DBNL - Encyclopaedie van Nederlandsch West-Indië

Categorie: Geschiedenis en volkskunde > Nederlands West-Indië, 1914
Datum & Land: 22/12/2007, NL
Woorden: 4409

Raaba
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie CAPPARIS COCCOLOBIFOLIA en C. BREYNIA.

Raaboe di kabaai
Let op: Spelling van 1914 ar. Zie MELOCHIA. ben. e. Zie RANDIA ACULEATA en TOURNEFORTIA VOLUBILIS.

Raad van bestuur
Let op: Spelling van 1914 Zie BESTUURSREGELING, blz. 124 en 135.

Raad van justitie
Let op: Spelling van 1914 Zie BESTUURSREGELING, blz. 137 en RECHTSWEZEN.

Raad van politie
Let op: Spelling van 1914 Zie BESTUURSREGELING, blz. 119 en 136.

Raaf
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie ARA.

Raafparkiet
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie ARA.

Raambessji
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie CELTIS.

Rabbitmeat
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie SALVIA OCCIDENTALIS.

Raders (Renier Fredrick baron van)
Let op: Spelling van 1914 geb. te Doesburg 22 Oct. 1794, overl. te 's Gravenh. 14 Nov. 1868, trad op elfjarigen leeftijd als stuurmansleerling in 's lands dienst; kort daarna bij de landmacht overgeplaatst, werd hij naar St. Martin gedetacheerd en op 24 April 1810 aangesteld tot 2den luit. bij het 8ste bat. Jagers aldaar. Krijgsgevangen gemaakt bleef hij tot Dec. 1813 in En…

Raiffeisen-banken
Let op: Spelling van 1914 Zie CREDIET-INSTELLINGEN, blz. 239. Na de verschijning van de afl. waarin dit artikel staat, gaf het Dept. v.d. Landb. in Suriname, als bulletin no. 32 (Febr. 1915) een studie uit van W.H.A. Van Romondt, Credietbanken voor den kleinen landbouw, waarin aan een an…

Rais di pataaka
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie CISSAMPELOS.

Raleigh (sir Walter)
Let op: Spelling van 1914 Zie HANDEL EN SCHEEPVAART, blz. 343.

Rama (Maurits de)
Let op: Spelling van 1914 Zie GOUVERNEURS.

Ramada
Let op: Spelling van 1914 pap. Afdak van takken of van maïsstokken, als schuilplaats voor vee en als bergplaats voor karren; wachthut op afgelegen akkers.

Rameh
Let op: Spelling van 1914 De vezel, die onder dezen naam en dien van Rhea of Chinagras in den handel wordt gebracht is afkomstig van Boehmeria nivea en B. nivea var. tenacissima of var. utilis, heesterachtige planten, behoorende tot de fam. der Urticaceae. B. nivea wordt geteeld in subtropische, de variëteit in tropische streken. De vezel van deze is niet zoo wit als die va…

Ranbessji
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie BUMELIA.

Randia aculeata
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Rubiaceae. Leele, Raaboe di Kabaai, Wakoera, ben. e. Blackcherry, Fishing rod, bov. e. Heester met tot 3.5 cm. lange leerachtige bladeren, met de grootste breedte boven het midden; aan hun voet zyn twee groote stevige doornen; de vruchten zijn zwart, ter grootte van een hazelnoot.

Randia formosa
Let op: Spelling van 1914 K. Sch. Fam. Rubiaceae. Marmeldoosje, sur., Marmadosi, n.e. Heester of boom met gele ronde vruchten, waarin talrijke platte bruine zaadjes, die door een kleverige, zoete vloeistof worden samengehouden. De inhoud van de vruchten wordt gegeten. Wordt voor heggen aangeplant.

Ratelslang
Let op: Spelling van 1914 Zie CROTALUS.

Rathania
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie KRAMERIA.

Ratoneera
Let op: Spelling van 1914 ar. Zie GLIRICIDIA.

Ratteman
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie DRYMOBIUS.

Rauwolfia lamarkii
Let op: Spelling van 1914 D.C. Fam. Apocynaceae. Antigua balsam, Billy ache, Snakeberrytree, bov. e. Heester met naar top en basis spits toeloopende, tegenoverstaande bladeren; de vruchten bestaan uit twee kogelvormige deelvruchten ter grootte van een erwt.

Ravenala guyanensis
Let op: Spelling van 1914 Bth. Fam. Musaceae. Bosch-banaan, sur., Palaloe, n.e. Een in het oerwoud voorkomende plant, die in uiterlijk veel overeenkomst heeft met de banaan, doch in bloem en vrucht aanmerkelijk daarvan verschilt. De bladeren worden tot tijdelijke bedekking van kampplaatsen gebruikt.

Raye (mr. Joan)
Let op: Spelling van 1914 Zie GOUVERNEURS.

Rayneval (François Anthony de)
Let op: Spelling van 1914 Zie GOUVERNEURS.

Reaal
Let op: Spelling van 1914 Zie MUNTWEZEN, CURAÇAO.

Rechtswezen
Let op: Spelling van 1914 Geschiedenis. suriname.: In de eerste tijden der vestiging van de Nederlanders aan de kust van Guiana en op verschillende Antillen was de zorg voor een eenigszins behoorlijke regeling van het rechtswezen uiterst gering. Niet alleen dat nog meer dan een eeuw moest verloopen, voor een Montesquieu den eisch van de scheiding en het evenwicht der Staats…

Rechtvleugeligen
Let op: Spelling van 1914 Zie ORTHOPTERA.

Red frangepane
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie PLUMIERA RUBRA.

Red goatfish
Let op: Spelling van 1914 st. eust. Zie UPENEUS.

Red lily
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie HIPPEASTRUM.

Red man
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie COMOCLADIA. saba. Zie HOLOCENTRUS.

Red mangel
Let op: Spelling van 1914 ben. e. Zie COCCOLOBA DIVERSIFOLIA.

Red plum
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie SPONDIAS PURPUREA.

Red root
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie ELEUTERINE.

Red snapper
Let op: Spelling van 1914 Zie NEOMAENIS AYA.

Red wood
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie COCCOLOBA DIVERSIFOLIA, INGA LAURINA en MYRCIA PANICULATA.

Redi-djakti
Let op: Spelling van 1914 n.e. (Roodrokken). Volksnaam voor de leden van den vroegeren kolonialen raad in Suriname, die, volgens art. 23 van de Publ. van 6 Dec. 1832 (G.B. no. 14), moesten gekleed zijn ‘in een rooden rok met wit ondergoed en den daartoe behoorenden hoed en degen.’

Redi-inki
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie BASELLA RUBRA.

Redi-maka-klaroen
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie AMARANTUS SPINOSUS.

Redi-moese
Let op: Spelling van 1914 n.e. (Roodmutsen). Zie KRIJGSMACHT, blz. 426.

Redi-redi
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie MUNTWEZEN, blz. 488.

Redi-siri
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie ADENANTHERA.

Redi-teré-sneki
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie HERPETODRYAS.

Rees (Otto van)
Let op: Spelling van 1914 Zie MINISTERIE VAN KOLONIËN.

Refugiés
Let op: Spelling van 1914 In de tachtiger jaren der 17de eeuw vertrokken uit de Nederlandsche havens een groot aantal Protestantsche Franschen, die, door godsdienstige onverdraagzaamheid uit hun land gedreven, in Nederland een toevlucht hadden gezocht, naar Suriname, waar zij in Van Aerssen van Sommelsdijk een beschermer vonden. In 1682 en 1683 kwamen er de Labadisten (zie …

Regeerings-reglement
Let op: Spelling van 1914 Na het verschijnen van de afleveringen dezer Encyclopaedie, waarin het artikel Bestuursregeling voorkomt, gaf het Kon. Inst. v.d. Taal-, Land- en Volkenk. v. Ned. Indië uit ‘Handelingen over de Reglementen op het beleid der Regering in de koloniën Suriname en Curaçao’, door Mr. Dr. H.W.C. Bordewijk, 's Gravenh. 1914. In deze belangrijke uitgave zij…

Regenbloem
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie NORANTEA.

Regularisatie-wet
Let op: Spelling van 1914 Zie BEGROOTING, blz. 78.

Reigers
Let op: Spelling van 1914 Zie ARDEIDAE.

Rekenkamer (algemeene)
Let op: Spelling van 1914 Zie COMPTABELEN.

Renealmia exaltata
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Zingiberaceae. Masoesa, n.e. Kruidachtige plant met aromatischen wortelstok en lange, smalle bladeren. De bloeistengel met witte bloemtros komt naast den bladstengel uit den wortelstok te voorschijn. De ovale, violet gekleurde vruchten, die in rijpen toestand met drie kleppen opengaan, bevatten talrijke kleine, ronde, bruine zaden, omgeven …

Renealmia occidentalis
Let op: Spelling van 1914 Sw. Fam. Zingiberaceae. Blaka- masoesa, n.e. Een wilde soort van masoesa, die echter veel op R. exaltata gelijkt en misschien ook wel voor het zelfde doel gebruikt wordt.

Repertorium
Let op: Spelling van 1914 Zie TIJDSCHRIFTEN en PERIODIEKEN.

Reptilia
Let op: Spelling van 1914 Zie CAIMAN, CHELONIA, LACERTILIA en LAWSONIA.

Rhacoma crossopetalum
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Celastraceae. Plaaka sjikietoe, ben. e. Heestertje met langwerpige, gekartelde, dikke, leerachtige, tegenoverstaande tot 2,5 cm. lange blaadjes; bloemen in klein aantal in de oksels der bladeren.

Rhamdia Sebae
Let op: Spelling van 1914 (C. & V.) Eig. & Eig., (Syn PIMELODUS MULLERI Günther). Djaki, n.e. Fam. Siluridae. Zoetwatervisch. Verspreiding: Suriname; Rio de Janeiro en Paraguay tot aan Rio Magdalena en Tabatinga. De bovenkaaks-voeldraden strekken zich uit tot den staart, de buitenste onderkaaks-voeldraden bijna tot de buikvinnen. Stekels van de rugvin zeer zwak, die van de …

Rhamdia sebae kneri
Let op: Spelling van 1914 (Kner) Eig. & Eig. (Syn. RHAMDIA QNELENI Blkr). Fam Siluridae. Zoetwatervisch. Verspreiding: Suriname, Boven Paraguay en noordelijk daarvan. Deze visch onderscheidt zich van R. sebae door grootere oogen. Door de bevolking wordt hij waarschijnlijk ook djaki genoemde.

Rhamni
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie SANSEVIERA.

Rhamphastidae
Let op: Spelling van 1914 TOEKANS of PEPERVRETERS, komen in vele soorten in Suriname voor, alwaar zij bekend zijn onder den naam van Koejakee. (arow. Boeradi). De enorm groote snavel is gevuld met een sponsachtig weefsel en daardoor zeer licht. Zij voeden zich hoofdzakelijk met rijpe vruchten. Een bekende soort is Rhamphastos erythrorhynchus, zwart, met geel boven den staar…

Rhamphichthys rostratus
Let op: Spelling van 1914 (L.) M. & Tr. (Syn. GYMNOTUS ROSTRATUS L). Logo-logo, n.e. Fam. Gymnotidae. Aalvormige visch in de Guiana's. Geen rugvin en geen staartvin, doch een zeer lange aarsvin. Bek lang en buisvormig; tanden ontbreken. Aarsopening in of voor de vertikale lijn van het oog. Kleur chocolade tot geelbruin, onderzijde lichter dan de bovenzijde, op de rugzijde v…

Rhizophora mangle
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Rhizophoraceae. Duizendbeenboom, Oesterboom, sur. Mangro, n.e. Mangeltan, ben. e. Boom met groote, langwerpige, leerachtige, tegenoverstaande bladeren. Aan den boom hangen meestal rolronde ‘vruchten’, waarin de jonge kiemplanten (zie verder LOOISTOFFEN, …

Rhomboplites aurorubens
Let op: Spelling van 1914 (C. & V.) Gilb. Corra, pap. Fam. Lutianidae. Zeevisch. Verspreiding: West-Indië, noordelijk tot Charleston, zuidelijk tot Rio Janeiro. Tusschen-oogruimte convex. Op de tong is een zeer breede onregelmatige ovale plek met tanden; hiervoor een ronde plek met tanden. Schubben klein. Staartvin diep gevorkt. Kleur vermiljoen, bleeker van onderen. Zwakke…

Rhynchosia minima
Let op: Spelling van 1914 P.D.C. Fam. Leguminosae. Jeerba ragadiesji, ben. e. Klimplant met drietallige bladeren, waarvan de blaadjes ruitvormig zijn; de bloemen staan is rijkbloemige trossen, de peulen zijn tot 1,5 cm. lang.

Rhynchosia reticulata
Let op: Spelling van 1914 P.D.C. Fam. Leguminosae. Pea withe, bov. e. Klimplant met drietallige bladeren, waarvan de blaadjes onduidelijk ruitvormig zijn; de peulen zijn tot 2.5 cm. lang en tot 0,8 cm. breed.

Rhynchospora cephalotes
Let op: Spelling van 1914 Vahl. Fam. Cyperaceae. Baboen-nefi-kwassi, n.e. Een gras-achtige plant met scherpe bladeren, als de echte baboen-nefi, doch met een hoofdje van dicht opeenzittende bloemen aan het eind van den stengel.

Rhynchota
Let op: Spelling van 1914 snaveldragers, vroeger Hemiptera of halfvleugeligen genaamd, is eene orde van insecten. Zij hebben zuigende monddeelen, bestaande uit een tasterloozen, geleden snavel, gevormd door de onderlip, waarin de boven- en onderkaken als priemen zijn opgesloten en op en neer bewegen. De kleine bovenlip bevindt zich aan den wortel van den snavel. Verder hebb…

Rià
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie MUNTWEZEN, blz. 491.

Rice plant
Let op: Spelling van 1914 bov. e. Zie IXORA JUCUNDA.

Ricinus communis
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Euphorbiaceae. Castor-olie-plant, sur. Krapata, n.e. Karpata, ben. e. Castor oil plant, bov. e. Hoogopgroeiende plant met schildvormige, tot iets over het midden ingesneden 7- en meer-deelige, scherp getande bladeren. De bekende purgeerende wonderolie of castor-olie wordt uit de zeer vergiftige zaden geperst; het vergiftige bestanddeel blij…

Riemhout
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie SIDEROXYLON GUYANENSE.

Rijk (Julius, Constantijn)
Let op: Spelling van 1914 geb. 14 Jan. 1787 te Wetzlar, waarheen zijne ouders ten gevolge der burgertwisten in Holland waren uitgeweken, overl. te 's Gravenh. 2 Mei 1854, begon zijn loopbaan in Oct. 1800 als stuurmans-leerling, ging twee jaar later over tot de handelsmarine, werd in 1804 tot kadet of adelborst bevorderd en voerde op 17-jarigen leeftijd reeds het bevel over …

Rijksarchief
Let op: Spelling van 1914 Als aanvulling van het artikel ARCHIEVEN zij hier medegedeeld dat bij K.K.B.B. van 22 Dec. 1915 Nos. 518 en 519 de Gouverneurs van Suriname en van Curaçao gemachtigd zijn om van bestuurswege beheerd wordende archieven in de koloniën, dagteekenende, voor Suriname…

Rijst
Let op: Spelling van 1914 (Oryza sativa en O. glutinosa). Fam. Gramineae. De rijstteelt bestaat in Suriname al zeer lang; [p. 610] wanneer zij werd ingevoerd is niet met zekerheid bekend, vermoedelijk omstreeks 1780, toen er uit Noord Amerika (Louisiana) rijst werd ingevoerd voor de voeding der slaven. Volgens Teenstra, die in 1835 schreef, bepaalde de rijstbouw zich toen t…

Rijstmotje
Let op: Spelling van 1914 Zie LEPIDOPTERA.

Rijstvogel
Let op: Spelling van 1914 Aldus worden in Suriname kleine vinkachtige vogels, behoorende tot de genera Oryzoborus en Spermophila genoemd.

Ringhagedis
Let op: Spelling van 1914 Zie AMPHISBAENA.

Ringworm
Let op: Spelling van 1914 Aldus heet in onze W.I. koloniën de nog al veel voorkomende parasitaire, zeer besmettelijke en dikwijls zeer hardnekkige huidziekte, bestaande in blaasjes, die zich in kringen op de huid vertoonen, vanwaar de naam. Als een goed middel daartegen wordt ararobazalf genoemd. De inlandsche geneeswijze bestaat in wrijvingen met het sap van onrijpe tomate…

Rivier-kwikwi
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie DORASDENTATUS.

Rivina humilis
Let op: Spelling van 1914 L. Fam. Phytolaccaceae. Stakamahatsji, ben. e. Jumby pepper, bov. e. Kruid met langwerpige, toegespitste bladeren en trossen van kleine witte bloemen; vruchtjes oranje, eenigszins vleezig.

Ro-hoedoe
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie SIDEROXYLON GUYANENSE.

Rock hind
Let op: Spelling van 1914 st. eust. Zie EPINEPHELUS ADSCENSIONIS.

Rodentia
Let op: Spelling van 1914 De knaagdieren of Rodentia vormen een groote Orde van zoogdieren (zie MAMMALIA), gemakkelijk te herkennen aan hun gebit: de snijtanden zijn n.l. groot, gebogen en beitelvormig, tot knagen geschikt; hoektanden ontbreken. Het zijn over het algemeen kleine dieren, …

Roekoe
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie BIXA. Het woord roekoe is waarschijnlijk van Indiaanschen oorsprong. In het Guarani en Toepi heet de boom oeroekoe.

Roerdomp
Let op: Spelling van 1914 Zie ARDEIDAE.

Romans, dichtwerken
Let op: Spelling van 1914 enz. In veel mindere mate dan in onze Oost-Indische koloniën hebben in en door de West romanschrijvers en dichters zich laten bezielen. Dit laat zich gereedelijk verklaren uit de kleiner bevolking. Gering is het aantal verschenen romans, novellen, dicht- en tooneelwerken, die de W.-I. koloniën tot plaats der handeling hebben of op eenigerlei wijze …

Rondsnoek
Let op: Spelling van 1914 pap. Zie CENTROPOMUS ENSIFERUS.

Rontoe-rontoe
Let op: Spelling van 1914 n.e. Zie ROODE HOND.

Roodborstje
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie ICTERIDAE.

Roode hond
Let op: Spelling van 1914 (Dermatitis hidrotica of Strophulus tropicus Landré). n.e. Rontoe-rontoe. Een vooral bij pas in de tropen aangekomen Europeanen veel voorkomende huidaandoening, bestaande in een lichte ontsteking van de uiteinden van de uitloozings-buizen der zweetklieren. Er is zoowel een acute als een chronische vorm. Reinhouden der huid en poederen met gomma (zi…

Roode slaven
Let op: Spelling van 1914 of Indiaansche slaven vond men reeds ten tijde van Willoughby's kolonie. George Warren (1667), die de volkplanting bezocht, verhaalt dat de Charibes of Canibalen de in den oorlog gevangen mannen van andere Indiaansche stammen doodden en de vrouwen en kinderen ‘voor beuselingen’ aan de Engelschen verkochten. Toen de kolonie door de Zeeuwen veroverd …

Roode spinazie
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie BASELLA RUBRA.

Roode wallaba
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie EPERUA.

Roode zuring
Let op: Spelling van 1914 sur. Zie HIBISCUS SABDARIFFA.

Roodrot
Let op: Spelling van 1914 Zie CACAO, blz. 191.

Roofdieren
Let op: Spelling van 1914 Zie CARNIVORA.

Roofvogels
Let op: Spelling van 1914 Zie CATHARTIDAE en FALCONIDAE.