Wijn Encyclopedie On-Line

Categorie: Landbouw, voedsel en voedselverwerking > Wijn
Datum & Land: 15/02/2007, NL offline
Woorden: 1886

Shekere
West-Afrikaanse kalebasratel van de Yoruba

Shasja
Peruaanse geruismaker, bestaande uit een doek met daaraan stukjes teenbot van dieren geknoopt

Sharnai
een aan de shanai verwant dubbelriet blaasinstrument uit Himalchal Pradesh (Noord-India). Het instrument is ook bekend onder de naam nafiri, terwijl de Kinnaur de naam sharnal prefereren

Sharnal
zie boven

Shao-na
Chinese schalmei, zie ook sona en suona

Shanzi
Tuvaanse luit

Shantu
Nigeriaanse trommel die alleen door de vrouwen van de Haussa wordt bespeeld

Shankh
een grote schelp waar de punt van is afgezaagd zodat er lucht doorheen geblazen kan worden. De shankh is een erg oud instrument en doordat het een van de attributen van de Hindoe-god Vishnu is, heeft het instrument een heilige status gekregen in India. Krishna en Arjuna gebruikten beiden de shankh als oorlogstrompet op het slagveld, verhaald in de Mahabharata. Het geluid draagt enorm ver, trekt ieders aandacht en wordt daarom nog altijd in  tempelceremonien en bij processies gebruikt. In de Pacific worden overigens gelijksoortige schelpen gebruikt als blaasinstrument

Shamisen
3-snarige Japanse langhalsluit, zie ook samisen

Shan osi
lange, ranke vaastrommel van de Shan uit Birma

Shan-trom
Birmaanse platte bronzen gong, geplaatst op een trommelachtige basis met holle zijden. Het oppervlak waarop wordt geslagen is versierd met kleine kikvorsen

Shanai
dubbelriet blaasinstrument met 8 of 9 vingergaten, waarvan er echter maar 7 voor de melodie gebruikt worden, en een metalen bekervormig uiteinde. Het geluid van dit instrument is zo hard dat het voornamelijk in de buitenlucht wordt bespeeld, zoals in processies, maar het heeft tegelijkertijd ook de status van een concertinstrument, vooral in Iran en Noord-India. De shanai komt vooral voor in Noord-India, Nepal, Pakistan, Iran en de Turkse gebieden in Azië.

Shaing
korte, primitieve koehoorn uit Cambodja

Shakuhachi
Japanse bamboe fluit met een ongewoon wijde boring, die van binnen is gelakt

Shaleika
dubbelfluit uit de Zuidrussische regio

Shagana
3-snarige vedel uit Dagestan

Shaab
Thaise bekkens, ook bekend onder de naam gaab

Shwi
Armeense blokfluit

Shudda madalam
horizontaal gespeelde eenzijdige trommel uit Kerala in Zuid-India. Veel gebruikt voor de ritmische begeleiding van de Kathakali-dans. De shudda madalam lijkt veel op de mridangam, maar is groter en de pasta op het rechtervel is dikker en beslaat een groter oppervlak. Het geluid van de shudda madalam is hard en draagt erg ver

Sitar
1#) Javaanse kistciter, gelijkend op de celempung, maar met minder en hoger gestemde snaren, en ook geen pootjes onder de klankkast. Dit instrument wordt ook wel situr genoemd
2#) deze Noord-Indiase luit is waarschijnlijk wel het meest bekende snaarinstrument van heel Zuid-Azië. Zo op het eerste gezicht lijkt de vorm van de sitar  wel wat op die van de tambura, de Indiase basluit. De klankkast is vervaardigd uit een halve kalebas en afgedekt met dun hout en ingelegd met decoratieve stukjes ivoor of been. De holle hals is zo`n 90 cm. lang en 7½ cm. breed en daarop zijn met darmsnaar tussen de 16 en 22 metalen frets bevestigd en wel op zo`n manier dat ze kunnen worden verschoven, waardoor de speler iedere denkbare interval op het instrument kan spelen. Vaak heeft de sitar een tweede, kleinere houten  klankkast die aan de onderkant in de hals wordt geschroefd. Over de boogvormige frets lopen de 4 metalen melodiesnaren en er vlak naast lopen de 3 chikari, snaren die voor de drone en voor ritmische begeleiding worden aangewend. Onder de frets door lopen nog eens 11 tot 12 resonantiesnaren, de zg. tarab. De sitar wordt in een zittende houding bespeeld waarbij de klankkast van het instrument rust op de binnenkant van het rechter dijbeen van de bespeler, die het instrument in een diagonale positie houdt. De snaren worden getokkeld met een van metaaldraad gevlochten plectrum, de zg. mizrab, die over de wijsvinger van de rechter hand wordt geschoven (wat behoorlijk kan knellen!)

Sistrum
rammelaar met rinkelende metalen schijfjes uit het oude Egypte en het Romeinse Rijk. Tegenwoordig worden ze nog gebruikt in de Ethiopische Kerk

Sirpakta
1-snarige vedel van de Ultsj uit Siberië

Sisansi
duimpiano met 8 lamellen van de Lunda uit Zambia

Sisira
ratelaar uit Belize

Sirnai
Kazachstaanse trekharmonica met knopjes i.p.v. toetsen, ongeveer identiek aan de Russische bayan

Siring
Peruaanse pansfluit

Sipsi
korte Turkse klarinet met een slagriet

Sintir
3-snarige basluit van de Gnawa uit het zuiden van Marokko, Algeria en Tunesië. Het instrument heeft een simpele rechthoekige klankkast afgedekt met kamelenhuid en een ronde houten stok vormt de hals van het instrument. De sintir zorgt voor de trance in de Gnawa-muziek en is ook bekend onder de namen guimbri, guembri, gombri en hajhouj

Sing-ting
set bestaande uit 6 platte gongs van de Lac uit Vietnam

Simsimmiyya
antieke Egypische lier uit de tijd van de farao`s

Silimba
ruim 2 meter lange xylofoon van de Lotsi uit Zambia. Het instrument heeft 17 toetsen en grote klankresonatoren die gemaakt zijn van gedroogde baobab vruchten. Meestal wordt de silimba door twee muzikanten bespeeld

Silédiare
Albanese dubbelfluit, nog sporadisch in gebruik bij de Laps en de Tsjam in het zuidwesten van het land

Si-toe
kleine Birmaanse trommel

Si
kleine Birmaanse handcimbalen

Situr
Javaanse kistciter, zie ook sitar

Sjansj
3-snarige fretloze, banjoachtige langhalsluit uit Mongolië en uit de Siberische regio Boeryat. De rechthoekige hardhouten klankkast is bespannen met slangenhuid. De sjansj wordt uitsluitend door vrouwen en wel met een plectrum bespeeld. Het instrument is oorspronkelijk afkomstig uit China

Sjao-loh
kleine, schelle, van toon overslaande Chinese gong, die horizontaal op touwtjes rust en met een platte, houten stok hard wordt aangeslagen

Sjung
Chinees bamboe mondorgel, gelijkend op de khene uit Laos en Noordoost-Thailand

Skratjie
grote Surinaamse trommel waar bovenop een paar bekkens zijn bevestigd. Terwijl met de ene hand  de trom met een stok wordt geslagen, bespeelt de andere hand de bekkens

Sludoy
bamboe citer met een open kant, zeer populair onder de T’boli en de Manobo uit Mindanao op de Filippijnen. De snaren, meestal zo’n 4 a 7 in getal, worden uit het bamboe los gesneden en door kleine kammetjes van de klankkast afgehouden. Meestal is in de zijkant nog een extra klankgat gemaakt

Slonen
soort hobo van het Indonesische eiland Madura

Slentem
Indonesische metallofoon met dunne bronzen toetsen over bamboe klankresonators, die met vilten stokken worden bespeeld. In een gamelanorkest volgt dit instrument de basis melodie

Snorrebot
een van oorsprong prehistorisch instrument, bestaande uit een koord met aan het uiteinde een plaatje van been, hout of bamboe dat snel in het rond wordt gedraaid en zodoende een zoevend geluid produceert dat zo angstaanjagend kan zijn dat het instrument in het bijzijn van vrouwen en kinderen niet gebruikt mocht worden. Het instrument wordt nog gebruikt door sommige primitieve volkeren over de gehele wereld

Sossa bala
grote bala van de Malingke uit Mali en Guinee

Sorud
4-snarige vedel uit Baluchistan, met 6 tot 8 resonantie snaren, ook bekend onder de namen qeychak en sarinda

Soron
11-snarige harpluit van de Malingke uit Mali en Guinee. De klankkast van het instrument is gemaakt van een kalebas die met huid is bespannen

Sordone
dubbelriet renaissance blaasinstrument met dubbel gebogen buizen, waarin geblazen werd door een roerpijp

Sordine
17de eeuws Italiaans ‘dansmeesterviooltje’ met een bootvormige romp

Sopile
klein type schalmei uit Ishtrie (Kroatië)

Sonajero
houten Mexicaanse rammelaar met rinkelende schijven

Sona
Chinese schalmei met 7 vingergaten en gelijkend op de Indiase shanai. Zie ook suona en shao-na

Somontano
Spanje - Aragón - Somotano Omvang: 2100 ha 94% van de wijnen uit deze regio komen van de drie wijngaarden: Enate Viñas del Vero Bodegas Pirineos De wijnen uit deze streek worden aangeduid als de New World-wijnen van Zuid Europa.

Solibao
conische trommel met een lengte tussen 1.50 meter en 2 meter van de Igorot in de Filippijnen. Deze trommel is bespannen met koeienhuid en wordt met de handen bespeeld

Solera
Sherry rijpt volgens het solera systeem. Het solera systeem is kenmerkend voor de sherrybereiding. Het doel van het solera systeem is jaar na jaar een sherry type te verkrijgen dat gelijk van smaak is. Dit wordt bereikt door middel van het geleidelijk aan mengen van de verschillende jaargangen met elkaar. En dat gebeurt in het solera systeem. De vaten worden in de bodegas in rijen boven op elkaar gestapeld. Volgens traditie heet de onderste rij de solera (suelo = grond). Hierin zit de wijn, die klaar is om gebotteld te worden. De vaten die op de solera liggen, noemt men criaderas (criar = opvoeden). Als er vier rijen vaten op elkaar gestapeld liggen, dan heeft men van onder tot boven: de solera, de eerste criadera, de tweede criadera en de derde criadera. De jongste wijnen liggen in de bovenste vaten. Van tijd tot tijd, min of meer elke 3 maanden, wordt sherry uit de onderste vaten voor gebruik getapt, echter nooit meer dan 1-3e van de inhoud op hetzelfde moment. Elk solera vat wordt dan weer aangevuld met een zelfde hoeveelheid wijn uit de vaten van eerste criadera. Deze wordt op zijn beurt weer aangevuld met wijn uit de vaten van de tweede criadera enz. De laatste criadera wordt tenslotte aangevuld met verse jonge wijnen van de meest recente oogst. De jongere en oudere wijnen worden op deze manier continu met elkaar vermengd. Volgens de regels van het controlerende orgaan, de Consejo Regulador, moet de wijn minimaal drie jaar op vat rijpen om sherry te kunnen worden. In de praktijk laten de meeste wijnproducenten hun wijnen veel langer rijpen, om betere en meer complexe wijnen te verkrijgen.

Soku
1-snarige vedel van de Fula en de Peul uit Mali. Zie ook soukou

Sogo
Ghanese trommel

Soem
Thaise luit

Soe-em
Thais rinkelinstrument

Sodina
fluit uit Madagaskar

So’okangge
klein fluitje gemaakt van een botje. Populair bij de Wayapi-indianen uit Frans Guyana

So-sam-say
3-snarige gestreken luit uit Thailand

So-oe
2-snarige Thaise vedel

Soung
andere benaming voor de Birmaanse harp, de saung-kauk

Soukou
1-snarige vedel uit Mali, zie ook soku

Spanje
Land met grootse wijnbouw areaal ter wereld (1.06 miljoen ha). Spanje kent een aantal belangrijke wijnstreken waaronder: Streken: Abona Almeria Andalusië Aragón Baleares Canarische eilanden Castilië en León Castilië-La Mancha Catalonië Extremadura Galicië Valle de Güímar El Hierro Lanzarote Levante Madrid Murcia Navarra Valle de Orotava Pais Vasco La Palma La Rioja Tacoronte-Acentejo Ycoden-Daure-Isora

Spalliera
Term uit de Italiaanse wijngaard. Lage ranken langs draden.

Spagane
2 houten blokjes met lederen handriemen, gebruikt als kleppers in Zuid-Afrika

Spätlese
Term die in Duitsland wordt gebruikt om (zoete) wijnen aan te duiden die gemaakt zijn van laat geplukte druiven.

Spätburgunder
Blauwe druivenvariëteit. Duitse afstammeling van de pinot noir die uit de Bourgogne wordt geïmporteerd. Dit ras levert 60% van de wijnen in het dal van de Ahr.

Spumante
Italiaanse wijnmakersterm. Mousserend.

Sralay
dikke, houten Cambodjaanse volksschalmei met een recht uiteinde

Sruthi-box
houten kistje met blaasbalg, met aan de bovenkant 15 gaten die met draaibare doppen geopend of juist gedicht kunnen worden, waardoor akkoorden gespeeld kunnen worden. Het instrument, waarvan het luchttoevoersysteem identiek is aan dat van het Indiase harmonium, wordt voornamelijk gebruikt in Zuid-India, waar het vaak de plaats inneemt van de tanpura en zorgt voor een onafgebroken drone

Sticky
Australische dessertwijn die van druiven van verschillende wijngaarden wordt geproduceerd.

Steen
witte druiven variëteit. Synoniem voor chenin blanc, in gebruik in de Zuid Afrika

Steeldrum
groot olievat, waarvan de onderkant open is en de bovenkant gesloten, doch op een handige manier in vakken is verdeeld, zodat verschillende tonen ontstaan als er met stokken op wordt geslagen. Met dit nationale instrument worden op Trinidad en andere eilanden in het Caribische gebied hele orkesten samengesteld.

Stück
Een groot ovaal vat van 1200 liter dat in de Rheingau (Duitsland) wordt gebruikt voor het bewaren van wijn. Verkoop van de wijn geschiedt per Stück of Halbstück (600 liter).

Surnaj
Russische volksschalmei met 7 vingergaten

Surna
dubbelriet blaasinstrument uit Ladakh (Noord-India)

Surle
dubbele klarinet uit Servië met twee divergerende houten pijpen, die passen in een houten mondhoorn

Surdam
schuin aangeblazen fluit van de Karo-Batak uit Sumatra

Surdo
middelgrote houten of metalen trommel uit Brazilië. De surdo wordt vaak in parades gebruikt en heeft een warm geluid

Surbahar
getokkelde, Noord-Indiase basluit, gelijkend op een grote sitar. De surbahar is uit hout gemaakt en heeft een platte achterkant. De snaren zijn dikker dan die van de sitar en daardoor is het instrument veel lager gestemd , maar heeft daarentegen een diepere klank. De speeltechniek is identiek aan die van de sitar

Suona
Chinese schalmei, zie ook sona  en shao-na

Sundri
dubbelriet blaasinstrument uit Zuid-India, identiek aan de mukhaveena

Sunai
dubbelriet hobo uit Sinkiang (Chinees Turkestan)

Suling
Indonesische bamboe fluit met 6 vingergaten, die verticaal wordt bespeeld

Sulim
bamboe fluit van de Toba-Batak uit Sumatra

Sulibao
met een hertenvel bespannen houten trommel van de Ibaloy en de Igorot uit de Filippijnen

Sud Ouest
Frankrijk - Sud Ouest Wijndistricten (Appellation Controleé):

Subing
1#) lange klarinet van de Subanon op Filippijnse eiland Mindanao 
2#) bamboe mondharp van de Visaya-eilanden (Filippijnen)

Suwukan
Indonesische grote gong die deel uitmaakt van een gamelanorkest

Surthug
1-snarige primitieve vedel van de Dorani uit Siberië

Surshringar
de surshringar is een eigenaardig snaarinstrument uit het noorden van India dat tegenwoordig nog maar zelden wordt bespeeld, omdat het niet bepaald een gemakkellijk instrument is. Het is eigenlijk een pientere combinatie van drie Indiase snaarinstrumenten. De kleine klankkast en de hals doen denken aan de mahati veena, het metalen manuaal lijkt op dat van de rebab en het lichaam van de surshringar lijkt op dat van de kachchapi veena. Het instrument heeft 6 snaren voor de melodie en 2 snaren voor de drone en ritmische accenten. Het instrument wordt zittend  bespeeld, schuin gehouden zodat het op de linkerschouder rust, en de snaren worden met mizrabs (gewoven metalen plectrums die om de vingers van de rechterhand worden geschoven) getokkeld. Doordat het instrument geen frets heeft kunnen met de vingers op het glad gepolijste metalen manuaal prachtige gamaka`s (glijtonen) ten gehore gebracht worden

Svirale
1#) dubbelfluit uit Kroatië
2#) 30 cm. lange Servische houten fluit met 6 vingergaten

Swaraj
fretloze langhalsluit uit Bangladesh

Swaramandal
platte Indiase kistciter, in vorm sterk gelijkend op de bekende zithers uit Midden-Europa. De swaramandal heeft 36 enkele snaren die chromatich zijn gestemd. Het instrument wordt met een plectrum bespeeld en wordt vaak gebruikt voor de begeleiding van de stem

Syrinx
rieten pansfluit uit de Griekse Oudheid. Naar het schijnt werd de eerste syrinx door de god Pan zelf vervaardigd

Syrah
blauwe druiven variëteit Belangrijke druif voor de Languedoc. Een zeer sterke druivensoort voor rode wijn. Belangrijk in de valei van de Rhône en in Australië, waar men deze soort ‘shiraz’ noemt. De wijnen van de syrah hebben een hoog tannine-gehalte, zonder stroef te zijn. Ze ruiken en smaken naar blauw fruit zoals zwarte bessen, met een sterk gekruide toon van vers gemalen peper en andere kruiden. Deze druivensoort is beroemd om zijn grote wijnen uit het noorden van de Rhône, bijvoorbeeld de Hermitage en de Côte Rotie. De shiraz brengt enkele van de beste wijnen van Australië voort.

Sylvaner
Witte druif. Plezierig drinkend, lichtkruidig met een geur en smaak van bloesem en fruit. Komt onder andere voor in de Elzas en in Duitsland

Sybyzgy
rieten herdersfluit uit Kazachstan met een zeer oude geschiedenis