J. van der Wijk - Woordenboek juridische terminologie en politiejargon

Categorie: Juridisch > juridische terminologie en politiejargon
Datum & Land: 06/07/2011, NL
Woorden: 1556

Misbruik van bevoegdheid
Détournement de pouvoir.

Misbruik van omstandigheden
Het misbruiken van andermans noodtoestand, afhankelijkheid, lichtzinnigheid, abnormale geestestoestand of onervarenheid, om hem te bewegen tot het aangaan van een voor hem nadelige rechtshandeling.

Misbruik van recht
Abus de droit.

Minuut
Exemplaar van de akte dat verblijft onder de ambtenaar die het heeft opgesteld. Zie ook Grosse.

Minimumloon
Zie Wettelijk minimumloon.

Minderjarigheid
Hiervan is in Nederland sprake wanneer iemand de leeftijd van achttien jaar nog niet is bereikt en niet gehuwd of gehuwd geweest is.

Microfoonactie
Plaatsen van afluisterapparatuur. In BVD-jargon noemt men dit een `M-actie`. Bij een dergelijke actie zal het soms noodzakelijk zijn tegen de wil van de bewoner (of gebruiker van een ruimte) binnen te treden. In de ministeri?le toestemming voor de M-actie is volgens de ministers impliciet ook toestemming voor het binnentreden vervat. Voor een microfoonactie is een last aan het hoofd BVD noodzakelijk, afkomstig van de minister-president, de minister van Binnenlandse Zaken en de minister van Justitie gezamenlijk. De last geldt voor drie maanden en is te verlengen. Zie ook Telefoonactie en Numeratoractie

MK
Meervoudige kamer.

Motivering van vonnissen
Vereist op straffe van nietigheid. De burger moet weten waar hij aan toe is en de hogere rechter moet in staat worden gesteld om het de rechtsgang te controleren. In civielrechtelijke zaken wordt de uitspraak van de lagere rechter in cassatie door de Hoge Raad vernietigd wanneer de motivering ontbreekt of onbegrijpelijk is.

MOT
Wet Melding Ongewone Transacties. Wet die het banken e.d. verplicht ongebruikelijke transacties van meer dan ? 25.000,- te melden.

Moord
Het opzettelijk en met voorbedachte rade een ander van het leven beroven. Is voorbedachte rade niet te bewijzen, dan is er sprake van doodslag.

Montagefoto
Compositiefoto.

Moeder
Moeder van het kind is de vrouw uit wie het kind geboren is of die het kind heeft geadopteerd. Zie ook Vader.

Modus operandi
(MO) (l). De wijze waarop men te werk gaat, in de criminalistiek met name de karakteristieke wijze waarop een bepaalde misdadiger te werk gaat en daarmee zichzelf verraadt (zijn `visitekaartje' of `handelsmerk').

Mulder-afdoening
Zie administratieve afhandeling

Muiterij
Delict dat bestaat uit het plegen van insubordinatie door twee of meer zeelieden gezamenlijk

MvT
Memorie van Toelichting

MVV
Machtiging tot voorlopig verblijf. Nadat de vreemdeling in het buitenland aan aanvraag om in Nederland te worden toegelaten en de aanvraag is ingewilligd, krijgt hij een MVV, waarmee hij naar Nederland kan reizen. Daar wordt de MVV omgezet in een VTV. N Naamsverandering. De rechtbank kan iemands voornaam veranderen, op eigen verzoek o...

Natuurlijk persoon
Mens, in tegenstelling tot rechtspersoon.

Natuurlijk kind
Onwettig kind.

Naturalisatie
Beslissing van de wetgever waardoor een vreemdeling het volledige Nederlandse staatsburgerschap verkrijgt.

Nationale Ombudsman
Instantie die zich bezighoudt met klachten van personen over de rijksoverheid, de politie en de waterschappen.

Narcotica
Ook: narcoticabrigade. De afdeling Verdovende Middelen van de politie.

Nalatenschap
Erfenis.

Naburige rechten
Zie Wet op de Naburige Rechten.

NCID
Nationale Criminele Inlichtingendienst. Zie ook RCID.

Nevenvoorziening
Rechterlijke beslissing over een verzoek dat samenhangt met echtscheiding of de ontbinding van het huwelijk. De rechter neemt zo'n beslissing wanneer echtgenoten het niet met elkaar eens zijn over de nevenvoorzieningen. Een nevenvoorziening gaat over het gezag over en de omgang met de minderjarige kinderen, de alimentatie voor de kinderen en de par...

Nettoloon
Salaris na aftrek van de af te dragen belastingen en verzekeringspremies

Netpolitie
Cybersquad naar Amerikaans voorbeeld, onder meer om kinderporno op het internet op te sporen en de daders te laten berechten. De netpolitie functioneert nog niet. Terwijl het wetgevingstraject wordt afgewerkt ligt de uitvoering (vrijwel) stil

Nemo iudex idoneus in propria causa
(l). Niemand is als rechter geschikt in zijn eigen zaak. Zie ook Verschoningsrecht en Wraking.

Negativa non sunt probanda
(l). Ontkenning (van de door de tegenpartij gestelde feiten) behoeft geen bewijs

Negatief-wettelijk bewijsstelsel
Stelsel waarbij het openbaar ministerie de tenlastelegging geheel dient te bewijzen. De rechter is alleen verplicht te veroordelen als hijzelf is overtuigd door de bewijsmiddelen die het openbaar ministerie heeft aangedragen, terwijl het openbaar ministerie is gebonden aan de bewijsmiddelen die in het Wetboek van Strafvordering worden genoemd.

Nederlandse Orde van Advocaten
Vereniging van alle in Nederland ingeschreven advocaten, gevestigd in Den Haag en onderverdeeld in arrondissementsorden. De voorzitter van de orde (zowel van de landelijke orde als van een arrondissementsorde) wordt deken genoemd

Nederlands Staatsblad
Offici?le uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden waarin onder meer de wetten en algemene maatregelen van bestuur worden afgekondigd

Ne bis in idem
(l). Ook: non bis in idem. Het principe dat iemand niet tweemaal voor hetzelfde strafbare feit kan worden veroordeeld (tenzij in beroep).

Nihilbeding
1. Beding opgenomen in de huwelijkse voorwaarden, waarin staat dat één der echtgenoten niet zal bijdragen in de kosten van de huishouding. 2. Beding tussen echtgenoten, dat beiden na de echtscheiding tegenover elkaar niet alimentatieplichtig zijn.

Nietigheid
Men onderscheidt `nietigheid van rechtswege', die niet bij de rechter hoeft te worden ingeroepen omdat de wet hier al in heeft voorzien, en `vernietigbaarheid', waarbij de nietigheid bij de rechter moet worden ingeroepen. Van `inwendige nietigheid' (ook: materiële nietigheid) is bijvoorbeeld sprake wanneer de tenlastelegging van de officier va...

Niet ontvankelijk
Hiervan is bijvoorbeeld sprake wanneer de rechter op grond van de tenlastelegging en-of naar aanleiding van het onderzoek ter terechtzitting de geldigheid van de dagvaarding en-of zijn bevoegdheid tot kennisneming van het ten laste gelegde feit bestrijdt. De officier van justitie wordt dan niet- ontvankelijk verklaard.

NJB
Nederlands Juristenblad.

NJ
Nederlandse Jurisprudentie.

NJV
Nederlandse Juristenvereniging.

NN
Nomen nescio. Nomen nescio (l). Letterlijk: `ik ken zijn naam niet '). Term voor onbekende verdachte

Notaris
Openbaar ambtenaar, door de Koningin benoemd, bevoegd tot het opmaken van authentieke akten ten verzoeke van de partijen, voorzover niet andere ambtenaren bij uitsluiting zijn aangewezen. Ook verricht de notaris handelingen als het leiden van openbare veilingen, het verrichten van trekking bij loterijen en het legaliseren van stukken.

Noodweerexces
Schulduitsluitingsgrond. De overschrijding van de grenzen van de noodweer, die het onmiddellijke gevolg is van een hevige gemoedsbeweging door de aanranding (2) veroorzaakt. De handeling is wederrechtelijk, maar de dader wordt niet gestraft. Eventuele mededaders worden wel gestraft.

Noodweer
Strafuitsluitingsgrond. Hiervan is sprake wanneer het plegen van een strafbaar feit nodig was voor de verdediging van eigen of andermans lichaam, eerbaarheid of goed tegen ogenblikkelijke wederrechtelijke aanranding (2).

Non sequitur
(l). Dat volgt er niet uit (bij een conclusie).

Non est in actis, non est in mundo
(l). Het staat niet in de stukken, dus het bestaat niet

Non bis in idem
(l). Ne bis in idem.

Novum
(l). Nieuw feit

NPI
Nederlands Politie Instituut. Staforgaan van korpschefs, koprsbeheerders en hoofdofficieren van justitie.

NPB
Nederlandse Politiebond.

NPA
Nederlandse Politie Academie.

Numeratoractie
Bij een numerator-actie, die bij de BVD `N-actie` wordt genoemd, worden de printgegevens van telefoongesprekken bij KPN-Telecom opgevraagd. Op die wijze is na te gaan met welke telefoonaansluiting contact is geweest vanuit een bepaalde aansluiting. Volgens het Handboek administratieve organisatie BVD beslist het hoofd van de BVD over een N-actie. De duur van een dergelijke actie bedraagt maximaal twee weken. Zie ook Telefoonactie en Microfoonactie

Nullum crimen sine lege
(l). Geen misdrijf zonder strafwet

Nulla poena sine praevia lege poenali
(l). Geen straf kan worden opgelegd zonder dat een aan het feit voorafgegane wettelijke strafbepaling bestaat

Nudum praeceptum
(l). Naakt voorschrift, bijvoorbeeld voorschrift zonder vermelding van sanctie.

NV
Naamloze vennootschap

NVvR
Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak. Belangenvereniging voor de zittende- en staande magistratuur. O Observatie. Het systematisch en onopvallend gadeslaan of bespieden van verdachte personen, objecten of situaties, met de bedoeling strafbare feiten op te sporen of te voorkomen. Men maakt onderscheid tussen `vaste observatie' (stat...

Octrooi
Ook: patent. De wettige bescherming van een uitvinding. De uitvinding moet nieuw en inventief zijn en kan betrekking hebben op een werkwijze of een product

OC
Opvang- en onderzoekscentrum voor asielzoekers

Officier van Justitie
(OvJ). Functionaris van het openbaar ministerie bij de arrondissementsrechtbank en het kantongerecht. Zie ook Parket.

Offensief verhoor
Verhoortechniek waarbij men er van uit gaat dat er voldoende bewijsmateriaal tegen de verdachte is. Hij wordt chronologisch met dit bewijsmateriaal geconfronteerd en daarover ondervraagd.

Ommissiedelict
Delict waarbij men iets nalaat wat geboden is, wat men had moeten doen. Zie ook Commissiedelict.

Omkoping van ambtenaren
Het doen van een gift of belofte aan een ambtenaar, met het oogmerk om hem te bewegen in strijd met zijn plicht iets te doen of na te laten, of ten gevolge of naar aanleiding van hetgeen door de ambtenaar in strijd met zijn plicht is gedaan of nagelaten.

Omkering van de bewijslast
Slechts in uitzonderlijke gevallen toegepast in het civielrecht. Hierbij moet de verweerder aantonen dat een stelling van de eiser niet houdbaar is. In het strafrecht gaat men uit van het vermoeden van onschuld, dus daar is nooit sprake van een omkering van de bewijslast.

Omkatten
Identiteitsverandering. Het aanbrengen van het chassisnummer van een niet-gestolen auto (bijvoorbeeld een total loss gereden wrak) die men in bezit heeft, op een gestolen auto van hetzelfde merk, type en bouwjaar. Vervolgens wordt de gestolen auto `legaal' in de handel gebracht.

Omgangsrecht
Het recht tot omgang met het kind van de ouder die niet met het gezag over het kind is of zal worden belast, na echtscheiding of scheiding van tafel en bed. Het omgangsrecht wordt door de rechter geregeld op verzoek van beide partijen of één van hen. Ook als de ouders nooit met elkaar getrouwd zijn geweest kan de ouder die het gezag o...

OM
Openbaar Ministerie.

Ontvoering en gijzeling
Opzettelijke en wederrechtelijke vrijheidsberoving. Ontvoering is verborgen vrijheidsberoving (de verblijfplaats van de ontvoerde is onbekend). Gijzeling is openlijke vrijheidsberoving (de verblijfplaats van de gegijzelde is bekend). Men onderscheidt geplande gijzeling en gelegenheidsgijzeling.

Ontvankelijk
De rechter verklaart de officier van justitie ontvankelijk wanneer hij op grond van de tenlastelegging en-of naar aanleiding van het onderzoek ter terechtzitting de geldigheid van de dagvaarding en-of zijn bevoegdheid tot kennisneming van het ten laste gelegde feit niet bestrijdt. Zie ook Niet ontvankelijk.

Ontuchtige handelingen
Handelingen die het geslachtsverkeer betreffen, met wellustige bedoelingen geschieden en in het algemeen het zedelijkheidsgevoel krenken.

Onttrekking aan het verkeer
Maatregel die ten doel heeft om voorwerpen die niet slechts in handen van de delinquent, maar in handen van het publiek algemeen gevaarlijk zijn, uit de circulatie te nemen. Zie ook Inbeslagname en Verbeurdverklaring.

Ontsnappen
Iemand die op openbaar gezag of krachtens rechterlijke uitspraak of beschikking van de vrijheid is beroofd en zichzelf bevrijdt is deswege niet strafbaar. Wel kan eventueel daarbij gepleegde vernieling, mishandeling en dergelijke tot strafbaarheid leiden. Iemand die een gevangene helpt ontsnappen is wel strafbaar.

Ontslagrecht
De rechtsregels die betrekking hebben op de ontbinding van arbeidsovereenkomsten.

Ontslag van rechtsvervolging
Dit volgt wanneer de rechter het ten laste gelegde strafbare feit wel bewezen acht, maar er sprake is van een strafuitsluitingsgrond. Zie ook Vrijspraak.

Ontoerekeningsvatbaarheid
Hiervan is sprake wanneer een persoon in zodanige toestand verkeert dat hem zijn daden niet kunnen worden aangerekend. Zie Toerekeningsvatbaarheid en Verminderde toerekeningsvatbaarheid.

Ontnemingsvordering
Vroeger bekend als `pluk-ze'-actie. Door het BOOM gecoördineerde actie die tot doel heeft het afnemen van door misdaad verkregen vermogens van criminelen. De maatregel kan alleen worden opgelegd in geval van veroordeling, dus niet bij vrijspraak of ontslag van rechtsvervolging, en evenmin bij schuldigverklaring zonder oplegging van straf. Hij ...

Ontheffing van het ouderlijk gezag
Dit is mogelijk wanneer een ouder ongeschikt of onmachtig is om de plicht tot verzorging en opvoeding van een kind te vervullen. De ontheffing heeft, in tegenstelling tot ontzetting uit het ouderlijk gezag, geen afkeurend karakter. De rechter draagt het gezag doorgaans op aan een gezinsvoogdij-instelling. De ontheffing wordt voor onbeperkte tijd ui...

Onteigening
Het ten algemene nutte ontnemen van enig goed ten behoeve van de overheid tegen schadeloosstelling en onder rechterlijke tussenkomst.

Onterving
Het uitsluiten van een erfgenaam van de nalatenschap. De erflater is hiertoe bevoegd, mits de legitieme portie niet wordt aangetast.

Ontbinding van het huwelijk
Een huwelijk wordt ontbonden door de dood, echtscheiding of een rechterlijk vonnis na scheiding van tafel en bed, of door vermissing van één der echtgenoten gedurende vijf, drie of één jaar en het daarop volgend huwelijk van de achtergebleven echtgenoot met toestemming van de rechter. Het eerste huwelijk wordt dus niet o...

Ontbindende voorwaarde
Voorwaarde die een verbintenis nietig verklaart zodra de voorwaarde is vervuld.

Onroerende zaken
Hiertoe behoren de grond, alles wat op de grond gebouwd is, alle gewassen die met de wortels in de grond vastzitten (waaronder ongeplukte vruchten), alles wat in de grond of aan een gebouw aard- of nagelvast is (bijvoorbeeld centrale verwarming), alle roerende goederen die door de eigenaar tot blijvend gebruik aan zijn onroerende zaak verbonden zij...

Onroerende zaakbelasting
Zie OZB. Onroerende zaken. Hiertoe behoren de grond, alles wat op de grond gebouwd is, alle gewassen die met de wortels in de grond vastzitten (waaronder ongeplukte vruchten), alles wat in de grond of aan een gebouw aard- of nagelvast is (bijvoorbeeld centrale verwarming), alle roerende goederen die door de eigenaar tot blijvend gebruik aan zijn onroerende zaak verbonden zijn (bijvoorbeeld losse machines in een fabriek)

Onrechtmatige daad
Een handelen of nalaten dat inbreuk maakt op een anders recht, of in strijd is met des daders rechtsplicht of indruist, hetzij tegen de goede zeden, hetzij tegen de zorgvuldigheid welke in het maatschappelijk verkeer betaamt ten aanzien van een anders persoon of goed.

Onrechtmatig verkregen bewijs
Bewijs dat het Openbaar Ministerie niet volgens de spelregels van het recht in handen heeft gekregen, bijvoorbeeld doordat zonder toestemming een telefoon is afgeluisterd

Onherroepelijke beslissing
Rechterlijke beslissing waartegen geen gewoon rechtsmiddel meer openstaat.

Ongewone transacties
Zie MOT.

Ongeschreven recht
Recht dat niet door de wetgever of de rechter in het leven is geroepen, maar wel algemeen als geldend recht wordt erkend, bijvoorbeeld gewoonterecht en bepaalde verkeersopvattingen.

Oneigenlijke dwaling
Hiervan is sprake wanneer bij een rechtshandeling wil en verklaring elkaar niet dekken, bijvoorbeeld door een vergissing, verspreking of misverstand.

Oneigenlijke rechtspraak
Voluntaire jurisdictie.

Onderzoeksplicht
In bepaalde gevallen (bijvoorbeeld koop van een huis) heeft de kandidaat-koper de plicht om zich op de hoogte te stellen van gegevens die van invloed kunnen zijn op de koopovereenkomst. Zie ook informatieplicht. Oneigenlijke dwaling. Hiervan is sprake wanneer bij een rechtshandeling wil en verklaring elkaar niet dekken, bijvoorbeeld door een vergissing, verspreking of misverstand. Oneigenlijke rechtspraak. Voluntaire jurisdictie. Ongewenste vreemdeling. De minister van Justitie heeft het recht iemand tot ongewenste vreemdeling te verklaren, doorgaans om redenen van nationale veiligheid of verstoring van de openbare rust. Een ongewenste vreemdeling mag ons land niet binnen, en als hij al binnen is kan hij onmiddellijk worden uitgezet

Onderzoek aan lichaam en kleding
Ook: fouillering. Dit kan alleen toegepast worden op een verdachte die is aangehouden en tegen wie bovendien ernstige bezwaren bestaan. Indien iemand aan zijn lichaam en kleding wordt onderzocht zonder dat er ernstige bezwaren tegen hem bestaan, is er onrechtmatig gehandeld. Dit heeft tot gevolg dat de rechter het aldus verkregen bewijsmateriaal ni...

Onderverhuur
Het verhuren van een gedeelte van een zaak die men zelf gehuurd heeft. Onderverhuur mag, tenzij dit bij huurovereenkomst verboden is. Zie ook Wederverhuur.

Ondertoezichtstelling
(OTS). Dit wordt doorgaans door de kinderrechter gelast wanneer het kind zodanig opgroeit dat het met zedelijke of lichamelijke ondergang wordt bedreigd. De ouders van het kind moeten zich bij de verzorging en de opvoeding van het onder toezicht gestelde kind houden aan de aanwijzingen van de gezinsvoogd, op straffe van ontzetting uit het ouderlijk...

Ondernemingsraad
Inspraakorgaan van de werknemers in een onderneming

Onderhoudsplicht
Zie Alimentatie.

Onderhands
Tussen partijen onderling, zonder authentieke akte, zonder ambtelijke tussenkomst.

Onwettig kind
Elk kind dat niet door geboorte, wettiging of adoptie de status van wettig kind heeft ontvangen. Elk kind wordt door geboorte wettig wanneer het tijdens het huwelijk of uiterlijk 306 dagen na de ontbinding van het huwelijk wordt geboren. Is in het laatste geval de moeder hertrouwd, dan heeft het kind de tweede echtgenoot tot vader. Is de moeder nie...

Onwaardigheid
Toestand die optreedt wanneer bijvoorbeeld een erfgenaam de erflater om het leven heeft gebracht. De erfgenaam verliest daardoor zijn rechten op de gehele of evenredig deel van de nalatenschap.