DBNL - Encyclopaedie van Nederlandsch West-Indië

Categorie: Geschiedenis en volkskunde > Nederlands West-Indië, 1914
Datum & Land: 22/12/2007, NL
Woorden: 4409

Rooi
Let op: Spelling van 1914 Zie CURAÇAO, blz. 253.

Rooibekkie
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie HAEMULON SCIURUS.

Roomsch Katholieke missie
Let op: Spelling van 1914 Zie MISSIE (ROOMSCH KATHOLIEKE).

Roos
Let op: Spelling van 1914 Zie FILARIOSIS.

Rosevelt (Johan, François, Adriaan, Cateau van)
Let op: Spelling van 1914 werd 7 Sept. 1823 te Hattem geboren uit een oud Zeeuwsch geslacht. Zijn grootvader, Mr. Adriaan Cateau van Rosevelt, was een Zeeuw en woonde te Vlissingen in het huis met de beelden aan de haven. Rosevelt's vader was ontvanger der belastingen en stuurde hem naar zee ‘om zijn fortuin te zoeken.’ Hij maakte in 1841 als lichtmatroos aan boord van de S…

Rotgans
Let op: Spelling van 1914 Zie PELECANUS.

Rotshaan
Let op: Spelling van 1914 Zie COTINGIDAE.

Rotsteekeningen
Let op: Spelling van 1914 Zie OUDHEDEN, blz. 542 en 544.

Roucou
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie BIXA.

Round robbin
Let op: Spelling van 1914 st. eust. Zie DECAPTERUS.

Rouville (mr. Abraham Matthieu de)
Let op: Spelling van 1914 Zie GOUVERNEURS.

Rouw
Let op: Spelling van 1914 Zie KLEEDERDRACHT.

Rowse (Anthony)
Let op: Spelling van 1914 Zie GOUVERNEURS.

Rozenhout
Let op: Spelling van 1914 In Fransch Guiana komt een houtsoort voor, aldaar bois de rose femelle geheeten, waarvan volgens Aublet de Indiaansche naam Licari kanali is en waaruit een zeer welriekende aetherische olie wordt verkregen. De ambtenaren van het boschwezen in Suriname hebben naar den boom, die dit hout levert, gezocht en wel verwante soorten gevonden, o.a. een dien…

Rubber
Let op: Spelling van 1914 Zie HEVEA en PLANTAGE-RUBBER.

Ruellia tuberosa
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Acanthaceae. Pistool, Skopét, ben. e. Devils' bit, Fever root, bov. e. Kruid met eivormige bladeren met afloopenden bladvoet; de bloemen, paars, trechtervormig met zeer smalle, lijnvormige kelkbladslippen, zijn geplaatst in schermvormige trossen; de wortels zijn verdikt.

Rum
Let op: Spelling van 1914 Zie SUIKERRIET.

Runner
Let op: Spelling van 1914 st. eust. Zie CARANX CRYSOS en ELAGATIS.

Running grass
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie PANICUM PROSTRATUM.

Running mountain grass
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie OPLISMENUS.

Russelia juncea
Let op: Spelling van 1914 Zuccar. Fam. Scrophulariaceae. Bugal plant, bov. e. Sierplant zonder bladeren, met een groote menigte takken en sterk samengestelde bloeiwijzen, met vuurroode lange klokvormige bloemen. Gekweekt.

Ruta graveolens
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Rutaceae. Stuipenblad, sur. Stoipiwiwiri, n.e. Een gekweekte plant, waarvan een aftreksel dient tegen stuipen bij kinderen.

Rypticus
Let op: Spelling van 1914 -soorten worden in het-Papiamentsch Habon genoemd. De best bekende en meest verbreide is R. saponaceus (Bl. Schn.) C. & V. Fam. Serranidae. Zeevisch. Verspreiding: West Indië, Pensacola tot Brazilië en West Afrika. Het lichaam is bedekt met zeer kleine, z

Sababank
Let op: Spelling van 1914 Zie AARDKUNDE, blz. 22 en KARAÏBISCHE ZEE.

Sabadieja
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie LEONOTIS.

Sabakoe
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie ARDEIDAE.

Sabalo
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie SYNODUS.

Sabana-mangro
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CLUSIA.

Sabana-mirki-wiwiri
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie EUPHORBIA BRASILIENSIS.

Sabana-smeri-wiwiri
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie ACHETARIA.

Sabel
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie TARPON.

Sabina-bloem
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie CAESALPINIA PULCHERRIMA.

Saccharum officinarum
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Gramineae. Suikerriet. Kin of kjing, n.e. Kanja, ben. e. Sugarcane, bov. e. De plant waaruit de rietsuiker gemaakt wordt. Zie verder onder SUIKERRIET. Een afkooksel der bladeren wordt gebruikt om de urineloozing te bevorderen.

Sage
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie LANTANA CAMARA en L. INVOLUCRATA.

Sagoewinki
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie HAPALE.

Sagopalm
Let op: Spelling van 1914 In Suriname ten onrechte de naam van Cycas revoluta (zie aldaar). De echte sagopalm komt in S. niet voor.

Sagradoo
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie CHENOPODIUM AMBROSIOIDES.

Sakka
Let op: Spelling van 1914 n.e. Rammelaar. (Zie MUZIEKINSTRUMENTEN EN MUZIEK). De sakka speelt ook een rol in de kunstbewerkingen van den piaiman bij de Indianen en van den obiaman bij de Boschnegers. (Zie Van Coll, Gegevens, blz. 75 en 120).

Sakka-pikien
Let op: Spelling van 1914 n.e. (Sakka = zak, pikien = kind). In Suriname wordt aldus genoemd een kind, dat geheel of voor een groot deel in de eivliezen geboren wordt. Is alleen het hoofd geheel of gedeeltelijk met een vleezigen kap bedekt, dan is het kind een moesoe-pikien (moesoe = muts), met een helm geboren. Evenals in bijna alle tijden en landen heeft zich ook in Surin…

Sakka-siri
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CANNA COCCINEA.

Sakka-sneki
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CROTALUS.

Sakoelà of sakoerà
Let op: Spelling van 1914 kar. Zie BENEDENL. INDIANEN, blz. 104.

Salade-andijvie
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie LACTUCA.

Salaster
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie MORINGA.

Salempoeris
Let op: Spelling van 1914 (ook SALAMPOERIS en SALIMPOERIS). Naam van een effen indigogeverfde katoenen stof van ouds in Suriname (en de West-Indiën in het algemeen) ingevoerd en door de Indianen van beide seksen veel gebruikt voor hun lendekleeden. Ook negerinnen, die in de rouw zijn, kl…

Sali
Let op: Spelling van 1914 n.e. en sur. Een geelbruine houtsoort, die vroeger veel voor meubelhout, inzonderheid voor kasten, gebruikt werd. Wegens het ontbreken van herbarium-materiaal kan de botanische naam van den boom niet opgegeven worden. Hij levert bij het inkappen een kleurlooze vloeistof, die aan de lucht bruin wordt en naar terpentijn riekt. Bij destillatie gaat bi…

Salie
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie HELIOTROPIUM HUMILE.

Salienja
Let op: Spelling van 1914 pap. Zoutpan.

Saloema
Let op: Spelling van 1914 Zie BOVENL. INDIANEN, blz. 175.

Salón
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie PORKI.

Saltpond tree
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie AVICENNIA.

Salvia occidentalis
Let op: Spelling van 1914 Sw. Fam. Labiatae. Rabbit meat, bov. e. Kruidachtige plant met tegenoverstaande, gezaagde bladeren en 2-lippige bloemkroon; de bloemen staan in aarvormige, lange bloeiwijzen, die bestaan uit een aantal schijnkransen.

Salvia serotina
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Labiatae. Cat nip, bov. e. Kruidachtig plantje met tegenoverstaande, eivormige, tot 1,5 cm. lange, viltig behaarde blaadjes; de bloeiwijzen zijn aarvormig en bestaan uit schijnkransen van tweelippige bloemen.

Sambarco
Let op: Spelling van 1914 pap. Sandaal, het schoeisel der arme buitenbevolking op Curaçao, bestaande uit een stevige lederen zool, aan den voet bevestigd met dunne reepen leder.

Sambucus canadensis
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Caprifoliaceae. Vlier, sur. Elder, bov. e. Kleine boom met veervormig samengestelde bladeren, waaarvan de blaadjes scherp gezaagd zijn en zelf weer samengesteld kunnen zijn; de witte bloemen staan in vlakke schermachtige bloeiwijzen aan het eind der takken. Gekweekt.

Samyda dodecandra
Let op: Spelling van 1914 Jacq. Fam. Flacourtiaceae. Banso, wild guave, bov. e. Boompje met dichtviltige, tot 9 cm. lange, langwerpige bladeren met bloemen in klein aantal in de oksels der bladeren geplaatst; de bladrand zeer scherpgetand.

Sandbox tree
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie HURA.

Sanggoera
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie HYPTIS SUAVEOLENS. Ook de naam voor muskieten.

Sangrafoe
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie COSTUS CYLINDRICUS.

Sankosji
Let op: Spelling van 1914 pap. Spaansche groentesoep, waarin o.a. melkrijpe maïskolven.

Sansan
Let op: Spelling van 1914 n.e. Onder den naam van slivers uit de Vereenigde Staten in Suriname ingevoerde, sterk gezouten, overlangs gesneden reepen van visschen, daar als aas door de visschers gebruikt, maar in Suriname door de mindere bevolking, die gaarne gezouten spijzen gebruikt, als voedsel niet versmaad.

Sanseviera guineensis
Let op: Spelling van 1914 Willd. Fam. Liliaceae. Jeerba koeleebra, ben. e. Rhamni, bov. e. Lange, lijnvormige, gevlekte bladeren, die met de randen eenigszins om elkaar heen gerold zijn. Deze plant, zoowel op de Ned. Antillen als in Suriname hier en daar gekweekt als sierplant, levert de Afrikaansche hennep; bij cultuurproeven op Curaçao bleek de groei te traag.

Santa barbara
Let op: Spelling van 1914 Zie PHOSPHAAT.

Santo Bridges
Let op: Spelling van 1914 Zie THORARICA.

Sapajou
Let op: Spelling van 1914 Zie CHRYSOTHRIX.

Sapakara
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie TUPINAMBIS.

Sapatìa
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie ACHRAS.

Sapodille
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie ACHRAS.

Sapotille
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie ACHRAS.

Sapotille-orchidee
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie JONOPSIS.

Sara-sara
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CRUSTACEA, blz. 247.

Sarakreek
Let op: Spelling van 1914 Zie SURINAME-RIVIER.

Saramacca
Let op: Spelling van 1914 Deze Surinaamsche rivier ontspringt op ± 3° 45' N.B. in den hoek gevormd door de Emma-, de Wilhelmina- en de Van Asch van Wijck-[p. 619]ketens, stroomt in N.N.O. richting over een lengte van ± 100 K.M.; keert zich dan oostwaarts, loopt in die richting ± 10 K.M., buigt daarna rechthoekig om, stroomt verder met vele kronkelingen in noordelijke richti…

Saramacca-expeditie
Let op: Spelling van 1914 Zie ONDERZOEKINGSTOCHTEN, blz. 530.

Saramacca-kanaal
Let op: Spelling van 1914 heet het gegraven kanaal, dat de Dominee-kreek met de Wanica-kreek en alzoo de Suriname- met de Saramacca-rivier verbindt. Reeds in 1745 had Mauricius aan Directeuren der Societeit een plan voor het graven van een kanaal ter lengte van 835 kettingen (van 66 rijnl. voet, dus 17.3 kilometer) gezonden en daarbij gevoegd een inschrijving van planters i…

Saramaccaners
Let op: Spelling van 1914 Zie BOSCHNEGERS.

Sarasara-wiwiri
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CABOMBA.

Sardientje blancoe
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie SARDINELLA HUMERALIS. en S. MACROPHTHALMUS.

Sardientje corra
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie SARDINELLA SARDINA.

Sardijntje
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie ILISHA en POLYDACTYLUS.

Sardinella anchovia
Let op: Spelling van 1914 C. & V., Ansjovis. pap. Fam. Clupeidae. Zeevisch. Verspreiding: Martinique tot Brazilië. Het lichaam is langwerpig. De schubben zijn groot. De rugvin ligt dichter bij den bek dan bij het begin van de staartvin. De buikvinnen bevinden zich onder het midden van de rugvin. Een zwarte vlek boven het kieuwdeksel.

Sardinella humeralis
Let op: Spelling van 1914 (C. & V.) J. & E., Sardientje blancoe, pap. Fam. Clupeidae. Zeevisch. Verspreiding: West Indië en de golf van Mexico. De onderkaak steekt vooruit; de tanden in de kaken zijn klein, De kieuwboog-aanhangsels lang en talrijk. De schubben zitten stevig vast en hebben ieder een tot vier vertikale, gebogene strepen. De kleur is zilverachtig, gewoonlijk i…

Sardinella macrophthalmus
Let op: Spelling van 1914 (Ranz) J. & E., niet zeer algemeen, wordt ook Sardientje blancoe genoemd, is zilverachtig op zijde en blauw van boven. Boven de schouderplek strekt zich langs den rug een donkere lijn uit. Boven de lijn een bleeke streep. De staartvin is donker.

Sardinella sardina
Let op: Spelling van 1914 (Poey) J. & E., Sardientje corra, pap. Fam. clupeidae. Zeevisch. Verspreiding: overvloedig in West Indië. De oogen zijn groot. De schubben laten gemakkelijk los. Iedere schub heeft vier verticale, gegolfde strepen langs haar vrijen rand. Het begin van de rugvin is bijna in het midden tusschen den bek en het begin van de staartvin. De kleur is bleek…

Sarki
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie CARCHARHINUS.

Satijnhoutziekte
Let op: Spelling van 1914 Zie PHYTOMOSE.

Savanne
Let op: Spelling van 1914 Schaarsbegroeide vlakten - veelal zandvlakten - in Suriname. Zie over ligging, wijze van ontstaan en begroeiing de art. AARDKUNDE, blz. 4 en 7 en PLANTENGROEI, blz. 573. Het …

Savannebloem
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie AMASONIA.

Sawawà
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie FRAMBOESIA.

Scad
Let op: Spelling van 1914 st. eust. Zie DECAPTURUS.

Scarlet accordia
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie CORDIA SEBESTENA.

Scarus
Let op: Spelling van 1914 -soorten worden in het Papiamentsch Goetoe, en Papagaaivisch genoemd. Een van de mooiste soorten is Scarus vetula Bl. & Schn. op st. eust. Old wife genoemd. Fam. Scaridae. Zeevisch. Verspreiding: West Indië. De tanden in iedere kaak zijn te zamen gegroeid

Schaaldieren
Let op: Spelling van 1914 Zie CRUSTACEA.

Schaarbek
Let op: Spelling van 1914 Meeuwachtige vogels in Suriname, behoorende tot het geslacht rhynchops (fam. Laridae), waarvan de ondersnavel een eind langer is dan de bovensnavel. Eigenaardig is de wijze waarop zij hun voedsel zoeken. Zij vliegen dicht over het water en slepen met den langen ondersnavel door het water, waardoor zij in staat zijn insecten, kleine visschen en miss…

Schabel (Michael, Alexius)
Let op: Spelling van 1914 geb. 17 Juli 1662 te Komotau (Bohemen), jezuiet 1680. Na herhaald verzoek verkreeg hij verlof naar de Zuid-Amerikaansche missie te vertrekken en arbeidde vier jaren in het uitgestrekte missieveld van Nieuw-Grenada. Het verblijf eener bloedverwante, zuster of nicht, lokte hem naar Curaçao, waarheen hij in 1697 toog. Hetgeen hij daar waarnam deed hem…

Schaduwboomen
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie CACAO, blz. 189, ERYTHRINA, KOFFIE en ROMANS, DICHTWERKEN, ENZ.

Scharenslijper
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie RHYNCHOTA.

Scharloo
Let op: Spelling van 1914 Zie WILLEMSTAD.