J. van der Wijk - Woordenboek juridische terminologie en politiejargon

Categorie: Juridisch > juridische terminologie en politiejargon
Datum & Land: 06/07/2011, NL
Woorden: 1556

POI
Penitentiaire Open Inrichting. Open gevangenis waarin de beveiliging beperkt is en het regiem mild.

Poging
Streven zonder te slagen. Poging tot overtreding is niet strafbaar, poging tot misdrijf wel. Er moet dan het voornemen zijn om een bepaald feit te plegen, er moet een begin van uitvoering van het misdrijf zijn, en de niet-voltooiing van het misdrijf moet het gevolg zijn van omstandigheden onafhankelijk van de wil van de dader.

Poenaal
De straf betreffend

Potior est conditio possidentis
(l). De bezitter bevindt zich in de meest gunstige situatie.

Pp
Partijen.

Prorogatie
1. Het brengen van een geschil voor een andere rechter dan degene voor wie het eigenlijk moet worden gebracht. 2. Het afstand doen van één trap van rechtsbedeling, door een geschil dat vatbaar is voor beroep aan een gerechtshof en waarin dading of compromis kan plaatshebben, reeds terstond aan dat hof te onderwerpen.

Propter veritatem et iustitiam
(l). Omwille van de waarheid en gerechtigheid.

Proeftijd
. 1. (a) Een door de wet erkende periode bij de aanvang van een dienstbetrekking gedurende welke men een dienstbetrekking zonder opzegging kan be?indigen. 2. (s) Een door de rechter bepaalde periode gedurende welke een veroordeelde zich niet opnieuw schuldig mag maken aan een strafbaar feit, op straffe van tenuitvoerlegging van de opgelegde voorwaa...

Productaansprakelijkheid
Aansprakelijkheid van de producent ten opzichte van de consument voor de schade veroorzaakt door een gebrek aan zijn product, ook al treft hem geen verwijt. Een product is gebrekkig wanneer het niet de veiligheid biedt die men mag verwachten op grond van onder andere de presentatie van het product, het tijdstip waarop het product in de handel werd gebracht en het redelijkerwijs te verwachten gebruik

Prodeaan
Iemand die vergunning heeft gekregen om tegen verminderd tarief te procederen.

Procureur-Generaal
(PG). Vertegenwoordiger van het openbaar ministerie bij de Hoge Raad en de gerechtshoven. De procureurs-generaal zijn niet alleen verantwoordelijk voor de uitvoering van het strafrechtelijk beleid in hun ressort, zij stellen ook in grote lijnen het landelijk beleid vast. De procureur-generaal bij de Hoge Raad kan niet worden afgezet, in tegenstelli...

Procureur
Vertegenwoordiger van een procespartij in civielrechtelijke zaken. Een procureur is verplicht voorgeschreven in alle civielrechtelijke zaken, behalve bij de kantongerechten en in het kort geding. Een advocaat is meestal tevens procureur binnen het arrondissement waarin hij zijn praktijk uitoefent.

Procesrecht
Het geheel van rechtsregels omtrent het instellen van rechtsvorderingen en de tenuitvoerlegging van vonnissen en beschikkingen.

Proceskosten
(c). De salarissen van advocaten en procureurs, de noodzakelijke gerechtskosten, griffierechten, kosten van getuigen en deskundigen enz. De verliezende partij wordt doorgaans veroordeeld tot betaling van de proceskosten van de tegenpartij.

Proces-verbaal
1. Bekeuring. Akte van een opsporingsambtenaar betreffende de vaststelling van een overtreding. 2. Ambtelijk verslag van een terechtzitting, opgemaakt en ondertekend door de griffier en ter vaststelling mede ondertekend door een van de rechters. 3. Authentiek verslag door de daartoe bevoegde ambtenaren opgemaakt van huiszoekingen, van het binnentre...

Proces
Twistgeding; rechtsgeschil dat door partijen bij de rechterlijke macht aanhangig is gemaakt en de behandeling daarvan door de rechterlijke macht.

Procedure
Rechtsgeding in civielrechtelijke, strafrechtelijke of bestuurszaken.

Pro-formazitting
Zitting waarop een zaak niet inhoudelijk wordt behandeld. Een pro-formazitting is nodig als een zaak binnen een bepaalde termijn op een zitting moet zijn geweest, maar het nog te vroeg is om deze inhoudelijk te behandelen

Pro deo
Letterlijk: voor God (gratis). Afhankelijk van het inkomen kan men in aanmerking komen voor door de overheid gefinancierde rechtshulp. De Nederlandse staat betaalt dan de advocaat, afgezien van de eigen bijdrage. De hoogte van de eigen bijdrage is inkomensafhankelijk. Helemaal gratis is de rechtshulp dus voor niemand

Privacy
(e). Het recht op een persoonlijke levenssfeer, rust, vrijheid van de hinder van anderen. Daartoe zijn strafbepalingen in de wet opgenomen, bijvoorbeeld ten aanzien van het afluisteren van gesprekken, de publikatie van foto's van personen en de geautomatiseerde registratie van persoonsgegevens.

Privaatrecht
Burgerlijk recht.

Prisonisatieverschijnselen
Hevige depressies, sterke apathieën en gevoelens van (zelf)vervreemding. Deze psychische stoornissen komen voor bij langgestraften.

Principaal beroep
Oorspronkelijk beroep van appellant. Wordt zo genoemd wanneer incidenteel beroep is ingesteld.

Primaire arbeidsvoorwaarden
Hieronder worden voornamelijk zaken als arbeidsduur, loon en vakantieaanspraken verstaan. Zie ook Secundaire arbeidsvoorwaarden.

Preventieve hechtenis
Voorarrest.

Preventie
Zie ook Generale preventie en Speciale preventie.

Presumptie
Rechtsvermoeden. Bij een presumptie is de wetgever in dubio t.a.v. het bestaan van een bepaald feit. Door het gebruik van een presumptie wordt het gebrek aan informatie verholpen; de wetgever neemt het bestaan van het feit eenvoudig aan.

Presteren
Het verrichten van een prestatie.

Prestatie
Voorwerp der verbintenis; datgene waartoe een schuldenaar krachtens een verbintenis verplicht is.

Pressieverbod
Verbod dat inhoud dat een verdachte niet tot een bekentenis mag worden gedwongen. Hij moet in vrijheid kunnen verklaren.

President
1. Functieomschrijving van de voorzitter van een gerechtelijke kamer; degene die het onderzoek op de terechtzitting leidt. Dat hoeft naar rang geen president of vice-president te zijn. 2. Rang van een rechter.

Premisse
Argument. Zie Deductieve logica.

Prejudicieel
Te beslissen alvorens de berechting van de hoofdzaak kan plaatsvinden.

Preferentie
Het bevoorrecht zijn boven andere schuldeisers.

Provocateur
Type informant dat anderen uitlokt een of meer misdrijven te plegen en betrokkenen vervolgens aan de politie verraadt. Hij handelt doorgaans uit winstbejag. Zodra iemand als provocateur wordt ontmaskerd, wordt het contact met de politie onmiddellijk verbroken.

Provisionele bewindvoerder
Mentor.

Pseudokoper
Politiefunctionaris die zich voordoet als iemand die drugs wil kopen, met het doel de dealer op heterdaad te betrappen, of op deze wijze te infiltreren. In Nederland geïntroduceerd door commissaris G.J. Toorenaar (1925-1994). Omstreden vorm van uitlokking. Zie ook Tallon-arrest.

PSC
Penitentiair Selectiecentrum.

Publiekrecht
Het recht dat de betrekkingen tussen de burgers en de overheid regelt. Zie ook Burgerlijk recht. Het publiekrecht omvat het staatsrecht, het administratief recht, het strafrecht, het strafprocesrecht en het volkenrecht.

Publicum jus privatorum pactis mutari non potest
(l). Het publiekrecht kan niet door particuliere bedingen opzij worden gezet

PVG
Platform Verzekeringsgeneeskunde

PV
Proces-verbaal.

PW
Politiewet. Q Qui succedit in locum, succedit in ius (l). Wie iemand in een functie opvolgt, neemt ook diens rechten over.

Quod non est in actis, non est in mundo
(l). Wat in de processtukken niet voorkomt, komt in de wereld niet voor (geldt als niet-bestaand). R Raadkamer. 1. Het vertrek waar de rechterlijke colleges beraadslagen. 2. Het college dat zich tijdens een rechtsgeding voor beraad heeft teruggetrokken. 3. De beraadslaging van voornoemd college (is geheim). Zie ook Afdoen in raadkamer...

Quod erat demonstrandum
(l). Hetgeen moest worden bewezen

Ratio legis
(l). De strekking van de wet

Ratio decidendi
(l). De ter zake dienende motivering in een vonnis

Ratio juris
(l). De algemene rechtsbeginselen

Raio
Rechterlijke ambtenaar in opleiding.

RAC
1. Rijksautomobielcentrale. 2. Recherche Advies Commissie.

Raamwet
Ook: kaderwet. Wet die slechts het raam of kader aangeeft, maar de verdere uitwerking aan nadere regeling bij verordening of algemene maatregel van bestuur overlaat.

Raadsvrouwe
1. Advocate werkzaam in strafzaken tot bijstand van een verdachte. 2. Zie raadsman (2).

Raadsman
1. Advocaat werkzaam in strafzaken tot bijstand van een verdachte. De vrouwelijke advocaat wordt raadsvrouwe genoemd. 2. Elke persoon die iemand bijstaat in een zaak waarin vertegenwoordiging per procureur niet is vereist.

Raadsheer
Lid van de Hoge Raad of van het Gerechtshof.

Raad voor Rechtsbijstand
Raad, bestaande uit ten minste drie advocaten, benoemd door de rechtbank. Elk arrondissement heeft zo'n raad, die als hoofdtaak het toevoegen van een advocaat aan onvermogenden heeft en bepaalt of mensen in aanmerking komen voor door de overheid gefinancierde rechtsbijstand. Advocaten die toegevoegde zaken willen behandelen, dienen zich in te schri...

Raad voor de Rechtspraak
Orgaan van de rechterlijke organisatie dat zelf niet met rechtspraak is belast. De Raad voor de Rechtspraak is een nieuwe eend in de juridische bijt, met als belangrijkste doelstellingen meer rechtseenheid en meer efficiency in de rechtspraak. Het doel van de Raad is de rechterlijke samenwerking te bevorderen en zij heeft hiervoor bevoegdheid tot het bekrachtigen van gemaakte afspraken in de vorm van richtlijnen of beleidsregels, zodat ze een zekere binding hebben. Deze richtlijnen kunnen dan getoetst worden door de Hoge Raad en indien nodig onverbindend verklaard worden. De mate van binding voor de onafhankelijke rechter gaat overigens slecht zover, dat er wel afgeweken mag worden van de regels, maar met verplichte motivatie. De raad heeft onder meer een forse vinger in de pap van de rechtersopleidingen

Raad voor de Kinderbescherming
Overheidsinstelling ten dienste van de kinderbescherming, in 1954 ingevoerd als opvolger van de voogdijraad. De Raad voor de Kinderbescherming brengt advies uit aan de Kinderrechter. Zie ook Ondertoezichtstelling, Ontheffing van het ouderlijk gezag, Ontzetting uit het ouderlijk gezag en Vicieuze cirkel van het kinderrecht.

Raad van State
Het hoogste adviesorgaan van de regering, tevens administratief rechtscollege. De RvS adviseert de regering inzake wetgeving. De regering is volgens de Grondwet verplicht om wetsvoorstellen e.d. ter advies voor te leggen aan de RvS, alvorens zij bij de Tweede Kamer worden ingediend

Raad van Discipline
College dat zich bezighoudt met de tuchtrechtspraak van de advocatuur. Tegen een uitspraak van de Raad kan in beroep worden gegaan bij het Hof van Discipline.

Raad van Commissarissen
Houdt namens de aandeelhouders toezicht op de Raad van Bestuur en adviseert deze Raad van Discipline. College dat zich bezighoudt met de tuchtrechtspraak van de advocatuur. Tegen een uitspraak van de Raad kan in beroep worden gegaan bij het Hof van Discipline

Raad van Bestuur
De directie van een vennootschap

Raad van Beroep
Administratiefrechtelijk college belast met de beslechting van geschillen inzake de sociale verzekeringszaken en ambtenarenzaken. Zie ook Centrale Raad van Beroep.

Rb
Rechtbank.

RBA
Regionaal Bestuur voor de Arbeidsvoorziening

RBT
Recherche Bijstandsteam

RCID
Regionale Criminele Inlichtingendienst. Zie ook NCID.

RC
Rechter-commissaris.

RDA
Regionaal Directeur Arbeidsvoorziening

Restrictieve interpretatie
Krappe, beperkende uitleg en hantering van een rechtsregel. Zie ook Interpretatie.

Ressortsparket
Kantoor van het Openbaar Ministerie bij een Gerechtshof

Ressort
Ook: hofressort. Drie of vier arrondissementen samen vormen een ressort. In ieder ressort bevindt zich één Gerechtshof.

Resocialisatiebeginsel
Het beginsel dat de tenuitvoerlegging van de straf mede dienstbaar wordt gemaakt aan de voorbereiding van de terugkeer van gedetineerden in het maatschappelijk leven.

Requisitoir
(s) (spreek uit: rekwisitoor). Verhandeling van de officier van justitie, waarin hij het bewijs samenvat en dat uitmondt in het mondeling en schriftelijk vorderen van een bepaalde straf (de eis). Na het requisitoir is de verdediging aan de beurt. Zie Pleidooi.

Requirant
Ook: verzoeker tot cassatie. Eiser in cassatie.

Requestrant
Ook: verzoeker. Eiser in verzoekschriftprocedure.

Repliek
Zie Conclusie van repliek. Zie ook Pleidooi.

Reo negante actori incumbit probatio
(l). Als de gedaagde loochent moet de eiser het bewijs leveren

Renvooi-proces
Geding over een geschil tussen de rechter-commissaris en een schuldeiser tijdens de verificatie in een faillissement.

Remotis arbitris
(l). Na verwijdering van de getuigen.

Relatieve bevoegdheid
De bevoegdheid van een rechterlijke macht om in deze plaats en in deze situatie over een bepaalde zaak te oordelen. Zie ook Absolute bevoegdheid.

Rekest civiel
Verzoek tot herziening van een vonnis gewezen in een civielrechtelijke zaak waartegen geen gewoon rechtsmiddel (2) meer openstaat.

Rekest
Verzoekschrift gericht tot het bevoegde rechterlijke of bestuurlijke gezag. Arbeids- en huurkoopgeschillen kunnen door het indienen van een verzoekschrift bij de griffier van het kantongerecht aanhangig worden gemaakt. Echtscheiding kan door de echtgenoten gezamenlijk per rekest aanhangig worden gemaakt bij de rechtbank, maar wanneer het initiatief...

Rehabilitatie
De rehabilitatie van een failliet door de rechtbank is mogelijk wanneer de gefailleerde aantoont dat alle schulden geheel of naar genoegen betaald zijn.

Regime
De dagelijkse gang van zaken in de strafinrichting. `Het regime is hier mild.'

Reële executie
Tenuitvoerlegging van een vonnis gericht op het afdwingen van een bepaalde prestatie, met behulp van de politie. Wanneer dit niet mogelijk is (kun je iemand dwingen een muurtje te metselen?) kan gijzeling (2) of het opleggen van een dwangsom uitkomst brengen.

Reductio ad absurdum
(l). Het herleiden (van een argument) tot het ongerijmde.

Redressie
Een van de doelstellingen van het strafrecht. Een vorm van preventie die in feite niet gericht is op het voorkomen van misdaden of recidive, maar op het onderbreken van delicten die al plaatsvinden. Iemand die dagelijks met een grote hoeveelheid alcohol in het bloed de maximumsnelheid overtreedt maar nog nooit is gepakt, is immers geen potentië...

Reconventie
Tegeneis. Zie Eis in reconventie.

Reclassering
De stichtingen die hulp verlenen aan personen die op een of andere manier met de politie-justitie in aanraking zijn gekomen of dreigen te komen. Mensen die verdacht worden van strafbaar gedrag, gevangenen en ex-gevangenen en hun familie-vrienden, alsmede slachtoffers van dat strafbare gedrag kunnen bij de reclassering terecht. De reclassering geeft...

Reclamecodecommissie
Commissie die toezicht houdt op naleving van de Wet Misleidende Reclame

Recidivist
Iemand die na zijn straf weer strafbare feiten pleegt.

Recidive
Hiervan is sprake wanneer er door één persoon meerdere strafbare feiten zijn begaan, welke gescheiden zijn door minstens één veroordeling. Vorm van meerdaadse samenloop, met dit verschil dat bij de meerdaadse samenloop geen veroordeling tussen het plegen van de delicten heeft plaatsgevonden.

Rechtvaardigingsgrond
Vorm van strafuitsluitingsgrond, bijvoorbeeld in geval van noodweer, wettelijk voorschrift of ambtelijk bevel. Bijzondere omstandigheid die het wederrechtelijk karakter van de wetsovertreding doet wegvallen. Leidt daarom tot ontslag van rechtsvervolging.

Rechtssubject
Ieder persoon die rechten en plichten kan hebben, dus rechtsbevoegd is.

Rechtsstaat
Staat waarin de overheid zich moet houden aan wettelijke regels, die door een gekozen parlement zijn goedgekeurd, met als doel wetgeving en rechtshandhaving

Rechtspraak
De van staatswege geschapen organisatie tot het behandelen en be?indigen van rechtsgeschillen.

Rechtspositie
. 1. (a) De verhouding tussen werkgever en werknemer vanuit juridisch gezichtspunt. 2. (o) De arbeidsverhouding tussen de overheid en zijn personeel.

Rechtspersoon
Organisatie die als rechtspersoon staat geregistreerd, bijvoorbeeld NV, BV, vereniging, stichting, kerkgenootschap. De staat, de provincies, de gemeenten en andere overheidsorganisaties zijn publiekrechtelijke rechtspersonen; bedrijven, verenigingen enz. zijn privaatrechtelijke rechtspersonen. Zie ook Natuurlijk persoon.

Rechtsmiddelen
1. De argumenten die door een procespartij worden aangevoerd. 2. De wijzen waarop men tegen een gewezen vonnis kan opkomen. `Welke rechtsmiddelen staan er nog voor mij open?'

Rechtsingang
De op de voorgeschreven wijze bij de rechter aanhangig maken van een procedure door dagvaarding of rekest.