en brakwater. Om het overzicht der vormen van onze West-Indische koloniën te vergemakkelijken,…

Momo
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie PACHIRA.

Momordica charantia
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Cucurbitaceae. Soeká of Sopropó, n.e. Mammootika, ben. e. Maidenapple, bov. e. Slingerplant met ranken en 5-7 lobbige bladeren; de bloemen alleenstand in de oksels der bladeren op lange stelen, waaraan een rond, schildvormig schutblaadje te vinden is; de vruchten oranjekleurig. De bladeren als volksgeneesmiddel in gebruik tegen buikkrampen.…

Mompier
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie DIPTERA.

Monkeytail
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie ANTHURIUM.

Monki-monki
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CHRYSOTHRIX.

Monroe-leer
Let op: Spelling van 1914 Op 2 Dec. 1823 richtte James Monroe, de vijfde president der Vereenigde Staten, tot het Congres een boodschap, die de als Monroe-leer bekende verklaring bevatte. Daarin werd o.m. uitgesproken, dat elke poging eener mogendheid der Oude Wereld om haar koloniaal gebied uit te strekken over de republieken van het Westelijk Halfrond zou worden beschouwd…

Montânja
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie DESMANTHUS DEPRESSUS.

Montrichardia arborescens
Let op: Spelling van 1914 Schott. Fam. Araceae. Moko-moko, n.e. Joelika, arow. Een algemeen langs de rivieren voorkomende Aronskelk, met rechtopstaanden stengel en groote groenachtigwitte bloeischeeden. Het sap uit de plant wordt wel als bloedstelpend middel gebruikt, en van de vezel kan een bruikbaar touwwerk gemaakt worden. De geheele plant is vol raphiden. Kappler, Surin…

Moontji-moontji-keersi
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie MALPIGHIA PUNICIFOLIA.

Moora
Let op: Spelling van 1914 bon. Zie MENTZELIA.

Mopè
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie SPONDIAS MOMBIN.

Mora
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie DIMORPHANDRA.

Moravische broeders
Let op: Spelling van 1914 Zie BROEDERGEMEENTE.

Morinda royoc
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Rubiaceae. Bataata heel, Loembra maatsjoe, Paaloe zapateero, Pam di diaabel, ben. e. Heestertje met langwerpige, leerachtige, tegenoverstaande bladeren, die tot 11 cm. lang kunnen zijn; de bloemen staan in kogelvormige bloeiwijzen, die bij het rijp worden van de vruchten vleezig worden en de grootte van een pruim kunnen bereiken.

Moringa oleifera
Let op: Spelling van 1914 Lam. Fam. Moringaceae. Behenboom, Peperwortelboom, sur. Benboom, Orenga, Salaster, ben. e. Moringo, bov. e. Boom met dubbel-gevinde bladeren en samengestelde trossen van witte bloemen. De meer dan 15 cm. lange, smalle vruchten, die in onrijpen toestand eetbaar zijn, bevatten vele gevleugelde, oliehoudende zaden. De wortels hebben een zeer scherpen …

Moringo
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie MORINGA.

Morisi
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie MAURITIA.

Morisonia americana
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Capparidaceae. Wild misple, bov. e. Boom met langwerpige, tot 6 cm. breede, dikke, leerachtige bladeren en bloemen, die in gedrongen trossen staan; vruchten kogelvormig.

Moroko
Let op: Spelling van 1914 kar. en n.e. Zie CHALCEUS.

Morsloods
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie PLANTAGE.

Mosonjo
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie ANDROPOGON BICORNIS. Deze grassoort wordt door de negerbevolking gebruikt om een beschuldigde tot bekentenis te brengen. Nog kort geleden (28 Jan. 1914) werd voor het kantongerecht te Paramaribo eene zaak behandeld, waarin de mosonjo eene rol speelde. V…

Mosquito basil
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie OCIMUM.

Motten
Let op: Spelling van 1914 Zie LEPIDOPTERA.

Mountain cabbage
Let op: Spelling van 1914 saba. Zie EUTERPE.

Mountaingrass
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie SCELERIA LITHOSPERMA.

Mourera fluviatilis
Let op: Spelling van 1914 Aubl. Fam. Podoste-maceae. Koemaroe njan-njan, n.e. Een eigenaardige plant, die alleen in de stroomversnellingen en watervallen voorkomt. De bladeren, die zich alleen in het water ontwikkelen, zijn sterk gekroesd als boerenkoolbladeren, de platte bloemtrossen met violette bloemen ontwikkelen zich boven den waterspiegel als de droge tijd de rivier d…

Mouriria
Let op: Spelling van 1914 Fam. Melastomataceae. Spijkerhout, sur. Boomen met gele bloemen en vruchten, die eenigszins op een kers gelijken. Het hout van meerdere soorten (o.a. Mouriria anomala en M. Plasschaerti) wordt als bouwhout gebruikt.

Mucuna urens
Let op: Spelling van 1914 D.C. Fam. Leguminosae. Bittere djoeka, Kau-ai of Krassi-boonki, n.e. Liaan met groote, bruinrood, behaarde peulen. De haren zijn zeer hard en dringen gemakkelijk in de huid, waarin ze afbreken en een onaangenaam stekend gevoel veroorzaken. De zaden zijn groot en rond en doen aan een oog denken, vandaar de naam kau-ai (Cow-eye). De sterk gebrande vr…

Mugil brasiliensis
Let op: Spelling van 1914 Ag. Kweriman, kar. en n.e. Fam. Mugilidae. Kustvisch. Verspreiding: van Cuba tot Patagonië, algemeen in West Indië, Suriname en langs de kusten van Brazilië. De oogen aan den voor- en achterkant met een vlies bedekt. Op den rug twee korte vinnen. De staartvin diep gevorkt. De rug donker gekleurd, de onderzijde zilverachtig. Langs iedere rij schubbe…

Mugil cephalus l
Let op: Spelling van 1914 Aalder, pap., Aarder of Prassi, n.e., Harder, sur.. Fam. Mugilidae. Kustvisch. Verspreiding: kusten van Zuid Europa en [p. 484] Noord Afrika, Atlantische kust van Amerika van kaap Cod tot Brazilië, Suriname, Westkust van Amerika, in groote scholen in baaien, lagunen en beschutte wateren van Monterey tot Chili; overal zeer algemeen. Voedselvisch van…

Mulat
Let op: Spelling van 1914 Zie KLEURLINGEN.

Mulegrass
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie ARISTIDA.

Muntwezen
Let op: Spelling van 1914 A. Suriname.: Bij de geschiedenis van het muntwezen in de kolonie Suriname vallen drie tijdperken te onderscheiden, t.w.: 1o. dat der zgn. ‘suikerprijzen’ tot 1761, 2o. dat van het kaartengeld 1761-1828, 3o. het nieuwere tijdperk 1828 - heden. Daarvan kenmerken de eerste twee zich door een bijna voortdurende schaarschte van eigenlijke muntstukken; …

Murraya exotica
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Rutaceae. Limonia, sur. Boxwood, bov. e. Kleine uit Voor-Indië afkomstige boom of struik met 7-tot meertallige, veervormig samengestelde bladeren en zeer welriekende, sneeuwwitte, in dichte trossen staande bloemen, die spoedig afvallen.

Musea
Let op: Spelling van 1914 De ethnografica van West-Indië, die hetzij als verzamelingen, hetzij als enkele voorwerpen naar Nederland zijn gebracht, hebben grootendeels een onderkomen gevonden in de musea voor volkenkunde, zooals ons land er enkele groote en zeer veel kleine kan aanwijzen. Hieronder volgt een overzicht van de West-Indische collecties in de groote musea. 's Ri…

Muskieten
Let op: Spelling van 1914 Zie DIPTERA.

Muskietenworm
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie DIPTERA.

Muskus-eend
Let op: Spelling van 1914 Zie ANATIDAE.

Muskus-okro
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie HIBISCUS ABELMOSCHUS.

Mussala
Let op: Spelling van 1914 Een mengsel van zwarte peper, gele gember, kruidnagelen, mosterdzaad, kaneel en kaneelbladeren, bij de Br. Ind. immigranten in Suriname in gebruik.

Mustard
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie BRASSICA.

Mustard tree
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie CAPPARIS CYNOPHALLOPHORA.

Muziek-instrumenten en muziek
Let op: Spelling van 1914 Vooraf zij gezegd, dat bij de muziek-instrumenten óók zal gesproken worden over die speeltuigen, welke vroeger gebruikt werden, maar die men thans niet of zelden meer ziet in 't land zelf en die nu, gemakkelijker dan daar, te vinden zijn in de musea. Dat daarentegen buiten bespreking blijven de door negers bespeelde instrumenten, die geen oorspronk…

Mycetes
Let op: Spelling van 1914 Het geslacht Mycetes behoort tot de Fam. der Cebidae (zie SIMIAE). Er zijn verschillende soorten beschreven, die echter nog niet als vaststaande kunnen worden beschouwd, omdat zij uiterst wisselend in kleur zijn. De meest bekende is M. seniculus, de Brulaap, n.e…

Mycteroperca
Let op: Spelling van 1914 -soorten worden in het Papiamentsch Gramel en Olitoe genoemd. Mycteroperca falcata (Poey) J.&.Sw. Fam. Serranidae. Zeevisch. Verspreiding: West Indië, noordelijk tot Bermuda. Onderkaak steekt vooruit. Tanden in de kaken vormen smalle banden; daarbij in ie

Myleus pacu
Let op: Spelling van 1914 (Schomb.) Eigenm. (Syn. MYLETES PACU Schomb.) Pakoe, kar. en n.e. Fam. Characidae. Zoetwatervisch. Verspreiding: Brazilië en Guiana. Gedurende den groei wordt het lichaam naar verhouding tot de lengte hooger, en wijken de staartlobben meer en meer uit elkaar. De tamelijk lange rugvin begint op de tweede rughelft, de vetvin is klein, de staartvin ge…

Myrcia paniculata
Let op: Spelling van 1914 Kr. et Urb. Fam. Myrtaceae. Redwood, Birdsberry, bov. e. Boom met leerachtige, eenigszins spatelvormige bladeren van 4 cm. lengte, die in dichte massa's aan de takken staan; de bloemen staan in pluimvormige trossen. Komt voor in de bosschen.

Myrcia splendens
Let op: Spelling van 1914 D.C. Fam. Myrtaceae. Surinaam cherries, bov. e. Boom met zeer glimmende tot 3 cm. breede, zeer spits toeloopende bladeren, die aan de takken zoo geplaatst zijn dat ze schijnbaar samengestelde bladeren vormen; de bloemen hebben vele meeldraden. Groeit in de bosschen.

Myrichthys oculatus
Let op: Spelling van 1914 (Kp.) J. & D. Slangenaal. Fam. Ophichthyidae. Verspreiding: tropisch atlantische zee, bij Curaçao, Cuba tot Suriname en de Kaap Verdische eilanden. Lichaam van bovan donker grijs, van onderen wit; langs de zijkanten twee rijen donkere vlekken met bleek middelpunt. Vóór de rugvin eens groote vlek, vijf kleine vlekjes aan iederen kant langs den bek, …