DBNL - Encyclopaedie van Nederlandsch West-Indië

Deze woordenlijst kan afkomstig zijn van een online bron die niet meer beschikbaar is, of kan zijn samengesteld door externe bronnen. De informatie kan sinds de oorspronkelijke publicatie zijn veranderd. We raden aan om kritisch te zijn bij het beoordelen van de waarde en actualiteit ervan.
Categorie: Geschiedenis en volkskunde > Nederlands West-Indië, 1914
Datum & Land: 22/12/2007, NL
Woorden: 4409


Boschduivel
Let op: Spelling van 1914 Zie ATELES.

Boschhaan
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie FALCONIDAE.

Boschjaws
Let op: Spelling van 1914 Boesi-Jassi, n.e. in Fransch Guiana Pianbois genoemd, is een in de Guiana's endemische huidziekte, die vooral in de bosschen wordt opgedaan. De ziekte openbaart zich in zweren en infiltraten in de huid, in zeker stadium eenigszins gelijkende op jawsknobbels, waarmede zij echter geen verdere evereenkomst hebben. Zij wordt veroorzaakt door Protozoën …

Boschluis
Let op: Spelling van 1914 Zie ACARINA.

Boschnegers
Let op: Spelling van 1914 Anthropologie.: Ofschoon er veel over de B. is geschreven, zijn eigenlijk gezegde anthropologische gegevens omtrent dit volk zeer schaarsch. Prins Roland Bonaparte en H. ten Kate schijnen de eenige auteurs te zijn, die B. anthropometrisch hebben onderzocht (Les Habitants de Suriname, Paris 1884, Travels in Guiana and Venezuela, Revue col. intern. T…

Boschnegers
Let op: Spelling van 1914 Naamsverklaring.: Boschnegers heeten de tot stammen vereenigde, in de binnenlanden van Suriname gevestigde, nakomelingen van gevluchte Surinaamsche plantage-slaven, (negers). Zij werden in vroeger tijd ook Marrons genoemd naar het Sp. Cubaansch marrón, van het Sp. marro, d.i. ontsnapping, ontrukking. (Noot redactie op blz. 81 overdruk v. Coll, Land…

Boschpatrouilles
Let op: Spelling van 1914 noemde men in Suriname de expedities tegen de weggeloopen slaven en de boschnegers. Ze zijn uitvoerig beschreven in het Authentieq relaas uit Surinamen van de veroveringe van het dorp der gevaarlijkste wegloopers en muitelingen genaamd Misalasi, Utr. 1773 en door Hartsinck, het Essai historique, Stedman en anderen. Over boschpatrouilles in lateren …

Boschrat
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie CAVIA.

Boschspin
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie ARANEINA.

Bosopaata
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie DACTYLOCTENIUM.

Bosse (Peter Philipp van)
Let op: Spelling van 1914 Zie MINISTERS VAN KOLONIEN en IMMIGRATIE.

Bossoea
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie TAGARA MONOPHYLLA.

Bot
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie ACHIRUS ACHIRUS en A. LINEATUS.

Botanisch onderzoek
Let op: Spelling van 1914 I. Suriname.: De eer-[p. 167]ste plantkundigen, die in Suriname planten verzameld hebben, waren de Zweed Dalberg en de Deen Rolander, die beiden omstreeks 1750 in Suriname gereisd hebben. De verzameling van Dalberg kwam in handen van Linnaeus, die er in 1775 door een zijner leerlingen een dissertatie over deed schrijven. In dit werkje worden 148 so…

Botanische tuin
Let op: Spelling van 1914 Zie CULTUURTUIN.

Boter
Let op: Spelling van 1914 De in de kolonien gebruikte boter wordt voor het grootste gedeelte uit Nederland en de Vereenigde Staten ingevoerd. In vroeger jaren werd op vele plantages in Suriname boter voor eigen gebruik gemaakt. Op Curaçao maakt men nu nog boter, manteca freescoe genoemd en wel bijna uitsluitend in het 5e district, 1o. omdat men alleen daar een voldoende pro…

Botervisch
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie NEBRIS.

Bottelarie
Let op: Spelling van 1914 In Suriname de naam van een vertrek waarin borden en ander tafel- en keukengerei bewaard wordt. Daar de keukens zich niet in huis [p. 170] maar in een afzonderlijk gebouwtje op het erf bevinden, wordt genoemd gerei daarin niet bewaard. In de bottelarie werd in vroeger jaren en nu nog bij oude families veel weelde aan aardewerk, porselein en koperwe…

Bottom (the)
Let op: Spelling van 1914 Zie SABA.

Bouchea ehrenbergii
Let op: Spelling van 1914 Cham. Fam. Verbenaceae. Vervine, bov. e. Jeerba staasia, Sjonleena, cur. Kruid met grofgezaagde eivormige, langgesteelde tegenoverstaande bladeren en bloemen in een lange aar.

Bougainvillea spectabilis
Let op: Spelling van 1914 Willd. Fam. Nyctaginaceae. Trinaria, ben. e. Sierplant met eironde in een spitse punt toeloopende bladeren en bloemen die omgeven zijn door drie paars gekleurde schutbladen; in de oksels van de bladeren komt een omgebogen doorn voor. Wordt gekweekt; ook in Suriname.

Boulanger
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie SOLANUM MELONGENA.

Bouwdepartement
Let op: Spelling van 1914 Zie DEPARTEMENTEN V. ALGEM. BESTUUR.

Bovenlandsche indianen
Let op: Spelling van 1914 (Accawaus, Aparai, Emerillon, Itourana, Oepoeroei, Ojana, Ojarikoelé, Okomajana, Olisiana, Pianakoto, Saloema, Sikiana, Toenajana en Trio.) Accawaus.: Een stam van Indianen in Suriname door Stedman vermeld, die meer in het binnenland woonden en in goede verstandhouding met de Hollanders leefden, maar valsch waren; ze wisten een langzaam vergift te …

Bovenwindsche eilanden
Let op: Spelling van 1914 Zie ANTILLEN.

Boxwood
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie MURRAYA en SCHAEFFERIA.

Braamspunt
Let op: Spelling van 1914 Zie SURINAME (onder nautische aanteekeningen).

Bracelet
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie ERYTHROXYLUM.

Brachyplatystoma vaillanti
Let op: Spelling van 1914 (C. en V.) E. en E. Lau-lau en Pasisi, kar. en n.e. Familie Siluridae. Zoetwatervisch. Verspreiding: Suriname, Cayenne, op de oostelijke hellingen noordelijk van Rio Parahyba. De bek is afgeplat, en heeft lange voeldraden. De bovenkaaksvoeldraden zijn zoodanig uitgegroeid, dat zij de draden van de staartvin bereiken of soms nog voorbij reiken. De b…

Bradi-bita
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie LEONOTIS.

Bradi-lifi
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie COCCOLOBA LATIFOLIA.

Bradypus tridactylus
Let op: Spelling van 1914 DE DRIEVIN-GERIGE LUIAARD. Zonluiaard, sur. Loïri, n.e. Hau, Arow., Koepirisi, kar. behoort tot de orde der Xenarthra. Het is een plomp dier, ongeveer zoo groot als een kat. Kop en hals zijn onduidelijk van elkaar gescheiden. Merkwaardig is, dat, terwijl bijkans alle zoogdieren 7 halswervels bezitten, deze luiaard er 8-10 heeft. Voor- en achterpoot…

Braf
Let op: Spelling van 1914 sur. Brafoe, n.e. Waarschijnlijk van het Engelsche broth, soep. De term komt reeds voor in een ‘Dagelijksche Tafel of Schaftlijst voor de zieken’, in 's Lands Gasthuis te Paramaribo in 1792 vastgesteld. Voorgeschreven was voor Maandag ‘Een braf van Tayer of Banannen met gezout of gerookt spek, en een snee brood en Banannen’. (Zie Oudschans Dentz, G…

Brakgras
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie SPOROBOLUS VIRGINICUS.

Brakgras saaloe
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie CYNODON.

Brandhof (Nicolaas van den)
Let op: Spelling van 1914 Zie GOUVERNEURS.

Brandschatting
Let op: Spelling van 1914 8 Juni 1712 kwamen twee Fransche oorlogschepen, onder Adm. Jacques Cassard de Surinamerivier opzeilen; ze ondervonden flinken tegenstand en waren genoodzaakt den 14en weer zee te kiezen. Den 8en Oct. kwam Cassard met 8 groote oorlogschepen en 30 kleine vaartuigen, waarop 3000 man soldaten, weer opdagen. De Franschen beschoten den volgenden dag Para…

Branti-makà
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie DREPANOCARPUS.

Brasiel
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie SERIOLA.

Brassica integrifolia
Let op: Spelling van 1914 O.E. Schulz. Fam. Cruciferae. Mustard, bov. e. Kruid met gaafrandige bladeren, bloemen in lange trossen, vrucht een hauw.

Brauw (jhr. mr. Willem Maurits de)
Let op: Spelling van 1914 Zie MINISTERS VAN KOLONIËN.

Brazieja
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie HAEMATOXYLON.

Breadfruit tree
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie ARTOCARPUS INCISA.

Brédé bon
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie ARTOCARPUS INCISA.

Breebee
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie CEREUS.

Breebee di poesji
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie CEREUS.

Breeslag
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie GERRIDAE.

Bridgo tree
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie LINOCIERA.

Bringga moosa
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie JATROPHA URENS.

Brion (Louis)
Let op: Spelling van 1914 den 6en Juli 1782 op Curaçao in de St. Annakerk van Otrabanda gedoopt, waarbij hij de namen Philippus Ludovicus ontving, was de zoon van Petrus Brion en Maria Detrox. In officiëele bescheiden komt zijn naam voor als Philip Louis Pierre Brion, terwijl hij gewoonlijk Louis Brion werd genoemd. Na te Amsterdam zijne opvoeding te hebben genoten, kwam hi…

Britsch-indiers
Let op: Spelling van 1914 Zie IMMIGRATIE.

Broedergemeente
Let op: Spelling van 1914 (HERNHUTTERS). De Evangelische Broedergemeente werd door uitgewekenen uit Moravië gesticht, die zich in 1722 vestigden op het landgoed van den vromen Graaf v. Zinzendorf, te Berthelsdorf in Saksen, De Gemeente zond in 1732 de eerste zendelingen uit naar de Deensch-West-Indische eilanden. Spangenberg, een der leiders der Broedergemeente, vernam in 1…

Broedoe na hatti
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CLERODENDRON THOMSONAE.

Broeska
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie CASSIA OCCIDENTALIS.

Broeska doesji
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie CASSIA BICAPSULARIS.

Brokobaka
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie MIKANIA.

Bromelia pinguin l
Let op: Spelling van 1914 Fam. Bromeliaccae. Zeilgras, sur. Siengrassi, n.e. Ping wing, bov. e. Een plant met meer dan 1 m. lange en 3-5 cM. [p. 183] breede, spits toeloopende, vrij vleezige bladeren, die in een wortelroset geplaatst en voorzien zijn van omgebogen stekels. De bloemen staan in een bolvormige, dichte bloeiwijze. In Suriname komt de plant in het wild in de sav…

Bromet (Meier, Salomon)
Let op: Spelling van 1914 te Paramaribo geboren uit Israëlitischeouders, 13 Jan. 1839 en aldaar overl. 16 Mei 1905, ging op jeugdigen leeftijd naar Demerary, alwaar hij tot den Christelijken godsdienst overging. In 1860 keerde hij naar Suriname terug en verkondigde daar het Evangelie in het Waaggebouw. In 1864 vertrok hij naar Engeland en na drie jaren het Hackney-college t…

Broodboom
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie ARTOCARPUS.

Brosimum discolor
Let op: Spelling van 1914 Schott. Syn. PIRATINERA GUIANENSIS. Fam. Moraceae. Letterhout. sur. Een groote in het binnenland veel voorkomende boom met zeer hard en dicht hout, dat bijzonder geschikt is voor fijn politoerwerk. Terwijl de stam 2 tot 3 voet dik wordt heeft het kernhout, dat alleen gebruikt wordt, zelden meer dan 6 duim middellijn. Van deze soort is het hout gesp…

Brouwer
Let op: Spelling van 1914 In Suriname de volksnaam van den hoogen hoed (cylinder), naar men zegt, afgeleid van den hoogen schoorsteen van de plantage Brouwerslust.

Brown (Charles Barrington)
Let op: Spelling van 1914 Zie CORANTIJN en GRENZEN VAN SURINAME.

Bruinhart
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie VOUACAPOUA.

Bruinrot
Let op: Spelling van 1914 Zie CACAO.

Brulaap
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie MYCETES.

Brunfelsia americana
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Solanaceae. Lady of the night, bov. e. Heester of boom met eivormige, naar den voet spits afloopende bladeren; de bloemen hebben een korte kelk en een tot 4 cm. lange bloemkroonbuis, waarop een zeer scheve schotel-vormige rand. Gekweekt.

Brusselsche conventie
Let op: Spelling van 1914 Zie SUIKER.

Bryophyllum pinnatum
Let op: Spelling van 1914 S. Kurz. Fam. Crassulaceae. Wonderblad, sur. Leaf of life, bov. e. Plant met vleezige, gekartelde bladeren en lange bloeiwijzen van bloemen met groote opgeblazen kelken. Aan den rand van afgesneden bladeren komen jonge plantjes te voorschijn. Een aftreksel der bladeren wordt gebruikt tegen zweren.

Bucco
Let op: Spelling van 1914 De vogels tot dit geslacht (baardvogels) behoorende, worden in Suriname don-fowroe (domme vogels) genoemd, omdat zij zich gemakkelijk laten naderen. Ze onderscheiden zich door een korten lichaamsvorm, korte, dikke halzen en groote koppen. Het vederkleed is dicht en ruig.

Buckroot
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie CHIOCOCCA.

Buffel
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie TAPIRUS.

Bugal plant
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie RUSSELIA.

Buideldieren
Let op: Spelling van 1914 Zie MARSUPIALIA.

Buidelrat
Let op: Spelling van 1914 Zie DIDELPHYS.

Buidelspreeuw
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie ICTERIDAE.

Buïrata
Let op: Spelling van 1914 sur. (?). Zie PARINARIUM CAMPESTRE.

Bullgrass
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie MARISCUS BRIZAEUS.

Bumelia obovata
Let op: Spelling van 1914 A.D.C. Fam. Sapotaceae. Paaloe di leetsji, Paaloe ploeta, Ranbessji, ben. e. Boom met tot 3,5 cm. lange leerachtige meest spatelvormige bladeren in de oksels waarvan een gering aantal kleine bloemen op steeltjes van 0,5 cm. staan.

Bunchosia nitida
Let op: Spelling van 1914 L. Cl. Rich. Fam. Malpighiaceae. Sjimaroekoe Kasjoe, cur. Heestertje met glimmende bladeren die van den voet af in een lange punt naar den top uitloopen, tot 15 cm. lang; bloemen geel in trossen.

Burgerlijke stand
Let op: Spelling van 1914 Deze instelling werd in Suriname onder het bestuur van gouverneur Abraham de Veer ingevoerd bij Publicatie van 5 Maart 1828 (G.B. No. 3). Te beginnen met 1 Juli 1828 [p. 184] moesten van de geboorte en het overlijden ‘eens vrijen Persoons, voor zooverre zulks aan Paramaribo voorvalt’, aangifte worden gedaan bij den Secretaris van het Hof van Polici…

Burgermacht
Let op: Spelling van 1914 Zie KRIJGSWEZEN. (suriname.)

Burrgrass
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie CENCHRUS CAROLIANUS.

Bursera bonairensis
Let op: Spelling van 1914 Bold. Fam. Burseraceae. Sieja korraa, ben. e. Boom met vedorvormig samengestelde meestal 7 tallige bladeren; de blaadjes tot 9 cm. lang, eindigende in een toegespitste punt; de vruchten zijn geheel als die van B. simaruba.

Bursera simaruba
Let op: Spelling van 1914 Sarg. Fam. Burseraceae. Paaloe sieja doesji, Paaloe sieja maatsjoe, Sieja blanko, ben. e. Gum tree, Balsamtree, Lime tree, bov. e. Boom met veervormig samengestelde tot 7 tallige bladeren; aan den zelfden boom komen ook enkelvoudige, 3- en 5 tallige bladeren voor; de blaadjes zijn van een duidelijk toegespitsten top voorzien; de vruchten zijn scher…

Butterfish
Let op: Spelling van 1914 Saba. Zie BODIANUS.

Button wood
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie CONOCARPUS.

Byam (William)
Let op: Spelling van 1914 zoon van Eduard B. en Elibeth Eaglesfield (Dict. of National Biography i.v. Byam). Hij was in het gevolg van Francis Lord Willoughby of Parham, toen deze als gouverneur-generaal der W.-I. eil. namens den, in Nederland tegenover Cromwell, als Koning uitgeroepen Karel II, in 1650 naar Barbados vertrok en kort daarna in Suriname een eigen kolonie stic…

Byrsonima spicata
Let op: Spelling van 1914 L. Cl. Rich. Fam. Malpighiaeceae. Holly hock, bov. e. Heester met langwerpige tot 10 cm. lange, tegenoverstaande bladeren; bladstelen en onderkant der bladeren bruinachtig behaard; bloemen in dichte trossen; de kelk voorzien van dikke klierachtige plekken.

Cabale
Let op: Spelling van 1914 Zie MAURICIUS.

Cabocëer
Let op: Spelling van 1914 Zwarte slavenhandelaar in den tijd van den slavenhandel. Zie Hartsinck II, 900 en ook Veth, Uit Oost en West. Arnhem 1889, blz. 137.

Cabomba aquatica
Let op: Spelling van 1914 Aubl. Fam. Nymphaeaceae. Sarasara-wiwiri, n.e. Een waterplant met ronde drijvende en fijn-ingesneden ondergedoken bladeren. De kleine bloemen komen boven het water uit en zijn wit van kleur.

Cabriet
Let op: Spelling van 1914 Naam van de geit op Curaçao.

Cacao
Let op: Spelling van 1914 Botanische beschrijving.: Onder cacao verstaat men de zaden van den cacaoboom, die, nadat zij aan een meer of minder langdurig fermentatieproces zijn onderworpen, gedroogd zijn. De cacaoboom (Theobroma cacao L.) behoort tot de familie der Sterculiaceae, waartoe ook de kolaboom (Cola vera L.). behoort. In Centraal-America wordt ook van de zaden van …

Cacoucia coccinea
Let op: Spelling van 1914 Aubl. Fam. Combretaceae. Julimano, n.e. (?) Een liaan met roode bloemtrossen, die veel langs de rivieroevers groeit.

Caesalpinia bonducella
Let op: Spelling van 1914 Flem. Fam. Leguminosae. Awari-siri, n.e. Een in alle tropische streken voorkomende, groote klimmende heester, waarvan de takken rechte en gekromde harde, gele stekels dragen. De gevinde bladeren hebben een gestekelde bladsteel met groote steunbladeren aan den voet. De gele bloemen zitten in trossen. De 5-8 cm. lange peul draagt op de kleppen lange …

Caesalpinia ciliata
Let op: Spelling van 1914 Urb. Fam. Leguminosae. Djoekoe, ben. e. Heester met dubbel samengestelde bladeren waarvan de blaadjes 1 cm. lang, eivormig zijn; de geheele plant is voorzien van zeer sterk gebogen saamgedrukte stekels, die dikwijls in kransen van drie op den stengel en de bladstelen geplaatst zijn.

Caesalpinia coriaria
Let op: Spelling van 1914 Willd. Fam. Leguminosae. Divi divi, Watapaana, ben. e. Divi-divi, bov. e. Boom met dubbel saamgestelde bladeren, waarvan de blaadjes 0,7 cm. lang zijn, bloemen in trossen. De peulen zijn leerachtig, dik, omgekruld en worden gebruikt als looistof. (Zie verder het artikel