DBNL - Encyclopaedie van Nederlandsch West-Indië

Categorie: Geschiedenis en volkskunde > Nederlands West-Indië, 1914
Datum & Land: 22/12/2007, NL
Woorden: 4409

Pear tree
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie PERSEA.

Pectis febrifuga
Let op: Spelling van 1914 v. Hall. Fam. Compositae. Teebiek, Teebiek mohee, ben. e. Laag plantje met lijnvormige bladeren, die aan het onderste gedeelte van de bladschijf lange haarvormige tanden hebben; de 0,6 cm. lange bloemhoofdjes, op zeer lange stelen, zijn alleenstaand in de bladoksels.

Pectis humifusa
Let op: Spelling van 1914 Sw. Fam. Compositae. Teebiek maatsjoe, ben. e. Neerliggend plantje met lijnvormige bladeren en bloemen in zeer kort gesteelde bloemhoofdjes.

Pectis linifolia
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Compositae. Teebiek maatsjoe, ben. e. Kruid met lange, smalle lijnvormige bladeren en bloemen in langgesteelde bloemhoofdjes; in de bloemhoofdjes komen meestal maar 5 vruchtjes voor; de vruchten zijn voorzien van teruggebogen, stekelvormig vruchtpluis.

Pedilanthus tithymaloides
Let op: Spelling van 1914 Poit. Fam. Euphorbiaceae. Parakiet, bov. e. Sierplant met zeer dikke, vleezige takken en bladeren; de bloemen omgeven door een schutblad van een vogelbekachtig uiterlijk; plant met veel melksap. Komt ook verwilderd voor.

Peega
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie ECHENEIS.

Peega saaja boobo
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie CENCHRUS CAROLINIANUS.

Peega saaja mohee
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie CENCHRUS ECHINATUS.

Peega saaja sjimaron
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie KRAMERIA en MENTZELIA.

Peega-peega
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie LACERTILIA, blz. 437 en MENTZELIA.

Pegrekoe
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie XYLOPIA.

Peireskia
Let op: Spelling van 1914 Fam. Cactaceae. Jeerba goea maatsjoe, ben. e. Er zijn een paar vormen van Peireskia die gekweekt worden; het zijn Cactusachtige planten, die evenwel bladeren dragen; er zijn soorten gekenmerkt door het bezit van scherpe stekels.

Peiri
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie GYNERIUM.

Pelecanus fuscus
Let op: Spelling van 1914 Fam. Pelecanidae. Komt voor op de Benedenw.-Eilanden in troepen langs de kust. Volgens Martin, Westindische Skizzen, blz. 140, wordt de vogel op Aruba Rotgans genoemd en ook Albatros, waarschijnlijk een verbastering van het Spaansche Alcatraz. Martin beschouwt deze vogels als de vermoedelijke nakomelingen van de nuttige voorouders, waaraan men de p…

Peltogyne paniculata
Let op: Spelling van 1914 Bth. Fam. Leguminosae. Purperhart (de roode soort), sur. Een groote, in het binnenland veel voorkomende boom met breede kroon en krachtige plankwortels. Het deugdzame, sterke en veerkrachtige hout wordt veel gebruikt door wagenmakers en werktuigkundigen; vroeger ook veel in de suikermolens. Om de prachtige kleur wordt het ook door meubelmakers gebr…

Peltophorum suringari
Let op: Spelling van 1914 Urb. Fam. Leguminosae. Curahout, ar. en cur. Boompje met dubbel samengestelde bladeren waarvan de blaadjes tot 4,5 c.m. lang zijn; peulen bruin, aan top en basis spits toeloopend, platgedrukt.

Pempheris
Let op: Spelling van 1914 -soorten worden in het Papiamentsch Mangalotjie genoemd. Pempheris Mulleri Poey; Fam. Pempheridae. Zeevisch. Verspreiding: West-Indië tot Brazilië. Lichaam kort; rugvin kort, aarsvin lang. Aarsopening voor het midden van het lichaam. Kleur rood, donker op

Penard (Frederik Paul)
Let op: Spelling van 1914 geb. te Paramaribo 26 Jan. 1876, aldaar overl. 4 Sept. 1909, genoot zijne eerste opleiding in Suriname en verder in de Vereenigde Staten. Hij en zijn broeder Arthur Philip (geb. te Paramaribo, 6 April 1880) legden zich toe op de studie der zoölogie en ethnologie van Suriname en gaven achtereenvolgens uit: De Menschetende Aanbidders der Zonneslang, …

Pensioenfonds der W.I. ambtenaren
Let op: Spelling van 1914 In 1818 werd door Koning Willem I de wensch uitgesproken het lot van ‘uitgediende Koloniale Ambtenaren en dat van derzelver Weduwen en Weezen’ te verzekeren door het oprichten van pensioenfondsen in die koloniën. Er werd voor alle W.I. koloniën tezamen een fonds gevormd (K.B. van 21 Aug. 1818, no. 86) [p. 556] waarvan de hoofdadministratie in Neder…

Pensioenregeling
Let op: Spelling van 1914 Zie PERSONEELE BEPALINGEN, enz.

Peperhout
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie DUGUETIA LONGIFOLIA.

Peperomia glabella
Let op: Spelling van 1914 A. Dietz. Fam. Piperaceae. Orchids purslane, bov. e. Vleezige plant, kruidachtig met dikke langwerpig-eivormige bladeren en deze met 3-5 hoofdnerven; de bloemen in lange dunne aren geplaatst.

Peperomia nummularifolia
Let op: Spelling van 1914 H.B.K. Fam. Piperaceae. Pikien fowroe-sopo of Ditibri-wiwiri, n.e. Een kleine epiphyt met cirkelronde eenigszins vleezige blaadjes.

Peperomia pellucida
Let op: Spelling van 1914 H.B.K Fam. Piperaceae. Konsakka-wiwiri, n.e. Een klein plantje met ronde blaadjes, die veel olie bevatten. De plant is een bekend volksgeneesmiddel; een waterig aftreksel der bladeren of het uit de vleezige stelen loopende vocht tegen oogziekten. De stelen, in olie gedompeld, worden bij kleine kinderen, die aan verstopping lijden, in de anus rondge…

Peperomia petiolaris
Let op: Spelling van 1914 C.D.C. Fam. Piperaceae. Wall purslane, bov. e. Kruidachtige plant met doorschijn ende stengels en eenigszins hartvormige bladeren; bloemen in draadvormige aren geplaatst.

Peperpot
Let op: Spelling van 1914 sur. Vischsoep met kassavebrood, sterk gekruid met Cayenne-peper.

Pepervreter
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie RHAMPHASTIDAE.

Peperwortel-boom
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie MORINGA.

Pepite
Let op: Spelling van 1914 Van het Spaansch pepita. Zie AARDKUNDE, blz. 7 en GOUDINDUSTRIE, blz. 315. De goudsmeden in Suriname maken van de pepites zeer smaakvolle dasspelden, broches, armbanden, hals…

Pepper cinnamon
Let op: Spelling van 1914 st.m. Zie CANELLA.

Pepre-hoedoe
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CROTON CUNEATUS.

Pera
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie COUMA.

Periodieken
Let op: Spelling van 1914 Zie TIJDSCHRIFTEN en PERIODIEKEN.

Peripatus
Let op: Spelling van 1914 is een geslacht van dieren, dat eerst tot de weekdieren, later tot de wormen werd gebracht, maar dat tegenwoordig als de voorlooper der van luchtbuizen voorziene dieren beschouwd wordt en waarvoor men eene afzonderlijke klasse onder den naam Protracheata heeft opgericht. Zij vertoonen een mengsel van kenmerken der ringwormen en der gelede dieren en…

Perlas di forminga
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie RHYNCHOTA.

Persea gratissima
Let op: Spelling van 1914 Gärtn. Fam. Lauraceae. Advocaat sur. Afkatti, n.e. Awakaati, ben. e. Pear tree, Avocado, bov. e. Een in Amerika inheemsche boom met ellipsvormige bladeren tot 2 dm. lang. De vrucht, die den vorm heeft van een groote peer of rond is, bevat een groote pit; het vruchtvleesch, door een dunne huid omgeven is zeer smakelijk en wordt in verschillende vorm…

Peru
Let op: Spelling van 1914 Oude naam van Guiana (zie aldaar).

Peru-katoen
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie GOSSYPIUM RELIGIOSUM en KATOEN.

Peso
Let op: Spelling van 1914 Zie MUNTWEZEN, curacao.

Pessji pessji
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie MENTZELIA.

Peto
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie DIMORPHANDRA.

Petrometopon cruentatus (lac.)
Let op: Spelling van 1914 J. & E. Poeroentje kabritoe, pap. Fam. Serranidae. Zeevisch. Verspreiding: West-Indië; Brazilië tot Florida Keys. Lichaam ovaal; zijdelings gedrukt. Mond tamelijk groot, bovenkaak reikt iets verder dan het oog. Voor kieuwdeksel zwak gezaagd; het kieuwdeksel heeft drie stekels. Kleur roodachtig grijs, een weinig bleeker aan den onderkant. Op kop en …

Phalacrocorax vigua
Let op: Spelling van 1914 AALSCHOLVER. Een vogel behoorende tot de familie der Phalacrocoracidae, waarvan slechts één vertegenwoordiger, Ph. vigua, in Suriname voorkomt, aldaar bekend onder den naam van zwarte duikelaar.

Phaseolus lunatus
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Leguminosae. Zevenjaarsboontje, sur. Sebi-jari, n.e. White beans, bov. e. Klimplant met drietallige bladeren, waarvan de zijblaadjes zeer scheef zijn. De langwerpige, platte tot 6 cm. lange peul bevat 2 à 3 boonen, die onrijp gekookt gegeten worden. Verschillende varieteiten worden gekweekt (Zie ST. MARTIN.

Phoenicopterus ruber
Let op: Spelling van 1914 Fam. Phoenicopteridae de Flamingo, (kar. Dokoko) draagt in Suriname den naam Zeegans, terwijl men met den naam Flamingo de roode Ibis, Eudocimus rubra, aanduidt. Op de kleine Antillen is eerstgenoemde soort bekend onder den naam van Chogogo; zij broedt o.a. in menigte op Bonaire volgens Hartert. Zie over de Flamingo op Curaçao in De Levende Natuur,…

Phoenix dactylifera
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Palmae. Daader, ben. e. Date, bov. e. De dadelpalm wordt hier en daar op Curaçao gekweekt. Alleen op de plantage Groot St. Joris bestaat een eenigszins uitgestrekte aanplant. Over het algemeen is de vrucht minderwaardig.

Phoradendron
Let op: Spelling van 1914 Fam. Loranthaceae. Fowroe-kakà, n.e. Parasieten met groene bladeren, die op boomen leven, zooals de vogellijm of marentak in Europa. Ook andere Loranthaceae heeten fowroe-kakà.

Phosphaat
Let op: Spelling van 1914 phosphorzure kalk in ruwen toestand, wordt, omgezet in superphosphaat, als meststof gebruikt. Volgens de onderzoekingen van den mijningenieur G. Duyfjes kunnen de op de Benedenw. Eilanden voorkomende phosphaten, naar de wijze van ontstaan, in vier groepen worden ingedeeld: 1o. Afzettingen van guano, die in meerdere of mindere mate door kalkhoudend …

Phyllanthus diffusus
Let op: Spelling van 1914 Kl. Fam. Euphorbiaceae. Djari-bita of Fini-bita, n.e. Kleine kruidachtige plant, zeer veel gelijkende op de P. orbiculatus. Als volksgeneesmiddel gebruikt tegen buikaandoening.

Phyllanthus euwensii
Let op: Spelling van 1914 Bold. Fam. Euphorbiaceae. Karkidaaki, bon., Lokki lokki, ben. e. Heester met glimmende, naar top en voet spits toeloopende tot 6 cm. lange bladeren; de bloemen staan in dichte trosvormige bloeiwijzen op lange draadvormige steeltjes.

Phyllanthus niruri
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Euphorbiaceae. Bita wiwiri of Fini-bita, n.e. Surinaam bitter, bov. e. Kruid met 0,8 cm. lange blaadjes, die in twee rijen langs den stengel staan. De kleine groene bloemen staan in de oksels der bladeren. Een aftreksel der bladeren, die de bitterstof. phyllanthin bevatten, wordt gebruikt tegen buikpijn.

Phyllanthus orbiculatus
Let op: Spelling van 1914 L.C. Rich. Fam. Euphorbiaceae. Man-bita, n.e. Een kruidachtige plant, veel op P. diffusus gelijkend.

Phyllomedusa
Let op: Spelling van 1914 Een geslacht van de familie der Hylidae of Boomkikvorschen. Phyllomedusa [p. 561] Klein-Curaçao Curaçao Aruba Totaal.

Physalis
Let op: Spelling van 1914 Fam. Solanaceae. Klap, ben. e. Kruiden met scheeve bladeren; de kelk is in de bloem klein, maar zwelt bij de rijpe vrucht klokvormig; er komen op de Benedenw. Eilanden 2 soorten voor: P. pubescens en P. anguluta, die vooral door de beharing onderscheiden zijn.

Physalis hirsuta
Let op: Spelling van 1914 Dun. Fam. Solanaceae. Batoto-bita, n.e. Een kruidachtige plant, veel gelijkend op P. surinamensis.

Physalis surinamensis
Let op: Spelling van 1914 Miq. Fam. Solanaceae. Batoto-bita, n.e. Een kruidachtige plant waarvan de vrucht door een wijde kelk geheel omsloten wordt. De plant is een volksgeneesmiddel.

Physic nut
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie JATROPHA GOSSYPIFOLIA.

Phytolacca rivinoides
Let op: Spelling van 1914 Kth. et B. Fam. Phytolaccaceae. Gogomago, n.e. Een kruidachtige plant met lange trossen en donkerblauwe besachtige vruchten. De bladeren worden als groente gebruikt.

Phytomose
Let op: Spelling van 1914 Hieronder verstaat men de aandoeningen van de huid en de slijmvliezen bij werklieden, die sommige houtsoorten bewerken of zich ophouden ter plaatse waar die bewerkt worden. Deze beroepsziekte is ook bekend onder den naam van satijnhout-ziekte of satijnhout-dermatitis, omdat ze vooral optreedt bij de bewerking van dit hout. In Suriname heeft men mee…

Piai en piaiman
Let op: Spelling van 1914 Zie BENEDENL. INDIANEN, blz. 108 en 110 en BOVENL. INDIANEN, blz. 174 en 176.

Pianakoto
Let op: Spelling van 1914 Zie BOVENL. INDIANEN, blz. 174.

Pianbois
Let op: Spelling van 1914 Zie BOSCHJAWS.

Picidae
Let op: Spelling van 1914 SPECHTEN, worden in Suriname met den naam van Timmerman aangeduid. Tot de grootere soorten, met wit en zwart gevederte en met rooden kop of kuif, behooren Campophilus melanoleucus en Ceophlaeus lineatus. Een kleinere soort is veniliornis sanguineus, bruin met witachtige dwarsstrepen en met roode bovendeelen. Tot de dwergspechten, welke van de gewon…

Picquerie (Petrus)
Let op: Spelling van 1914 geb. te Brussel 4 Oct. 1676, jezuiet 5 Oct. 1696, priester 1709, gest. 2 Sept. 1716. Na zijn priesterwijding was Picquerie twee jaren te Oudenaarde werkzaam geweest, waar hij een mannen-congregatie bestuurde. De oversten hadden op hem het oog laten vallen, om de toestanden der katholieke missie op Curaçao, die door zijn voorganger Schabel in de war…

Picramnia pentandra
Let op: Spelling van 1914 Sw. Fam. Simarubaceae. Wild coffee, Bastard bough, bov. e. Boom met 7-of meertallige, veervormig saamgestelde bladeren, waarvan de blaadjes tot 10 cm. lang zijn en dik leerachtig, glimmend; de zwarte vruchten ter grootte van een kleine druif hangen in dichte trossen aan den boom.

Picrous bark
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie JACQUINIA.

Piea di galienja
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie ELEUSINE.

Piea di galienja sjimaron
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie PANICUM SANGUINALE.

Piea palooma
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie PORTULACA HALIMOIDES en P. VENEZUELENSIS.

Piea waara waara
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie DACTYLOTENIUM.

Pièce d'inde
Let op: Spelling van 1914 Zie SLAVENHANDEL.

Piekan
Let op: Spelling van 1914 Inlandsche naam in Suriname voor koekoeken, behoorende tot de genera Coccyzus en Piaya. Volgens De Goeje is Pika een Kar. woord.

Pienda
Let op: Spelling van 1914 sur., n.e. en ben. e. Zie AARDNOOT.

Pienda sjimaron
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie STYLOSANTHES.

Piendakaas
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie AARDNOOT.

Piengo
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie DICOTYLES.

Piengo-granman
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie DICOTYLES.

Piengo-makà
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie ASTROCARYUM SCIAPHILUM.

Piengo-mira
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie HYMENOPTERA.

Pienja
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie MICONIA HOLOSERICEA.

Pienja-hoedoe
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie VISMIA CAYENNENSIS.

Pies-pies
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie RHYNCHOTA.

Piesjie porco
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie BALISTES.

Pietermaai
Let op: Spelling van 1914 Zie WILLEMSTAD.

Pieterselie
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie BIDENS.

Pieterselie di laman
Let op: Spelling van 1914 pap. Acetabularia-soorten, sterk met kalk geïncrusteerde groenwieren van karakteristieken vorm: op een dun steeltje wordt een meer of minder diep, open kelkje gedragen. Dit kelkje wordt gevormd door de straalsgewijs gerangschikte sporangien.

Pigeonberry
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie EUGENIA AXILLARIS.

Pigeonwood
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie PLUMIERA ALBA.

Pijlen en bogen
Let op: Spelling van 1914 Zie BENEDENL. INDIANEN, blz. 104 en BOVENL. INDIANEN, blz. 172 en 176.

Pijlgift
Let op: Spelling van 1914 Zie CURARE.

Pijlgras
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie GYNERIUM.

Piki-njan
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie SLAVERNIJ.

Pikien-fowroe-pepre
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie POLYGONUM.

Pikien-fowroe-sopo
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie PEPEROMIA NUMMULARIFOLIA.

Pikien-misi-fienga
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie BACOVE.

Pikoeda
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie SPHYRAENA.

Pikoer
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie SPHYRAENA.

Pilea microphylla
Let op: Spelling van 1914 Liebm. Fam. Urticaceae. Lace plant, bov. e. Een kruid met 0,5 cm. lange, spatelvormige blaadjes en heel kleine bloemen.