MijnQuiz - Huiswerk geschiedenis

Categorie: Geschiedenis en volkskunde
Datum & Land: 25/11/2024, Nederland
Woorden: 2097

Lutheranisme
Protestantse leer van Maarten Luther. Kenmerken zijn:Vorst is het hoofd van de Kerk, onderdanen gehoorzamen hem,Alleen een oprecht geloof brengt je in de hemel (dus geen biecht, aflaat, bedevaart, etc.),Een gelovige verantwoordt zichzelf aan God (dus geestelijken en heiligen zijn geen bemiddelaars),Gelovigen bestuderen zelf de Bijbel

Lynchpartij
Het doden van een slachtoffer zonder vorm van een proces door een woedende volksmenigte.

Maarten Luther
Hervormer. Volgens zijn leer, het lutheranisme, kon men alleen door oprecht geloof in de hemel komen. Allerlei Rooms-katholieke gebruiken konden hierdoor worden afgeschaft.

Maatschappelijk Verdrag
Theorie bedacht door Rousseau: het volk maakt onderling afspraken over de wetten. Deze afspraken zijn het Maatschappelijk Verdrag . Omdat het volk de wetten maakt, is er sprake van volkssoevereiniteit: het volk heeft de hoogste macht. Alleen volledig verlichte mensen zijn in staat bij te dragen tot het Maatschappelijk Verdrag. Tot iedereen in de samenleving verlicht is, moet een kleine verlichte elite het bestuur leiden. Daarna is er geen koning meer nodig.

Maatschappij
samenleving.

Macht
als anderen kunt laten doen wat je wilt

Machtigingswet
een wet waarbij het parlement (een deel van) zijn bevoegdheden overdraagt aan de regering, zodat die zonder democratische controle een crissituatie kan oplossen

Machtsevenwicht
Politiek die erop was gericht te voorkomen dat één Europees land te machtig werk en de andere landen zou overheersen. Het aangaan van bondgenootschappen moest leiden tot deze situatie.

Magie
tovenarij

Magistraat
Burger de na verkiezing door het volk een openbaar ambt bekleed; ambtenaar.

Magna Charta
document uit 1215 waarin de Engelse adel en de koning regels vastlegden over bijvoorbeeld belastingen en straffen.

Mammoetwet
onderwijswet uit 1968 die het onderwijssysteem in Nederland grondig veranderde met de bedoeling meer mensen een hogere studie te laten volgen

Manchester
een belangrijke industriestad in Lancashire, Engeland

Mandaatgebied
Gebied dat in opdracht van de Volkenbond door één van de overwinnaars van de Eerste Wereldoorlog werd bestuurd.

Mandaatgebieden
(in het Midden-Oosten) Arabische delen van het voormalige Ottomaanse rijk waarvan de volkenbond (na wo I) het mandaat (het beheer) tijdelijk opdroeg aan Groot-Brittannië en Frankrijk

Manifest destiny
Het idee dat Amerikanen een roeping hebben om de Amerikaanse beschaving van de Atlantische tot Grote Oceaan uit te breiden.

Manschap
Bij het ontvangen van zijn leen deed de leenman een eed van trouw, waarbij hij zijn handen plaatste in die van de leenheer.

Manufactuur
grote werkplaats. koopman-ondernemers met meer kapitaal hadden dat. er waren werktuigen waar arbeiders voor loon kwamen werken. kenmerk: een deel van de winst werd in het bedrijf geïnvesteerd, bv werktuigen of opleiding personeel

Manuscript
met de hand geschreven stuk (handschrift)

Marathon
hardloopwedstrijd (van 42km en 195m)

Mare librium
Vrije zee. Hugo de Groot wilde dat de wereldzee vrij was voor handel.

Margarine
product gemaakt van o.a. vetten en water

Marie-Antoinette
Laatste Franse koningin die in 1793 ter dood werd gebracht onder de guillotine.

Markt
plaats waar producten en diensten worden verhandeld

Markteconomie
de staat bemoeit zich niet met de economie, de werking tussen vraag en aanbod bepaalt de productie

Marnix van sint Aldegonde
in dienst van oranje als vertegenwoordiger en handelaar

Mars
God van oorlog

Marshallhulp
Plan van de Amerikaanse minister Marshall om Europese landen na de tweede wereldoorlog te helpen met geld en goederen om de economie van Europa weer op gang te krijgen.

Marshallplan
Het geven van economische steun aan Europa door de Verenigde Staten, genoemd naar de Amerikaanse minister George Marshall die dit plan in 1947 bekend maakte.

Martaretha van parma
landvoogdes in de nederlanden

Martelaar
een persoon die zijn leven geeft voor zijn geloof

Marteling
foltering; pijniging

Marxisme
Leer van Karl Marx (ca. 1870) De geschiedenis is een klassenstrijd tussen de bezittende klasse en de niet-bezittende klasse. In de 19e eeuw komt er een eind aan deze klassenstrijd tussen de bourgeoisie en het proletariaat. De proletariërs verjagen de bourgeoisie. Vervolgens breekt het tijdperk van het communisme aan.In het tijdperk van het communisme zijn de productiefactoren van iedereen en ontstaat er een klassenloze samenleving zonder bestuur en landsgrenzen.Uit het marxisme ontwikkelen zich het socialisme, het communisme en de sociaal-democratie.

Marxisme-Leninisme
aanpassing van de ler van Marx door Lenin

Marxistisch
volgens de leer van Karl Marx

Massacommunicatiemiddel
Film, radio en tv. Met deze middelen kun je een heel volk bereiken en beïnvloeden.

Massaorganisatie
een enorm grote vereniging, het individu is er ondergeschikt aan het groepsbelang

Massaproductie
systeem waarbij je met behulp van machines grote hoeveelheden goederen van dezelfde kwaliteit produceert.

Massavernietigingswapen
een wapen dat bedoeld is om in één keer heel veel mensen te doden

Maurits van Oranje
Zoon van Willem van Oranje. Hij werd stadhouder in 1586

Max Havelaar
roman geschreven door Multatuli die een bijdrage leverde aan de verbetering van de inlandse Javaanse boeren

Maya’s
Inheems volk van Zuid-Amerika. Leefden met name in het huidige Zuid-Mexico.

McCarthyisme
Anticommunistische heksenjacht in de VS waarbij de meeste mensen onterecht werden beschuldigd.

Mechanisatie
Het vervangen van handarbeid door machines.

Mechanisering
Het gebruik maken van machines bij de bewerking van het land of bij de productie van goederen.

Meester
Een ambachtsman die met succes de meesterproef heeft afgelegd en is toegelaten tot het gilde; een meester mocht zijn eigen werkplaats beginnen.

Megaron
Centrale ruimte op de akropolis.

Melkkoe
negatief

Memento mori
‘Gedenk te sterven’. Motto waarmee men in de Middeleeuwen duidelijk wilde maken dat het leven op aarde slechts dient om een plek in de hemel te kunnen verdienen.

Mening
Jouw eigen kijk op gebeurtenissen

Mens- en wereldbeeld
kijk op de mens en de wereld

Mensbeeld
het geheel van voorstellingen wat het betekent om mens te zijn

Mensjewieken
Gematigde groep binnen de Russische marxisten. Zij wilden door middel van wetgeving de ideeën van het socialisme in Rusland in praktijk brengen.

Mentaliteit
Hoe een persoon of een groep denkt en zich gedraagt

Mercantilisme
economisch systeem in de 17e en 18e eeuw waarbij de overheid de nationale economie probeert te versterken door bevordering van productie en export. Ook wel de economische kant van het absolutisme genoemd

Mercurius
Boodschapper van de goden, god van handelaren en dieven

Merovingen
koningsgeslacht van de franken de naam is afgeleid van merovech een legendarische frankische koning

Merovingers
Koningsgeslacht van de Franken. De naam is afgeleid van Merovecht, een legendarische Frankische koning.

Mesopotamië
‘Tweestromenland’. Het gebied tussen de rivieren Eufraat en Tigris (nu: Irak) waar rond 10 000 v Chr de landbouw ontstond.

Messias
De verlosser die een einde der tijden brengt en het paradijs van God laat terugkeren op aarde

Metoiken
Vreemdelingen in Athene, vooral handelaars en ambachtslui, niet beschouwd als voorwaardige burgers.

Michelangelo
belangrijk renaissancekunstenaar

Michiel de Ruyter
Zeeheld uit de Republiek. Boekte verschillende overwinningen, onder meer ten tijde van de Engelse Zeeoorlogen.

Middel van bestaan
een manier om aan voedsel te komen

Middeleeuwen
periode van enkele honderden jaren met economische en culturele achteruitgang

Middenklasse
het deel van de bevolking dat tussen de arbeidersklasse en de hogere klasse in zit; de middenklasse bestaat onder meer uit hoger geschoold kantoorpersoneel, ambtenaren en kleine zelfstandigen.

Midden-Oosten
Egypte, Turkije, Iran, Israël eb de Arabische gebieden in West-Azië

Migrant
iemand die in een andere gebied gaat wonen

Milieu
de omgeving van de mens, zoals lucht, water

Milieuorganisaties
Groeperingen die zich zorgen maken over de toestand van het milieu, zoals Greenpeace en Milieudefensie.

Milieuproblemen
Vervuiling van bodem, water en lucht.

Militair
(1) iemand die bij het leger werkt (2) wat te maken heeft met het leger.

Militaire coup
plotselinge overname van de staatsmacht door militairen

Militair-industrieel complex
Bundeling van belangen van politici, hoge militairen en de wapenindustrie.

Militairisme
het overwaarden van alles wat merr militaire macht te maken heeft.

Militarisme
Een voorliefde voor militaire vertoon, zoals uniformen, wapens, onderscheidingen, parades, heldenverering en discipline.

Millennium
Een periode van duizend jaar

Millenniumdoelen
streven van de VN uit 2000 om armoede en andere grote wereldproblemen aan te pakken

Millitarisme
verheerlijking van alles wat met het leger te maken heeft

Minerva
Godin van wijsheid

Miniatuur
schilderingen in handschrift

Minister
Lid van de regering en de ministerraad. Iedere minister is verantwoordelijk voor een eigen gebeid, bijvoorbeeld Economische Zaken.

Ministeriële verantwoordelijkheid
de ministers zijn verantwoordelijk voor het gedrag van de koning. Dit betekent dat de koning enerzijds moet doen wat de ministers zeggen en vinden en anderzijds niet afgezet kan worden.

Minister-president
Hoofd van de regering, voorzitter van de ministerraad. Wordt ook wel premier genoemd.

Ministers
Voor 1848 raadgevers van koning Willem I. Na 1848 leden van de regering, bestuurders van het land

Mirakel
wonder

Mis
kerkdienst in een roomse kerk

Missie
opdracht; hier: opdracht om mensen te kerstenen

Missionaris
geestelijke die naar een ander gebied vertrekt om mensen te bekeren tot zijn geloof

Missouri-compromis
Compromis uit tussen de noordelijke en zuidelijke staten om te zorgen dat het aantal slaven en slavenvrije staten gelijk bleef.

Mobilisatie
Het gevechtsklaar maken van een leger voor de oorlog.

Mobiliseren
in staat van paraat brengen wanneer er sprake is van oorlogsbedreiging

Modern imperialisme
Periode in de tweede helft van de negentiende eeuw waarin een aantal West-Europese landen door het veroveren van kolonies in Afrika en Zuidoost-Azië een groot koloniaal wereldrijk (imperium) opbouwden.

Moderne Devotie
een religieuze beweging uit het einde van de 14e eeuw, die scholing er belangrijk vond.

Moderne imperialisme
Europese expansie vanaf 1870, waarbij Europese mogendheden hun koloniale bezit uitbreidden en hun kolonies grondiger exploiteerden

Moderne tijd
vijfde periode, 1800 tot heden

Modernisering
een verandering in de economie waardoor producten niet langer worden gemaakt met behulp van mens-, dier-, wind- of waterkracht, maar met behulp van machines en in fabrieken.

Moederland
land dat heerst over kolonies

Moedernegotie
De naam voor de (graan)handel via de Oostzee. De naam geeft aan dat deze handel aan de basis stond van veel andere handelsactiviteiten en -successen.

Moederstad
Stad van waaruit een kolonie is gesticht