DBNL - Encyclopaedie van Nederlandsch West-Indië

Categorie: Geschiedenis en volkskunde > Nederlands West-Indië, 1914
Datum & Land: 22/12/2007, NL
Woorden: 4409

Manzalienga
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie HIPPOMANE.

Manzalienja bobo
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie EUPHORBIA COTINIFOLIA en METOPIUM BROWNEI.

Mappoo
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie PISONIA SUBCORDATA.

Maraaka
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie PASSIFLORA FOETIDA.

Marabons
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie HYMENOPTERA.

Marai
Let op: Spelling van 1914 kar. en n.e. Zie GALLI.

Maraka
Let op: Spelling van 1914 kar. Indiaansche rammelaar. (Zie BENEDENL. INDIANEN, blz. 110). Kappler, Surinam, blz. 236 noemt de rammelaars marassa. Kleine maraka's van vlechtwerk dienen als kinderspeelgoed.

Maraké
Let op: Spelling van 1914 De mieren- en wespenproef bij de Ojana's. (Zie BOVENL. INDIANEN, blz. 173.)

Maranta arundinacea
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Marantaceae. Arrowroot, sur., bov. en ben. e., Araroetoe, n.e. Plant met dikken wortelstok, waarvan het zetmeel gebruikt wordt. Bladeren met duidelijken steel; bloeiwijze zeer ijl. Volgens De Candolle is de plant van Amerikaanschen oorsprong. Zie verder onder NICKERIE.

Marcgravia coriacea
Let op: Spelling van 1914 Vahl. Fam. Marcgraviaceae. Katjoesi-Anjalali, kar. Een liaan, waarvan de tegen het steunpunt, - meest boomstammen - gedrukte bladeren een geheel anderen vorm hebben dan de bladeren, die zich in de ruimte ontwikkelen. De Karaïbische naam beteekent ‘tijgervingers’; waarschijnlijk naar den vorm der bloeiwijze, waarvan de bloemen alle op een punt bij e…

Maréchaussee grietjebie
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie TYRANNIDAE.

Margalotjie
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie PEMPHERIS.

Margarops fuscatus
Let op: Spelling van 1914 Een spotlijster, die op Bonaire Tjoetjoebi spagnol genoemd wordt.

Margate fish
Let op: Spelling van 1914 st. eust. Zie HAEMULON ALBUM.

Margerietje
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie PSITTACIDAE.

Maria bo kee been-deemi
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie DACTYLOCTENIUM.

Maria pompoen
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie IBATIA.

Marie di paaloe
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie TILLANDSIA RECURVATA.

Marie pompoen
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie IBATIA.

Marihoeri
Let op: Spelling van 1914 bon. Zie MANIHOT CARTHAGINENSIS.

Marine
Let op: Spelling van 1914 Zie KRIJGSMACHT.

Maripa
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie MAXIMILIANA.

Maripa passifloroides
Let op: Spelling van 1914 Bth. Fam. Convolvulaceae. Patawana, n.e. Een liaan met groote, klokvormige bloemen.

Mariscus brizaeus
Let op: Spelling van 1914 C.B. Clarke. Fam. Cyperaceae. Jeerba di Koetsjoé, Kamoe, Kortaman, ben. e., Bullgrass, bov. e. Een meer dan 5 d.m. hooge grasachtige plant met driekanten stengel en scherpe, snijdende bladeren.

Mariscus fuligineus
Let op: Spelling van 1914 Chapm. Fam. Cyperaceae. Jeerba maisji sjikietoe, ben. e. Een grasachtige plant met driekanten stengel en 0,1 cm. breede bladeren; de bloeiwijze is kogelvormig en voorzien van een meer dan 5 cm. groot schutblad.

Markoesa
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie PASSIFLORA FOETIDA. In Suriname is Markoesa zonder meer, gewoonlijk de naam van P. Laurifolia, de Para-markoesa.

Marmadosi
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie RANDIA FORMOSA.

Marmeldoosje
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie RANDIA FORMOSA.

Maroni
Let op: Spelling van 1914 Zie MAROWIJNE.

Marowijne
Let op: Spelling van 1914 De grensrivier tusschen Nederl. en Fransch Guiana, door de Franschen Maroni genoemd, in stroomlengte de Corantijn nabijkomende, ontspringt op het Toemoekhoemakgebergte op ± 2° 25' N.B. en loopt in algemeen noordelijke richting naar zee. De Itani (of Litani), een der bronrivieren, neemt de uit het zuidwesten komende kreken Loë en Oelemari op en vere…

Marrons
Let op: Spelling van 1914 Zie BOSCHNEGERS, blz. 152.

Marrown
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie CROTON FLAVENS.

Marsbanger
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie TRACHUROPS.

Marshall
Let op: Spelling van 1914 of MARÉCHAL. Zie SURINAME, Geschiedk. overzicht.

Marsupialia
Let op: Spelling van 1914 De Buideldieren, Marsupialia of ook wel Didelphia of Metatheria genaamd, vormen de laagste en meest primitieve levendbarende Zoogdieren (Zie MAMMALIA). De talrijke soorten zijn in uiterlijk, bouw en levenswijze zeer verschillend. Toch hebben zij vele anatomische…

Martiusia excelsa
Let op: Spelling van 1914 Bth. Fam. Leguminosae. Witte Purperhart, sur. Een groote boom met fraai hout, dat vooral voor bruggebouw dient.

Martzil (Jan Ernst)
Let op: Spelling van 1914 in de veertiger jaren der 19de eeuw als slavenkind geboren op de plantage ‘Twijfelachtig’ aan de Cottica-rivier in Suriname, werd in 1854 met zijne moeder, de slavin Aletta, gemanumitteerd. Zijn vader was vermoedelijk de Duitsche (?) ingenieur of machinist Martzilger. De zoon was dus geen neger, zooals Amerikaansche bladen (die hem Matzeliger noeme…

Mash mellow
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie SIDA CORDIFOLIA en WALTHERIA AMERICANA.

Masjiboeri
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie PISONIA BONAIRENSIS.

Maskita
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie DIPTERA.

Masoesa
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie RENEALMIA EXALTATA.

Masoewa
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie VISSCHERIJ, Suriname.

Massamby
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie GYNANDROPSIS.

Massánga
Let op: Spelling van 1914 n.e. Hut van pina- (Euterpe) bladeren.

Mastic tree
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie SIDEROXYLON FOETIDISSIMUM.

Mata galienja
Let op: Spelling van 1914 cur. Zie ACACIA VILLOSA.

Mata komblees
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie AMMANIA.

Mata paaloe
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie FICUS BRITTONII.

Mata piskaa
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie JACQUINIA.

Mata poorko
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie BOERHAVEA. ERECTA, B. HIRSUTA en B. PANICULATA.

Matabiemba
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie FILARIOSIS.

Matakki
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CARAIPA en SYMPHONIA.

Matakki-zwamp
Let op: Spelling van 1914 Zie SYMPHONIA.

Matapì
Let op: Spelling van 1914 kar. en n.e. Zie BENEDENL. INDIANEN, blz. 103 en 106. Afbeelding o.a. in Martin's Westindische Skizzen, Leiden 1887, Tab. IV.

Mataratón
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie GLIRICIDIA.

Matayba camptoneura
Let op: Spelling van 1914 Radlk. Fam. Sa-[p. 467]pindaceae. Koenatepi, kar. en n.e., Doekaliballi, arow. Een groote boom, die een zeer mooi meubelhout oplevert, maar niet veel voorkomt en weinig gebruikt wordt. Men noemt het hout ook wel Surinaamsch mahonie, evenals enkele andere Surin. houtsoorten, die eenigszins op mahonie gelijken. De hars van den bast wordt gezegd tegen…

Maten en gewichten
Let op: Spelling van 1914 Suriname.: Het metrieke stelsel werd bij K.B. van 22 Maart 1871 no. 22 (G.B. no. 3) in Suriname ingevoerd, te beginnen 1 Jan. 1874. Vóór dien waren en zijn nog gedeeltelijk in gebruik: Lengtematen: de Amsterdamsche el, de Rijnlandsche voet en de vadem van 6 voet. Voor de landmaat de ketting van 66 Rijnl. voet = 20,72 M. Vlaktematen: de Surinaamsche…

Mati
Let op: Spelling van 1914 naam dien de Karaïben aan de negers geven. Het woord beteekent in het Neger-Engelsch ook vriendin, met Lesbische liefde. Op Curaçao heeten zulke vriendinnen Kambrada.

Matoeni
Let op: Spelling van 1914 n.e. Alikruiken.

Matoeri
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie ERYTHRINUS en PYRRHULINA.

Matoetoe
Let op: Spelling van 1914 kar. (?) en n.e. Mand van palmbladeren gevlochten.

Matoewari
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CRENICICHLA SAXATILIS en TEUTHIS HEPATUS.

Matriarchaat
Let op: Spelling van 1914 Een bij vele volken bestaande rechtstoestand, waarbij het kind niet aan den stam van den vader, maar aan dien van de moeder behoort. De kinderen erven niet van hun vader, maar van den broeder hunner moeder. Zie over het M. in Suriname BENEDENL. INDIANEN, blz. 10…

Matroos (mr. Wolphert Jacob Beeldsnijder)
Let op: Spelling van 1914 Zie GOUVERNEURS.

Matrosi-droifi
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie SOLANUM LANCEAEFOLIUM.

Matrozen druif
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie SOLANUM LANCEAEFOLIUM.

Matrozenpont
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie KROESKROES.

Matrozenroos
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie HIBISCUS ROSA SINENSIS.

Matta
Let op: Spelling van 1914 n.e. op Curaçao pilon genoemd. Groote uit één blok gevormde houten vijzel, algemeen gebruikt, in Suriname, voor het stampen van de ‘Surinaamsche’ koffie, om deze van de schil te ontdoen, en voorts voor het stampen van bananen (voor de bereiding van tomton, zie aldaar) en van rijst; op Curaçao voor het stampen van maïs. In Suriname worden ze veel op…

Matuari-negers
Let op: Spelling van 1914 Zie BOSCHNEGERS, blz. 156.

Maulo
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie DECAPTURUS. -->

Mauricius (mr. Jan Jacob)
Let op: Spelling van 1914 geb. te Amster-[p. 468]dam 3 Mei 1692, overl. te Hamburg 21 Maart 1768, was de zoon van Johannes Mauricius, een tot den Hervormden godsdienst overgegaan priester van de orde der Dominicanen, die zich als koopman te Amsterdam vestigde. Deze was geen Nederlander van geboorte. Jan Jacob was een buitengewoon vroegrijp kind, zooals blijkt uit het fe…

Mauritia flexuosa
Let op: Spelling van 1914 Linn. f. Fam. Palmae. Ita palm, Waaierpalm, sur., Morisi, n.e., Ité, arow., Tibisiri, kar. Een veel op vochtige plaatsen en in zwampen voorkomende palm, ken baar aan de groote waaiervormige bladeren. Volgens Kappler, Surinam, blz. 5 en 25, de in geheel Guiana veelvuldigst voorkomende palm, hetgeen weersproken wordt door Van Stockum, Verslag van de …

Maximiliana maripa
Let op: Spelling van 1914 Drude. Fam. Palmae. Maripa, sur en n.e., Kokoelitoe, arow. Een vooral in de binnenlanden veel voorkomende palm, die groote afmetingen kan aannemen. De reusachtige bladeren worden wel 25 voet lang. De vruchttros (soms ziet men 2 of 3 tegelijk aan één boom) is 2 tot 3 voet lang en bevat honderden ovale, spits toeloopende vruchten, iets kleiner dan ee…

Mazon
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie AMAZONE.

Medicago sativa
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Leguminosae. Alfalfa, ben. e. Kruid met drietallige, lang gesteelde bladeren; blaadjes aan den top gezaagd, bloemen in dichte trossen. Gekweekt. Beproefd als veevoer.

Medina-worm
Let op: Spelling van 1914 Zie GUINEA-WORM.

Meer (Pieter Albert van der)
Let op: Spelling van 1914 Zie GOUVERNEURS.

Mees (mr. Fokko Alting)
Let op: Spelling van 1914 Zie MINISTERIE VAN KOLONIËN.

Meeuwen
Let op: Spelling van 1914 Zie ZEEDUIVEN.

Mekoe
Let op: Spelling van 1914 kar. en n.e. Zie CEBUS.

Melaatschheid
Let op: Spelling van 1914 Zie LEPRA.

Melampodium camphoratum
Let op: Spelling van 1914 Bak. Fam. Compositae. Kamferblad, sur. Een kruidachtige plant, waarvan de bladeren naar kamfer rieken.

Melasse
Let op: Spelling van 1914 Zie SUIKERRIET.

Melia azedarach
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Meliaccac. Sering der Antillen, sur. Lilac, bov. e. Een veel aangeplante heester of boom met dubbel samengestelde, veervormige bladeren, met spits toeloopende, scherp ge-[p. 470]zaagde blaadjes. De welriekende, paarse bloemen staan in dichte, pluimvormige bloeiwijzen. Een afkooksel der bladeren wordt gebruikt tegen diarrhee.

Melicocca bijuga
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Sapindaceae. Knippa, n.e. Keneepa, ben. e. Kinnuptree, bov. e. Boom met veervormig samengestelde, viertallige bladeren, waarvan de blaadjes tot 12 cm. lang zijn. De bladsteel is dikwijls gevleugeld. De vrucht bevat één groot zaad en een dunne laag zoet vruchtvleesch, dat gegeten wordt. Een aftreksel van den bast, die veel looistof bevat, wo…

Melocactus communis
Let op: Spelling van 1914 Link et Otto. Fam. Cactaceae. Boetsji, Kabeez di índjan, ben. e. Popehead, bov. e. Deze plant en een groot aantal andere soorten van hetzelfde geslacht hebben een min of meer kogelvormige gedaante en zijn voorzien van een aantal ribben, waarop verschillend geplaatste groepen van scherpe stekels; de bloemen ontstaan in een cylindervormige bloeiwijze…

Melochia tomentosa
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Sterculiaceae. Bassoora Korraa, Betoonika, ben. e. Black toarch, bov. e. Heestertje met tot 2 cm. lange grof gekartelde, zachtharige blaadjes en roze bloemen, die in kleine bundeltjes in de oksels der bladeren staan.

Meloen
Let op: Spelling van 1914 sur. en ben. e. Zie CUCUMIS MELO.

Melothria fluminensis
Let op: Spelling van 1914 Gardn. Fam. Cucurbitaceae. Sneki-konkomro, n.e. Een rankgewas dat in het wild voorkomt en een kleine komkommer oplevert.

Mentzelia aspera
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Loasaceae. Amoro falso, Daalpeega, Moora, Peega peega, Peega saaja sjimarón, Pessji pessji, ben. e. Kruid met liervormig gelobde bladeren met groote eindlob; de bladrand is zeer onregelmatig gezaagd; de geheele plant is bedekt met haren en alle deelen der plant hechten zich gemakkelijk aan de kleeren.

Merian (Maria Sibylla)
Let op: Spelling van 1914 geb. 12 April 1647 te Frankfort a.M., overl. 13 Jan. 1717 te Amsterdam, gehuwd in 1667 met den kopergraveur J.A. Graff te Neurenberg; na hare scheiding ging zij met hare twee dochters in 1699 naar Suriname en keerde in 1702 vandaar terug. Reeds in hare jeugd had zij zich toegelegd op het onderzoek der insecten, waarvan zij een bewijs gaf door de ui…

Merkpul
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie MATEN EN GEWICHTEN.

Meroe
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie EPINEPHELUS MORIO.

Mest
Let op: Spelling van 1914 Zoowel van Curaçao als van Aruba, Bonaire en St. Martin, wordt dierlijke mest, vooral geiten- en schapenmest, naar Barbados en Granada uitgevoerd, hetgeen op den duur de productieve kracht van den grond moet benadeelen. Volgens het jaarverslag van den landbouwkundige op Curaçao (Kol. verslag 1914, Bijl. GG) klagen vele groentenkweekers over de scha…

Mesties
Let op: Spelling van 1914 Zie KLEURLINGEN.

Meteorologische waarnemingen
Let op: Spelling van 1914 Zie KLIMAAT.

Metopium brownei
Let op: Spelling van 1914 Urb. Fam. Anacardiaceae. Manzalienja bobo, ben. e. Kleine boom met drie of vijftallige, veelvormig samengestelde bladeren, waarvan de blaadjes breed eivormig zijn en aan den bovenkant sterk glimmen; het eindblaadje is langer gesteeld dan de andere en tot 7 cm. lang; vruchten ter grootte van een kleine druif hangen in groot aantal in vertakte bloeiw…

Mettray
Let op: Spelling van 1914 Een landbouwkolonie voor kinderen van onvermogende vrijlieden in Suriname, door Gouverneur Schimpf in 1857 opgericht op de verlaten plantage Lustrijk aan de Boven-Commewijne. Bij res. van 8 Febr. 1858 werd aan alle behoeftige Protestantsche weezen de verplichting opgelegd zich daar te laten opnemen. De inrichting bleek evenwel een volkomen mislukki…