DBNL - Encyclopaedie van Nederlandsch West-Indië

Categorie: Geschiedenis en volkskunde > Nederlands West-Indië, 1914
Datum & Land: 22/12/2007, NL
Woorden: 4409

Bayberry
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie AMOMIS.

Bayboom
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie AMOMIS.

Bébé-hoedoe
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie PTEROCARPUS.

Bebelving
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie PLANTAGE.

Bedrock
Let op: Spelling van 1914 Term in gebruik bij de ontginners van alluviaal goud voor het onder de ertslaag (gravel) liggende, meestal tot een geelwitte klei verweerde, bodemgesteente. Zie AARDKUNDE bl. 7; voorts M.E.D. Levat, Guide pratique pour la recherche et l'exploitation de l'or en G…

Beembee
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie PORTULACA OLERACEA.

Beembee sjimaron
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie PORTULACA VENEZUELENSIS.

Beerum
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie AMOMIS.

Beesji di kalakoena
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie COCCOLOBA DIVERSIFOLIA.

Beesji di tinta
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie PASSIFLORA SUBEROSA.

Beesji iguana
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie CELTIS.

Beesji kabrieto
Let op: Spelling van 1914 ar. Zie CONDALIA.

Beestenwerk
Let op: Spelling van 1914 Naam van de vroegere suikermolens die door ossen, muilezels of paarden gedreven werden. Beschrijving en afbeelding daarvan zijn in vele oudere werken over Suriname te vinden. Ook Rodway, Guiana: British, Dutch and French, London 1912, blz. 101, geeft een afbeelding van een beestenwerk. De behoefte aan paarden voor deze molens was aanleiding tot de …

Begas
Let op: Spelling van 1914 pap. Maiszaad, niet in korrels uitgedorscht: kleine stukjes tapoesji (kolf) die men plant vóór het invallen der najaarsregens. Beteekent ook kaf, de maisschillen, die vrij komen bij het meelmalen en als varkensvoeder gebruikt worden.

Begissima
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie ANTIGONON.

Begrooting
Let op: Spelling van 1914 Onder de werking van het bij Koninklijk besluit van 9 Augustus 1832, No. 89 vastgestelde regeeringsreglement (Gouvernementsblad van Suriname 1832, No. 13) werd de begrooting van inkomsten en uitgaven der kolonie door den Administrateur van Financiën in de kolonie ontworpen en aan den Gouverneur ten fine van onderzoek aangeboden. De Gouverneur deeld…

Behen-boom
Let op: Spelling van 1914 sur. (?) Zie MORINGA. -->

Behn
Let op: Spelling van 1914 (AFRA, APHRA, APHARA of AYFARA) Engelsche dichteres en tooneelschrijfster, dochter van John Johnson, barbier en Amy, diens vrouw, werd 10 Juli 1640 te Wye in Kent gedoopt. Met een aanverwant, dien zij vader noemde en die door Lord Willoughby benoemd was tot luitenant-generaal van Suriname, dat toen Engelsch was, vertrok zij, nog een kind zijnde, da…

Behoekoe
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie SERJANIA.

Bekoringsmiddelen
Let op: Spelling van 1914 Zie BENEDENL. INDIANEN.

Belappel
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie PASSIFLORA LAURIFOLIA.

Belastingen
Let op: Spelling van 1914 A. Suriname.: I. Geschiedkundig overzicht.: In de 17de en 18de eeuw waren er verscheidene belasting kantoren in Suriname, n.l. dat 1. van de inkomende en uitgaande rechten op de koopwaren; 2. van de hoofdgelden der societeit; 3. van de verkoopingen; 4. van de modique lasten. De ontvangers der eerste drie werden door de Societeit benoemd en bezoldig…

Bellapple
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie PASSIFLORA LAURIFOLIA.

Belliac
Let op: Spelling van 1914 afgeleid van het Engelsche (dry) belly ache, droge koliek, een vroeger in Suriname veel voorkomende ziekte, reeds door P. Fermin, Traité des maladies les plus fréquentes à Surinam, Maastricht 1764, beschreven. Naar de symptonen geleek de ziekte veel op loodvergiftiging. Dr. van Leent, La Guyane néerlandaise (Contributions à la Géographie médicale, …

Bellucia grossularioides
Let op: Spelling van 1914 Triana Fam. Melastomataceae. Mispel, sur. Boom met groote bladeren en eetbare witte tot gele besvruchten.

Belmonte (Benjamin Elias Colaço)
Let op: Spelling van 1914 geb. te Paramaribo 5 Augustus 1823, overl. te Georgetown (Br. Guiana) Oct 1889, studeerde, na te Paramaribo als procureur te hebben gepractiseerd, te Leiden, waar hij 24 April 1857 totdoctor in de rechten promoveerde op proefschrift ‘Over de Hervorming van het Regeerings-Stelsel in Nederl. West-Indië.’ Hij vestigde zich daarna als advocaat te Param…

Beltiri
Let op: Spelling van 1914 arow. Zie BENEDENL. INDIANEN (onder voedings- en genotmiddelen).

Ben-boom
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie MORINGA.

Benedenlandsche indianen
Let op: Spelling van 1914 (arowakken, karaïben en waraus). - Inleiding. Algemeenheden.: - Onder B.I. verstaat men die Indianen van Suriname, welke verdeeld in 3 stammen, in de kustlanden en aan den benedenloop der rivieren wonen, d.i. tusschen de zee en ongeveer 5½o N.B. en tusschen de Corantijn en Marowijne. Het is een uitgestrekt, waterrijk laagland dat, op de zandige sav…

Benedenlandsche-indianen
Let op: Spelling van 1914 (Anthropologie.).: - De lichaamskenmerken dezer Indianen zijn betrekkelijk goed bekend door de onderzoekingen van Maurel (Mém. Soc. d'anthr. Paris, 2e série, t. II, 1875, p. 369 seq.), Manouvrier en Dally (Bull. Soc. d'anthr. Paris, 3e série, t. V, 1882, p. 602 v. 796 seq.), Prins Roland Bonaparte (Les habitants de Suriname, Paris 1884) en H. ten K…

Benedenwindsche eilanden
Let op: Spelling van 1914 Zie ANTILLEN. -->

Benoit (Pierre Jacques)
Let op: Spelling van 1914 Auteur van het bekende folio-plaatwerk Voyage à Surinam; Description des possessions néerlandaises dans la Guyane. Brussel 1839. Geb. te Antwerpen 1782, gest. te Brussel 1854, leidde B. een veelbewogen leven, waarin hij de meest verschillende beroepen uitoefende. Zijn avontuurlijke geest bracht hem ook naar Suriname. De uitkomst van dat verblijf wa…

Bentà
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie MUZIEK-INSTRUMENTEN.

Bentinck (baron Charles)
Let op: Spelling van 1914 Zie GOUVERNEURS.

Bérangère
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie SOLANUM MELONGENA.

Bergendal
Let op: Spelling van 1914 Plantage aan de Boven Suriname, een van de oudste der kolonie, gelegen aan den voet van den 85 M. hoogen heuvel de Blauwe Berg, door Lord Willoughby, graaf van Parham, aangelegd en op de oudste kaarten Param Hill genoemd. (Op sommige oude kaarten ook Parnassusheuvel of berg). Oorspronkelijk een suikerplantage, werd deze op last van Willoughby in 16…

Bergsma (mr. Jacob Hendrik)
Let op: Spelling van 1914 Zie MINISTERS VAN KOLONIEN.

Berranger (Pierre)
Let op: Spelling van 1914 Zie GOUVERNEURS.

Berrehein
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie SOLANUM MELONGENA.

Bers
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie NEOMANIS APODUS.

Bertholletia excelsa
Let op: Spelling van 1914 H.B. Fam. Lecythidaceae. Kokeliko of Paranoot, sur. Een groote boom met groote vruchten die een steenharden wand hebben en waarbinnen een 20-tal 3-hoekige zaden zitten. De zaden worden gegeten; ook wordt de olie eruit geperst. De boom komt in het Zuiden van Suriname in het wild voor en heet bij de Trio's toeka. Zie de Goeje. Verslag der Toemoekhoem…

Bestuursregeling
Let op: Spelling van 1914 I. Suriname.: Geschiedenis.: De eerste vestiging van Europeanen in dit gedeelte van Guiana vond, voor zoover bekend is, plaats in 1630 onder een zekeren kapitein Maréchal, die vergezeld was van een zestigtal Engelschen. Deze vestigden zich aan de rivier Suriname, ongeveer 16 mijlen de rivier op, volgens P.M. Netscher's ‘Geschiedenis van de koloniën…

Betaalmiddelen (oudste)
Let op: Spelling van 1914 Van de eerste vestiging van Europeanen in Suriname tot ongeveer het midden der vorige eeuw heeft er in de kolonie schaarschte geheerscht aan muntspecie. In de eerste tijden was het geld er zoo zeldzaam dat men zijne toevlucht moest nemen tot betaalmiddelen in natura. Bij resolutie van 11 Sept. 1669 werd suiker als wettig betaalmiddel aangewezen en …

Bethesda
Let op: Spelling van 1914 Zie LEPRA.

Betonika
Let op: Spelling van 1914 ar. Zie MELOCHIA.

Beureria succulenta
Let op: Spelling van 1914 Jacq. Fam. Borraginaceae. Goeaana, Watakeeli, Watakeeri, ben. e. White chank, bov. e. Boom met leerachtige naar top en basis spits toeloopende tot 8 c.m. lange bladeren; de bloemen staan in pluimvormige bloeiwijze, zijn trechtervormig; de kelk is bij de rijpe vrucht in slippen gescheurd.

Bewindhebbers
Let op: Spelling van 1914 Zie COMPAGNIE (WEST-INDISCHE).

Bhang
Let op: Spelling van 1914 Handelsnaam voor de mindere soorten van Indische hennep (Cannabis sativa) bestaande uit de gedurende den bloeitijd afgestroopte en fijn gemaakte bladeren, zaadhuis en jonge twijgen. Wordt in Suriname door de Br. Ind. immigranten gebruikt. Het invoerrecht bedraagt ƒ40.- per K.G.

Bibliotheken
Let op: Spelling van 1914 Aan boekenverzamelingen heeft Paramaribo geen gebrek gehad. Reeds in het Essai historique sur la Colonie de Surinam, Paramaribo 1788, seconde partie. p. 79 leest men: ‘Feu M. le Gouverneur Texier, Mr. Wichers, Mr. le Lt. Colonel Fredrici, le médecin van Wiert, feu Mr. de Meinertshagen, le médecin Schilling, feu Mr. van Dam et plusieurs autres amate…

Bichi
Let op: Spelling van 1914 pap. Algem. benaming voor rups en larve.

Bidens bipinnatus
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Compositae. Toriman, Japanesi toriman, n.e. Pieterselie, ben. e. Kruid met veervormig samengestelde bladeren, waarvan de blaadjes grof-gezaagd zijn; de bloemhoofdjes staan op lange stelen en de lijnvormige vruchten dragen aan den top 4 of 5 naalden, voorzien van teruggebogen stekeltjes. De vruchtjes kleven aan de kleederen, die daarmede in …

Biëentoe djariba
Let op: Spelling van 1914 pap. PASSAAT.

Biefstuk
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie EUPHORBIA PULCHERRIMA.

Biema
Let op: Spelling van 1914 pap. Chaetomorpha Linum, massa's van taaie groene draadwieren, tot kluwens vereenigd.

Big yellow popbush
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie CROTALARIA RETUSA.

Bigi foetoe
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie BACOVE en FILARIOSIS.

Bigi foetoe-loetoe
Let op: Spelling van 1914 n.e. Krullotenziekte (sur.) Zie CACAO.

Bigi kaarta
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie MUNTWEZEN. (suriname).

Bigi markoesa
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie PASSIFLORA QUADRANGULARIS.

Bignonia unguis-cati
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Bignoniaceae. Cat claw, bov. e. Klimplant met tweetallige bladeren en ranken, die eindigen in een aantal klauwvormig gebogen eindgeledingen die aan den top van de ranken bij 3-5-tallen te samen staan.

Bijen
Let op: Spelling van 1914 Zie HYMENOPTERA.

Bijenteelt
Let op: Spelling van 1914 wordt in Suriname en op de Nederl. Antillen weinig beoefend. In het district Coronie wordt eenige honig verkregen van bijen, die op de parwaboomen huizen. Zeer in het klein wordt daar ook de teelt beoefend. Proeven eenige jaren geleden genomen om in Suriname Europeesche bijen te kweeken hebben geen succes gehad. (Zie ook AFGODERIJDANS, AKRA, AZÉMAN,
Bijlegger
Let op: Spelling van 1914 sur. De naam van den ambtenaar, die in vroeger jaren aan den posthouder (zie aldaar) bij de Aukaners waa toegevoegd.

Bijlen (steenen)
Let op: Spelling van 1914 Zie OUDHEDEN.

Bijlhout
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie EPERUA.

Billyache
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie RAUWOLFIA.

Bina
Let op: Spelling van 1914 arow. Bekoringsmiddelen. Zie BENEDENL. INDIANEN.

Binnensnoek
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie CENTROPOMUS ENSIFERUS.

Birambi
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie AVERRHOA BILIMBI.

Birdsberry
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie EUGENIA MONTICOLA en MYRCIA PANICULATA.

Birdspepper
Let op: Spelling van 1914 bov e. Zie CAPSICUM DULCE.

Biri-biri-landen
Let op: Spelling van 1914 heeten in Suriname de langs de kust gelegen, lage, moerassige, voornamelijk met biezen begroeide gronden. Volgens van Panhuys zou het woord van Karaïbischen oorsprong zijn. Dikwijls is zulk een moeras bedekt met een dikke korst, die op vele plaatsen een mensch kan dragen, maar die men onder zijne voeten voelt buigen. In het droge jaargetijde raken …

Biri-hoedoe
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie EPERUA.

Biscop
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie CETACEA.

Bita-hoedoe
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie HOMALIUM.

Bita-wiwiri
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie PHYLLANTHUS NIRURI.

Bittere djoeka
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie MUCUNA.

Bittere kassave
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie MANIHOT CARTHAGINIENSIS. sur. Zie M. UTILISSIMA en AARDVRUCHTEN.

Bitterpod
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie URECHITES.

Bitterroot
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie CASSIA OCCIDENTALIS.

Bixa orellana
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Bixaceae Anotto, war. Koesoewé, kar. en n.e. Orlean, Roekoe, sur. Roucou. bov. e. Een kleine, sierlijke boom met rose bloemen. Bladeren eenigszins hartvormig, tot 12 c.M. lang; de vruchten zijn, vóór zij rijp zijn, rood en worden daarna bruin; zij zijn voorzien van lange, stekelige haren en bevatten een massa zwarte zaden. In bijna alle dee…

Blaasman
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie CICONIIDAE.

Black berry
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie EUGENIA LIGUSTRINA.

Black cherry
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie EUGENIA LIGUSTRINA en RANDIA ACULEATA. [p. 141]

Black loblolly tree
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie PISONIA FRAGRANS.

Black mangeniel
Let op: Spelling van 1914 st. m. Zie EUPHORBIA PETIOLARIS.

Black sage
Let op: Spelling van 1914 st. m. Zie CROTON BETULINUS.

Black sweetwood
Let op: Spelling van 1914 saba, st. eust. Zie NECTANDRA KRUGII.

Black toarch
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie MELOCHIA.

Bladluis
Let op: Spelling van 1914 Zie RHYNCHOTA.

Blafoorki
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie TANAGRIDAE.

Blaka tiki minti
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie LIPPIA GEMINATA.

Blaka toriman
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CYATHULA.

Blaka-maka
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie SOLANUM LANCEAEFOLIUM.

Blaka-mama
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CORDIA GRAVEOLENS.

Blaka-masoesa
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie RENEALMIA OCCIDENTALIS.

Blaka-oema
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CORDIA GRAVEOLENS.

Blank-officier
Let op: Spelling van 1914 Opzichter op eene Surinaamsche plantage. Verbastering van blanke overseer.

Blausana
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie CNEMIDOPHORUS.